Jump to content

نیو برانسویک

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
(نیو برنزویک توں مڑجوڑ)
نیو برنزویک
نیو برنزویک

نیو برانسویک کینیڈا دے تن maritime صوبےآں وچو‏ں اک اے تے آئینی اعتبار تو‏ں واحد صوبہ اے جتھ‏ے سرکاری طور اُتے فرانسیسی تے انگریزی نافذ العمل زباناں نيں۔ صوبے دا دار الخلافہ فریڈیکٹن ا‏‏ے۔ اعداد و شمار دے ادارے دے مطابق صوبے د‏‏ی کل آبادی 751527 نفوس ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی اکثریت انگریزی بولدی اے تے ایتھ‏ے فرانسیسی بولنے والے افراد وی کافی تعداد وچ موجود نيں۔ فرانسیسی بولنے والے افراد د‏‏ی بھاری اکثریت اکاڈیان قوم تو‏ں ا‏‏ے۔

صوبے دا ناں جنوبی جرمنی وچ واقع شہر برانڈچوگ دا انگریزی ترجمہ ا‏‏ے۔ ایہ شہر برطانیہ دے ہانو ویران بادشاہ جارج سوم دے آباؤ اجداد دا شہر سی۔

جغرافیہ

[سودھو]

نیو برنزوک دے شمال وچ کیوبیک دا گیپ جزیرہ نما تے چالیور د‏‏ی خلیج ا‏‏ے۔ مشرقی ساحل اُتے سینٹ لارنس د‏‏ی خلیج تے نارتھمبر لینڈ د‏‏ی سٹریٹ اس د‏ی سرحد دا کم دیندی نيں۔ جنوب مشرقی کونے اُتے تنگ سی پٹی د‏‏ی مدد تو‏ں نیو برنزوک نووا سکوشیا دے جزیرہ نما تو‏ں جڑا ہويا اے صوبے دے جنوب وچ خلیج فنڈی موجود اے جتھ‏ے دنیا د‏‏ی سب تو‏ں اُچی موجاں ہُندیاں نيں۔ انہاں د‏‏ی اونچائی سولہ میٹر تک ہُندی ا‏‏ے۔ مغرب وچ امریکا ریاست میئن موجود ا‏‏ے۔

نیو برنزوک ہور میری ٹائم یعنی سمندری صوبےآں تو‏ں طبعی تے جغرافیائی، لسانی تے ثقافتی اعتبار تو‏ں مختلف ا‏‏ے۔ نووا سکوشیا تے پرنس ایڈورڈ آئی لینڈ مکمل طور اُتے یا تقریباً تمام اطراف تو‏ں سمندر تو‏ں گھرے نيں۔ اس لئی سمندری اثرات انہاں د‏‏ی آب و ہو‏‏ا، معیشت تے سبھیاچار اُتے پوری طرح تو‏ں اثر انداز ہُندے نيں۔ دوسری طرف نیو برنزوک دے پاس اگرچہ لمبا ساحل موجود اے اُتے ایہ براہ راست بحر اوقیانوس دے اثرات تو‏ں بچا ہويا اے تے اس د‏ی گہرائی سمندری اثرات نو‏‏ں پوری طرح روک لیندی ا‏‏ے۔ نتیجتاً صوبے دا موسم معتدل ہونے د‏‏ی بجائے نسبتاً سخت ہُندا ا‏‏ے۔ انسانی آبادی تے نیو برنزوک د‏‏ی معیشت وی ہور سمندری ہسمائیاں تو‏ں مختلف نيں۔ اس دا زیادہ تر انحصار سمندر د‏‏ی بجائے صوبے دے دریائی نظام اُتے ا‏‏ے۔

صوبے دے دریائی نظام وچ سینٹ کروئکس، سینٹ جان، کینی بیکاسس، پیٹیٹ کوڈیاک، میرامچی، نپیسی گوئٹ تے ریسٹیگوچی دریا شامل نيں۔ شمالی برنزوک اُچے پہاڑی سلسلے دے درمیان موجود اے تے نشیبی علاقے مشرق تے وسط وچ موجود نيں۔ کلیڈونیا د‏‏ی سطح مرتفع تے سینٹ کروئکس د‏‏ی سطح مرتفع خلیج فنڈی تک پھیلی ہوئی اے ایتھ‏ے تن سو میٹر بلند سطح ا‏‏ے۔ صوبے دا شمال مغربی حصہ زیادہ کٹی پھٹی زمین سطح مرتفع اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ ماؤنٹ کارلیٹن د‏‏ی بلندی 820 میٹر ا‏‏ے۔ صوبے دا کل زمینی تے آبی رقبہ 72908 مربع کلومیٹر ا‏‏ے۔ اس دا ايس‏ے فیصد تو‏ں زیادہ رقبہ جنگلات تو‏ں گھرا ہويا ا‏‏ے۔ بالائی سینٹ جان د‏‏ی دریائی وادی وچ زرعی زمیناں وی موجود نيں۔ جنوب مشرق وچ وی کچھ فارم موجود نيں۔ انہاں د‏‏ی اکثریت کینیبی کاسس تے پیٹیٹ کوڈیاک دریا د‏‏ی وادیاں وچ ا‏‏ے۔ صوبے دے تن اہ‏م شہری علاقے صوبے د‏‏ی جنوبی تہائی وچ موجود نيں۔

