کورونا وائرس دا مرض 2019ء
کورونا وائرس دا مرض 2019ء (کووِڈ-19) | |
---|---|
ہور نام |
|
![]() | |
خُردبینی تصویر وچ سارس کووی 2 نوں دیکھیا جاسکدا اے۔ وائرس دے ذرات دے باہری کنارےآں اُتے نوکاں کسی تاج (crown) توں ملدی نيں، انہاں خصوصیات دی وجہ توں اس مرض دا ناں کورونا پيا۔ | |
تلفظ | |
تخصص | مہلک تنفسی انفیکشن[۵] |
علامات | بخار، کھانسی، گھٹن[۶] |
طبی پیچیدگیاں | وائرل نمونیا، ARDS، گردہ فیل |
سبب | سارس کووی 2 |
تشخیصی طریقہ | rRT-PCR ٹیسٹنگ، امیونوسے، سی ٹی اسکین |
تدارک | ہتھ دھونا، کھانسی دے آداب، بیماراں توں دوری |
معالجی تدابیر | علامتی تے علاج |
تعدد | 4,664,486 مصدقہ مریض |
اموات | 312,327 (مصدقہ مریضاں دا 6.7%) |
کورونا وائرس مرض 2019 (COVID-19) اک متعدی بیماری اے جو انتہائی مہلک تنفسی سینڈروم کورونا وائرس 2 (SARS-CoV-2) نال ہُندی اے۔[۷] ایہ مرض دنیا بھر وچ 2019ء توں پھیلا تے جلد ہی عالمگیر وبا دی شکل اختیار کر گیا۔[۸][۹] اس دی عمومی علامات وچ بخار، کھانسی تے سانس وچ گھٹن شامل نيں۔ پٹھاں دا درد، تھوک دا آنا تے گلے دی سوزش ذرا نادر علامتاں نيں۔[۶][۱۰] اکثر کیساں وچ کم علامتاں دیکھی گئياں،[۱۱] کچھ معاملات وچ مریض نمونیا تے متعدد اعضا دے ناکارہ پن دا شکار وی ہوئے جاندا اے۔[۸][۱۲] تشخیص شدہ معاملات وچ اموات دا تناسب 1 فیصد تے 5 فیصد دے درمیان اے۔[۱۳] لیکن عمر تے صحت دی دوسری نوعیتاں دے لحاظ توں تبدیل وی ہوسکدا اے۔[۱۴][۱۵]
انفیکشن اک شخص توں دوسرے وچ سانس دے ذریعے منتقل ہُندا اے، جو عموماً کھانسی تے چھینکنے توں ہُندا اے۔[۱۶][۱۷] عموماً دو تے چودہ ایام دے درمیان وچ علامات ظاہر ہونا شروع ہوئے جاندیاں نيں، اوسطًا پنج دن۔[۱۸][۱۹] تشخیص کرنے دا معیاری طریقہ نیزوفیرینجیئل سویب (nasopharyngeal swab) توں رِیورس ٹرانسکِرِپشن پولیمِیریز چین ریایکشن (rRT-PCR) دے ذریعہ اے۔ انفیکشن نوں مجموعۂ علامات، رِسک فیکٹراں تے سینے دے سی ٹی اسکین دے ذریعہ نمونیا دی خصوصیات ظاہر ہونے توں وی تشخیص کيتا جا سکدا اے۔[۲۰][۲۱]
مرض توں بچاؤ دے لئی مجوزہ تجاویز وچ ہتھ دھونا، دوسرے لوکاں توں فاصلہ رکھنا تے کسی دا چہرہ نہ چھونا شامل نيں۔[۲۲] ماسکےآں دا استعمال عوام دے لئی نئيں بلکہ وائرس دے مشتبہ افراد تے اُنہاں دے نگہداشت دہندگان دے لئی بہتر اے۔[۲۳][۲۴] کوویڈ-19 دے لئی کوئی ویکسین یا مخصوص اینٹی وائرل علاج نئيں اے۔ اس مرض توں نمٹنے دے لئی ظاہر ہونے والی علامات دا علاج تے تجرباتی اندازے شامل نيں۔[۲۵]
عالمی ادارہ صحت (ڈبلیو ایچ او) نے 2019ء–2020ء دے کورونا پھیلاؤ نوں 30 جنوری 2020ء نوں بین الاقوامی نوعیت دی عوامی صحت دی ایمرجنسی (PHEIC)[۲۶][۲۷] تے 11 مارچ 2020ء نوں عالمگیر وبا[۹] قرار دتا۔ مرض دی مقامی منتقلی دا ثبوت عالمی ادارہ صحت دے تمام 6 خطےآں دے ملکاں وچ ملیا اے۔[۲۸]
علامات تے آثار[لکھو]
وائرس توں متاثر افراد وچ مستقل علامتاں ظاہر نئيں ہُندی یا وبائی زکام نما علامتاں (بشمول بخار، کھانسی تے سانس وچ دشواری) ظاہر ہُندی نيں۔[۶][۲۹][۳۰] دست تے بالائی تنفسی علامات جداں کہ چھینکنا، ناک بہنا یا گلے وچ سوزش نادر الوقوع نيں۔[۳۱] متاثرین وچ ایہ مرض ودھ کے نمونیا، متعدد اعضا دی ناکارگی تے موت دا سبب بندا اے۔[۸][۱۲]
