چادر ہیٹھلا بندہ

چادر ہیٹھلا بندہ

لکھاری	سکھونت کور مان
دیس	بھارت
بولی	پنجابی
چھاپن آلے	فکر پرکاشن،(پنجابی بھون لدھیانا)

چادر ہیٹھلا بندہ کہانی-مجموعہ سکھونت کور مان ولوں رچت اے۔ سکھونت کور مان اک اجیہی عورت لیکھکا اے، جو عورت لیکھکا نہیں سگوں اس توں ودھیرے اے۔ اس لیکھکا دیاں رچناواں عورتاں تک ہی محدود نہیں سگوں سمچی انسانی ہوند نوں سنمکھّ ہندیاں ہن۔ چادر ہیٹھلا بندہ کہانی-مجموعہ اس دی ڈریکٹ گواہی بھردا اے۔ اس مجموعہ دیاں کہانیاں انسان دے دکھانت دیاں باتاں پاندیاں ہن۔ "فکر پرکاشن" ولوں 2004 ء وچ پہلی وار چھاپیا ایہہ کہانی مجموعہ سماجی جیون دے وکھ-وکھ پہلوآں نوں اجاگر کردا اے۔ کجھ کہانیاں لیکھکا دی آپدی تراسدی نوں بیاندیاں ہن۔ جویں کہانی "سپّ تے شہر" اتے "دیر آید درست آید"۔ 'چادر ہیٹھلا بندہ' کہانی-مجموعہ کہانی کار دی دور-نظر دا نشان اے، اسے کرکے "سکھونت کور مان" عورت لیکھکا توں ودھیرے سمچی انسانی نسل نوں سنمکھّ ہندی لیکھکا اے۔ جس کرکے سکھونت کور مان اپنی ہم عصر عورت لکھاریاں توں کتے اگے اے۔

کردار

'چادر ہیٹھلا بندہ' کہانی-مجموعہ ونچ کئی کہانیاں ہن، اس مجموعہ دیاں کہانیاں منوکھی درد دی پچھان دیاں کہانیاں ہن۔ ایہہ درد سماج دے وکھ-وکھ طبقےآں نال متعلق ہندا ہوئیا وی سمچی منکھتا دے درد دے روپ وچ پیش ہندا اے۔ انسانی سروکاراں نوں سماج وچ کم شیل کردیاں مان دیاں ایہہ کہانیاں انسان دیاں نکیاں-نکی منگاں، خواہشاں ، لوڑاں-تھڑاں، غرضاں، باتاں نوں سرمایہ داری ورتارے اتے سنکٹاں وچ براڈکاسٹ کردیاں پینڈو نفسیات دی کامیاب پیشکاری نوں مصدقہ کردیاں ہن۔ سکھونت کور مان نے اپنیاں کہانیاں وچ وکھ وکھ موضوعاں نوں ساکار کیتا اے۔ اس دیاں کہانیاں دی خوبصورتی موضوعاں دے نال-نال فنی تنظیم وچ وی اے۔۔.۔کہانی دی چال وچلی سپیس، ٹھہراؤ، کتے ماضی ول کدے حال ول جھکاؤ اسدیاں کہانیاں دی اک خاص خاصیت اے۔

کہانیاں

اس مجموعہ وچ وکھ -وکھ سروکاراں نال متعلق دس کہانیاں ہن۔ ایہہ سماج دے ہر طبقہ دے جیون نوں سمرد کردیاں ہن۔ ایہہ کہانیاں اس پرکار ہن،

سپ تے شہر

"سپّ تے شہر" کہانی دیس-ونڈ دے دوران پھیلی انی مذہبی کٹڑتا نوں بیان کردی اے، جو لیکھکا دی اپنی ہوننی وی اے۔ کیونکہ جو انسان سکھ ہون دے باو جود اپنے ہی سکھ بھراواں ولوں مسلمان سمجھ کے مار دتا جاندا اے، ایہ لیکھکا دا "پیؤ" ہی سی۔ اس طرح کہانی سجھاندی اے کہ اجوکے سمیاں وچ انسان (شہر) سپ نالوں ودھیرے خطرناک اے۔

چادر ہیٹھلا بندہ

ایہہ کہانی پنجاب سنکٹ نال متعلق اے کہ جویں جادوگر دے جادو دوران چادر ہیٹھلا بندہ وڈھے جان مگروں وی پیندا اُٹھ پیندا اے۔ بلکل اسے طرحاں انسان وی سنگھرششیل ہون کرکے پھر اپنے حالاتاں وچوں ابھر پیندا اے۔ اس داستان دی گواہی اس کہانی دا پاتر "ماسٹر ستنام" بھردا اے۔ جو پنجاب سنکٹ ویلے دلی وچ پیڑت ہندا اے۔ بتتانتکار مطابق اسنوں ایہناں سطراں اُتے حیرانی ہندی اے کہ،