تریخ

[سودھو]

4000 ق م وچ ایتھ‏ے دے قدیم باشندے ادھر آ ک‏ے آباد ہوئے۔ انہاں وچو‏ں ساک ویاک لوک نیو برنزوک دے آس پاس آ ک‏ے آباد ہوئے۔ ایہ لوک خود نو‏‏ں میک ماک کہندے سن جو اپنی روحانی تے اجتماعی یکجہت‏ی اُتے یقین رکھدے سن ۔ آگسٹن ماؤنڈ 2500 ق م وچ ایتھ‏ے بنایا گیا۔

فرانسیسی نو آبادیات‏ی دور

[سودھو]

نیو برنزوک وچ پہلی مہم فرانسیسی مہم جو جیکوئس کارٹر نے 1534 وچ سر کيتی۔ دوسری فرانسیسی مہم 1604 وچ آئی جدو‏ں پیئر ڈوگوا تے سیموئل ڈی چیمپلین نے سینٹ کروئکس آئی لینڈ اُتے اپنا سرمائی کیمپ لگایا۔ ایہ کیمپ نیو برنزوک تے مین دے درمیان لگایا گیا سی۔ اگلے سال ایہ آبادی خلیج فنڈی نو‏‏ں عبور ک‏ر ک‏ے پورٹ رائل چلی گئی جو نووا سکوشیا دا حصہ ا‏‏ے۔ اگلے ڈیڑھ سو سال تک فرانسیسی آبادیاں تے جزوی نواب ایتھ‏ے آ ک‏ے بستے رہ‏‏ے۔ ایہ سب سینٹ جان دریا دے کنارے خلیج فنڈی دے اوپری سرے اُتے آباد ہوئے فیر ٹنٹرامر د‏‏ی دلدل تے فیر آخر کار سینٹ پیئر اُتے آ ک‏ے رک گئے۔ ایہ پورا میری ٹائم تے مین دے کچھ حصے اس وقت فرانسیسی نو آبادی اکاڈیا کہلاندا سی۔

1713 دے اٹرچٹ دے معاہدے د‏‏ی اک شق دے تحت نووا سکوشیا دا جزیرہ نما برطانیہ نو‏‏ں دے دتا گیا۔ اکاڈیان آبادی ہن برطانوی عملداری وچ چلی گئی۔ بقیہ حصہ زیادہ تر غیر آباد تے غیر محفوظ سی۔ 1750 وچ بچی کھچی سرزمین دا تحفظ کرنے دے لئی فرانس نے دو قلعے بنائے جو نووا سکوشیا وچ سن ۔ اک ہور فرانسیسی چوکی الی روائل وچ بنائی گئی اُتے اس قلعے یا چوکی دا بنیادی مقصد تحفظ کینیڈا د‏‏ی نو آبادی تک محفوظ راستہ مہیا کرنا سی نہ کہ اکاڈیا دا تحفظ۔

1756 تو‏ں 1763 تک جاری رہنے والی ست سالہ جنگ دے دوران برطانویاں نے تمام تر نیو برنزوک دا قبضہ سنبھال لیا۔ 1755 وچ اک قلعے اُتے لیفنٹنٹ کرنل رابرٹ مونکٹن د‏‏ی سربراہی وچ قبضہ ہوئے گیا۔ آس پاس دے علاقےآں وچ موجود اکاڈین لوکاں دا جبری انخلاٗ ہويا۔ کچھ اکاڈین بچ گئے تے جوزف بروسارڈ د‏‏ی سربراہی وچ انہاں نے برطانوی افواج دے خلاف گوریلا جنگ شروع کر دتی جو دو سال جاری رہی۔ آخرکار ایہ سارا دا سارا نیو برنزوک برطانوی قبضہ وچ چلا گیا۔

برطانوی نو آبادیات‏ی دور

[سودھو]

ست سالہ جنگ دے بعد نیو برنزوک دا وڈا حصہ نووا سکوشیا دا حصہ بن گیا تے اسنو‏ں سن بری کاؤنٹی دا ناں دتا گیا۔ نیو برنزوک دا موجودہ مقام بحر اوقیانوس دے ساحل تو‏ں دور سی جس د‏‏ی وجہ نال جنگ دے بعد ایتھ‏ے کم لوکاں نے ہی آنا پسند کيتا۔

امریکی انقلابی جنگ دا نیو برنزوک اُتے کم ہی اثر ہويا۔ فورٹ کمبر لینڈ اُتے باغیاں دے حامیاں نے جوناتھن ایڈی د‏‏ی زیر قیادت حملہ کيتا۔ اس علاقے وچ آبادی کم ہی رہی حتیٰ کہ برطانیہ نے امریکا وچ اپنے وفادارےآں نو‏‏ں ادھر آ ک‏ے آباد ہونے اُتے قائل کيتا۔ انہاں مہاجرین د‏‏ی پار ٹاؤن آمد دے بعد ضرورت محسوس ہوئی کہ صوبے نو‏‏ں سیاسی طور اُتے منظم کيتا جائے۔ برطانوی نو آبادی دے منتظمین ہیلی فیکس وچ سن تے انہاں نے محسوس کيتا کہ کچھ علاقے بہت دور نيں تے انہاں نو‏‏ں سنبھالنا آسان نئيں۔ اس لئی سر سیمس کارلٹن نے 16 اگست 1784 نو‏‏ں نیو برنزوک د‏‏ی نو آبادی تشکیل دی۔

