پُھل

پھلاں دے 12 ٹبر

پھل پھلوالے بوٹیاں دا اجیہا انگ اے جیہڑا بوٹیاں دِیاں نسل اگے ودھان دا کم کردا اے۔ عام ول نال ایہہ نر تے مادہ حصیاں نال رل کے بندا اے۔ ایہناں دوواں دے ملن نال بی بندا اے اکثر کیڑے مکوڑے جاں پنچھی ایہناں دوناں دے ملاپ دا کارن بندے نیں۔ بوٹے ایہناں نوں وکھرے ولاں نال اپنے پاسے کھچدے نیں تے ایہناں ولاں وچ رنگ ، خوشبو تے رس آندے نیں۔ پھلاں دے اگوں فروٹ تے بی بندے نیں۔ کئی بوٹے اپنے پھلاں نال اپنے آپ نوں ایناں سوہنا بناندے نیں جے اوہ جانوراں نوں اپنے ول کھچ کے اپنے پراگ نوں کھلارن وچ اوہناں کولوں ہتھ ونڈائی کراندے نیں۔

پھل بنن دی تریخ

سکی زمین تے بوٹے 425 ملین ورھے پہلے آۓ پر شروع وچ ایہہ اپنی پانی ساکاں وانگوں سپورز نال ای اگے نسل چلاندے رہے۔ سمندر وچ بوٹے تے کجھ جانور وی اپنی نسلی کاپیاں پانی وچ روڑ چھڈدے سن تے اوہ کتھے ہور جا اگدے سن۔ پہلے بوٹے اینج ای اپنی نسل ودھاندے سن۔ فیر بوٹیاں نے ایہناں نوں سکن توں بچان لئی ول کڈھے تے ہور رپھڑ جیہڑے پانی وچ نہیں سن پر سکی زمین تے ہے سن۔ ایہہ بچآ ای فیر بی بندا اے پر ہجے بوٹیاں نوں پھل نہیں سن لگے۔ پہلے بی بنانوالے بوٹیاں وچ گنکگو تے کھنگرے بوٹے آندے نیں۔ سب توں پہلے پھل بنانوالا بوٹا آرکافرکٹس 125 ملین ورے پہلے ہویا۔ کئی مکیاں جمنو سپرم دیاں ٹولیاں ول گویڑہ جاندا اے پر پتھراں وچ نشانیاں وچ کو‏ئی پکی گل نہیں ابھردی جے پھل کیویں بنے۔ بحرالکاہل دے جزیرے نیو کیلیڈونیا دا اک بوٹے امبوریلا دے ڈی این اے دے نتارے دسدے نیں جے ایہہ پہلے پھلوالے بوٹیاں وچوں اے]۔

عام سوچ ایہی اے جے پھلاں دا مقصد جانوراں نوں اپنی نسل اگے ودھان دے کم وچ نال رلانا سی۔ پراگ نوں جنہاں دا ناں ای کوئی رنگ اے تے ویس اے بوٹے دی پونچ نوں اگر سوچۓ تے ایہدے اگے بوٹا بنان دے چانس گھٹ نیں جدوں تک ایہہ دوجیاں نون فیدا ناں دیوے۔ اک ایہہ وی سوج ہے جے پھل کسے اکلے جزیرے یا جزیریاں دے جٹ تے بنے، جتھے ایہناں نوں بنانوالے بوٹے دی کسے اچیچے جیویں مکھی ہوگئی نال اچیچا جوڑ جڑ گیا جیویں کئی جزیریاں تے ہن دسدا اے، ایہ دو جندڑیاں دا آپسی جوڑ جیہدے وچ اک مکھی اک بوٹے دے پراگ پرہن نال چموڑ دے دوجے بوٹے تک جاندی سی جیویں اجکل پھگواڑی مکھی کردی اے۔ اوس بوٹے تے مکھی دے وشکار اک گوڑا ساک بن گیا ہوندا اے۔ بوٹے نے مکھی نوں اپنے ول کھچن لئی رنگلیاں پتیاں بنایاں ہونیاں نیں۔ ایہہ پتیاں پھل بنیاں جے اڈدے کیڑے پشان لین تے کیڑیاں نوں ہور فَیدا دین ل‏ٸی بوٹے نے پھل وچ رس بنایا تے ہور اگے ودھدے ہوۓ پھل نوں فروٹ وچ پلٹیا۔ فروٹ اینج بوٹے دا اک اوزار اے جیہنوں بوٹا ورتدیاں ہویاں اپنے بی نوں دور تک کھلاردا اے۔ پھل دیاں رنگلیاں پتیاں 9 توں 10 کروڑ ورے پہلے ہوند وچ آئیاں۔ رنگلی پتیاں نیں پھلوالے بوٹیاں نوں اگے ودھان وچ بؤں وڈا کم کیتا اے۔ کیڑیاں تے بوٹیاں دے آپسی جوڑ نیں دوناں دے وادھے کران تے اک دوجے نال رلن وچ اسانی دے راہ کڈھے۔ کیڑیاں نال نال ڈائنوساراں نے وی پھلوالے بوٹیاں دی اگے ودھائی وچ ہتھ ونڈایا۔