"ہندو مسلم سکھ عیسائی،

اسیں ہاں سارے بھائی بھائی۔"

زندگانی

زندگانی' کہانی مڈل کلاس طبقہ دی لٹّ نوں درساندی اے اتے ایہہ دسدی اے کہ کویں معاشی تنگیاں توں مجبور ہو کہ اک انسان غلط راستا پھڑھدا اے۔ اس طرح مڈل کلاس طبقہ زندگانی بدتر اے پر امیر گھراں دے کوجھے-کملے بندےآں نال وی ایہناں غریب دی طرحاں ہی ہندا اے۔ جس دی گواہی کہانی دا پاتر 'للھا' بھردا اے۔

کانا دیو

'کانا دیو' کہانی ادھوری آزادی دی وارتا دسدی اے، جس راہیں اک بچے دے نظرئیے توں آزادی دے یودھئاں نوں حال ویلے تک وی جدوجہد کردے دکھایا اے۔ کہانی وچ 'کانا دیو' ادھوری آزادی نوں کیہا اے۔ کیونکہ ایہہ آزادی حالے وی مکمل روپ وچ ہر طبقے تک نہیں اپڑی، جدکہ آزادی پروانئا دا سپنا 'آزادی پورن' آزادی سی۔

ایجنڈا

'ایجنڈا' دیس دی آزادی توں بعد وی مڈل کلاس طبقےآں دی سدھے-اسدھے طریقے نال ہو رہی لٹّ نوں بیان کردی کہانی اے۔ پنڈ دے پنچ-سرپنچ توں لے کے افسرشاہی تک ہر شے ولوں اس مڈل کلاس طبقہ دا استحصال جاری اے۔ ایہہ کہانی حکمران دھر ولوں اکھوتی 'ایجنڈے' بنا کے ہو رہی لٹّ نوں بئاندی اے، اس لٹّ نال جماعتی طبقہ وچ پاڑا ودھدا جا رہا اے۔

کچھو کُما

'کچھو-کما' کہانی محنت کش طبقہ دے دھیمی چال نال معاشی پکھوں آزاد ہون دی گاتھا اے۔ جس وچ کاما طبقہ پیٹی-برجویا دھر ولوں آزاد ہندا اے تے نال ہی کہانی وچ پیٹی-برجوئا دھر دی ڈگ رہی حالت نوں بیانیا اے۔

ڈبدے سورج نال

ایہہ کہانی وکھرے موضوع -سروکاراں والی اے۔ کہانی وچ اک بزرگ جوڑا ، جو تنگی ترسیاں تے وچھوڑے وچ جیون کٹّ رہا اے، نوں زندگی دے ڈبّ رہے سورج نال دو-چار ہندے دکھایا اے۔ جس وچ جیون دے انتلے ویلے وی پرامید تے مثبت سوچ اپناندے ہن۔

دیر آید درست آید

'دیر آید درست آید ' کہانی غلط فہمیاں مگروں صحیح حقیقت ساہمنے آون آپس وچ رہے خلاف مگروں سانجھ دی کہانی اے۔ کہانی وچ "میں" پاتر دے اپنی متریئی ماں نال تعلقاں وچ تناء تے کھٹاس دور ہندی اے۔

ترنا

ایہہ کہانی اجوکی حال پیڑھی دے غلط رستے اُتے ترن اتے اسدے جیون اُتے پئے پربھاواں نوں درساندی اے۔ کہانی وچ ایہہ موضوع-سروکار اے کہ وچاراں وچ وکھریپن کرکے "گھر" کویں "مکاناں" وچ بدل رہے ہن۔ جویں کہانی وچ بتتانتکار کہندی اے کہ،

"کئی ویر تکھا جیہا احساس زور پھڑھ جاندا اے کہ بھرا سویر دا گیا واپس نہیں پرتیگا۔.۔.۔.تے بنٹی وانن گھر ہدا ذکر وی۔.۔"

بول میری مچھلی

ایہہ کہانی حال پیڑھی دے بدیس جان دی لگی ہوڑ تے اسدے برے پربھاواں نوں بیاندی اے۔ جویں گھٹ پانی کرکے مچھلی دا جینا محال ہو جاندا اے، ایویں ہی اجوکی پیڑھی دا حال اے۔ بھاویں کہ ایہہ پیڑھی ودیساں دیاں مشکلاں توں انجان اے۔

