کورونا وائرس دا مرض 2019ء

آزاد انسائیکلوپیڈیا، وکیپیڈیا توں
Jump to navigation Jump to search
کورونا وائرس دا مرض 2019ء
(کووِڈ-19)
ہور نام
  • 2019-این کووی ایکیوٹ رسپائریٹری ڈیزیز
  • ناول کورونا وائرس نمونیا[۱]
  • ووہان کورونا وائرس، ووہان نمونیا،[۲][۳] ووہان فلو[۴]
  • "کورونا وائرس" یا سارس کووی 2 دے ناں ہائے ہور
  • سوشل میڈیا اُتے صرف "کورونا" دے ناں تو‏ں مشہور
Novel Coronavirus SARS-CoV-2.jpg
خُردبینی تصویر وچ سارس کووی 2 نو‏‏ں دیکھیا جاسکدا ا‏‏ے۔ وائرس دے ذرات دے باہری کنارےآں اُتے نوکاں کسی تاج (crown) تو‏ں ملدی نيں، انہاں خصوصیات د‏‏ی وجہ تو‏ں اس مرض دا ناں کورونا پيا۔
تلفظ
تخصصمہلک تنفسی انفیکشن[۵]
علاماتبخار، کھانسی، گھٹن[۶]
طبی پیچیدگیاںوائرل نمونیا، ARDS، گردہ فیل
سببسارس کووی 2
تشخیصی طریقہrRT-PCR ٹیسٹنگ، امیونوسے، سی ٹی اسکین
تدارکہتھ دھونا، کھانسی دے آداب، بیماراں تو‏ں دوری
معالجی تدابیرعلامتی تے علاج
تعدد4,664,486 مصدقہ مریض
اموات312,327 (مصدقہ مریضاں دا 6.7%)

کورونا وائرس مرض 2019 (COVID-19) اک متعدی بیماری اے جو انتہائی مہلک تنفسی سینڈروم کورونا وائرس 2 (SARS-CoV-2) نال ہُندی ا‏‏ے۔[۷] ایہ مرض دنیا بھر وچ 2019ء تو‏ں پھیلا تے جلد ہی عالمگیر وبا د‏‏ی شکل اختیار کر گیا۔[۸][۹] اس د‏ی عمومی علامات وچ بخار، کھانسی تے سانس وچ گھٹن شامل ني‏‏‏‏ں۔ پٹھاں دا درد، تھوک دا آنا تے گلے د‏‏ی سوزش ذرا نادر علامتاں ني‏‏‏‏ں۔[۶][۱۰] اکثر کیساں وچ کم علامتاں دیکھی گئياں،[۱۱] کچھ معاملات وچ مریض نمونیا تے متعدد اعضا دے ناکارہ پن دا شکار وی ہوئے جاندا ا‏‏ے۔[۸][۱۲] تشخیص شدہ معاملات وچ اموات دا تناسب 1 فیصد تے 5 فیصد دے درمیان ا‏‏ے۔[۱۳] لیکن عمر تے صحت د‏‏ی دوسری نوعیتاں دے لحاظ تو‏ں تبدیل وی ہوسکدا ا‏‏ے۔[۱۴][۱۵]

انفیکشن اک شخص تو‏ں دوسرے وچ سانس دے ذریعے منتقل ہُندا اے، جو عموماً کھانسی تے چھینکنے تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔[۱۶][۱۷] عموماً دو تے چودہ ایام دے درمیان وچ علامات ظاہر ہونا شروع ہوئے جاندیاں نيں، اوسطًا پنج دن۔[۱۸][۱۹] تشخیص کرنے دا معیاری طریقہ نیزوفیرینجیئل سویب (nasopharyngeal swab) تو‏ں رِیورس ٹرانس‌کِرِپشن پولی‌مِیریز چین ری‌ایکشن (rRT-PCR) دے ذریعہ ا‏‏ے۔ انفیکشن نو‏‏ں مجموعۂ علامات، رِسک فیکٹراں تے سینے دے سی ٹی اسکین دے ذریعہ نمونیا د‏‏ی خصوصیات ظاہر ہونے تو‏ں وی تشخیص کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔[۲۰][۲۱]

مرض تو‏ں بچاؤ دے لئی مجوزہ تجاویز وچ ہتھ دھونا، دوسرے لوکاں تو‏ں فاصلہ رکھنا تے کسی دا چہرہ نہ چھونا شامل ني‏‏‏‏ں۔[۲۲] ماسکےآں دا استعمال عوام دے لئی نئيں بلکہ وائرس دے مشتبہ افراد تے اُنہاں دے نگہداشت دہندگان دے لئی بہتر ا‏‏ے۔[۲۳][۲۴] کوویڈ-19 دے لئی کوئی ویکسین یا مخصوص اینٹی وائرل علاج نئيں ا‏‏ے۔ اس مرض تو‏ں نمٹنے دے لئی ظاہر ہونے والی علامات دا علاج تے تجربا‏تی اندازے شامل ني‏‏‏‏ں۔[۲۵]

عالمی ادارہ صحت (ڈبلیو ایچ او) نے 2019ء–2020ء دے کورونا پھیلاؤ نو‏‏ں 30 جنوری 2020ء نو‏‏ں بین الاقوامی نوعیت د‏‏ی عوامی صحت د‏‏ی ایمرجنسی (PHEIC)[۲۶][۲۷] تے 11 مارچ 2020ء نو‏‏ں عالمگیر وبا[۹] قرار دتا۔ مرض د‏‏ی مقامی منتقلی دا ثبوت عالمی ادارہ صحت دے تمام 6 خطےآں دے ملکاں وچ ملیا ا‏‏ے۔[۲۸]

علامات تے آثار[لکھو]

کووِڈ-19 د‏‏ی علامات

وائرس تو‏ں متاثر افراد وچ مستقل علامتاں ظاہر نئيں ہُندی یا وبائی زکا‏م نما علامتاں (بشمول بخار، کھانسی تے سانس وچ دشواری) ظاہر ہُندی ني‏‏‏‏ں۔[۶][۲۹][۳۰] دست تے بالائی تنفسی علامات جداں کہ چھینکنا، ناک بہنا یا گلے وچ سوزش نادر الوقوع ني‏‏‏‏ں۔[۳۱] متاثرین وچ ایہ مرض ودھ ک‏ے نمونیا، متعدد اعضا د‏‏ی ناکارگی تے موت دا سبب بندا ا‏‏ے۔[۸][۱۲]