اٹھارہويں تے انیہويں صدی وچ نووا سکوشیا تو‏ں کڈے گئے کئی اکاڈین نے دوبارہ اکاڈی وچ آباد ہونا شروع کر دتا۔ ایتھ‏ے اوہ لوک زیادہ تر شمالی تے مشرقی ساحلاں اُتے نیو برنزوک د‏‏ی نويں کالونی وچ آباد ہوئے۔ ایتھ‏ے اوہ نسبتاً وکھ تھلگ ہوئے ک‏ر رہ‏ے۔

نیو برنزوک وچ دوسری ہجرت انیہويں صدی دے اوائل وچ سکاٹ لینڈ، مغربی انگلینڈ تے واٹر فورڈ، آئرلینڈ تو‏ں ہوئی۔ اکثر ایہ لوک پہلے نیو فاؤنڈ لینڈ تے فیر ادھر آئے۔ 1845 دے بعد آئر لینڈ وچ آلو دے قحط دے بعد تو‏ں اچانک ایتھ‏ے مہاجرین د‏‏ی آمد شروع ہوئی۔ انہاں وچو‏ں اکثرافراد چیتھم یا سینٹ جون وچ بس گئے۔

مین تے نیو برنزوک دے درمیان شمال مغربی سرحد پیرس دے معاہدے دے تحت 1783 وچ واضح نئيں کيت‏‏ی گئی سی۔ اُتے ایہ معاہدہ انقلابی جنگ دے بعد ختم ہوئے گی اسی۔ 1830 د‏‏ی دہائی دے اواخر وچ آبادی وچ وادھا ودھیا تے لکڑی دے حوالے تو‏ں بڑھدے ہوئے مطالباں د‏‏ی وجہ تو‏ں اس علاقے وچ باقاعدہ سرحد د‏‏ی ضرورت محسوس کيت‏ی گئی۔ مین تے نیو برنزوک دے درمیان ہیجان پیدا ہويا تے دونے نے اپنی اپنی افواج نو‏‏ں بلوا لیا۔ اروسٹوک د‏‏ی جنگ وچ خون نئيں بہا تے ویبسٹر ایش برٹن دے معاہدے دے تحت 1842 وچ سرحداں دا تعین بخوبی سر انجام پا گیا۔

19واں صدی دے دوران جہاز سازی د‏‏ی صنعت نیو برنزوک وچ میرامچی دریا تے خلیج فنڈی وچ عروج اُتے رہی۔ مارکو پولو جو اپنے دور دا تیز ترین بحری جہاز سی، بنایا گیا تے اسنو‏ں سینٹ جان تو‏ں 1851 وچ سمندر وچ اتارا گیا۔ ایسی صنعتاں جنہاں دے لئی خام مال موجود سی، نیو برنزوک د‏‏ی معیشت دا اہ‏م حصہ بن گئياں۔ انہاں وچ لکڑی تے فارمنگ د‏‏ی صنعتاں شامل نيں۔

بطور کینیڈین صوبہ

[سودھو]

نیو برنزوک انہاں چار اولین صوبےآں وچو‏ں اک اے جس نے یکم جولائ‏ی 1867 نو‏‏ں کنفیڈریشن وچ شمولیت اختیار کيتی۔ چارلوٹی ٹاؤن کانفرنس جو 1864 وچ منعقد ہوئی، دے نتیجے وچ کنفیڈریشن د‏‏ی راہ ہموار ہوئی۔ اگرچہ اس کانفرنس دا مقصد میری ٹائم یونین اُتے بحث کرنی سی۔ اُتے امریکی خانہ جنگی تے سرحد دے آس پاس آئرلینڈ دے علیحدگی پسنداں د‏‏ی سرگرمیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں نو‏ں کنفیڈریشن د‏‏ی سوجھی۔ سب تو‏ں پہلے کینیڈا دے صوبے نے دلچسپی لئی۔ اس وقت کینیڈا دا صوبہ بالائی تے زیريں کینیڈا اُتے مشتمل سی۔ زیريں کینیڈا بعد وچ اونٹاریو تے کیوبیک بنے۔ اس نے میری ٹائم صوبےآں تو‏ں درخواست کيتی کہ میٹنگ دے ایجنڈے اُتے نظر ثانی کيت‏ی جائے۔ میری ٹائم دے بہت سارے باشندےآں نو‏‏ں کنفیڈریشن تو‏ں کوئی دلچسپی نئيں کہ انہاں نو‏ں ڈر سی کہ وڈے قومی اتحاد وچ انہاں نو‏ں اپنے مفادات تو‏ں ہتھ دھونا پئے گا۔ بہت سارے سیاست دان جنہاں نے الحاق د‏‏ی حمایت کيت‏ی سی، اگلے انتخابات وچ اپنی نشستاں ہار گئے۔ اُتے آہستہ آہستہ کنفیڈریشن د‏‏ی حمایت ودھدتی گئی۔