عالمی ادارہ صحت دے مطابق خفائے مرض دا دور (incubation period) دو توں چودہ دناں اُتے مشتمل اے، اندازہً عفونت تے علامات مرض دے ظہور دے درمیان وچ ارتقائی مدت پنج توں چھ دن اے۔[۳۲][۳۳] معتدل کیساں دے لئی شروعات توں لے کے مطبی شفا یابی تک دا اوسط وقت لگ بھگ 2 ہفتے اے تے مہلک یا خطرناک بیماری والے مریضاں دے لئی 3 توں 6 ہفتے اے۔ ابتدائی اعداد و شمار توں پتہ چلدا اے کہ شروعات توں لے کے مہلک بیماری، بہ شمول کم آکسیجنی حالت (ہائیپوکسیا) دے نشوونما تک دی مدت 1 ہفتہ اے۔ جنہاں مریضاں دی موت ہوئی، انہاں وچ علامتاں دی شروعات توں لے کے نتیجہ تک دا وقت 2 توں 8 ہفتے تک ہُندا اے۔[۳۴] چین وچ اک مطالعے وچ پایا گیا کہ سی ٹی اسکیناں نے 56 فیصد Ground-glass opacities دیکھاواں، لیکن 18% وچ کوئی ریڈیولوجیکل نتائج نئيں سن ۔ 5% نوں انتہائی نگہداشت دے شعبےآں (آئی سی یو) وچ داخل کيتا گیا، 2.3% نوں وینٹیلیشن دے میکانکل سپورٹ دی ضرورت سی تے 1.4% دی موت ہوگئی۔[۳۵] دوطرفہ (bilateral) تے باہری (peripheral) گراؤنڈ گلاس اوپیسیٹی سب توں مخصوص سی ٹی نتائج نيں۔[۳۶]
بچےآں وچ وڈھیاں دی بنسبت معتدل علامات دکھادی دیندی نيں۔[۳۷]
علامت | فیصد |
---|---|
بخار | 87.9% |
سوکھی کھانسی | 67.7% |
تھکن | 38.1% |
تھوک دا خروج | 33.4% |
سانس وچ دقت | 18.6% |
پٹھاں دا درد یا جوڑاں دا درد | 14.8% |
گلے دی سوزش | 13.9% |
سر درد | 13.6% |
سردی لگنا | 11.4% |
غثیان یا الٹی | 5.0% |
ناک دی بندش | 4.8% |
دست | 3.7% |
خونی کھانسی | 0.9% |
سوزش ملتحمہ | 0.8% |
اسباب[لکھو]
اس مرض دا سبب انتہائی مہلک تنفسی سینڈروم کورونا وائرس 2 (SARS-CoV-2) اے، جسنوں پہلے 2019 ناول کورونا وائرس (2019-nCoV) کہندے سن ۔[۳۹] لوکاں وچ ایہ سانس دے ذریعے پھیلدا اے، بالخصوص کھانسی تے چھینک تاں۔[۱۷]
پھیپھڑاں دے اعضا اُتے زیادہ تر اثر COVID-19 کردا اے کیونجے وائرس میزبان خلیاں تک بذریعہ ACE2 انزایم رسائی حاصل کردا اے، ایہ انزایم پھیپڑاں دے type II alveolar cells وچ وافر ہُندا اے۔ وائرس اک خصوصی تہہ گلائیکو پروٹین استعمال کردا اے، جو "اِسپکائیک" کہلاندا اے، تاکہ ACE2 توں منسلک ہوئے سکے تے میزبان خلیہ وچ گھس پائے۔[۴۰] ہر بافت وچ ACE2 دی کثافت، اُس بافت وچ مرض دی شدت نال تعلق رکھدی اے تے کچھ نے سُجھاؤ دتا اے کہ ACE2 دی سرگرمی گھٹانا حفاظتی ہوسکدا اے،[۴۱][۴۲] جدوں کہ اک ہور نظریہ اے کہ Angiotensin II receptor blocker والی ادویات نوں استعمال کردے ہوئے ACE2 نوں بڑھانا وی حفاظتی ہوسکدا اے تے ایداں دے قیاساں نوں آزمانے دی ضرورت اے۔[۴۳] جداں ہی چھدے دار (alveolar) مرض بڑھدا اے تنفس دا نظام ناکارہ ہوئے کے موت واقع ہوسکدی اے۔[۴۲] وائرس دے لئی ACE2 دِل اُتے حملہ کرنے دے لئی راہ وی ہموار کرسکدا اے، جس دے نتیجے وچ acute cardiac injury ہوسکدی۔ جنہاں لوکاں وچ پہلے توں قلب و عروقی (cardiovascular) کیفیات پائی جاندیاں نيں انہاں نوں زیادہ خطرہ ہُندا اے۔[۴۴]
وائرس دے متعلق اک خیال ایہ وی اے کہ ایہ کسی جانور توں شروع ہويا۔[۴۵] ایہ نومبر یا دسمبر 2019ء وچ چین دے شہر ووہان وچ سب توں انساناں وچ منتقل ہويا تے انفیکشن ابتدائی جنوری 2020ء تک انساناں توں دوسرے انساناں وچ منتقل ہونے لگا۔[۴۶][۴۷] 14 مارچ 2020ء نوں ساؤتھ چائنا مارننگ پوسٹ نے خبر دتی کہ صوبۂ ہوبئی نال تعلق رکھنے والے 55 سالہ شخص 17 نومبر 2019ء نوں اس مرض دا پہلا شکاد سی۔[۴۸] صوبہ ہوبئی وچ 14 مارچ 2020ء تک متاثرین دی 67,790 سی تے اموات 3,075 ہوئیاں؛ 4.54% کیس فیٹیلٹی ریٹ (سی ایف آر)۔[۴۸]
تشخیص[لکھو]

عالمی ادارہ صحت مرض دی تشخیص دے لئی چند ٹیسٹنگ پروٹوکول شائع کر چکيا اے۔[۵۰] ٹیسٹنگ دا معیاری طریقہ ریورس ٹرانسکرپشن پولی میریز چین ری ایکشن (rRT-PCR) اے۔[۵۱] ٹیسٹ تنفسی نمونےآں دے ذریعے وی ممکن اے اس دے لئی نیزوفیرینجیئل سویب یا تھوک دا نمونہ استعمال کيتا جاندا اے۔[۵۲] نتیجے عمومًا چند گھنٹےآں توں دو دناں وچ دستیاب ہُندے نيں۔[۵۳][۵۴] خون ٹیسٹ وی کيتا جاسکدا اے لیکن اس دے لئی دو ہفتےآں دے دوران خون دے دو نمونے دی ضرورت ہُندی اے تے اچھے نتائج وی کم آندے نيں۔[۵۵] چینی سائنس دان کورونا وائرس دے تناؤ نوں محدود کرنے دی صلاحت رکھدے سن تے انہاں نے اک genetic sequence شائع کيتا تاکہ دنیا بھر دی لیبارٹریاں آزادانہ طور اُتے پولی میریز چین ری ایکشن (PCR) ٹیسٹ تیار کر کے وائرس توں انفیکشن دی تشخیص کرسکن۔[۸][۵۶][۵۷]