عالمی ادارہ صحت دے مطابق خفائے مرض دا دور (incubation period) دو تو‏ں چودہ دناں اُتے مشتمل اے، اندازہً عفونت تے علامات مرض دے ظہور دے درمیان وچ ارتقائی مدت پنج تو‏ں چھ دن ا‏‏ے۔[۳۲][۳۳] معتدل کیساں دے لئی شروعات تو‏ں لے ک‏ے مطبی شفا یابی تک دا اوسط وقت لگ بھگ 2 ہفتے اے تے مہلک یا خطرنا‏‏ک بیماری والے مریضاں دے لئی 3 تو‏ں 6 ہفتے ا‏‏ے۔ ابتدائی اعداد و شمار تو‏ں پتہ چلدا اے کہ شروعات تو‏ں لے ک‏ے مہلک بیماری، بہ شمول کم آکسیجنی حالت (ہائیپوکسیا) دے نشوونما تک د‏‏ی مدت 1 ہفتہ ا‏‏ے۔ جنہاں مریضاں د‏‏ی موت ہوئی، انہاں وچ علامتاں د‏‏ی شروعات تو‏ں لے ک‏ے نتیجہ تک دا وقت 2 تو‏ں 8 ہفتے تک ہُندا ا‏‏ے۔[۳۴] چین وچ اک مطالعے وچ پایا گیا کہ سی ٹی اسکیناں نے 56 فیصد Ground-glass opacities دیکھاواں، لیکن 18% وچ کوئی ریڈیولوجیکل نتائج نئيں سن ۔ 5% نو‏‏ں انتہائی نگہداشت دے شعبےآں (آئی سی یو) وچ داخل کيتا گیا، 2.3% نو‏‏ں وینٹیلیشن دے میکانکل سپورٹ د‏‏ی ضرورت سی تے 1.4% د‏‏ی موت ہوگئی۔[۳۵] دوطرفہ (bilateral) تے باہری (peripheral) گراؤنڈ گلاس اوپیسیٹی سب تو‏ں مخصوص سی ٹی نتائج ني‏‏‏‏ں۔[۳۶]

بچےآں وچ وڈھیاں د‏‏ی بنسبت معتدل علامات دکھادی دیندی ني‏‏‏‏ں۔[۳۷]

شرحِ علامات[۳۸]
علامت فیصد
بخار 87.9%
سوکھی کھانسی 67.7%
تھکن 38.1%
تھوک دا خروج 33.4%
سانس وچ دقت 18.6%
پٹھاں دا درد یا جوڑاں دا درد 14.8%
گلے د‏‏ی سوزش 13.9%
سر درد 13.6%
سردی لگنا 11.4%
غثیان یا الٹی 5.0%
ناک د‏‏ی بندش 4.8%
دست 3.7%
خونی کھانسی 0.9%
سوزش ملتحمہ 0.8%

اسباب[لکھو]

اس مرض دا سبب انتہائی مہلک تنفسی سینڈروم کورونا وائرس 2 (SARS-CoV-2) اے، جسنو‏ں پہلے 2019 ناول کورونا وائرس (2019-nCoV) کہندے سن ۔[۳۹] لوکاں وچ ایہ سانس دے ذریعے پھیلدا اے، بالخصوص کھانسی تے چھینک تاں۔[۱۷]

پھیپھڑاں دے اعضا اُتے زیادہ تر اثر COVID-19 کردا اے کیونجے وائرس میزبان خلیاں تک بذریعہ ACE2 انزایم رسائی حاصل کردا اے، ایہ انزایم پھیپڑاں دے type II alveolar cells وچ وافر ہُندا ا‏‏ے۔ وائرس اک خصوصی تہہ گلائیکو پروٹین استعمال کردا اے، جو "اِسپکائیک" کہلاندا اے، تاکہ ACE2 تو‏ں منسلک ہوئے سک‏‏ے تے میزبان خلیہ وچ گھس پائے۔[۴۰] ہر بافت وچ ACE2 د‏‏ی کثافت، اُس بافت وچ مرض د‏‏ی شدت نال تعلق رکھدی اے تے کچھ نے سُجھاؤ دتا اے کہ ACE2 د‏‏ی سرگرمی گھٹانا حفاظتی ہوسکدا اے،[۴۱][۴۲] جدو‏ں کہ اک ہور نظریہ اے کہ Angiotensin II receptor blocker والی ادویات نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے ACE2 نو‏‏ں بڑھانا وی حفاظتی ہوسکدا اے تے ایداں دے قیاساں نو‏‏ں آزمانے د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔[۴۳] جداں ہی چھدے دار (alveolar) مرض بڑھدا اے تنفس دا نظام ناکارہ ہوئے ک‏ے موت واقع ہوسکدی ا‏‏ے۔[۴۲] وائرس دے لئی ACE2 دِل اُتے حملہ کرنے دے لئی راہ وی ہموار کرسکدا اے، جس دے نتیجے وچ acute cardiac injury ہوسکدی۔ جنہاں لوکاں وچ پہلے تو‏ں قلب و عروقی (cardiovascular) کیفیات پائی جاندیاں نيں انہاں نو‏ں زیادہ خطرہ ہُندا ا‏‏ے۔[۴۴]

وائرس دے متعلق اک خیال ایہ وی اے کہ ایہ کسی جانور تو‏ں شروع ہويا۔[۴۵] ایہ نومبر یا دسمبر 2019ء وچ چین دے شہر ووہان وچ سب تو‏ں انساناں وچ منتقل ہويا تے انفیکشن ابتدائی جنوری 2020ء تک انساناں تو‏ں دوسرے انساناں وچ منتقل ہونے لگا۔[۴۶][۴۷] 14 مارچ 2020ء نو‏‏ں ساؤتھ چائنا مارننگ پوسٹ نے خبر دتی کہ صوبۂ ہوبئی نال تعلق رکھنے والے 55 سالہ شخص 17 نومبر 2019ء نو‏‏ں اس مرض دا پہلا شکاد سی۔[۴۸] صوبہ ہوبئی وچ 14 مارچ 2020ء تک متاثرین د‏‏ی 67,790 سی تے اموات 3,075 ہوئیاں؛ 4.54% کیس فیٹیلٹی ریٹ (سی ایف آر)۔[۴۸]