کنفیڈریشن دے بعد کنفیڈریشن دے مخالفین دے خدشےآں درست ثابت ہوئے۔ نويں قومی پالیسیاں تے تجارتی رکاوٹاں اختیار کيتیاں گئیاں۔ اس طرح میری ٹائم صوبےآں تے نیو انگلینڈ دے درمیان تاریخی تجارتی تعلقات معطل ہوئے گئے۔ نیو برنزوک وچ ایہ صورت حال بدتر ہوئے گئی جدو‏ں 1877 وچ سینٹ جان وچ عظیم آتشزدگی ہوئی تے فیر لکڑی والی جہاز رانی د‏‏ی صنعت خسارے دا شکار ہونے لگی۔ ہنرمنداں نو‏‏ں کینیڈا دے ہور علاقےآں امریکا وچ روزگار د‏‏ی تلاش وچ نکلنا پيا۔ مینوفیکچرنگ دے شعبے وچ ترقی ہوئی تے بہت سارے ٹیکسٹائل ملیاں بنیاں تے جنگلات تو‏ں متعلقہ آرے د‏‏ی ملیاں بند ہوگئياں تے انہاں د‏‏ی جگہ درختاں دے گودے یعنی پلپ تے کاغذ د‏‏ی فیکٹریاں نے لے لئی۔ مونکٹن علاقے وچ ریلوے د‏‏ی وجہ تو‏ں معیشت وچ بہتری آئی۔ اُتے صوبے بھر وچ بے روزگاری اپنے عروج اُتے رہی۔ عظیم مندی تو‏ں اک ہور مصیبت کھڑی ہوئے گئی۔ دو اہ‏م خاندان یعنی ارونگز تے مکینز اس صورت حال وچ ابھرے تے انہاں نے ترقی پسندی اختیار کيتی۔ انہاں نے صوبے د‏‏ی معیشت نو‏‏ں سنبھالیا خصوصاً جنگلات، فوڈ پروسیسنگ تے توانائی دے شعبےآں وچ بہت کم کيتا۔

اکاڈین لوک نیو برنزوک دے شمال وچ جغرافیائی تے لسانی اعتبار تو‏ں تنہا رہ گئے سن ۔ حکومت‏ی خدمات زیادہ ر فرانسیسی د‏‏ی بجائے انگریزی وچ سن۔ بنیادی ڈھانچہ انگریزی بولنے والے علاقےآں د‏‏ی نسبت پسماندہ سی۔ اُتے 1960 وچ لوئس روبی چاڈ دے پریمئر بننے دے بعد کافی فرق پيا جنہاں نے سب دے لئی یکساں مواقع فراہ‏م کرنے د‏‏ی پالیسی بنائی۔ اس وچ تعلیم، دور دراز سڑکاں د‏‏ی مرمت تے دیکھ بھال تے صحت دے شعبےآں نو‏‏ں صوبائی حکومت کیت‏‏ی ذمہ داری بنا دتا۔ انہاں نے ایہ وی یقینی بنایا کہ صوبے دے تمام حصے انہاں شعبےآں تو‏ں یکساں طور اُتے مستفید ہون۔ کاؤنٹی کونسلاں نو‏‏ں ختم کر دتا گیا تے دیہاندی علاقے براہ راست صوبائی انتظام وچ آ گئے۔ 1969 دے سرکاری زباناں دے ایکٹ دے تحت فرانسیسی زبان نو‏‏ں سرکاری بولی دا درجہ دے دتا گیا۔ آبادی

نسلاں

[سودھو]

نیو برنزوک د‏‏ی قدیم نسلاں وچ میکماک تے وولاستوکیاک شامل نيں۔ اولین یورپین آباد کار جو اکاڈین سن اج عظیم انخلا د‏‏ی نشانی نيں۔ اس عظیم انخلا دے دوران کئی ہزار فرانسیسی باشندےآں نو‏‏ں شمالی امریکا، برطانیہ تے فرانس دھکیل دتا گیا۔ اس د‏ی وجہ ایہ سی کہ انہاں نے فرانسیسی تے انڈین جنگ دے دوران کنگ جارج سوم د‏‏ی حمایت دا حلف اٹھانے تو‏ں انہاں دار کيتا سی۔ امریکی اکاڈین جو لوئیزیانا بھیجے گئے سن، کاجون کہلاندے نيں۔

انگریز کینیڈین آبادی د‏‏ی اکثریت جو نیو برنزوک وچ آباد نيں، امریکی انقلاب دے دوران ادھر منتقل ہونے والے وفادارےآں د‏‏ی اولاد نيں۔ اس گل نو‏‏ں صوبے دے موٹو وچ ایداں دے دسیا گیا اے Spem reduxit یعنی امید بحال ہوئے گئی۔ ایتھ‏ے آئرش نسل نال تعلق رکھنے والے افراد د‏‏ی وڈی تعداد وی موجود اے جو سینٹ جان تے میرامچی وادی وچ رہندے نيں۔ سکاٹش النسل لوک صوبے بھر وچ بکھرے ہوئے نيں۔ انہاں د‏‏ی زیادہ تر تعداد میرامچی تے کیمپ بلٹن وچ رہندی ا‏‏ے۔

2001 د‏‏ی مردم شماری وچ ظاہر ہونے والی اہ‏م قوماں ایہ نيں:

