پنجابی بولی تے پنجابیت

پنجاب شبد فارسی دے شبد پنج اتے آب دے سمیل توں بنیا ۔ اس شبد دی سبھ توں پہلی ورتوں ابن بطوطہ دیاں لکھتاں وچ ملدی اے ۔پنجاب توں مطلب پنج دریاواں دی دھرتی۔اس طرحاں پنجاب دے خطے وچ بولی جان والی بولی نوں پنجابی بولی کیہا جاندا اے ۔پنجابی بولی دا نام خطے دے نام اپر رکھیا گیا اے،اس دا مطلب اس خطے کلچر نال اس دا کوئی تعلق اے،تاں ہی اوہ بولی اس خطے نال جڑی ہوئی اے ۔ پنجابی شبد دو معنےآں وچ ورتیا جاندا اے، اک پنجابی بندہ اتے دوجا پنجابی بولی ۔ اس طرحاں پنجابیت توں مطلب پنجابی بولی راہیں سرجیا بندہ، جو پنجابی بولی راہیں اپنی ہوند دی سوچ کردا اے، پر پنجابی بولی بارے عامَ تجزیہ ایہہ اے کہ جدید ادارے، پرراج، نیاں انتظام، تکنالوجی،سائنس ایہناں چیزاں وچ پنجابی بولی دی تھاں لگاتار گھٹدی جا رہی اے ۔جدید بندے دی ایہناں چیزاں توں بناں سوچ وی نہیں کیتی جا سکدی ۔ مگر پنجابئت دی سوچ پھر وی اسے طرحاں کیتی جاندی اے، سگوں ہور زیادہ زور پھڑھدی جا رہی اے ۔ پنجابیت دی اس داعویداری وچ پنجابی بولی دا سوال منفی کیتا جا رہا اے ۔

پنجابیت

پنجابیت مول روپ وچ پنجابی پچھان جاں شناخت دا دوجا ناں اے ۔ پنجابیت بارے ایہہ وی کیہا جادا اے کہ پنجابیت بارے ایہہ وی کیہا کہ پنجابی قوم ہی پنجابیت اے۔ ایہہ اک اجیہا تہذیبی تجزیہ اے، جس دا تعلقات پنجابی لوکاں دی رہتل، جیونجانچ اتے اوہناں گناں نال اے، جہڑے اسنوں دوجیاں قوماں جاں قومیتاں توں نکھیڑدے ہن ۔پنجابیت اک اجیہا احساس اے۔ جس راہیں خاص پرکار دی ولکھنتا دا جھلکارا پیندا اے ۔

عامَ کرکے پنجابی دا مطلب ایہہ لیا جاندا اے کہ پنجاب دی دھرتی متعلق موہ پنجابی من دے اجتمائی آپے ،پنجابی سروکاراں دی اک اچیت پکڑ دے سنویدنشیل احساس دا ناں ہی پنجابیت اے۔ ایہہ احساس بھاویں سچیت جیون ڈھنگ اتے تکنیک اپناؤن دی عمل ماتحت دبیا راے پر اچیت اثر وچ جاری فنکشنل رہندا اے۔ پنجابیت دا تجزیہ ادوں پیدا اے، جدوں توں لوکا نے پرواس دھارنا شروع کیتا اتے ادوں توں جدوں پنجاب نوں اسیں دھرم دے حوالہ نال جوڑ کے دیکھن لگے اتے ایہہ سمجھیا جان لگا کہ پنجابیت کوئی اجیہی چیز اے، جہڑی کہ نرول پنجابیاں دے جیون ڈھنگ ، پہراوے، دھرم، کھان-پین آدی نال متعلق اے۔