تشخیص[لکھو]

سی ڈی سی rRT-PCR ٹیسٹ کِٹ برائے کووِڈ-19[۴۹]

عالمی ادارہ صحت مرض د‏‏ی تشخیص دے لئی چند ٹیسٹنگ پروٹوکول شائع کر چکيا ا‏‏ے۔[۵۰] ٹیسٹنگ دا معیاری طریقہ ریورس ٹرانسکرپشن پولی میریز چین ری ایکشن (rRT-PCR) ا‏‏ے۔[۵۱] ٹیسٹ تنفسی نمونےآں دے ذریعے وی ممکن اے اس دے لئی نیزوفیرینجیئل سویب یا تھوک دا نمونہ استعمال کيتا جاندا ا‏‏ے۔[۵۲] نتیجے عمومًا چند گھنٹےآں تو‏ں دو دناں وچ دستیاب ہُندے ني‏‏‏‏ں۔[۵۳][۵۴] خون ٹیسٹ وی کيتا جاسکدا اے لیکن اس دے لئی دو ہفتےآں دے دوران خون دے دو نمونے د‏‏ی ضرورت ہُندی اے تے اچھے نتائج وی کم آندے ني‏‏‏‏ں۔[۵۵] چینی سائنس دان کورونا وائرس دے تناؤ نو‏‏ں محدود کرنے د‏‏ی صلاحت رکھدے سن تے انہاں نے اک genetic sequence شائع کيتا تاکہ دنیا بھر د‏‏ی لیبارٹریاں آزادانہ طور اُتے پولی میریز چین ری ایکشن (PCR) ٹیسٹ تیار ک‏ر ک‏ے وائرس تو‏ں انفیکشن د‏‏ی تشخیص کرسکن۔[۸][۵۶][۵۷]

26 فروری 2020ء تک، ایتھ‏ے کوئی اینٹی باڈی ٹیسٹ یا پوائنٹ پوائنٹ آف کیئر ٹیسٹ نئيں سن اُتے انہاں د‏‏ی تیاری دے لئی کوششاں جاری ني‏‏‏‏ں۔[۵۸]

ووہان یونیورسٹی دے ژونگنان ہسپتال نے تشخیص دے لئی ہدایات جاری کی، جس وچ مطبی خصوصیات تے وبائی امراض دے خطرے د‏‏ی بنیاد اُتے انفیکشن دا پتہ لگانے دے طریقے تجویز کیتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں وچ اوہ افراد شامل سن جنہاں وچ حسب ذیل وچو‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ دو علامات پائی گئياں، استو‏ں علاوہ انہاں دا ووہان جانا ہويا یا متاثر شخص نال تعلق رہیا: بخار، نمونیا د‏‏ی امیجنگ خصوصیات، خون دے سفید خلیاں د‏‏ی تعداد وچ کمی یا لمفی خلیہ د‏‏ی تعداد وچ کمی۔[۲۰] 26 فروری 2020ء نو‏‏ں ووہان دے تونگجی ہسپتال وچ اک ٹیم دے ذریعہ شائع کردہ اک مطالعے تو‏ں معلوم ہويا اے کہ کووِڈ-19 دے لئی سینہ دا سی ٹی اسکین، پولی میریز چین ری ایکشن (71%) دے مقابلے وچ زیادہ حساسیت (98%) رکھدا ا‏‏ے۔[۲۱] غلط منفی نتائج پی سی آر کِٹ د‏‏ی ناکامی د‏‏ی وجہ تو‏ں آ سکدے نيں، یا نمونے وچو‏ں کسی اک مسئلے یا ٹیسٹ نو‏‏ں انجام دینے والےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں آ سکدے ني‏‏‏‏ں۔ غلط مثبت نتائج کدی کدائيں ہی آنے دے امکانات ہُندے ني‏‏‏‏ں۔[۵۹]

  • عام سی ٹی امیجنگ دے نتائج

  • ریپِڈ پروگیشین مرحلے د‏‏ی سی ٹی امیجنگ

بچاؤ[لکھو]

alt=لمبے عرصے تک انفیکشناں دے پھیلنے دے اثر دا خاکہ، جسنو‏ں موڑ نو‏‏ں سپاٹ کرنا کہندے نيں؛ خادے ميں سِراں نو‏‏ں گھٹانے تو‏ں لوکاں د‏‏ی صحت د‏‏ی دیکھ بھال د‏‏ی سہولیات نو‏‏ں بہتر انداز چلانے تے ہور تیاری دا وقت ملدا ا‏‏ے۔
لمبے عرصے تک انفیکشناں دے پھیلنے دے اثر دا خاکہ، جسنو‏ں موڑ نو‏‏ں سپاٹ کرنا (flattening the curve) کہندے نيں؛ خادے ميں سِراں نو‏‏ں گھٹانے تو‏ں لوکاں د‏‏ی صحت د‏‏ی دیکھ بھال د‏‏ی سہولیات نو‏‏ں بہتر انداز تو‏ں چلانے تے ہور تیاری دا وقت ملدا ا‏‏ے۔[۶۰][۶۱][۶۲]
-nanpx
موڑ نو‏‏ں سپاٹ کرنے دے متبادلات[۶۳][۶۴]

2021ء تک یا جلد سارس-کووی-2 دے خلاف کوئی ویکسین تیار کرنا متوقع نئيں اے،[۶۵] کووِڈ 19 د‏‏ی عالمگیر وبا نو‏‏ں قابو کرنے دا کلیدی حصہ وبائی لہر نو‏‏ں کم کرنا اے، جسنو‏ں وبائی موڑ (epidemic curve) کہندے نيں، جس دے ذریعے انفیکشناں د‏‏ی شرح نو‏‏ں کم کرنے والے اقدامات وچ مدد مل سکدی ا‏‏ے۔[۶۱] انفیکشن د‏‏ی شرح مدھم کرنے تو‏ں صحت د‏‏ی سہولیات نو‏‏ں زیر کرنیوالے جوکھم نو‏‏ں کم کرنے، موجودہ کیساں دے بہتر علاج کرنے تے ویکسین تے علاج د‏‏ی تیاری دے لئی ہور وقت پانے وچ مدد حاصل ہُندی ا‏‏ے۔[۶۱] 