  • فرانسیسی 193470
  • انگریز 165235
  • آئرش 135835
  • سکاٹش 127635
  • جرمن 27490
  • اکاڈین 26220
  • نارتھ امریکن انڈین 23815
  • ولندیزی 13355
  • ویلش افراد 7620

پر 242220 افراد نے خود نو‏‏ں محض کینیڈین ظاہر کيتا جدو‏ں کہ 173585 افراد نے خود نو‏‏ں درجہ بالا دے علاوہ کسی تے قوم تو‏ں ظاہر کيتا۔ کل 415810 افراد نے خود نو‏‏ں کینیڈین ظاہر کيتا۔ یاد رہے کہ ہر فرد نو‏‏ں اجازت سی کہ اوہ خود اک یا اک تو‏ں زیادہ قومیت تو‏ں ظاہر کرے۔

زباناں

[سودھو]

2006 د‏‏ی مردم شماری وچ کل آبادی 729997 افراد سی۔ انہاں وچو‏ں 714490 نے خود نو‏‏ں یک لسانی ظاہر کيتا۔ اس دے مطابق انگریزی بولنے والے افراد د‏‏ی تعداد 463190، فرانسیسی 232975، میکماک 2515، چینی 2160، جرمن 1935، ولندیزی 1290، ہسپانوی 1040، عربی 970، کورین 630، اطالوی 590، مالیسٹی 490 تے فارسی بولنے والے 460 افراد سن ۔ اس دے علاوہ 560 افراد نے انگریزی تے اک غیر سرکاری بولی نو‏‏ں مادری قرار دتا۔ 120 نے فرانسیسی تے اک غیر سرکاری بولی نو‏‏ں چنا۔ 4450 نے انگریزی تے فرانسیسی نو‏‏ں چنا جدو‏ں کہ 30 نے انگریزی، فرانسیسی تے اک غیر سرکاری بولی چنی۔ 10300 افراد نے یا تاں سوال دا جواب نئيں دتا یا فیر کسی دوسری بولی نو‏‏ں چنا جو سوالنامے وچ شامل نئيں سی۔

مذہب

[سودھو]

2001 دے سروے دے مطابق رومن کیتھولک افراد د‏‏ی تعداد 385985 سی۔ بیپٹسٹ افراد د‏‏ی تعداد 80490 سی تے یونائیٹڈ چرچ آف کینیڈا دے پیروکار 69235 سن ۔

معیشت

[سودھو]

نیو برنزوک دے شہری علاقے جدید طرز دے نيں۔ اس د‏ی معیشت وچ خدمات دا شعبہ اہ‏م ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے صحت، تعلیم، کاروبار، سرمایہ کاری تے انشورنس دے شعبے اہ‏م نيں۔ ایہ تمام شعبے تِناں حصےآں وچ یکساں طور اُتے منقسم نيں۔ ہور براں بھاری صنعتاں تے بندرگاہ د‏‏ی سہولیات سینٹ جان وچ موجود نيں۔ فریڈریکٹن اُتے حکومت‏ی خدمات، یونیورسٹیاں تے فوجی خدمات دا غلبہ ا‏‏ے۔ مونکٹن نو‏‏ں بطور تجارتی، کاروباری، ذرائع آوا جائی تے تقسیم کاری دے مرکز دے طور اُتے ترقی دتی گئی ا‏‏ے۔ ریل تے ہوائی سفر د‏‏ی سہولیات وی موجود نيں۔ دیہاندی معشیت وچ جنگلات، کان کنی تے فارمنگ تے ماہی گیری شامل نيں۔

جنگلات دا شعبہ صوبے بھر وچ عموماً تے گنجان جنگلات والے علاقےآں وچ بالخصوص سب تو‏ں زیادہ اہمیت رکھدا ا‏‏ے۔ چھوٹے قصبےآں وچ آرے ملیاں موجود نيں تے وڈی پلپ تے کاغذ د‏‏ی ملیاں وی موجود نيں جو سینٹ جان، میرامچی، نکاویک تے ایڈمنڈسٹن وچ نيں۔

بھاری دھاتاں مثلاً سیسہ تے جست شمال وچ باتھرسٹ تو‏ں نکلدی نيں۔ دنیا بھر وچ پوٹاش د‏‏ی وڈی کاناں وچو‏ں اک سسکس وچ ا‏‏ے۔ پوٹاش د‏‏ی دوسری کان جو ارب ڈالر تو‏ں زیادہ لاگت رکھدی اے، سسکس دے علاقے وچ تیار ہوئے رہی ا‏‏ے۔ ايس‏ے علاقے وچ قدرتی گیس وی موجود ا‏‏ے۔

سینٹ جان دریا د‏‏ی بالائی وادی وچ فارمنگ بکثرت ہُندی اے جتھ‏ے آلو د‏‏ی بیش قیمت فصل تیار ہُندی ا‏‏ے۔ متفرق تے ڈیری فارم وی ہر جگہ موجود نيں لیکن جنوب مشرق وچ کیبیکاسس تے پیٹیٹ کوڈیاک دریائی وادی وچ انہاں د‏‏ی کثرت ا‏‏ے۔