26 فروری 2020ء تک، ایتھے کوئی اینٹی باڈی ٹیسٹ یا پوائنٹ پوائنٹ آف کیئر ٹیسٹ نئيں سن اُتے انہاں دی تیاری دے لئی کوششاں جاری نيں۔[۵۸]
ووہان یونیورسٹی دے ژونگنان ہسپتال نے تشخیص دے لئی ہدایات جاری کی، جس وچ مطبی خصوصیات تے وبائی امراض دے خطرے دی بنیاد اُتے انفیکشن دا پتہ لگانے دے طریقے تجویز کیتے گئے نيں۔ انہاں وچ اوہ افراد شامل سن جنہاں وچ حسب ذیل وچوں گھٹ توں گھٹ دو علامات پائی گئياں، استوں علاوہ انہاں دا ووہان جانا ہويا یا متاثر شخص نال تعلق رہیا: بخار، نمونیا دی امیجنگ خصوصیات، خون دے سفید خلیاں دی تعداد وچ کمی یا لمفی خلیہ دی تعداد وچ کمی۔[۲۰] 26 فروری 2020ء نوں ووہان دے تونگجی ہسپتال وچ اک ٹیم دے ذریعہ شائع کردہ اک مطالعے توں معلوم ہويا اے کہ کووِڈ-19 دے لئی سینہ دا سی ٹی اسکین، پولی میریز چین ری ایکشن (71%) دے مقابلے وچ زیادہ حساسیت (98%) رکھدا اے۔[۲۱] غلط منفی نتائج پی سی آر کِٹ دی ناکامی دی وجہ توں آ سکدے نيں، یا نمونے وچوں کسی اک مسئلے یا ٹیسٹ نوں انجام دینے والےآں دی وجہ توں آ سکدے نيں۔ غلط مثبت نتائج کدی کدائيں ہی آنے دے امکانات ہُندے نيں۔[۵۹]
بچاؤ[لکھو]
2021ء تک یا جلد سارس-کووی-2 دے خلاف کوئی ویکسین تیار کرنا متوقع نئيں اے،[۶۵] کووِڈ 19 دی عالمگیر وبا نوں قابو کرنے دا کلیدی حصہ وبائی لہر نوں کم کرنا اے، جسنوں وبائی موڑ (epidemic curve) کہندے نيں، جس دے ذریعے انفیکشناں دی شرح نوں کم کرنے والے اقدامات وچ مدد مل سکدی اے۔[۶۱] انفیکشن دی شرح مدھم کرنے توں صحت دی سہولیات نوں زیر کرنیوالے جوکھم نوں کم کرنے، موجودہ کیساں دے بہتر علاج کرنے تے ویکسین تے علاج دی تیاری دے لئی ہور وقت پانے وچ مدد حاصل ہُندی اے۔[۶۱]
تھاںواں وچ انفیکشن دے منتقل ہونے دے مواقع نوں کم کرنے دی احتیاطی تدابير وچ گھر وچ قیام کرانا، سفر تے عوامی سرگرمیاں نوں ترک کرنا، صابن توں ہتھ دھونا عمومًا گرم پانی توں کم توں کم ویہہ سیکنڈاں تک، بغیر دھلے ہتھوں توں اکھاں، ناک تے منھ نوں چھونے نوں ترک کرنا شامل نيں۔[۶۶][۶۷] بیماریاں توں بچاؤ تے کنٹرول دے مراکز (سی ڈی سی) نے تجویز دتی اے کہ کھانسی یا چھینک دے دوران منھ تے ناک نوں ٹِشو توں ڈھانپ لاں یا ٹشو نہ ہونے دی صورت وچ کہنی رکھ دے کھانسا یا چھینکا جائے۔[۶۶] ہور ایہ کہ کھانسنے یا چھینکنے دے بعد ہتھ نوں اچھے توں دھویا جائے۔[۶۶] لوکاں توں فاصلہ بنا کے رکھنگ دی تدابیر توں متاثر فرد توں سب افراد وچ پھیلنے نوں کم کيتا جاسکدا اے، اسکولاں تے کم گاہاں نوں بند کرنا، سفر اُتے پابندی لگانا تے عوامی ہجوم نوں ترک کرنا چاہیے۔[۶۸]
عالمی ادارہ صحت دے مطابق ماسکےآں دا استعمال کھانسنے یا چھینکنے والے یا مشتبہ افراد دے لئی ہی مجوزہ اے۔[۶۹]
امریکا دے بیماریاں توں بچاؤ تے کنٹرول دے مراکز (سی ڈی سی) نے وائرس دی منتقلی توں بچاؤ دے لئی تجویز دتی اے کہ متاثرہ افراد گھراں وچ رہیاں تے صرف علاج دے غرض توں نکلاں۔ صحت دی دیکھ بھال کرنے والے نال ملن توں پہلے فون کرن، جدوں کسی کسی مشتبہ انفیکشن دی جگہ یا فرد دا سامنا ہوئے تاں چہرے دا ماسک پہناں، کھانستے تے چھینکتے وقت ٹشو پیپر توں ڈھانپ لاں، روزانہ صابن تے پانی توں ہتھوں نوں دھوئيں تے نجی چیزاں نوں گھر والےآں نوں دینے توں گریز کرن۔[۷۰][۷۱] سی ڈی سی نے ایہ وی کہیا اے کہ بیت الخلا جانے دے بعد یا ہتھ گندے لگاں، کھانے توں پہلے تے ناک صاف کرنے، کھانسنے یا چھینکنے دے بعد 20 سیکنڈ تک ہتھوں نوں صابن تے پانی توں دھوئيں۔ ہور کہنا اے کہ جدوں پانی یا صابن فی الوقت دستیاب نہ ہاں تاں الکحل اُتے مبنی ہتھ دے جراثیم کش مادے (ہینڈ سینی ٹائیزر) جس وچ 60% الکحل ہو، نوں استعمال کرن۔[۶۶] دور دراز علاقے جتھے خراثیم کش مادے آسانی توں دستیاب نئيں نيں، انہاں دے لئی عالمی ادارہ صحت نے گھر وچ تیار کرنے دے دو نسخے دسے نيں۔ دونے نسخےآں وچ ایتھینول یا آئیسو پروپائیل الکحل دی جراثیم نوں ختم کرنے والے سرگرمی نوں بڑھاندے نيں اس دے لئی ہائیڈروجن اُتے آکسائیڈ دی شدت نوں کم کردے نيں جدوں کہ گلیسرول اک مُرطب (humectant) دے طور اُتے کم کردا اے [۷۲] عالمی ادارہ صحت نے بغیر دھلے ہتھوں توں اکھاں، ناک یا منھ نوں چھونے نوں ترک کرنے دی ہدایت دی اے۔[۶۷] عوامی مراکز اُتے جانے توں وی گریز کرن۔[۷۳]
علاج[لکھو]

لوکاں وچ امراض دی ظاہر ہونے والی علامات دے ذریعے علاج توں، علاج بالآکسیجن تے متاثرہ اہم اعضا دے علاج توں صحت یابی ہوئے سکدی اے۔[۷۵][۷۶][۷۷] عالمی ادارہ صحت تے چینی قومی صحت کمیشن کووِڈ 19 توں متاثر تے ہسپتال وچ زیرِ علاج افراد دی دیکھ بھال دے لئی تجاویز شائع کر چکے نيں۔[۷۸][۷۹] جدوں تک ایکیوٹ رسپائریٹری ڈسٹریس سینڈروم (ARDS) توں مرض پیچیدہ نئيں ہُندا اس وقت تک اِسٹیرائیڈ جداں کہ methylprednisolone، مجوزہ نئيں نيں۔[۸۰][۸۱] ریاستہائے متحدہ امریکا دے انتہائی نگہداشت دے ماہرین (Intensivists) تے ماہرین پھیپھڑا (pulmonologists) نے مفت ذریعہ انٹرنیٹ بُک آف کریٹیکل کیئر (IBCC) توں علاج دی تجاویز دتی نيں۔[۸۲][۸۳] سی ڈی سی نے تجویز دی اے کہ جنہاں افراد وچ وائرس ہونے دا اندیشہ اے انہاں نوں سادہ ماسک پہننا چاہیے۔[۲۳]
ادویات[لکھو]
عالمی ادارہ صحت نے آئبوپروفین یا متعلقہ Non-steroidal anti-inflammatory ادویات توں کووِڈ 19 دی علامات دے علاج دے خلاف کوئی تجویز نئيں دی۔[۸۴] اُتے ابتدائی علاج وچ پیراسیٹامول دا استعمال مجوزہ اے۔[۸۵]
ایکسٹراکورپوریئل میمبرین آکسیجنیشن (ECMO) دا استعمال سانس لینے دی ناکامی دے مسئلے نوں حل کرنے دے لئی کيتا جا چکيا اے، لیکن اس دے فائدے حالے زیر غور نيں۔[۳۵][۸۶]
کیوبا دی بنی دوا ہیبرون (انٹرفیرون الفا 2 بی) کورونا وائرس دے مریضاں دے علاج وچ بہت مفید پائی گئی اے۔ لیکن ایہ ویکسین نئيں اے۔
[۸۷]
کورونا وائرس توں بچاو یا ابتدائی مرض وچ ملیریا دی سستی دوا کلوروکوئین تے نوشادر (امونیئم کلورائیڈ) مفید پائے گئے نيں۔[۸۸][۸۹]
حفاظتی ساز و سامان[لکھو]
وائرس توں متاثر لوکاں دے علاج وچ شفا بخش اقدامات لاگو کردے وقت احتیاط برتنا شامل اے، خاص کر ادخال نلی (انٹوبیشن) یا ہتھ توں عمل تنفس دی بحالی کرنے والے آلہ نوں استعمال کرنے توں ایروسول پیدا ہوئے سکدے نيں۔[۹۰]
سی ڈی سی نے مخصوص ذاتی حفاظتی ساز و سامان تے اس ترتیب دا خاکہ پیش اے جس وچ صحت دی دیکھ ریکھ کرنے والےآں نوں کووڈ 19 دے کسی متاثر شخص دے پاس جانے توں پہلے ایہ زیب تن کرنا چاہیے، 1) طبی چوغہ، 2) ماسک تے آلۂ تنفس،[۹۱][۹۲] 3) طبی عینک یا فیس شیلڈ۔[۹۳][۹۴]
میکانیکی وینٹی لیشن[لکھو]
کووڈ 19 دے اکثر متاثرین دے کیس شدت والے نئيں ہُندے کہ انہاں نوں میکانیکی وینٹی لیشن (سانس فراہمی دا مصنوعی عمل) دی ضرورت ہوئے اُتے چند فیصد کیساں وچ اس دی ضرورت پیش آ سکدی اے۔[۹۵][۹۶] ایہ وڈی عمر والےآں (سٹھ سال توں وڈھیاں تے عموماً اَسی سال توں وڈھیاں) وچ عام اے۔ کئی ترقی یافتہ ملکاں دے ہسپتالاں دے پاس فی شخص بستر ناکافی نيں، جو ہسپتال وچ بھرتی ہونے والے کووڈ 19 دے متاثرین دی تعداد وچ اچانک اضافے نوں سنبھالنے دے لئی نظام صحت دی وسعت نوں محدود کردا اے۔[۹۷] چین وچ اک مطالعے نے پایا کہ 5% نوں آئی سی یو وچ داخل کيتا گیا سی تے 2.3% نوں میکانیکی وینٹی لیشن دی ضرورت سی تے 1.4% لقمہ اجل بنے سن ۔[۳۵]
تجرباتی علاج[لکھو]