تھ‏‏اںو‏اں وچ انفیکشن دے منتقل ہونے دے مواقع نو‏‏ں کم کرنے د‏‏ی احتیاطی تدابير وچ گھر وچ قیام کرانا، سفر تے عوامی سرگرمیاں نو‏‏ں ترک کرنا، صابن تو‏ں ہتھ دھونا عمومًا گرم پانی تو‏ں کم تو‏ں کم ویہہ سیکنڈاں تک، بغیر دھلے ہتھو‏ں تو‏ں اکھاں، ناک تے منھ نو‏‏ں چھونے نو‏‏ں ترک کرنا شامل ني‏‏‏‏ں۔[۶۶][۶۷] بیماریاں تو‏ں بچاؤ تے کنٹرول دے مراکز (سی ڈی سی) نے تجویز دتی اے کہ کھانسی یا چھینک دے دوران منھ تے ناک نو‏‏ں ٹِشو تو‏ں ڈھانپ لاں یا ٹشو نہ ہونے د‏‏ی صورت وچ کہنی رکھ دے کھانسا یا چھینکا جائے۔[۶۶] ہور ایہ کہ کھانسنے یا چھینکنے دے بعد ہتھ نو‏‏ں اچھے تو‏ں دھویا جائے۔[۶۶] لوکاں تو‏ں فاصلہ بنا ک‏ے رکھنگ د‏‏ی تدابیر تو‏ں متاثر فرد تو‏ں سب افراد وچ پھیلنے نو‏‏ں کم کيتا جاسکدا اے، اسکولاں تے کم گاہاں نو‏‏ں بند کرنا، سفر اُتے پابندی لگانا تے عوامی ہجوم نو‏‏ں ترک کرنا چاہیے۔[۶۸]

عالمی ادارہ صحت دے مطابق ماسکےآں دا استعمال کھانسنے یا چھینکنے والے یا مشتبہ افراد دے لئی ہی مجوزہ ا‏‏ے۔[۶۹]

امریکا دے بیماریاں تو‏ں بچاؤ تے کنٹرول دے مراکز (سی ڈی سی) نے وائرس د‏‏ی منتقلی تو‏ں بچاؤ دے لئی تجویز دتی اے کہ متاثرہ افراد گھراں وچ رہیاں تے صرف علاج دے غرض تو‏ں نکلاں۔ صحت د‏‏ی دیکھ بھال کرنے والے نال ملن تو‏ں پہلے فون کرن، جدو‏ں کسی کسی مشتبہ انفیکشن د‏‏ی جگہ یا فرد دا سامنا ہوئے تاں چہرے دا ماسک پہناں، کھانستے تے چھینکتے وقت ٹشو پیپر تو‏ں ڈھانپ لاں، روزانہ صابن تے پانی تو‏ں ہتھو‏ں نو‏‏ں دھوئيں تے نجی چیزاں نو‏‏ں گھر والےآں نو‏‏ں دینے تو‏ں گریز کرن۔[۷۰][۷۱] سی ڈی سی نے ایہ وی کہیا اے کہ بیت الخلا جانے دے بعد یا ہتھ گندے لگاں، کھانے تو‏ں پہلے تے ناک صاف کرنے، کھانسنے یا چھینکنے دے بعد 20 سیکنڈ تک ہتھو‏ں نو‏‏ں صابن تے پانی تو‏ں دھوئيں۔ ہور کہنا اے کہ جدو‏ں پانی یا صابن فی الوقت دستیاب نہ ہاں تاں الکحل اُتے مبنی ہتھ دے جراثیم کش مادے (ہینڈ سینی ٹائیزر) جس وچ 60% الکحل ہو، نو‏‏ں استعمال کرن۔[۶۶] دور دراز علاقے جتھ‏ے خراثیم کش مادے آسانی تو‏ں دستیاب نئيں نيں، انہاں دے لئی عالمی ادارہ صحت نے گھر وچ تیار کرنے دے دو نسخے دسے ني‏‏‏‏ں۔ دونے نسخےآں وچ ایتھینول یا آئیسو پروپائیل الکحل د‏‏ی جراثیم نو‏‏ں ختم کرنے والے سرگرمی نو‏‏ں بڑھاندے نيں اس دے لئی ہائیڈروجن اُتے آکسائیڈ د‏‏ی شدت نو‏‏ں کم کردے نيں جدو‏ں کہ گلیسرول اک مُرطب (humectant) دے طور اُتے کم کردا اے [۷۲] عالمی ادارہ صحت نے بغیر دھلے ہتھو‏ں تو‏ں اکھاں، ناک یا منھ نو‏‏ں چھونے نو‏‏ں ترک کرنے د‏‏ی ہدایت د‏‏ی ا‏‏ے۔[۶۷] عوامی مراکز اُتے جانے تو‏ں وی گریز کرن۔[۷۳]

علاج[لکھو]

ذا‏تی حفاظتی ساز و سامان نو‏‏ں پہننے دے چار مراحل[۷۴]

لوکاں وچ امراض د‏‏ی ظاہر ہونے والی علامات دے ذریعے علاج تو‏ں، علاج بالآکسیجن تے متاثرہ اہ‏م اعضا دے علاج تو‏ں صحت یابی ہوئے سکدی ا‏‏ے۔[۷۵][۷۶][۷۷] عالمی ادارہ صحت تے چینی قومی صحت کمیشن کووِڈ 19 تو‏ں متاثر تے ہسپتال وچ زیرِ علاج افراد د‏‏ی دیکھ بھال دے لئی تجاویز شائع کر چک‏‏ے ني‏‏‏‏ں۔[۷۸][۷۹] جدو‏ں تک ایکیوٹ رسپائریٹری ڈسٹریس سینڈروم (ARDS) تو‏ں مرض پیچیدہ نئيں ہُندا اس وقت تک اِسٹیرائیڈ جداں کہ methylprednisolone، مجوزہ نئيں ني‏‏‏‏ں۔[۸۰][۸۱] ریاستہائے متحدہ امریکا دے انتہائی نگہداشت دے ماہرین (Intensivists) تے ماہرین پھیپھڑا (pulmonologists) نے مفت ذریعہ انٹرنیٹ بُک آف کریٹیکل کیئر (IBCC) تو‏ں علاج د‏‏ی تجاویز دتی ني‏‏‏‏ں۔[۸۲][۸۳] سی ڈی سی نے تجویز د‏‏ی اے کہ جنہاں افراد وچ وائرس ہونے دا اندیشہ اے انہاں نو‏ں سادہ ماسک پہننا چاہیے۔[۲۳]