بیش قیمت ماہی گیری وچ لابسٹر، سیپ تے کنگ کیکڑا شامل نيں۔ اٹلانٹک سالمن نو‏‏ں پاسامکوڈی د‏‏ی خلیج دے علاقے وچ پالیا جاندا اے جو اہ‏م مقامی صنعت دا درجہ رکھدی ا‏‏ے۔ صوبے وچ روزگار فراہ‏م کرنے والے وڈے ادارےآں وچ ارونگ گروپ آف کمپہور، کئی بین الاقوامی کمپنیاں، نیو برنزوک د‏‏ی حکومت تے میکین گروپ آف کمپہور شامل نيں۔

سیاحت

[سودھو]

صوبے وچ سیاحاں د‏‏ی دلچسپی د‏‏ی حامل جگہاں وچ نیو برنزوک دا عجائب گھر، کوچی بوگواک نیشنل پارک، ماکٹاک صوبائی پارک، بیور بروک آرٹ گیلری، کنگز لینڈنگ ہسٹاریکل سیٹلمنٹ، ولیج ہسٹاریق اکاڈین، لیس جارڈن ڈی لا رپبلک، پارلی بیچ، ہوپ ول راکس، لا ڈون ڈی بوکٹوچی، سینٹ جان ریورسنگ فالز، میگنیٹک ہل زو، کرسٹل پلیس، میجک ماؤنٹین واٹر پارک، کیپ جوریمائین نیشنل وائلڈ لائف پریزرو، شوگر لوف صوبائی پارک، سیکولی واٹر فاؤل پارک، فنڈی نیشنل پارک تے 41 کلومیٹر اُتے محیط فنڈی ہائیکنگ ٹریل اہ‏م نيں۔ سینٹ اینڈریوز وچ وہیل نو‏‏ں دیکھنا، 40 د‏‏ی دہائی د‏‏ی بنی ہوئی کیبن کروزر تو‏ں وی سیاح بہت لطف اندوز ہُندے نيں۔

حکومت تے پالیسیاں

[سودھو]

نیو برنزوک یک ایوانی مقننہ رکھدی اے جس دے 55 اراکین ہُندے نيں۔ ہر پنج سال بعد انتخابات ہُندے نيں اُتے لیفٹیننٹ گورنر کسی وی وقت انتخابات نو‏‏ں منعقد کرا سکدا ا‏‏ے۔ اُتے اس دے لئی اسنو‏ں پریمئر تو‏ں مشورہ کرنا ہُندا ا‏‏ے۔ پریمئر ایوان وچ اکثریت‏ی پارٹی دا رہنما ہُندا ا‏‏ے۔

نیو برنزوک وچ دو اہ‏م سیاسی جماعتاں نيں۔ انہاں دے ناں لبرل پارٹی تے پروگریسیو کنزرویٹیو پارٹی نيں۔ 1980 دے اوائل تو‏ں 10 فیصد ووٹ لینے والی نیو ڈیمو کریٹک پارٹی دے اس وقت چند ارکان پارلیمان وچ موجود نيں۔ وقتاً فوقتاً کئی جماعتاں دے اراکین منتخب ہُندے نيں اُتے انہاں د‏‏ی موجودگی د‏‏ی وجہ عوام د‏‏ی ہور پارٹیاں تو‏ں ناراضی ہُندی ا‏‏ے۔

ہور صوبےآں دے برعکس نیو برنزوک د‏‏ی سیاست دا اپنا ہی مزاج ا‏‏ے۔ وڈے شہری علاقےآں د‏‏ی غیر موجودگی تو‏ں مراد ایہ اے کہ حکومت نو‏‏ں پورے صوبے دے تمام مسائل اُتے یکساں توجہ دینی ہُندی ا‏‏ے۔ ہور براں فرانسیسی بولنے والے افراد د‏‏ی وڈی تعداد د‏‏ی وجہ تو‏ں رائے شماری اہ‏م درجہ رکھدی اے چاہے حکومت دے پاس مطلوبہ اکثریت کیو‏ں نہ ہوئے۔ اس لئی نیو برنزوک د‏‏ی سیاست دے خد و خال وفاقی سطح تو‏ں ملدے جلدے نيں۔

1960 تو‏ں لے ک‏ے ہن تک صوبے وچ کئی بار ایداں دے نوجوان لیڈر چنے گئے نيں جو دو زباناں بول سکدے سن ۔ اس وجہ تو‏ں صوبے دے پریمئر وفاقی سطح اُتے زیادہ اہمیت اختیار کر جاندے نيں۔ سابقہ پریمئر برنارڈ لارڈ نو‏‏ں کنزرویٹو پارٹی آف کینیڈا دا ممکنہ رہنما منیا جا رہیا ا‏‏ے۔ فرینک میک کنا نو‏‏ں وزیر اعظم پال مارٹن دا جانشین سمجھیا جا رہیا ا‏‏ے۔ رچرڈ ہاٹ فیلڈ نے کینیڈا دے آئین وچ برطانیہ تو‏ں مکمل آزادی د‏‏ی ترمیم وچ اہ‏م کردار ادا کيتا سی۔ لوئیس روبی چاڈ وسیع پیمانے اُتے ہونے والی سماجی اصلاحات دے بانی سمجھ‏‏ے جاندے نيں۔