پنجابیت دا سنگٹھنکاری تتّ

پنجابیت بارے ایہہ وچار کیتی جاندی اے کہ پنجابیت دا سنگٹھنکاری تتّ دھرم اے، بولی اے، وراثتی وستاں، پہراوا ، کھاد-خوراک جاں خطہ اے۔ پنجابیت وچ ایہہ سارے تتّ اپنا وکھرا-وکھرا ستھان رکھدے ہن ،مگر دھرم اس وچ اہم پھیکٹر منیا جاندا اے، کیونکہ جدوں کوئی وی لکھاری پنجابیت بارے لکھنا شروع کردا اے تاں اک دو گلاں کرکے سدھا سکھی تے پہنچ جاداں اے تے سکھی دیاں صفتاں کرن لگ جاداں اے، اوہ پنجابیت دیاں مہان چیزاں دسدے-دسدے سکھی دیاں مہان پراپتیاں گناؤن لگ جاندا اے، حالانکہ جنا دا پنجابیت دے ڈھانچے نوں ڈپھائن کرن وچ اینا بنیادی رول نہیں اے ۔ اسے طرحاں جو لوک پنجاب توں باہر رہندے ہن ، اوہ وی دھرم راہیں ہی پنجابیت نال جڑے ہوئے ہن۔ جویں اوہناں نے اپنیاں لوڑاں مطابق گرو گرنتھ صاحب دا اناختلاف رومن تے دیوناگری وچ کروا لیا اے۔ اوہناں دی مجبوری ختم ہو گئی اے کہ اوہ پنجابی نوں سکھن ۔اس طرحاں اسیں کہہ سکدے ہاں کہ پنجابیت دا سنگٹھنکاری تتّ دھرم اے ۔

پنجابی بولی اتے پنجابیت دا ریشنل تعلق

پنجابیت دا تجزیہ پیدا ہون نال ایہہ مدعا ابھر کے ساہمنے آیا اے کہ پنجابی بولی تے پنجابیت دا کوئی ضروری تعلقات اے جاں نہیں ،کیونکہ اکثر پنجابیت دا مطلب ایہہ لیا جاداں اے کہ پنجابی بولی ہی پنجابیت اے ،پر بہت سارے وچاروان ایہہ وی کہندے ہن کہ پنجابی بولی توں بناں پنجابیت ڈپھائن ہندی اے کیونکہ پنجابیت دا مطلب پنجابی ٹریڈس ہندا اے پنجابی بولی نہیں۔ اس طرحاں اسیں دیکھدے ہاں کہ جہڑے پنجابی باہرلے دیساں وچ رہندے ہن ،اوہناں لئی پنجابیت دا مطلب ہی ہور اے۔ اوہ کہندے ہن کہ پنجابی آؤنی ساڈے لئی کوئی ضروری نہیں ۔اسیں پنجابی اس کرکے ہاں کیونکہ اسیں پنجابی وراثت دیاں چیزاں نوں سنبھال راے ہاں تے کدے-کدے پنجابی ٹریڈس کردے ہاں ،کدے-کدے پنجابی پہراوا جویں پگّ بنھ لیندے ہاں، اسیں سکھ ہاں ۔اوہناں لئی ایہہ سبھ کجھ ضروری اے،پنجابی بولی نہیں۔ اداہرن وجوں جہڑے لوک باہرلے دیساں وچ ہن، اوہ دھرم دے دائرے وچ رہندے ہن، اوہناں دی ہن دوجی جاں تیجی پیڑی رہِ رہی اے، اوہناں نبں پنجابی نہیں آؤدی پر اوہ اپنے آپ نوں پنجابی ہی کہندے ہن۔ اس طرحاں اوہناں لئی پنجابی پنجابیت دا لازمی انگ نہیں۔

اسے طرحاں پنجاب وچ رہندے لوک وی ایہہ ہی مندے ہن کہ پنجابی اوہناں لئی ضروری نہیں ، کیونکہ اوہناں دی کتے تے سکھیا دی بولی ہندی جاں انگریزی اے ۔ مگر ایہناں گلاں نوں دھیان وچ رکھ کے وی اسیں پنجابی بولی نوں منفی نہیں کر سکدے ۔ اس گل نوں سپسٹ کرن لئی اسیں راج موہن گاندھی دی گل دا حوالہ لیدیں ہاں۔ راج موہن گاندھی مطابق پنجابیاں دی طاقت ہی پنجابی اے۔ جس کارن اوہ سیاسی ستا وچ رڑکن لگے ، کیونکہ پنجابیاں دے دنیا وچ جووی مدعے ہن ،اوہناں دی سوچ پنجابی بولی توں بناں نہیں ہو سکدی۔ اس طرحاں پنجابیت اک داعویداری اے، بندہ کوئی وی داعویداری اپنی بولی وچ ہی کر سکدا اے۔ اس طرحاں پنجابیت تے پنجابی بولی دا ریشنل تعلقات اے۔