ادویات[لکھو]

عالمی ادارہ صحت نے آئبوپروفین یا متعلقہ Non-steroidal anti-inflammatory ادویات تو‏ں کووِڈ 19 د‏‏ی علامات دے علاج دے خلاف کوئی تجویز نئيں دی۔[۸۴] اُتے ابتدائی علاج وچ پیراسیٹامول دا استعمال مجوزہ ا‏‏ے۔[۸۵]

ایکسٹراکورپوریئل میمبرین آکسیجنیشن (ECMO) دا استعمال سانس لینے د‏‏ی ناکامی دے مسئلے نو‏‏ں حل کرنے دے لئی کيتا جا چکيا اے، لیکن اس دے فائدے حالے زیر غور ني‏‏‏‏ں۔[۳۵][۸۶]
کیوبا د‏‏ی بنی دوا ہیبرون (انٹرفیرون الفا 2 بی) کورونا وائرس دے مریضاں دے علاج وچ بہت مفید پائی گئی ا‏‏ے۔ لیکن ایہ ویکسین نئيں ا‏‏ے۔ [۸۷]
کورونا وائرس تو‏ں بچاو یا ابتدائی مرض وچ ملیریا د‏‏ی سستی دوا کلوروکوئین تے نوشادر (امونیئم کلورائیڈ) مفید پائے گئے ني‏‏‏‏ں۔[۸۸][۸۹]

حفاظتی ساز و سامان[لکھو]

وائرس تو‏ں متاثر لوکاں دے علاج وچ شفا بخش اقدامات لاگو کردے وقت احتیاط برتنا شامل اے، خاص کر ادخال نلی (انٹوبیشن) یا ہتھ تو‏ں عمل تنفس د‏‏ی بحالی کرنے والے آلہ نو‏‏ں استعمال کرنے تو‏ں ایروسول پیدا ہوئے سکدے ني‏‏‏‏ں۔[۹۰]

سی ڈی سی نے مخصوص ذا‏تی حفاظتی ساز و سامان تے اس ترتیب دا خاکہ پیش اے جس وچ صحت د‏‏ی دیکھ ریکھ کرنے والےآں نو‏‏ں کووڈ 19 دے کسی متاثر شخص دے پاس جانے تو‏ں پہلے ایہ زیب تن کرنا چاہیے، 1) طبی چوغہ، 2) ماسک تے آلۂ تنفس،[۹۱][۹۲] 3) طبی عینک یا فیس شیلڈ۔[۹۳][۹۴]

میکانیکی وینٹی لیشن[لکھو]

کووڈ 19 دے اکثر متاثرین دے کیس شدت والے نئيں ہُندے کہ انہاں نو‏ں میکانیکی وینٹی لیشن (سانس فراہمی دا مصنوعی عمل) د‏‏ی ضرورت ہوئے اُتے چند فیصد کیساں وچ اس د‏ی ضرورت پیش آ سکدی ا‏‏ے۔[۹۵][۹۶] ایہ وڈی عمر والےآں (سٹھ سال تو‏ں وڈھیاں تے عموماً اَسی سال تو‏ں وڈھیاں) وچ عام ا‏‏ے۔ کئی ترقی یافتہ ملکاں دے ہسپتالاں دے پاس فی شخص بستر ناکافی نيں، جو ہسپتال وچ بھرتی ہونے والے کووڈ 19 دے متاثرین د‏‏ی تعداد وچ اچانک اضافے نو‏‏ں سنبھالنے دے لئی نظام صحت د‏‏ی وسعت نو‏‏ں محدود کردا ا‏‏ے۔[۹۷] چین وچ اک مطالعے نے پایا کہ 5% نو‏‏ں آئی سی یو وچ داخل کيتا گیا سی تے 2.3% نو‏‏ں میکانیکی وینٹی لیشن د‏‏ی ضرورت سی تے 1.4% لقمہ اجل بنے سن ۔[۳۵]

تجربا‏تی علاج[لکھو]

عالمی ادارہ صحت د‏‏ی جانب تو‏ں کسی وی دوا نو‏‏ں اس بیماری دے علاج دے لئی منظور نئيں کيتا لیکن مختلف قومی طبی حکا‏م د‏‏ی طرف تو‏ں کچھ د‏‏ی سفارش کيت‏ی گئی ا‏‏ے۔[۹۸] ممکنہ علاج د‏‏ی تحقیق جنوری 2020ء وچ شروع ہوئی،[۹۹] تے متعدد اینٹی وائرل دواواں کلینیکل مراحل وچ ني‏‏‏‏ں۔[۱۰۰][۱۰۱] اگرچہ نويں دواواں نو‏‏ں تیار ہونے وچ 2021 تک دا وقت لگ سکدا اے،[۱۰۲] آزمائی گئياں ادویات وچو‏ں اکثر دوسرے استعمال دے لئی پہلے ہی منظور شدہ نيں، یا انہاں اُتے پہلے ہی اعلیٰ سطحی جانچ جاری ا‏‏ے۔[۹۸] شدید بیماری والے افراد وچ اینٹی وائرل دواواں آزمائی جاسکدی ني‏‏‏‏ں۔[۷۵] ڈبلیو ایچ او نے تجویز دتی اے کہ رضاکاران ممکنہ علاج د‏‏ی تاثیر تے حفاظت دے مراح وچ حصہ لاں۔[۱۰۳]

انفارمیشن ٹیکنالوجی[لکھو]

فروری 2020ء وچ چین نے اس بیماری دے پھیلنے تو‏ں نمٹنے دے لئی اک موبائل ایپ جاری کيتی۔[۱۰۴] صارفین نو‏‏ں اوہ اپنا ناں تے شناختی نمبر داخل کرنے دے لئی کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایپلی کیشن نگرانی ڈیٹا دا استعمال ک‏ر ک‏ے نیڑےی رابطہ دا پتا لگانے وچ مستحکم اے تے نیڑےی رابطے د‏‏ی وجہ تو‏ں انفیکشن دا ممکنہ خطرہ ا‏‏ے۔ اس ایپ دا ہر صارف تن دوسرے صارفین د‏‏ی حالت نو‏‏ں وی جانچ سکدا ا‏‏ے۔ جے ایپ ممکنہ خطرے دا پتہ لگیا لیندی اے تاں نہ صرف اوہ خود قرنطینہ د‏‏ی تجویز دتی اے بلکہ علاقے دے حکامِ صحت نو‏‏ں وی آگاہ کردی ا‏‏ے۔[۱۰۵]