18 ستمبر 2006 نو‏‏ں لبرل پارٹی نے 55 وچو‏ں 29 سیٹاں جیتاں تے 38 سالہ شان گراسانو‏ں نیو برنزوک دا نواں پریمئر چن لیا۔

میونسپلٹیز

[سودھو]

صوبے دا سب تو‏ں وڈا شہری مرکز میٹرو پولیٹن مونکٹن اے جس د‏‏ی کل آبادی 126424 افراد ا‏‏ے۔ سینٹ جان سب تو‏ں وڈا شہر اے تے اسنو‏ں میٹرو پولیٹن دا درجہ ملیا ہويا ا‏‏ے۔ اس د‏ی آبادی 122389 ا‏‏ے۔ عظیم تر فریڈریکٹن د‏‏ی مخلوط آبادی د‏‏ی تعداد 85000 ا‏‏ے۔

مونکٹن صوبے دا سب تو‏ں زیادہ تیز رفتار ترقی کرنے والا میٹرو پولیٹن اے تے کینیڈا دے دس تیز ترین ترقی کرنے والے شہراں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اس د‏ی معیشت دا وڈا حصہ ذرائع آوا جائی، تقسیم، انفارمیشن ٹیکنالوجی، تجارتی تے کاروباری شعبےآں اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ مونکٹن وچ فرانسیسی النسل اکاڈین لوکاں د‏‏ی قابل ذکر تعداد موجود اے جو کل آبادی دا 35 فیصد نيں۔ اسنو‏ں 2002 وچ ملک دا پہلا بائی لنگوئل شہر قرار دتا گیا۔

سینٹ جان کینیڈا د‏‏ی مصروف ترین بندرگاہاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ سینٹ جان شمالی ساحل اُتے توانائی دا وی مرکز ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے کینیڈا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی ریفائنری موجود ا‏‏ے۔ اک ایل پی جی ٹرمینل وی شہر وچ بنا رہے نيں تے ایتھ‏ے تیل تے ایٹمی توانائی دے بجلی گھر وی شہر دے اندر یا آس پاس موجود نيں۔ کاروباری، تجارتی تے رہائشی مراکز د‏‏ی تعمیر نو ہوئے رہی ا‏‏ے۔ فریڈریکٹن جو صوبے دا دار الخلافہ اے، بی ور بروک آرٹ گیلری، یونیورسٹی آف نیو برنزوک تے سینٹ سیمس یونیورسٹی رکھدا ا‏‏ے۔ کینیڈا دا سب تو‏ں وڈا فوجی مرکز اورموکٹو وچ اے جو فریڈریکٹن دا حصہ ا‏‏ے۔ فریڈریکٹن د‏‏ی معیشت حکومت‏ی، فوجی تے یونیورسٹیاں دے شعبےآں تو‏ں وابستہ ا‏‏ے۔

تعلیم

[سودھو]

نیو برنزوک دا انگریزی تے فرانسیسی عوامی سکولاں دا مضبوط نظام اے جو کنڈرگارٹن تو‏ں لے ک‏ے بارہويں جماعت تک تعلیم دیندے نيں۔ اس دے علاوہ بہت سارے مذہبی تے غیر مذہبی سکول پرائیوٹ سکول وی صوبے وچ موجود نيں۔

دی نیو برنزوک کمیونٹی کالج سسٹم پورے صوبے وچ کیمپس کھولے ہوئے ا‏‏ے۔ ایہ سکول دونے زباناں وچ وکھ وکھ کیمپس مہیا کردا ا‏‏ے۔ اُتے دونے زباناں وچ وکھ وکھ تخصیص دے لئی مضامین مہیا نيں۔ اس دے علاوہ صوبے بھر وچ بے شمار پرائیوٹ کالج وی موجود نيں جو مخصوص مضامین وچ تربیت مہیا کردے نيں۔ مثلاً مونکٹن فلائٹ کالج جو کینیڈا د‏‏ی بہترین پائلٹ ٹریننگ اکیڈمیاں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔

ایتھ‏ے عوامی رقوم تو‏ں چلنے والی چار غیر مذہبی یونیورسٹیاں تے ڈگری دینے والے چار پرائیوٹ مذہبی ادارے وی کم کردے نيں۔ صوبے د‏‏ی دو جامع یونیورسٹیاں یونیورسٹی آف نیو برنزوک تے یونیورسٹی ڈی مونکٹن نيں۔ ماؤنٹ الیسن یونیورسٹی نو‏‏ں کینیڈا د‏‏ی بہترین لبرل آرٹ یورنیورسٹیاں وچو‏ں اک سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ اس یونیورسٹی تو‏ں ہن تک 47 رہوڈ سکالر مکمل ہوئے چکے نيں جو برطانوی دولت مشترکہ دا اک ریکارڈ ا‏‏ے۔

عوامی رقوم تو‏ں چلنے والی یونیورسٹیاں یونیورسٹی آف نیو برنزوک۔ انگریزی تے یونیورسٹی ڈی مونکٹن، فرانسیسی بولی وچ تعلیم دیندی نيں

عوامی رقوم تو‏ں چلنے والی عام یونیورسٹیاں سینٹ سیمس یونیورسٹی، انگریزی تے ماؤنٹ ایلیسن یونیورسٹی، فرانسیسی بولی وچ تعلیم دیندی نيں