بی بنائی

پھل دا سب توں وڈا کم نسل نوں اگے ٹورنا اے۔ پھل کیوں جے کسے بوٹے دے نسل اگے ودھان والے انگ نیں ایہ وسیلہ بندے نیں سپرم دے ملن دا جیہڑا پولن وچ ہوندا اے انڈیاں نال جیہڑے بچہ دانی وچ ہوندے نیں۔ پولینیشن پولن دے اینتھر توں سٹگما ول ٹرن دا ناں اے۔ سپرم تے انڈیاں دا ملنا بیح بننا اخواندا اے۔ عام ول نال پولن اک بوٹے توں دوجے بوٹے ول جاندا اے پر ایہ کم اکو بوٹے تے وی ہوسکدا اے۔ سپرم نال ملیا آنڈا بی بندا اے جیہڑا فیر اگے بوٹا بندا اے۔ جنسی ول نال بنے جواک نسلی ول نال نویکلے ہوندے نیں جے اوناں وچ نویں محول وچ رہن دے قابل کردے نیں۔ پھل اچیچے ایس ول دے بنے ہوندے نیں جے اوہ پولن نوں اک بوٹے توں دوجے تک لجان وچ ہلہ شیری دیندے نیں۔ باہری چیزاں جیویں ہوا، پنچھی ، جانور تے اچیچا کیڑے ایس کم وچ ہتھ ونڈائی کردے نیں۔ چمگادڑ تے وڈے جانور وی ایس کم وج رلدے نیں۔

ول

بوٹے اک تھاں توں دوجی تھاں جا نہیں سکدے۔ ایس لئی کئی بوٹے جانوراں نوں پولن اک بوٹے توں دوجے بوٹے تک لجان لئی اپنے ول کھچدے نیں تے ایس لئی اپنے اندر ایسے گن بناندے نیں جے ایہ جانور اوہناں ول آن۔ کئی بوٹے بی بنان لئی کیڑیاں نوں اپنے نال رلاندے نیں۔ بوٹے اپنے اندر کئی تھاں تے مزےوالے رس بنانوالے انگ ہوندے نیں جیہڑے کیآن نوں پسند نیں۔ پنچھی تے مکھیاں رنگ ویکھ سکدیناں نیں تے ایہناں دے ایس گن نوں بوٹے اپنے فیدے لئی ورتدے نیں تے اپنے پھلاں وچ ونسونے رنگ بناندے نیں۔ کآ ٹبر دے بوٹے اپنے بی بنان لئی صرف ہوا تے آسرا کردے نیں تے ایس باجوں اوہناں نوں اپنے اندر رنگ وکھان تے رچہ کرن دی کوئی لوڑ نغیں۔ کج بوٹے اپنے ول کھچن لئ وشبوواں ورتدے نیں۔ جیہڑیاں سانوں چنگیاں لکدیاں نیں پر کج خوشبواں پیڑی خوشبو والیاں ہوندیاں نیں۔ کج بوٹے سڑے گوشت دی خوشبو کڈ دے نیں۔ ایہناں وچ ٹائٹان اروم تے ریفلیزیا آندے نیں۔ اوہ بوٹس جناں دی پولینیشن راتوالے کیزیاں نال ہوندی اے اوہ خوشبو کھچن لئی ورتدے نیں تے چوکھے پھل چٹے رنگ دے ہوندے نیں۔ کج بوٹے اپنے پھل نوں رنگ شکل تے خوشبو وچ کسے مادھ کیڑے وانگوں بنادیندے نیں۔ تے نر کیڑہ اک پھل توں دوجے پھل تک مادھ دی کھوج وچ جاندا اے۔