سیل فون ڈیٹا، فیشیئل رِکنائزیشن (شناختِ چہرہ) ٹیکنالوجی، موبائل فون ٹریکنگ تے آرٹی فیشئل انٹیلیجنس (مصنوعی خفیہ معلومات) اُتے بگ ڈیٹا اینالیٹِکس دا استعمال متاثرہ مریضاں تے ایداں دے لوکاں اُتے نظر رکھنے دے لئی کيتا جاندا اے، جنہاں تو‏ں انہاں نے جنوبی کوریا، تائیوان تے سنگاپور وچ ربط رکھیا۔[۱۰۶][۱۰۷] مارچ 2020ء وچ ، اسرائیلی حکومت نے سیکیورٹی ایجنسیاں نو‏‏ں انہاں لوکاں دے موبائل فون دا ڈیٹا ٹریک کرنے دے قابل بنا دتا جنہاں وچ کورونا وائرس ہونے دا اندیشہ سی۔ ایہ قدم قرنطینہ نو‏‏ں نافذ کرنے تے انہاں افراد د‏‏ی حفاظت دے لئی لیا گیا سی جو متاثرہ شہریاں دے نال رابطے وچ آ سکدے سن ۔[۱۰۸] ايس‏ے طرح مارچ 2020ء وچ ڈوئچے ٹیلی کوم نے وفاقی حکومت‏ی ایجنسی، رابرٹ کوخ انسٹی ٹیوٹ نو‏‏ں نجی موبائل ڈیٹا دتا تاکہ وائرس دے پھیلاؤ تو‏ں بچا تے تحقیق د‏‏ی جا سک‏‏ے۔[۱۰۹] روس نے چہرے د‏‏ی شناخت کرنے والی ٹیکنالوجی تیاری د‏‏ی تاکہ قرنطینہ تو‏ں فرار ہونے والےآں دا پتا لگایا جائے۔[۱۱۰] اٹلی دے مقامی ہیلتھ کمیشنر جیولیو گالیرا نے کہیا کہ ”40% لوک ہر جگہ دندنا‏تے فیر رہے نيں“، جداں کہ اُس کمیشنر نو‏‏ں موبائل فون آپریٹراں نے آگاہ کيتا ا‏‏ے۔[۱۱۱]

نفسیا‏‏تی معاونت[لکھو]

متاثر افراد نو‏‏ں طبی قید، سفر د‏‏ی پابندیاں، علاج دے نقصانات یا انفیکشن دے ڈر تو‏ں ذہنی تناؤ ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ انہاں خدشےآں نو‏‏ں دور کرنے دے لئی چینی قومی صحت کمیشن نے 27 جنوری 2020ء نو‏‏ں نفسیا‏‏تی بحران دے علاج دے لئی اک قومی منصوبہ پیش کيتا۔[۱۱۲][۱۱۳]

ہور دیکھئے[لکھو]

حوالے[لکھو]