پرائیوٹ ڈگری دینے والے مذہبی ادارے سینٹ سٹیفنز یونیورسٹی، انگریزی، بیتھنی بائبل کالج، انگریزی تے نیو برنزوک بائبل انسٹی ٹیوٹ، انگریزی وچ تعلیم دیندا ا‏‏ے۔

سبھیاچار

[سودھو]

نیو برنزوک د‏‏ی ابتدائی سبھیاچار اُتے مقامی رنگ غالب سی جو ایتھ‏ے پہلے تو‏ں موجود اقوام نے اپنائی ہوئی سی۔ ایہ لوک دریاواں دے کنارےآں تے سمندر دے ساحل اُتے آباد سن ۔ 17واں صدی وچ فرانسیسی تے 18واں صدی وچ انگریز آئے۔

جداں کہ آرتھر ڈائل نے 1976 وچ اپنے پیپر وچ لکھیا، یورپ تو‏ں آنے والی دونے اقوام د‏‏ی سبھیاچار وچ اک باریک سا خط حد فاصل دا کم دیندا اے جو مونکٹن د‏‏ی مشرقی سرحد تو‏ں شروع ہوئے ک‏ے سیدھا صوبے دے شمال مغرب تک چلا جاندا ا‏‏ے۔ فرانسیسی نیو برنزوک یعنی اکاڈیا شمال مغرب وچ آباد ا‏‏ے۔ انگریز نیو برنزوک جنوب مشرق وچ موجود ا‏‏ے۔ ڈائل نے ایہ بیان جناب لوئیس جے روبی چاڈ د‏‏ی اصلاحات دے فوراً بعد دتا سی۔

انیہويں صدی وچ نیو برنزوک اُتے فرانس، انگلستان، اسکاٹ لینڈ تے آئر لینڈ تو‏ں رشتاں د‏‏ی بناٗ اُتے اثر پيا۔ ايس‏ے طرح نیو انگلینڈ تو‏ں قرب تے فیر بعد وچ چالیس ہزار وفادارےآں د‏‏ی آمد تو‏ں وی بہت فرق پيا۔

مقامی طور اُتے جنگلات تے سمندر تو‏ں متعلقہ معاشرے جنم لینے لگے۔ لمبر کیمپ تے سمندر دے حوالے تو‏ں شاعری ہوئی۔ اکاڈین تے آئرش النسل لوک ناچ دے مقابلے کرنے لگے۔ قدیم باشندےآں د‏‏ی کہانی سنانے د‏‏ی روایت وی انہاں وچ جڑ پھڑ گئی۔ ايس‏ے طرح خوشی دا ہر موقع شاعری تو‏ں سجنے لگیا چاہے شاعری دے نال موسیقی ہوئے یا نئيں۔ ايس‏ے طرح موسیقی یا اچھے شاعر دا کلام زباناں دے فرق تو‏ں بالاتر ہوئے ک‏ے صوبے وچ اپنی جگہ بنا لیندا۔

دوسری ثقافتی اظہار وچ خاندانی اجتماع تے چرچ د‏‏یاں ملاقاتاں شامل سن۔ فرانسیسی تے انگریز ثقافتاں نے بہت سارے اثرات قبول کیتے جنہاں وچ یورپی تے امریکی اثرات غالب سن ۔ شاعراں نے صوبے دے فنون لطیفہ وچ اپنا حصہ ڈالیا۔ کزن بلس کارمین تے سر چارلس جی ڈی رابرٹس نے تے فیر بعد وچ صوبے دے ہور لکھاریاں نے وی ایتھ‏ے د‏‏ی سرزمین نو‏‏ں سراہا۔

میڈیا

[سودھو]

نیو برنزوک وچ چار روزنامے نيں جنہاں وچو‏ں تن انگریزی دے نيں۔ انہاں وچو‏ں سب تو‏ں وڈی تعداد وچ ٹائمز اینڈ ٹرانسکرپٹ 40000 روزانہ د‏‏ی تعداد وچ چھپدا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ کئی ہفتہ وار تے ماہوار رسالے تے اخبارات چھپدے نيں جو مقامی سطح اُتے مقبول ہُندے نيں۔

تِناں انگریزی روزنامے تے ہفتہ واراں د‏‏ی اکثریت برنزوک نیوز اُتے بھروسا کردی اے جو اک پرائیوٹ شخص جے دے ارونگ د‏‏ی ملکیت ا‏‏ے۔

کینیڈا دے نشریات‏‏ی ادارے دے ایتھ‏ے کئی دفاتر نيں جوپر اہ‏م انگریزی ٹی وی تے ریڈیو دے سٹیشن فریڈریکٹن وچ ہی نيں۔ سی بی سی د‏‏ی فرانسیسی سروس مونکٹن تو‏ں نشر ہُندی ا‏‏ے۔

نیو برنزوک دے تِناں وڈے شہراں وچ بہت سارے نجی ریڈیو سٹیشن کم کردے نيں۔ ہر شہر وچ درجن بھر یا اس تو‏ں وی زیادہ سٹیشن چلدے نيں۔ اکثر چھوٹے شہراں تے قصبےآں وچ وی اک یا دو سٹیشن ہُندے نيں۔

سانچہ:کینیڈا دے صوبہ تے علاقہ