کہانیاں دے موضوع-سروکار

ایہہ دس کہانیاں سماج دے کئی اہم موضوعاں نوں پاٹھکاں دے اگے پیش کردیاں ہن، جو سماجی جیون اُتے اسدا اثر پاندے رہے۔ ایہہ موضوع ہیٹھ لکھے ہن۔ جویں،

1. دیس-ونڈ ۔
2. انی مذہبی کٹڑتا۔
3. سماجی بھید-بھاو اتے مڈل طبقہ دی لٹّ۔
4. آزادی دی اسمان ونڈ۔
5. سرکاراں تے اسدے نمائندیاں ولوں لٹّ تے بھید-بھاو۔
6. پرولوتاری(مڈل کاما طبقہ) دے محنت کش کرکے حالاتاں وچ سدھار۔
7. ودیساں جان کرکے دکھ اتے اکلاپاپن۔
8. انسانیت دی ہوند۔
9. رشتیاں وچ آئی گراوٹ۔
10. چ-نیچ دا بھید مطلب

کہانیاں اتے متھّ

"چادر ہیٹھلا بندہ" کہانی-مجموعہ دیاں اندھ توں ودھ کہانیاں کسے نہ کسے متھّ نوں لے کے بنیاں گئیاں ہن۔ ایہہ کسے نہ کسے متھّ نوں پنر پربھاست کردیاں ہن۔ کجھ ہیٹھ لکھیاں کہانیاں متھّ نوں پنر-پربھاست کردیاں ہن۔ جویں،

1. اس مجموعہ دی پہلی کہانی "سپّ تے شہر" دا سرلیکھ ہی متھّ مشتمل اے۔ اس کہانی وچ "میں" پاتر دے پیؤ نوں سپّ کٹّ لیندا اے، اس توں تاں ایہ بچ جاندا اے پر شہر وچ دنگاکاریاں ہتھوں ایہ ماریا جانداں اے۔ اس طرحاں سپ نالوں موجودہ دور وچ بندے ودھ خطرناک ہو گئے ہن۔ ایہہ ہی بیان ایہہ کہانی کردی اے۔
2. دوسری کہانی، "چادر ہیٹھلا بندہ"، جو مجموعہ دی مکھ کہانی اے، وی اک متھّ دواالے بنی گئی اے۔ پہلاں اک جادوگر جادو وچ انسان پر چادر پا کے تے پھر سنوں وڈھّ دندا سی۔ کجھ پلاں لئی ایہ موئیا لگدا سی، پر پھر چادر چکن مگروں ایہ زندا نکل آندا سی۔ بلکل اسے طرحاں ہی پنجاب سنکٹ پچھوں اس کہانی دا مکھ پاتر بھردا اے، جسدی تلنا کہانی کار 'چادر بیٹھلے بندے' نال کردی اے۔
3. مجموعہ دی چوتھی کہانی "کانا دیو" وی اک پرانے متھّ نسل جڑدی اے، جس وچ اک اکھوں کانا دیو سبھ پاسے جاڑا کری جا رہا سی تے اس نال ہی کانی ونڈ ہو رہی سی۔ اس کہانی وچ 'کانا دیو' آزادی نوں کیہا اے جو امیراں لئی الگ اتے غریباں لئی الگّ-الگ اائی اے تے مطلب وی وکھرے-وکھرے رکھدی اے۔
4. کہانی مجموعے دی چھیوی کہانی "کچھو کما" وی پرولوتاری اتے محنت کش طبقہ دے کچھو کمے دی چال دی رفتار نال اپنے حالات عام بارے اے کہ کویں مڈل طبقہ محنت کرکے پر ٹھدا اے۔ ایہہ کہانی کچھو-کمیے دی دوڑ نال جوڑی گئی اے۔ جس وچ کچھو-کما سہجتا اتے درڑھ ارادے کرکے جت جاندا اے۔
5. کہانی مجموعہ دی آخری مطلب دسوی کہانی "بول میری مچھلی" وی اس متھّ نال اے، جس نوں بچے گاندے ہن کہ،

 "بول میری مچھلی
  کناں کناں پانی،
  تھوڑاں-تھوڑاں پانی۔۔.۔."

اس طرحاں ایہ مچھلی گھٹ پانی کرکے ماری جاندی اے۔ پنجاب دے دھراتل دی کافی ساری لوکائی دی بدیس جان دی دوڑ کرکے اس مچھلی والی حالت وچ ہوئی پئی اے۔

حوالے