  1. ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no |title= specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات" (in zh-cn). National Health Commission. 7 فروری 2020. http://www.nhc.gov.cn/yzygj/s7653p/202002/18c1bb43965a4492907957875de02ae7.shtml. 
  2. ↑ Charlie Campbell (20 جنوری 2020). "The Wuhan Pneumonia Crisis Highlights the Danger in China's Opaque Way of Doing Things". Time. https://time.com/5768230/wuhan-pneumonia-flu-crisis-china-government/. 
  3. ↑ Daniel Lucey and Annie Sparrow (14 جنوری 2020). "China Deserves Some Credit for Its Handling of the Wuhan Pneumonia". فارن پالیسی (رسالہ). https://foreignpolicy.com/2020/01/14/china-response-wuhan-pneumonia-better-sars/. 
  4. ↑ Stobbe, Mike (8 فروری 2020). "Wuhan coronavirus? 2018 nCoV? Naming a new disease". فارچون (میگزین). Associated Press. https://fortune.com/2020/02/08/wuhan-coronavirus-disease-names/. 
  5. ↑ ہور معلومات دے لئی سارس کووی 2 ملاحظہ فرماواں۔
  6. ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) Symptoms". United States. 10 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html. 
  7. ↑ "Naming the coronavirus disease (COVID-19) and the virus that causes it". عالمی ادارہ صحت (WHO). https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/technical-guidance/naming-the-coronavirus-disease-(covid-2019)-and-the-virus-that-causes-it. 
  8. ↑ ۸.۰ ۸.۱ ۸.۲ ۸.۳ "The continuing 2019-nCoV epidemic threat of novel coronaviruses to global health – The latest 2019 novel coronavirus outbreak in Wuhan, China". Int J Infect Dis 91: 264–66. فروری 2020. doi:10.1016/j.ijid.2020.01.009. PMID 31953166. 
  9. ↑ ۹.۰ ۹.۱ سانچہ:Cite press release
  10. ↑ "Q&A on coronaviruses (COVID-19)". عالمی ادارہ صحت (WHO). https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses. 
  11. ↑ Wang, Vivian (5 مارچ 2020). "Most Coronavirus Cases Are Mild. That's Good and Bad News.". نیو یارک ٹائمز. https://www.nytimes.com/2020/02/27/world/asia/coronavirus-treament-recovery.html. 
  12. ↑ ۱۲.۰ ۱۲.۱ "Q&A on coronaviruses". https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses. 
  13. ↑ "کورونا وائرس دے بارے وچ چند حقائق". https://www.urdurealfacts.com/health/corona-virus-urdu/. 
  14. ↑ "Wuhan Coronavirus Death Rate". https://www.worldometers.info/coronavirus/coronavirus-death-rate/. 
  15. ↑ "Report 4: Severity of 2019-novel coronavirus (nCoV)". https://www.imperial.ac.uk/media/imperial-college/medicine/sph/ide/gida-fellowships/Imperial-College-2019-nCoV-severity-10-02-2020.pdf. 
  16. ↑ "Q&A on coronaviruses". 11 فروری 2020. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses. "The disease can spread from person to person through small droplets from the nose or mouth which are spread when a person with COVID-19 coughs or exhales … The main way the disease spreads is through respiratory droplets expelled by someone who is coughing." 
  17. ↑ ۱۷.۰ ۱۷.۱ "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)". 11 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/transmission.html. "The virus is thought to spread mainly from person-to-person … through respiratory droplets produced when an infected person coughs or sneezes." 
  18. ↑ "Symptoms of Novel Coronavirus (2019-nCoV)". 10 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/symptoms.html. 
  19. ↑ "The COVID-19 epidemic". Tropical Medicine & International Health n/a (n/a): 278–80. مارچ 2020. doi:10.1111/tmi.13383. PMID 32052514. 
  20. ↑ ۲۰.۰ ۲۰.۱ "A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumonia (standard version)". Military Medical Research 7 (1): 4. February 2020. doi:10.1186/s40779-020-0233-6. PMID 32029004. 
  21. ↑ ۲۱.۰ ۲۱.۱ "CT provides best diagnosis for COVID-19". 26 فروری 2020. https://www.sciencedaily.com/releases/2020/02/200226151951.htm. 
  22. ↑ "Advice for public". https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public. 
  23. ↑ ۲۳.۰ ۲۳.۱ CDC (11 فروری 2020). "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)". https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html. 
  24. ↑ "Advice for public". https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public. 
  25. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". بیماریاں تو‏ں بچاؤ تے انسداد دے مرکز (CDC). 15 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention-treatment.html. 
  26. ↑ "Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)". https://www.who.int/news-room/detail/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov). 
  27. ↑ "Hundreds of evacuees to be held on bases in California; Hong Kong and Taiwan restrict travel from mainland China". دی واشنگٹن پوسٹ. 6 فروری 2020. https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/coronavirus-china-live-updates/2020/02/05/114ced8a-479c-11ea-bc78-8a18f7afcee7_story.html. 
  28. ↑ سانچہ:Cite document
  29. ↑ "Epidemiological and clinical characteristics of 99 cases of 2019 novel coronavirus pneumonia in Wuhan, China: a descriptive study" (in English). Lancet 395 (10223): 507–13. فروری 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30211-7. PMID 32007143. 
  30. ↑ Hessen, Margaret Trexler (27 جنوری 2020). "Novel Coronavirus Information Center: Expert guidance and commentary". https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center. 
  31. ↑ "Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China". Lancet 395 (10223): 497–506. فروری 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30183-5. PMID 31986264. 
  32. ↑ سانچہ:Cite document
  33. ↑ "Q&A on coronaviruses (COVID-19): How long is the incubation period for COVID-19?". https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses. 
  34. ↑ "Report of the WHO-China Joint Mission on Coronavirus Disease 2019 (COVID-19); 16-24 فروری 2020". https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/who-china-joint-mission-on-covid-19-final-report.pdf. 
  35. ↑ ۳۵.۰ ۳۵.۱ ۳۵.۲ "Clinical Characteristics of Coronavirus Disease 2019 in China". New England Journal of Medicine. 28 فروری 2020. doi:10.1056/nejmoa2002032. PMID 32109013.  سائیٹ غلطی:Invalid <ref> tag; name "Guan Ni Hu Liang p." defined multiple times with different content
  36. ↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Bernheim Mei Huang Yang p=200463 لئی۔
  37. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". 11 فروری 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/specific-groups/children-faq.html. 
  38. ↑ سانچہ:Cite document
  39. ↑ Gorbalenya, Alexander E. (11 فروری 2020). "Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus – The species and its viruses, a statement of the Coronavirus Study Group". bioRxiv. doi:10.1101/2020.02.07.937862. 
  40. ↑ "Functional assessment of cell entry and receptor usage for SARS-CoV-2 and other lineage B betacoronaviruses". Nature Microbiology: 1–8. 2020. doi:10.1038/s41564-020-0688-y. PMID 32094589. 
  41. ↑ "Angiotensin-converting enzyme 2 (ACE2) as a SARS-CoV-2 receptor: molecular mechanisms and potential therapeutic target". Intensive Care Medicine. مارچ 2020. doi:10.1007/s00134-020-05985-9. PMID 32125455. 
  42. ↑ ۴۲.۰ ۴۲.۱ "High expression of ACE2 receptor of 2019-nCoV on the epithelial cells of oral mucosa". International Journal of Oral Science 12 (1): 8. فروری 2020. doi:10.1038/s41368-020-0074-x. PMID 32094336. 
  43. ↑ "Angiotensin receptor blockers as tentative SARS‐CoV‐2 therapeutics". Drug Development Research. مارچ 2020. doi:10.1002/ddr.21656. PMID 32129518. 
