چِپکو تحریک
چِپکو تحریک درختاں نوں کٹن توں بچاؤن لئی اوہناں نوں جپھیاں پاؤن والا گاندھی ازم نظریاتت ستیاگرہِ اتے عدم تشدد اتے مشتمل اک تحریک سی۔ جدید چپکو تحریک اگیترے '70 دے دہاکے وچّ اتراکھنڈ (جو ادوں اتر پردیش وچّ سی) دے گڑھوال علاقے وچّ گتی شیل جنگل-واڈھے خلاف جاگرکتا وجوں شروع ہویا۔ اس جدوجہد دی اہم واردات 26 مارچ، 1974 نوں ہوئی جدوں اتراکھنڈ دے چمولی ضلعے دے ہیموالگھاٹی دے رینی پنڈ دیاں عورتاں نے درخت وڈھن خلاف قدم چکے اتے راج دے جنگلات محکمے دی ٹھیکیداری نظام کر کے خطرے وچّ آئے رعایتی جنگلاتی حقاں نوں مڑ-حاصل کیتا۔ ایہناں کاروائیاں نے پورے علاقے وچّ سینکڑیاں عام لوکاں اتے ہوراں نوں راغب کیتا۔ '80 دے دہاکے تکّ ایہہ تحریک پورے بھارت وچّ پھیل چکی سی جس کر کے لوک-مزاج جنگلاتی نیتیاں بنن لگیاں اتے جسنے کھلے عام درختاں دی کٹائی اتے وندھیا اتے پچھمی گھاٹاں تکّ روک لا دتی۔[۱] اجکلھ اسنوں گڑھوال دی چپکو تحریک دا پوروگامی اتے پریرنا-سروتنا منیا جاندا ہے۔[۲][۳]
| “ | "ماتو ہمرو، پانی ہمرو، ہمرا ہی چھاں ای بون بھی... پتروں نہ لگئی بون، ہمناہی تا بچون بھی" مٹی ساڈی، پانی ساڈا، ساڈے ہی ہن ایہہ جنگل۔ ساڈے پرکھیاں نے ایہناں نوں پالیا-پوسیا، اسیں ہی ایہناں دی رکھیا کرنی ہے۔ -- پرانا چپکو گیت (گڑھوالی بولی)[۴] |
” |
چپکو تحریک دا اعلان-واکنا ہے-
کی نے جنگل دے اپکار، مٹی، پانی اتے بیار۔
مٹی، پانی اتے بیار، زندہ رہن دے ادھار۔
سنّ 1987 وچّ اس تحریک نوں سچا رزق انعام' (Right Livelihood Award) ملیا۔
اتہاس
[سودھو]چپکو تحریک ، جنگل سنبھال لہر دی بجائے مکھ طور تے اک روزی دی سرکھیا لہر سی، پر جلد ہی ایہہ بہت سارے مستقبل دے انوائرمنٹلسٹاں ، سارے جگ وچّ موسم روس لہراں اتے تحریکاں لئی اک ایکتا نقطہ اتے عدم تشدد روس لہراں لئی اک مثال بن گیا۔[۵] ایہہ ادوں دی گلّ ہے جدوں مشکل ہی ترقی یاقتہ ملکاں وچّ کوئی موسمیائی تحریک سی۔ اتے اس دی سفلتا دا مطلب سی کہ ھنیا نے ترنت اس غیرتشدد تحریک دا نوٹس لیا۔ کئی اجیہے ایکو-گروپاں نے اس توں پریرنا لئی جہناں نے جنگلاں دی تیز کٹائی نوں ٹھلھ پائی، نہت سوارتھ بے نقاب کیتے، موسم جاگروکتا ودھائی، اتے لوک طاقت دی سارتھکتا دکھائی۔ ہور وی وڈی گلّ اسنے بھارت وچّ موجود سول سماج نوں جھنجوڑیا۔ اتے اسنے قبائلی اتے حاشیے تے وچردے لوکاں دے مدعے اٹھاؤنے شروع کیتے۔ اتھوں تکّ کہ اک چوتھائی صدی بعد، انڈیا ٹوڈے نے نویں بھارت دے 100 نرماتیاں دی لسٹ وچّ چپکو تحریک دے جنگل ستیاگرہِ دے موڈھیاں نوں وی گنیا۔[۶]
حوالے
[سودھو]- ↑ The women of Chipko Staying alive: women, ecology, and development, by Vandana Shiva, Published by Zed Books, 1988. ISBN 0-86232-823-3. Page 67.
- ↑ Bhishnois: Defenders of the Environment This Sacred Earth: Religion, Nature, Environment, by Roger S. Gottlieb. Published by Routledge, 1996. ISBN 0-415-91233-4. Page 159 .
- ↑ Khejarli - Chipko Arundhati Roy's The God of Small Things, by Alex Tickell. Published by Routledge, 2007. ISBN 0-415-35843-4. Page 34.
- ↑ Chipko! - Hill conservationists Tehelka, September 11, 2004.
- ↑ Hijacking Chipko Political ecology: a critical introduction, by Paul Robbins. Published by Wiley-Blackwell, 2004. ISBN 1-4051-0266-7. Page 194.
- ↑ 100 people who shaped India - Chipko Movement Archived 2014-08-23 at the وے بیک مشین India Today .