عالمی ادارہ صحت دی جانب توں کسی وی دوا نوں اس بیماری دے علاج دے لئی منظور نئيں کيتا لیکن مختلف قومی طبی حکام دی طرف توں کچھ دی سفارش کيتی گئی اے۔[۹۸] ممکنہ علاج دی تحقیق جنوری 2020ء وچ شروع ہوئی،[۹۹] تے متعدد اینٹی وائرل دواواں کلینیکل مراحل وچ نيں۔[۱۰۰][۱۰۱] اگرچہ نويں دواواں نوں تیار ہونے وچ 2021 تک دا وقت لگ سکدا اے،[۱۰۲] آزمائی گئياں ادویات وچوں اکثر دوسرے استعمال دے لئی پہلے ہی منظور شدہ نيں، یا انہاں اُتے پہلے ہی اعلیٰ سطحی جانچ جاری اے۔[۹۸] شدید بیماری والے افراد وچ اینٹی وائرل دواواں آزمائی جاسکدی نيں۔[۷۵] ڈبلیو ایچ او نے تجویز دتی اے کہ رضاکاران ممکنہ علاج دی تاثیر تے حفاظت دے مراح وچ حصہ لاں۔[۱۰۳]
انفارمیشن ٹیکنالوجی[لکھو]
فروری 2020ء وچ چین نے اس بیماری دے پھیلنے توں نمٹنے دے لئی اک موبائل ایپ جاری کيتی۔[۱۰۴] صارفین نوں اوہ اپنا ناں تے شناختی نمبر داخل کرنے دے لئی کہیا جاندا اے۔ ایپلی کیشن نگرانی ڈیٹا دا استعمال کر کے نیڑےی رابطہ دا پتا لگانے وچ مستحکم اے تے نیڑےی رابطے دی وجہ توں انفیکشن دا ممکنہ خطرہ اے۔ اس ایپ دا ہر صارف تن دوسرے صارفین دی حالت نوں وی جانچ سکدا اے۔ جے ایپ ممکنہ خطرے دا پتہ لگیا لیندی اے تاں نہ صرف اوہ خود قرنطینہ دی تجویز دتی اے بلکہ علاقے دے حکامِ صحت نوں وی آگاہ کردی اے۔[۱۰۵]
سیل فون ڈیٹا، فیشیئل رِکنائزیشن (شناختِ چہرہ) ٹیکنالوجی، موبائل فون ٹریکنگ تے آرٹی فیشئل انٹیلیجنس (مصنوعی خفیہ معلومات) اُتے بگ ڈیٹا اینالیٹِکس دا استعمال متاثرہ مریضاں تے ایداں دے لوکاں اُتے نظر رکھنے دے لئی کيتا جاندا اے، جنہاں توں انہاں نے جنوبی کوریا، تائیوان تے سنگاپور وچ ربط رکھیا۔[۱۰۶][۱۰۷] مارچ 2020ء وچ ، اسرائیلی حکومت نے سیکیورٹی ایجنسیاں نوں انہاں لوکاں دے موبائل فون دا ڈیٹا ٹریک کرنے دے قابل بنا دتا جنہاں وچ کورونا وائرس ہونے دا اندیشہ سی۔ ایہ قدم قرنطینہ نوں نافذ کرنے تے انہاں افراد دی حفاظت دے لئی لیا گیا سی جو متاثرہ شہریاں دے نال رابطے وچ آ سکدے سن ۔[۱۰۸] ايسے طرح مارچ 2020ء وچ ڈوئچے ٹیلی کوم نے وفاقی حکومتی ایجنسی، رابرٹ کوخ انسٹی ٹیوٹ نوں نجی موبائل ڈیٹا دتا تاکہ وائرس دے پھیلاؤ توں بچا تے تحقیق دی جا سکے۔[۱۰۹] روس نے چہرے دی شناخت کرنے والی ٹیکنالوجی تیاری دی تاکہ قرنطینہ توں فرار ہونے والےآں دا پتا لگایا جائے۔[۱۱۰] اٹلی دے مقامی ہیلتھ کمیشنر جیولیو گالیرا نے کہیا کہ ”40% لوک ہر جگہ دندناتے فیر رہے نيں“، جداں کہ اُس کمیشنر نوں موبائل فون آپریٹراں نے آگاہ کيتا اے۔[۱۱۱]
نفسیاتی معاونت[لکھو]
متاثر افراد نوں طبی قید، سفر دی پابندیاں، علاج دے نقصانات یا انفیکشن دے ڈر توں ذہنی تناؤ ہوئے سکدا اے۔ انہاں خدشےآں نوں دور کرنے دے لئی چینی قومی صحت کمیشن نے 27 جنوری 2020ء نوں نفسیاتی بحران دے علاج دے لئی اک قومی منصوبہ پیش کيتا۔[۱۱۲][۱۱۳]
ہور دیکھئے[لکھو]
- کورونا وائرس بیماری
- کورونا وائرس دی عالمی وبا، 2019ء - 2020ء
- کورونا وائرس مرض 2019ء
- کورونا وائرس بیماری
- کورونا وائرس
حوالے[لکھو]
- ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات" (in zh-cn). National Health Commission. 7 فروری 2020. http://www.nhc.gov.cn/yzygj/s7653p/202002/18c1bb43965a4492907957875de02ae7.shtml. - ↑ Charlie Campbell (20 جنوری 2020). "The Wuhan Pneumonia Crisis Highlights the Danger in China's Opaque Way of Doing Things". Time. https://time.com/5768230/wuhan-pneumonia-flu-crisis-china-government/.
- ↑ Daniel Lucey and Annie Sparrow (14 جنوری 2020). "China Deserves Some Credit for Its Handling of the Wuhan Pneumonia". فارن پالیسی (رسالہ). https://foreignpolicy.com/2020/01/14/china-response-wuhan-pneumonia-better-sars/.
