کاماگاٹامارو واقعہ
کاماگاٹامارو واقعہ اک جاپانی بیڑے، کاماگاٹامارو دا دکھانت واقعہ ہے جو 1914 وچّ پنجاب، برطانوی راج توں 376 مسافر لے کے ہانگ کانگ، شنگھائی، چین توں روانہ ہو کے یوکوہاما، جاپان وچوں لنگھدیاں ہویاں وینکوور، برٹش کولمبیا، کینیڈا ولّ گیا۔ ایہناں وچوں 24 نوں کینیڈا وچّ داخلہ دے دتا گیا جدکہ باقی 352 مسافراں نوں کینیڈا دی دھرتی اتے اترن نہ دتا گیا اتے جہاز نوں ہندستان پرتن لئی مجبور کیتا گیا۔[۱] مسافراں وچّ 340 سکھ، 24 مسلمان اتے 12 ہندو شامل سن جو سبھ برطانوی راج ماتحت سن۔ ایہہ موہرلی 20ویں صدی دے اتہاس دے اوہناں کئی برتانتاں 'چوں اک ہے جس وچّ کینیڈا اتے برطانیہ وچّ الیکے گئے علحدگی-پسندگی قنوناں دے ادھار اتے صرف ایشیائی پرواسیاں نوں اس دھرتی توں باہر رکھیا جاندا سی۔
واقغہ[سودھو]
کینیڈا سرکار نے اک نواں قانون پاس کیتا سی کہ صرف سدھے کینیڈا پجن والے مسافراں نوں ہی کینیڈا وچّ اترن اتے رہن دی اجازت ملیگی۔ اس مسئلے نوں حلّ کرن واسطے گردت سنگھ سرہالی نے اک جاپانی سمندری جہاز کاماگاٹامارو کرائے اتے لے لیا تاں جو قانونی اڑچن نوں دور کیتا جا سکے ۔ ایہہ جہاز 29 مارچ 1914 نوں سدھے کینیڈا پہنچنا سی پر رستے وچّ دیر ہون کارن ایہہ جہاز 22 مئی 1914 نوں وینکوور پہنچیا| کینیڈا دے نسلی حاکماں نے انج سدھے پجے مسافراں نوں وی اترن دی اجازت نہ دتی۔ کافی لمی جدو-جہد مگروں وی جدوں اجازت نہ ملی تاں سکھ وی ڈٹّ گئے ۔ کینیڈا دے حاکماں نے جہاز اتے فائرنگ کرن دی دھمکی دتی ۔ اس دے جواب وچّ کینیڈا دی سکھ سنگت نے 21 جولائی 1914 نوں وینکوور دے گردوارے وچّ اک اکٹھ کیتا تے متا پاس کیتا کہ جیکر جہاز اتے گولی چلائی گئی تاں سکھ وینکوور شہر نوں ساڑ کے سواہ کر دینگے ۔ سکھاں دے اس اعلاننامے توں سرکار ڈر گئی ۔ ہن سرکار نے سکھ آگوآں نال مڑ گل بات کیتی ۔ جہاز وچلے سکھ وی اک ہور نویں بنے قانون دی چالاکی خلاف ٹکر لین دی بجائے واپس پنجاب مڑن واسطے راضی ہو گئے ۔ کینیڈا سرکار نے وی جہاز نوں تیل تے کھان-پین دا سامان لین دی اجازت دے دتی ۔اخیر 23 جولائی نوں جہاز کلکتے نوں واپس مڑ پیا۔ دو مہینے دے سفر مگروں جہاز 26 ستمبر 1914 نوں کلپی پہنچیا ۔ اتھے اس دی پوری تلاشی لئی گئی ۔ 29 ستمبر 1914 نوں جدوں کاماگاٹامارو جہاز بجبج گھاٹ پہنچیا تاں اک سپیشل گڈی مسافراں نوں اتھوں پنجاب لجان واسطے اگے کھڑی سی ۔ مسافراں نے اس وچّ بیٹھن توں نانہہ کر دتی اتے اوہ گرو گرنتھ صاحب دی اگوائی وچّ کلکتہ دے بڑا بازار والے گردوارے ول جلوس بنا کے تر پئے۔ اس اتے پولیس نے مسافراں اتے گولی چلا دتی ۔ اس فائرنگ وچّ 15 مسافر مارے گئے ۔ مگروں پولیس نے مسافراں نوں گفتار کر لیا ۔ اس دوران بابا گردت سنگھ سنے 30 سکھ فرار ہون وچّ کامیاب ہو گئے ۔ کاماگاٹامارو جہاز دے جان مگروں کینیڈا دے انگریز حاکم سکھاں نوں کسے نہ کسے ڈھنگ نال سزا دینا چاہندے سن۔
عدالتی کاروای[سودھو]
انگریزاں نے سکھاں خلاف پولیس تے خفیہ محکمے وچّ اک سیلّ قایم کیتا ہویا سی جس دا انچارج اک انگریز ہاپکنسن سی جو انٹیلیجینس محکمے دا اک افسر سی| اس نے بیلا سنگھ جیان تے اک-دو ہور پنجابی اپنے ایجنٹ بنائے ہوئے سن۔ 21 اکتوبر 1914 دے دن جد ہاپکنسن عدالت وچّ بیلا سنگھ دے حق وچّ گواہی دین واسطے پجا ہویا سی تاں میوہ سنگھ نے اس نوں اتھے ہی گولیاں مار کے مار دتا ۔ میوہ سنگھ نوں 11 جنوری 1915 دے دن پھانسی دتی گئی۔
باہری جوڑ[سودھو]
- کاماگاٹا مارو : کنٹینیوئنگ جرنی Archived 2016-07-30 at the وے بیک مشین
حوالے[سودھو]
- ↑ (1989) The Voyage of the Komagata Maru: the Sikh challenge to Canada's colour bar. Vancouver: University of British Columbia Press, 81, 83. ISBN 0-7748-0340-1.