پھلاں دے انگ

اک عام پھل وچ چار نمونے ہوسکدے نیں جیہڑے کسے نکی ڈنڈی دے سرے تے ہوندے نیں۔ ایہہ نمونیاں چوں ہر اک اک چکر وانگوں پھل تھالی تے پیا ہوندا اے۔ ایہدے اتے یا اندر رنگلی پھلپتیاں ہوندیاں نیں۔ پھل دا نر حصہ پراگ ڈنڈی اخواندا اے تے ایہدے دو حصے ہوندے نیں ڈنڈی جیہنوں فلامنٹ کہندے نیں اوہدے سرے تے اینتھر ہوندا اے جیہدے وچ پولن بندے نیں تے فیر وکھر جاندے نیں۔ پھل دا سب توں اندروالا حصہ مادھ ہوندا اے تے پسٹل اخواندا اے پسٹل دا لیسلا سر سٹگما تے ایہدے تھلے اندر آنڈے ہوندے نیں۔

پھلپتیاں پھل دے پلٹے ہوۓ پتے ہوندے نیں جیہڑے پھل دے بی بناونوالے انگاں دے دوالے ہوندے نیں۔ ایہہ تیز رنگاں دے ہوندے نیں تاں جے بی بنان وچ ہتھ ونڈانوالیاں نون اپنے ول کھچ سکن۔ ایہناں نوں انگریزي وچ (corolla) کہندے نیں۔ پھلپتیاں دے کم بارے چارلس ڈارون دی ایوولوشن دی تھیوری مگروں لوکاں نے بہت کھوجاں لائیاں نیں۔ پھلپتیاں وکھریاں پھل ونڈاں وچ ودھیر وکھریاں ہوندیاں نیں۔ پھلپتیاں دی گنتی اک پھل وچ اوہدے رلدے پھلاں تے ونڈائی بارے بہت کجھ دسدی اے۔ یوڈیکوٹ (سب توں وڈے دو دالے) وچ اکثر پھلپتیاں دی گنتی چار یا پنج دی ہوندی اے جد کہ اکدالیاں وچ تن یا چھ پھل پتیاں ہوندیاں نیں پر ایہہ گل ہر تھاں تے نہی چلدی۔

اگر ساری پھلپتیاں اکو ناپ دیاں ہون تے ایس نمونے نوں اسیں پدھرا آکھاں گے۔ کئی پھلاں دی پدھر اکو ول وج ہوندی اے، ایہو جیہے پھل رنگرتی تے پھلیاں ٹبر وچ ویکھے جاسکدے نیں۔ تارہ پھل ٹبر دے پھلاں وچ تے اچیچا سورج مکھی دے پھل وچ سارے پھل دا سر نکے نکے پھلاں نال رل کے بنیا ہوندا اے تے ہر نکا پھل اک پھلپتی تے ہوندا اے۔ پھل دے وشکار وچ ایہہ پھل پتیاں وچ پھل پتی وی نہیں ہوندی۔

وکھرے پھلاں دیاں ونڈاں رنگاں تے پھل دے نمونے وچ وکھریاں ہوندیاں نیں۔ ایہہ وکھرے نمونے پولینیشن دا کم کرنوالے کیڑیاں تے جانوراں لئی اگمان ہوندے نیں۔ ایہ پھلپتیاں رو اگمان، پولن اگمان تے پھل اگمان ہوندیاں نیں۔ جنوراں ہتھیں پولینیشن کرانوالے پھل بوٹیاں دیاں پھل پتیاں بڑیاں رنکلیاں تے دورون دسدیاں نیں پر ہوا نال پولینیشن کرانوالے بوٹے جیوی گھآ ٹبر دے بوٹیاں تے ایہہ پتیاں نکیاں ہوندیاں نیں جاں سِرے توں ہوندیاں ای نٸیں۔