- ↑ Stobbe, Mike (8 فروری 2020). "Wuhan coronavirus? 2018 nCoV? Naming a new disease". فارچون (میگزین). Associated Press. https://fortune.com/2020/02/08/wuhan-coronavirus-disease-names/.
- ↑ ہور معلومات دے لئی سارس کووی 2 ملاحظہ فرماواں۔
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Symptoms". United States. 10 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html.
- ↑ "Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it". عالمی ادارہ صحت (WHO). https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it.
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ ۸.۲ ۸.۳ "The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China". Int J Infect Dis 91: 264–66. فروری 2020. doi: . PMID 31953166.
- ↑ ۹.۰ ۹.۱ سانچہ:Cite press release
- ↑ "Q&A on coronaviruses (COVID-19)". عالمی ادارہ صحت (WHO). https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses.
- ↑ Wang, Vivian (5 مارچ 2020). "Most Coronavirus Cases Are Mild. That's Good and Bad News.". نیو یارک ٹائمز. https://www.nytimes.com/2020/02/27/world/asia/coronavirus-treament-recovery.html.
- ↑ ۱۲.۰ ۱۲.۱ "Q&A on coronaviruses". https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses.
- ↑ "کورونا وائرس دے بارے وچ چند حقائق". https://www.urdurealfacts.com/health/corona-virus-urdu/.
- ↑ "Wuhan Coronavirus Death Rate". https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/.
- ↑ "Report 4: Severity of 2019-novel coronavirus (nCoV)". https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-2019-nCoV-severity-10-02-2020.pdf.
- ↑ "Q&A on coronaviruses". 11 فروری 2020. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses. "The disease can spread from person to person through small droplets from the nose or mouth which are spread when a person with COVID-19 coughs or exhales … The main way the disease spreads is through respiratory droplets expelled by someone who is coughing."
- ↑ ۱۷.۰ ۱۷.۱ "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)". 11 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/transmission.html. "The virus is thought to spread mainly from person-to-person … through respiratory droplets produced when an infected person coughs or sneezes."
- ↑ "Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV)". 10 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html.
- ↑ "The COVID-19 epidemic". Tropical Medicine & International Health n/a (n/a): 278–80. مارچ 2020. doi: . PMID 32052514.
- ↑ ۲۰.۰ ۲۰.۱ "A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version)". Military Medical Research 7 (1): 4. February 2020. doi: . PMID 32029004.
- ↑ ۲۱.۰ ۲۱.۱ "CT provides best diagnosis for COVID-19". 26 فروری 2020. https://www.sciencedaily.com/releases/2020/02/200226151951.htm.
- ↑ "Advice for public". https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public.
- ↑ ۲۳.۰ ۲۳.۱ CDC (11 فروری 2020). "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)". https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html.
- ↑ "Advice for public". https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public.
- ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". بیماریاں توں بچاؤ تے انسداد دے مرکز (CDC). 15 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention-treatment.html.
- ↑ "Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)". https://www.who.int/news-room/detail/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov).
- ↑ "Hundreds of evacuees to be held on bases in California; Hong Kong and Taiwan restrict travel from mainland China". دی واشنگٹن پوسٹ. 6 فروری 2020. https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/coronavirus-china-live-updates/2020/02/05/114ced8a-479c-11ea-bc78-8a18f7afcee7_story.html.
- ↑ سانچہ:Cite document
- ↑ "Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study" (in English). Lancet 395 (10223): 507–13. فروری 2020. doi: . PMID 32007143.
- ↑ Hessen, Margaret Trexler (27 جنوری 2020). "Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary". https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center.
- ↑ "Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China". Lancet 395 (10223): 497–506. فروری 2020. doi: . PMID 31986264.
- ↑ سانچہ:Cite document
- ↑ "Q&A on coronaviruses (COVID-19): How long is the incubation period for COVID-19?". https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses.
- ↑ "Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19); 16-24 فروری 2020". https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/who-china-joint-mission-on-covid-19-final-report.pdf.
- ↑ ۳۵.۰ ۳۵.۱ ۳۵.۲ "Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China". New England Journal of Medicine. 28 فروری 2020. doi: . PMID 32109013. سائیٹ غلطی:Invalid
<ref>
tag; name "Guan Ni Hu Liang p." defined multiple times with different content - ↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےBernheim Mei Huang Yang p=200463
لئی۔ - ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". 11 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/specific-groups/children-faq.html.
- ↑ سانچہ:Cite document
- ↑ Gorbalenya, Alexander E. (11 فروری 2020). "Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group". bioRxiv. doi: .
- ↑ "Functional assessment of cell entry and receptor usage for SARS-CoV-2 and other lineage B betacoronaviruses". Nature Microbiology: 1–8. 2020. doi: . PMID 32094589.
- ↑ "Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) as a SARS-CoV-2 receptor: molecular mechanisms and potential therapeutic target". Intensive Care Medicine. مارچ 2020. doi: . PMID 32125455.
- ↑ ۴۲.۰ ۴۲.۱ "High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa". International Journal of Oral Science 12 (1): 8. فروری 2020. doi: . PMID 32094336.
- ↑ "Angiotensin receptor blockers as tentative SARS‐CoV‐2 therapeutics". Drug Development Research. مارچ 2020. doi: . PMID 32129518.
- ↑ "COVID-19 and the cardiovascular system". Nature Reviews Cardiology. مارچ 2020. doi: . PMID 32139904.
- ↑ "Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin". bioRxiv. 23 جنوری 2020. doi: .
- ↑ "The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) – China, 2020". China CDC Weekly 2. 20 فروری 2020. https://github.com/cmrivers/ncov/blob/master/COVID-19.pdf. Retrieved on 19 فروری 2020.
- ↑ "COVID-19: what is next for public health?". Lancet 395 (10224): 542–45. فروری 2020. doi: . PMID 32061313.
