ویشالی

ویشالی بہار وچّ واقع اک شہر ہے۔ ایہہ اک تریخی شہر ہے اتے گنڈک دریا دے کھبے کنارے واقع ہے۔ پالی بولی وچّ اسنوں وسالی آکھیا جاندا ہے۔

اس شہر دا ناں راجا وشال دے ناں 'تے رکھیا گیا سی، جسدی بہادری دا ذکر رامائن وچّ وی ملدا ہے۔ 6ویں صدی ق م وچّ وسیا ایہہ پرانے مہاننگر لچھویاں اتے واجیاں راج دا راجگڑھ سی۔ واجیاں (ورجی) مہاں جنپد دے اس راج نوں دنیا دا پہلا لوکراج ہون دا مان حاصل ہے۔ 599 ای پو وچّ 24ویں تیرتھنکر مہاویر دا جنم ویشالی لوکراج دے کنڈلگرام وچّ ہویا سی۔ مہاویر 22 سال دی عمر تکّ اتھے ہی رہے۔ ویشالی اوہناں سمیاں وچّ بہت ہی خوش حال راج سی، وسوں بہت سنگھنی سی۔ اتھے 7,707 منورنجن تھاں سن اتے اینے ہی کمل تلاب بنے ہوئے سن۔

ویشالی دی بے حدّ خوبصورت نرتکی امراپلی (امبرپالی) نوں منتری عہدہ ملیا ہویا سی، جسنے ویشالی نوں خوبصورت اتے خوش حال بناؤن وچّ بہت یوگدان پایا سی۔ شہر نوں تنّ وشال کندھاں نال سرکھات کیتا گیا سی۔ اتھے تنّ وشال دروازے لگے ہوئے سن، جنہاں دے چبوتریاں 'تے چڑھ کے پہریدار پہرہ دندے سن۔ شہر دے باہر ولّ ہمالہ پربت تکّ قدرتی وڈا جنگل (مہاں ون) سی۔ مہان چینی یاتری پھاہییان اتے ہیونسانگ نے وی اپنیاں لکھتاں وچّ ویشالی دا ورنن کیتا ہے۔ بعد وچّ 1861 وچّ برطانوی پراتتو کھوجی الیگجینڈر کننگھم نے ویشالی ضلعے دے۔اجوکے پنڈ بسراہ وچّ ویشالی نوں لبھیا سی۔

اک وار ویشالی وچّ مہانماری پھیل گئی سی۔ امراپلی نے مہاتما بدھ نوں ویشالی بلایا سی، جس کارن ویشالی مڑ خوش حال ہو گیا۔ مہاتما بدھ بہت واری ویشالی آئے سن۔ امراپلی نے اوہناں دی سنگت کارن بدھ دھرم گرہن کر لیا اتے اوہ بودھی بھکشن بن گئی سی۔ امراپلی نے اپنا امباں دا باغ بدھ نوں دان کر دتا سی۔ مہاتما بدھ نے اپنا اخیرلا اپدیش وی ویشالی وکھے ہی دتا سی اتے اپنے پرینروان بارے بھکشوآں نو دسّ دتا سی۔

درشنی تھاواں

• ابھشیک پشکرنی تلاب - اتھے چنے ہوئے منتریاں نوں سہں چکائی جاندی سی۔
• وشو شانتی ستوپ - ایہہ جاپان دے نپونزن فرقے ولوں بنایا گیا سی۔ اتھے مہاتما بدھ دے پوتر روم رکھے ہوئے ہن۔
• اشوک ستمبھ - راجا اشوک نے 383 ای پو وچّ وچّ ہوئی دوجی بدھ کونسل دی یاد وچّ بنوایا سی۔ اس دے سرے 'تے شیر دا بتّ بنیا ہویا ہے۔
• انند ستوپ
• کٹاگرشالا وہار