پھلاں دے کم

پھل دا وڈا کم نسل تے بوٹے نوں ودھانا اے۔ سارے بوٹے مادھ ول دے سپورز بناندے نیں۔ نکے سپور اینتھر وچ تے وڈے سپور اوویول وچ بندے نیں۔ چوکھیاں ساریاں ونڈاں وچ اکو پھل وچ کارپل تے سٹمینز ہوندے نیں۔ کجاں تے ایہناں وچوں کوئی انگ نہی ہوندا۔ بوٹیاں نوں اپنے پولن نوں دوجے بوٹیاں تک اپڑان لئ کئ رپھڑ پیندے نیں تے ایہناں دے نبیڑن لئی اوہ کئی ول ورتدے نیں۔ کجھ ہوا دا سہارا لیندے نیں تے کج پانی دا۔ کجھ ایس کم لئی کیڑے پنچھی چمگاڈر جاں جانور نوں ورتدے نیں۔ کئی اک توں ود ول ورتدے نیں تے کجاں ول اچیچے نیں۔ کجھ پھل اپنے پولن آپ ای ورتدے نیں تے تھوڑا چل پھل پتاں کھولن مگروں بند کردیندے نیں۔

کئی پھل اپنے اندر ایہو جیہے انگ رکھدے نیں جنہاں نال اوہناں وچ رس بندا اے جیہنوں پین دے چاہ وچ جانور آندے نیں۔ کجھ پھلاں وچ رس اگمان ہوندے نیں جیہڑے آن والے نوں رس تک اپڑن دا راہ دسدے نیں۔ پھل ایہناں نوں رس تے خوشبو نال وی اپنے ول کھچدے نیں۔ کجھ پھل اپنے آپ نوں کسے مادھ کیڑے وانگوں شکل بو وچ بنا لیندے نیں جے نر کیڑہ پھل نوں اپنی مادھ سمجھ کے آجاندا اے۔

پھلاں دا کھان پین لئی ورتن بوٹے دوجے انگاں(بی، جڑ، پتے، تنا، فروٹ) نالوں گھٹ اے پر ایہناں کولوں بڑے ضروری مصالے تے پھل لبھدے نیں۔ پھلوالی سبزیاں وچ بروکلی تے گوبھی آندے نیں۔ سب توں مینگا مصالہ زعفران ایہدے سٹگما توں بنیا ہوندا اے۔ لونگ تے کیپر وی مصالے لئی ورتے جاندے نیں۔ کیلنڈولہ دے پھل ککڑیاں نوں کھواۓ جاندے نیں تاں جے اوہناں دے آنڈیاں دی زردی سنہری رنگت دی ہووے۔ ددپتر دے پھل شراب وج رلاۓ جاندے نیں۔ ماکھیو والیاں مکھیاں دے کٹھے کیتے گۓ پولن نوں کجھ لوک تکڑی خوراک لئی ورتدے نیں۔ ماکھیو پھلاں دے رس توں بنی شے اے تے ایہہ وکھرے پھلاں دے وکھرے سواد جیویں مالٹا ماکھیو، لونگ ماکھیو تے ٹوپیلو ماکھیو ورگے سواداں وچ وی ملدی اے۔

سوانیاں پھلاں دے اچیچا موتۓ دے گجرے بنا کے بانہ والاں تے گلے وچ پاندیاں نیں۔ ویاہ تے لاڑے گلے وج گلاب دے ہار پاندے نیں۔ قبراں تے گلاب دے پل سے جاندے نیں یا اوہناں دی چادر بنا کے پائی جاندی اے۔ ایس دے نال ہور وی خوشی دے ویلیاں تے پھل ورتے جاندے نیں۔

شاعراں نے پھلاں دے شاعری کیتی اے۔ اقبال، ورڈزورتھ تے وارث شاہ تے ہور شاعراں نے نیچر دی ایس سہنپ نوں اپنی شاعری وچ ورتیا اے۔

بارلے جوڑ

• پھلاں دا بننا

اتہ پتہ