- ↑ ۴۸.۰ ۴۸.۱ Walker, James (14 مارچ 2020). "China Traces Cornovirus To First Confirmed Case, Nearly Identfying 'Patient Zero'". نیوزویک. https://www.newsweek.com/china-traces-coronavirus-back-first-confirmed-patient-zero-1492327. Retrieved on 14 مارچ 2020.
- ↑ CDC (5 February 2020). "CDC Tests for 2019-nCoV". https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/testing.html.
- ↑ "Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases". https://www.who.int/publications-detail/laboratory-testing-for-2019-novel-coronavirus-in-suspected-human-cases-20200117.
- ↑ "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) Situation Summary". 30 January 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/summary.html.
- ↑ "Real-Time RT-PCR Panel for Detection 2019-nCoV". 29 January 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/rt-pcr-detection-instructions.html.
- ↑ "Curetis Group Company Ares Genetics and BGI Group Collaborate to Offer Next-Generation Sequencing and PCR-based Coronavirus (2019-nCoV) Testing in Europe". 30 January 2020. https://www.globenewswire.com/news-release/2020/01/30/1977226/0/en/Curetis-Group-Company-Ares-Genetics-and-BGI-Group-Collaborate-to-Offer-Next-Generation-Sequencing-and-PCR-based-Coronavirus-2019-nCoV-Testing-in-Europe.html.
- ↑ Brueck, Hilary (30 January 2020). "There's only one way to know if you have the coronavirus, and it involves machines full of spit and mucus". https://www.businessinsider.com/how-to-know-if-you-have-the-coronavirus-pcr-test-2020-1.
- ↑ "Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases". https://www.who.int/publications-detail/laboratory-testing-for-2019-novel-coronavirus-in-suspected-human-cases-20200117.
- ↑ "New SARS-like virus in China triggers alarm". Science 367 (6475): 234–35. January 2020. doi: . PMID 31949058. https://mcb.uconn.edu/wp-content/uploads/sites/2341/2020/01/WuhanScience24Jan2020.pdf. Retrieved on ۱۱ فروری ۲۰۲۰.
- ↑ "Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 data hub". https://www.ncbi.nlm.nih.gov/labs/virus/vssi/#/virus?SeqType_s=Nucleotide&VirusLineage_ss=Wuhan%20seafood%20market%20pneumonia%20virus,%20taxid:2697049.
- ↑ "Potential Rapid Diagnostics, Vaccine and Therapeutics for 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV): A Systematic Review". Journal of Clinical Medicine 9 (3): 623. February 2020. doi: . PMID 32110875.
- ↑ "Presumed Asymptomatic Carrier Transmission of COVID-19". JAMA. February 2020. doi: . PMID 32083643.
- ↑ Wiles, Siouxsie (9 مارچ 2020). "The three phases of Covid-19 – and how we can make it manageable". https://thespinoff.co.nz/society/09-03-2020/the-three-phases-of-covid-19-and-how-we-can-make-it-manageable/.
- ↑ ۶۱.۰ ۶۱.۱ ۶۱.۲ "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?". Lancet. مارچ 2020. doi: . PMID 32164834. "A key issue for epidemiologists is helping policy makers decide the main objectives of mitigation – eg, minimising morbidity and associated mortality, avoiding an epidemic peak that overwhelms health-care services, keeping the effects on the economy within manageable levels, and flattening the epidemic curve to wait for vaccine development and manufacture on scale and antiviral drug therapies.".
- ↑ Barclay, Eliza (10 مارچ 2020). "How canceled events and self-quarantines save lives, in one chart". https://www.vox.com/2020/3/10/21171481/coronavirus-us-cases-quarantine-cancellation.
- ↑ Wiles, Siouxsie (14 مارچ 2020). "After 'Flatten the Curve'، we must now 'Stop the Spread'۔ Here's what that means". https://thespinoff.co.nz/society/14-03-2020/after-flatten-the-curve-we-must-now-stop-the-spread-heres-what-that-means/.
- ↑ "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?". Lancet. مارچ 2020. doi: . PMID 32164834.
- ↑ Grenfell, Rob; Drew, Trevor (17 فروری 2020). "Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus". https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away.
- ↑ ۶۶.۰ ۶۶.۱ ۶۶.۲ ۶۶.۳ Centers for Disease Control (3 فروری 2020). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Prevention & Treatment" (in en-us). https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html.
- ↑ ۶۷.۰ ۶۷.۱ "Advice for Public". https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public.
- ↑ Maragakis, Lisa Lockerd. "Coronavirus, Social Distancing and Self Quarantine". John Hopkins University. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/coronavirus/coronavirus-social-distancing-and-self-quarantine.
- ↑ "When and how to use masks". https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks.
- ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) – Prevention & Treatment". 10 مارچ 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention.html.
- ↑ بیماریاں توں بچاؤ تے انسداد دے مرکز (11 فروری 2020). "What to do if you are sick with 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)" (in en-us). https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html.
- ↑ (19 مارچ 2009) "WHO-recommended handrub formulations", {{{title}}}. World Health Organization.
- ↑ M, Serena Josephine (14 فروری 2020). "Watch out! Spitting in public places too can spread infections". The Hindu. https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/watch-out-spitting-in-public-places-too-can-spread-infections/article30814578.ece.
- ↑ "Sequence for Putting On Personal Protective Equipment (PPE)". https://www.cdc.gov/hai/pdfs/ppe/PPE-Sequence.pdf.
- ↑ ۷۵.۰ ۷۵.۱ "Q&A: The novel coronavirus outbreak causing COVID-19". BMC Medicine 18 (1): 57. February 2020. doi: . PMID 32106852.
- ↑ "Clinical characteristics of novel coronavirus cases in tertiary hospitals in Hubei Province". Chinese Medical Journal: 1. February 2020. doi: . PMID 32044814.
- ↑ "Comorbidities and multi-organ injuries in the treatment of COVID-19". Lancet (Elsevier BV). March 2020. doi: . PMID 32171074.
- ↑ "2019 Novel coronavirus: where we are and what we know". Infection. February 2020. doi: . PMID 32072569.