پنجابیت دے تجزیہ دے دو نقطے

پارقومی کمیونٹی جاں پنجاب توں باہر رہندے لوکاں دا پنجابیت نال تعلق

پارقومی پنجابی سبھیاچار مطلب دنیا دے الگّ- الگ خطیاں وچ کتے وی پنجابی رہندے ہن جاں جناں دی مول پچھان پنجابی اے، کسے نہ کسے پھیکٹر کرکے پنجابیت نال جڑے ہوئے ہن ۔ اناں لئی پنجابیت دا مطلب پنجابی ٹریڈس ہن ۔ پارقومی کمیونٹی نے پنجابیت اتے زور دین لئی ایہہ کہنا شروع کیتا کہ ساڈے لئی پنجابیت دا مطلب پنجابی پہراوا، کھان پین، سکھ دھرم اتے پنجابی ٹریڈس ہن ۔ پنجابی وراثت دیاں چیزاں نوں ان-بن بنائی رکھنا وی اناں لئی پنجابیت اے ۔ اس طرحاں اناں لئی پنجابیت دی مٹیریلزم پہچان بھاوناتمکتا نال جڑی ہوئی اے ۔

پنجاب وچ رہندے لوکاں دا پنجابیت نال تعلق

پنجاب وچ لوکاں دا پنجابیت نال تعلقات دیکھیئے تاں اس وچ دھرم اہم اے کیونکہ جدوں وی کوئی لکھاری پنجابیت بارے لکھنا شروع کردا اے تاں اک دو گلاں کرکے اوہ سدھا سکھی تے پہنچ جادا اے ۔ اوہ پنجابیت دیاں مہان چیزاں دسدے ہوئے سکھی دیاں مہان پراپتاں گناؤن لگ جاندا اے۔ جنا دا پنجابیت نوں ڈپھائن کرن وچ کوئی رول نہینپر جے اس گل دی تہہ تک جائیے تانئہ گل ساہمنے آؤدی اے کہ پنجابیاں لئی دھرم ہی کیوں پنجابیت اے ۔ جویں راج موہن گاندھی کہندا اے کہ پنجاب اتے پنجابیاں نے بہت ویلے تک کلیم نہیں کیتا کہ اوہ پنجابی ہن جاں پنجاب اناں دا اے۔ پر جدوں اناں نے کلیم کیتا تاں پنجاب دی وسوں دے بہت چھوٹے حصے نے کیتا ،جو سکھ سن۔ اس کلیم دا اک کارن سی۔

اسیں جاندے ہاں کہ پنجاب لماں سماں باہرلیاں طاقتاں دا غلام رہا، جویں مغل راج ویلے رولنگ کلاس دی بولی پنجابی سی، جدوں ہندو دھرم دا بول بالا سی ،اس ویلے سنسکرت پرچلت سی۔ جسنے بندے دے انٹیکجوئل عکس نوں اچا چکنا ہندا اے، اوہ ساڈے مذہبی گرنتھ ہن ۔ پر دونو ویلے ہی اوہ عربی تے سنسکرت وچ سن۔جس تک عامَ لوکاں دی رسائی نہیں سی کیونکہ اناں دی بول چال دی بولی پنجابی سی۔ اوہ گرنتھاں نوں پڑھ تاں سکدے سن پر سمجھ نہیں سکدے سن۔ مطلب اناں دا اصل مطلب لوکاں تک نہیں پہچیا۔ ایہہ اکمکتا سکھ دھرم وچ واپری ، کیونکہ سکھاں دا مذہبی گرنتھ عامَ بول چال دی بولی وچ سی۔ جس کرکے لوکاں تک علم پہچیا۔ ایہی کارن اے کہ لوکاں نے پنجاب دی سیاسی ستا لئی کلیم کیتا۔ اس طرحاں ایہہ کیہا جا سکدا اے کہ پنجاب وچ رہندے لوکاں دا پنجابیت نال تعلقات بھاوناتمک نہیں ،بلکہ ایہہ اک سیاسی مدعا اے۔

انت وچ اسیں کہہ سکدے ہاں کہ پنجابی بولی تے پنجابیت دا آپس وچ گوڑا تعلقات اے ۔ پنجابیت توں مطلب پنجابی بولی راہیں سرجیا بندہ اے۔ مطلب پنجابیت اک داعویداری اے تے بندہ ایہہ داعویداری اپنی بولی مطلب پنجابیت وچ ہی کر سکدا اے۔ اس راہیں ہی اوہ اپنی ہوند دی سوچ کر سکدا اے۔ اس طرحاں پنجابیت دی مٹیریلزم پہچان اک تاں بھاوناتمکتا نال اے اتے دوجا دھارمکتا نظریہ اے۔