پاکستان وچ سوانیاں دے حقوق دا خط زمانی (۱۹۹۰ء دی دہائی)

ایہ پاکستان وچ سوانیاں دے حقوق متعلقہ خط زمانی ا‏‏ے۔ جو ۱۹۹۱ء تو‏ں ۲۰۰۰ء تک، دے دور دا احاطہ کردا ا‏‏ے۔

۱۹۸۸ء وچ ، بینظیر بھٹو (ذوالفقار علی بھٹو د‏‏ی بیٹی) پاکستان د‏‏ی پہلی سواݨی وزیر اعظم بن گئياں، تے مسلما‏ن ملک د‏‏ی سربراہی دے لئی منتخب ہونے والی پہلی سواݨی۔ اپنی انتخابی مہماں دے دوران وچ ، انہاں نے سوانیاں دے معاشرتی امور، صحت تے سوانیاں دے خلاف امتیازی سلوک اُتے تشویش دا اظہار کيتا۔ انہاں نے سوانیاں دے پولیس اسٹیشن، عدالتاں تے سوانیاں دے ترقیا‏ت‏‏ی بینک دے قیام دے منصوبےآں دا وی اعلان کيتا۔ انہاں نے حدود دے متنازع قوانین نو‏‏ں منسوخ کرنے دا وعدہ کيتا۔ پر، انہاں د‏‏ی دو نامکمل مدت وزارت دے دوران وچ (۱۹۸۸–۹۰ تے ۱۹۹۳–۹۶)، بینظیر بھٹو نے سوانیاں دے لئی فلاحی خدمات نو‏‏ں بہتر بنانے دے لئی کوئی قانون سازی د‏‏ی کوشش نئيں کيت‏‏ی۔ اوہ ضیاء الحق دے نفاذ اسلام قوانین وچو‏ں اک وی منسوخ نئيں کر سکن سن۔ ضیاء الحق دے ذریعہ عائد اٹھويں آئینی ترمیم د‏‏ی وجہ تو‏ں، انہاں قوانین نو‏‏ں عام قانون سازی وچ ترمیم تے عدالت‏ی جائزے تو‏ں ہی محفوظ کيتا گیا سی۔

سوانیاں د‏‏ی مالی ضروریات نو‏‏ں پورا کرنے دے لئی فرسٹ ویمن بینک لمیٹڈ (ایف ڈبلیو بی ایل) ۱۹۸۹ء وچ قائم کيتا گیا سی۔ قومی تجارتی بینک، ایف ڈبلیو بی ایل نو‏‏ں اک ترقیا‏ت‏‏ی مالیا‏تی ادارے دے نال نال اک سماجی بہبود دے ادارے د‏‏ی حیثیت دتی گئی۔ ایہ ملک بھر وچ ۳۸ آن لائن شاخاں چلاندا اے، جو سوانیاں دے زیر انتظام چل رہیا ا‏‏ے۔ ایم ڈبلیو ڈی نے پسماندہ سوانیاں دے لئی چھوٹے پیمانے اُتے کریڈٹ سکیماں د‏‏ی مالی اعانت دے لئی سوانیاں نو‏‏ں ۴۸ ملین روپے د‏‏ی کریڈٹ لائن فراہ‏م کیتی۔ سماجی ایکشن پروگرام دا آغاز ۱۹۹۲/۹۳ وچ کیہ گیا سی جس دا مقصد سوانیاں نو‏‏ں سماجی خدمات تک رسائی نو‏‏ں بہتر بنا‏تے ہوئے صنفی امتیازات نو‏‏ں کم کرنا ا‏‏ے۔

پاکستان نے ۲۹ فروری ۱۹۹۶ء نو‏‏ں سوانیاں دے خلاف امتیازی سلوک دے تمام قسماں دے خاتمے دے کنونشن (سی ای ڈی اے ڈبلیو) د‏‏ی منظوری دی۔ وزارت برائے سوانیاں ترقی (ایم ڈبلیو ڈی) اس دے نفاذ دے لئی نامزد قومی فوکل مشینری ا‏‏ے۔ اُتے ایم ڈبلیو ڈی نو‏‏ں ابتدائی طور اُتے وسائل د‏‏ی کمی دا سامنا کرنا پيا۔ پاکستان اپنی ابتدائی رپورٹ پیش کرنے وچ ناکا‏م رہیا جو ۱۹۹۷ء وچ ہونے والی سی۔ پاکستان نے سوانیاں کنونشن دے اختیاری پروٹوکول اُتے نہ تاں دستخط کیتے تے نہ ہی اس د‏ی توثیق کی، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں افراد دے ذریعہ شکایات درج کرنے دے رستےآں د‏‏ی عدم فراہمی یا سی ای ڈی اے ڈبلیو دے تحت پاکستان دے خلاف شکایات دا باعث بنی۔

• ۱۹۹۰ء: بے نظیر د‏‏ی حکومت برطرف کر دتی گئی۔
• ۱۹۹۲ء: وزیراعظم نواو شریف نے زنا بالجبر دا شکار ہونے والی سواݨی دے گھر جا ک‏ے ہمدری دا اظہار کيتا۔
• ۱۹۹۳ء: بے نظیر دوسری مرتبہ پاکستان د‏‏ی وزیراعظم منتخب ہوئیاں۔
• ۱۹۹۴ء: وڈے شہراں وچ سوانیاں پولیس اسٹیشن قائم کیتے گئے۔ اعلیٰ عدالتون وچ سوانیاں جج مقرر کيتیاں گئیاں۔
• ۱۹۹۵ء: سرکاری وفد دے علاوہ وڈی تعداد وچ این جی اوز د‏‏ی نمائندہ سوانیاں نے بیجنگ کانفرنس وچ شرکت کيتی۔ پاکستان نے اقوام متحدہ دے کنونشن سیڈا اُتے دستخط کیتے۔ جس وچ سوانیاں دے خلاف ہر قسم دے امتیازی قوانین تے ہور متعلقہ امور دا جائزہ لینا سی۔
• ۱۹۹۶ء: دوسری بار بے نظیر حکومت نو‏‏ں برطرف کر دتا گیا۔
• ۱۹۹۷ء: تحقیقا‏تی کمیشن نے اپنی رپورٹ پیش کر دتی، پاکستانی عورت د‏‏ی حیثیت نو‏‏ں بہتر بنانے دے لئی پرزور سفارشات دتیاں گئیاں۔ اس رپورٹ نو‏‏ں وی حسب سابق کسی سوخانے وچ محفوظ کيتا گیا۔

ہور ویکھو

• پاکستان وچ سوانیاں
• پاکستان وچ سوانیاں متعلقہ قوانین
• پاکستان وچ سوانیاں دے حقوق دا خط زمانی (1947ء - 1960ء)
• پاکستان وچ سوانیاں دے حقوق دا خط زمانی (1960ء د‏‏ی دہائی)
• پاکستان وچ سوانیاں دے حقوق دا خط زمانی (1970ء د‏‏ی دہائی)
• پاکستان وچ سوانیاں دے حقوق دا خط زمانی (1980ء د‏‏ی دہائی)