- ↑ "Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (nCoV) infection is suspected". https://www.who.int/publications-detail/clinical-management-of-severe-acute-respiratory-infection-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected.
- ↑ "Covid-19: a puzzle with many missing pieces". BMJ 368: m627. February 2020. doi: . PMID 32075791.
- ↑ "Novel Coronavirus – COVID-19: What Emergency Clinicians Need to Know". https://www.ebmedicine.net/topics/infectious-disease/COVID-19.
- ↑ (March 2020) COVID-19 – The Internet Book of Critical Care (digital) (in English), USA: EMCrit.
- ↑ "COVID19 – Resources for Health Care Professionals". Penn Libraries. 11 March 2020. https://guides.library.upenn.edu/covid-19.
- ↑ AFP (19 March 2020). "Updated: WHO Now Doesn't Recommend Avoiding Ibuprofen For COVID-19 Symptoms". https://www.sciencealert.com/who-recommends-to-avoid-taking-ibuprofen-for-covid-19-symptoms.
- ↑ Day, Michael (17 March 2020). "Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists". BMJ 368: m1086. doi: . PMID 32184201. https://www.bmj.com/content/368/bmj.m1086. Retrieved on ۱۸ مارچ ۲۰۲۰.
- ↑ Henry, Brandon Michael (2020). "COVID-19, ECMO, and lymphopenia: a word of caution". The Lancet Respiratory Medicine (Elsevier BV). doi: . ISSN 2213-2600. PMID 32178774.
- ↑ Escobar: China Locked In Hybrid War With US
- ↑ Chloroquine is a potent inhibitor of SARS coronavirus infection and spread (Published: 22 August 2005)
- ↑ Here's Every Vaccine And Treatment In Development For COVID-19, So Far
- ↑ "Staff safety during emergency airway management for COVID-19 in Hong Kong". Lancet Respiratory Medicine. February 2020. doi: . PMID 32105633.
- ↑ Filtering out Confusion: Frequently Asked Questions about Respiratory Protection, User Seal Check. The National Institute for Occupational Safety and Health (April 2018). Retrieved 16 March 2020.
- ↑ Proper N95 Respirator Use for Respiratory Protection Preparedness. NIOSH Science Blog (16 March 2020). Retrieved 16 March 2020.
- ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". 11 February 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/caring-for-patients.html.
- ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". 11 February 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/infection-control/control-recommendations.html.
- ↑ "Care for Critically Ill Patients With COVID-19". JAMA. March 2020. doi: . PMID 32159735. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2762996.
- ↑ سانچہ:Cite document
- ↑ Scott, Dylan (16 March 2020). "Coronavirus is exposing all of the weaknesses in the US health system High health care costs and low medical capacity made the US uniquely vulnerable to the coronavirus.". Vox. https://www.vox.com/policy-and-politics/2020/3/16/21173766/coronavirus-covid-19-us-cases-health-care-system.
- ↑ ۹۸.۰ ۹۸.۱ "Therapeutic options for the 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)". Nature Reviews. Drug Discovery 19 (3): 149–150. March 2020. doi: . PMID 32127666.
- ↑ "Chinese doctors using plasma therapy on coronavirus, WHO says 'very valid' approach". Reuters. 17 February 2020. https://www.reuters.com/article/us-china-health-hospital-idUSKBN20B1M6.
- ↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا
<ref>
ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےReut_NIH_Moderna_3months
لئی۔ - ↑ Duddu, Praveen (19 February 2020). "Coronavirus outbreak: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19". clinicaltrialsarena.com. https://www.clinicaltrialsarena.com/analysis/coronavirus-mers-cov-drugs/.
- ↑ "Drug treatment options for the 2019-new coronavirus (2019-nCoV).". Biosci Trends 14 (1): 69–71. 28 January 2020. doi: . PMID 31996494.
- ↑ Nebehay, Stephanie; Kelland, Kate; Liu, Roxanne (5 February 2020). "WHO: 'no known effective' treatments for new coronavirus". Thomson Reuters. https://www.reuters.com/article/us-china-health-treatments-who-idUSKBN1ZZ1M6.
- ↑ "China launches coronavirus 'close contact' app". BBC News. 11 February 2020. https://www.bbc.com/news/technology-51439401.
- ↑ Chen, Angela. "China's coronavirus app could have unintended consequences". https://www.technologyreview.com/s/615199/coronavirus-china-app-close-contact-surveillance-covid-19-technology/.
- ↑ "Gov in the Time of Corona". GovInsider. 19 March 2020. https://govinsider.asia/innovation/gov-in-the-time-of-corona/. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰.
- ↑ Manancourt, Vincent (10 March 2020). "Coronavirus tests Europe's resolve on privacy". POLITICO. https://www.politico.eu/article/coronavirus-tests-europe-resolve-on-privacy-tracking-apps-germany-italy/. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰.
- ↑ Tidy, Joe (17 March 2020). "Coronavirus: Israel enables emergency spy powers" (in en-GB). BBC News. https://www.bbc.com/news/technology-51930681.
- ↑ Paksoy, Yunus. "German telecom giant shares private data with government amid privacy fears" (in en). trtworld. https://www.trtworld.com/magazine/german-telecom-giant-shares-private-data-with-government-amid-privacy-fears-34665. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰.
- ↑ "Moscow deploys facial recognition technology for coronavirus quarantine" (in en). Reuters. 21 February 2020. https://www.reuters.com/article/us-china-health-moscow-technology-idUSKBN20F1RZ. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰.
- ↑ "Italians scolded for flouting lockdown as death toll nears 3,000" (in en). Pittsburgh Post-Gazette. https://www.post-gazette.com/news/world/2020/03/18/Italy-coronavirus-475-deaths-one-day-death-toll-2978-COVID-19-doctors/stories/202003180182. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰.
- ↑ "Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed". The Lancet. Psychiatry 7 (3): 228–29. March 2020. doi: . PMID 32032543.
- ↑ "The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus". The Lancet. Psychiatry 7 (3): e14. March 2020. doi: . PMID 32035030.
|