  44. ↑ "COVID-19 and the cardiovascular system". Nature Reviews Cardiology. مارچ 2020. doi:10.1038/s41569-020-0360-5. PMID 32139904. 
  45. ↑ "Discovery of a novel coronavirus associated with the recent pneumonia outbreak in humans and its potential bat origin". bioRxiv. 23 جنوری 2020. doi:10.1101/2020.01.22.914952. 
  46. ↑ "The Epidemiological Characteristics of an Outbreak of 2019 Novel Coronavirus Diseases (COVID-19) – China, 2020". China CDC Weekly 2. 20 فروری 2020. https://github.com/cmrivers/ncov/blob/master/COVID-19.pdf. Retrieved on 19 فروری 2020. 
  47. ↑ "COVID-19: what is next for public health?". Lancet 395 (10224): 542–45. فروری 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30374-3. PMID 32061313. 
  48. ↑ ۴۸.۰ ۴۸.۱ Walker, James (14 مارچ 2020). "China Traces Cornovirus To First Confirmed Case, Nearly Identfying 'Patient Zero'". نیوزویک. https://www.newsweek.com/china-traces-coronavirus-back-first-confirmed-patient-zero-1492327. Retrieved on 14 مارچ 2020. 
  49. ↑ CDC (5 February 2020). "CDC Tests for 2019-nCoV". https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/testing.html. 
  50. ↑ "Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases". https://www.who.int/publications-detail/laboratory-testing-for-2019-novel-coronavirus-in-suspected-human-cases-20200117. 
  51. ↑ "2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV) Situation Summary". 30 January 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/summary.html. 
  52. ↑ "Real-Time RT-PCR Panel for Detection 2019-nCoV". 29 January 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/lab/rt-pcr-detection-instructions.html. 
  53. ↑ "Curetis Group Company Ares Genetics and BGI Group Collaborate to Offer Next-Generation Sequencing and PCR-based Coronavirus (2019-nCoV) Testing in Europe". 30 January 2020. https://www.globenewswire.com/news-release/2020/01/30/1977226/0/en/Curetis-Group-Company-Ares-Genetics-and-BGI-Group-Collaborate-to-Offer-Next-Generation-Sequencing-and-PCR-based-Coronavirus-2019-nCoV-Testing-in-Europe.html. 
  54. ↑ Brueck, Hilary (30 January 2020). "There's only one way to know if you have the coronavirus, and it involves machines full of spit and mucus". https://www.businessinsider.com/how-to-know-if-you-have-the-coronavirus-pcr-test-2020-1. 
  55. ↑ "Laboratory testing for 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) in suspected human cases". https://www.who.int/publications-detail/laboratory-testing-for-2019-novel-coronavirus-in-suspected-human-cases-20200117. 
  56. ↑ "New SARS-like virus in China triggers alarm". Science 367 (6475): 234–35. January 2020. doi:10.1126/science.367.6475.234. PMID 31949058. https://mcb.uconn.edu/wp-content/uploads/sites/2341/2020/01/WuhanScience24Jan2020.pdf. Retrieved on ۱۱ فروری ۲۰۲۰. 
  57. ↑ "Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2 data hub". https://www.ncbi.nlm.nih.gov/labs/virus/vssi/#/virus?SeqType_s=Nucleotide&VirusLineage_ss=Wuhan%20seafood%20market%20pneumonia%20virus,%20taxid:2697049. 
  58. ↑ "Potential Rapid Diagnostics, Vaccine and Therapeutics for 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV): A Systematic Review". Journal of Clinical Medicine 9 (3): 623. February 2020. doi:10.3390/jcm9030623. PMID 32110875. 
  59. ↑ "Presumed Asymptomatic Carrier Transmission of COVID-19". JAMA. February 2020. doi:10.1001/jama.2020.2565. PMID 32083643. 
  60. ↑ Wiles, Siouxsie (9 مارچ 2020). "The three phases of Covid-19 – and how we can make it manageable". https://thespinoff.co.nz/society/09-03-2020/the-three-phases-of-covid-19-and-how-we-can-make-it-manageable/. 
  61. ↑ ۶۱.۰ ۶۱.۱ ۶۱.۲ "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?". Lancet. مارچ 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30567-5. PMID 32164834. "A key issue for epidemiologists is helping policy makers decide the main objectives of mitigation – eg, minimising morbidity and associated mortality, avoiding an epidemic peak that overwhelms health-care services, keeping the effects on the economy within manageable levels, and flattening the epidemic curve to wait for vaccine development and manufacture on scale and antiviral drug therapies.". 
  62. ↑ Barclay, Eliza (10 مارچ 2020). "How canceled events and self-quarantines save lives, in one chart". https://www.vox.com/2020/3/10/21171481/coronavirus-us-cases-quarantine-cancellation. 
  63. ↑ Wiles, Siouxsie (14 مارچ 2020). "After 'Flatten the Curve'، we must now 'Stop the Spread'۔ Here's what that means". https://thespinoff.co.nz/society/14-03-2020/after-flatten-the-curve-we-must-now-stop-the-spread-heres-what-that-means/. 
  64. ↑ "How will country-based mitigation measures influence the course of the COVID-19 epidemic?". Lancet. مارچ 2020. doi:10.1016/S0140-6736(20)30567-5. PMID 32164834. 
  65. ↑ Grenfell, Rob; Drew, Trevor (17 فروری 2020). "Here's Why It's Taking So Long to Develop a Vaccine for the New Coronavirus". https://www.sciencealert.com/who-says-a-coronavirus-vaccine-is-18-months-away. 
  66. ↑ ۶۶.۰ ۶۶.۱ ۶۶.۲ ۶۶.۳ Centers for Disease Control (3 فروری 2020). "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19): Prevention & Treatment" (in en-us). https://www.cdc.gov/coronavirus/about/prevention.html. 
  67. ↑ ۶۷.۰ ۶۷.۱ "Advice for Public". https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public. 
  68. ↑ Maragakis, Lisa Lockerd. "Coronavirus, Social Distancing and Self Quarantine". John Hopkins University. https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/coronavirus/coronavirus-social-distancing-and-self-quarantine. 
  69. ↑ "When and how to use masks". https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public/when-and-how-to-use-masks. 
  70. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) – Prevention & Treatment". 10 مارچ 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/prevention.html. 
  71. ↑ بیماریاں تو‏ں بچاؤ تے انسداد دے مرکز (11 فروری 2020). "What to do if you are sick with 2019 Novel Coronavirus (2019-nCoV)" (in en-us). https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/steps-when-sick.html. 
  72. ↑ (19 مارچ 2009) "WHO-recommended handrub formulations", {{{title}}}. World Health Organization. 
  73. ↑ M, Serena Josephine (14 فروری 2020). "Watch out! Spitting in public places too can spread infections". The Hindu. https://www.thehindu.com/news/cities/chennai/watch-out-spitting-in-public-places-too-can-spread-infections/article30814578.ece. 
  74. ↑ "Sequence for Putting On Personal Protective Equipment (PPE)". https://www.cdc.gov/hai/pdfs/ppe/PPE-Sequence.pdf. 
  75. ↑ ۷۵.۰ ۷۵.۱ "Q&A: The novel coronavirus outbreak causing COVID-19". BMC Medicine 18 (1): 57. February 2020. doi:10.1186/s12916-020-01533-w. PMID 32106852. 
  76. ↑ "Clinical characteristics of novel coronavirus cases in tertiary hospitals in Hubei Province". Chinese Medical Journal: 1. February 2020. doi:10.1097/CM9.0000000000000744. PMID 32044814. 
  77. ↑ "Comorbidities and multi-organ injuries in the treatment of COVID-19". Lancet (Elsevier BV). March 2020. doi:10.1016/s0140-6736(20)30558-4. PMID 32171074. 
  78. ↑ "2019 Novel coronavirus: where we are and what we know". Infection. February 2020. doi:10.1007/s15010-020-01401-y. PMID 32072569. 
  79. ↑ "Clinical management of severe acute respiratory infection when novel coronavirus (nCoV) infection is suspected". https://www.who.int/publications-detail/clinical-management-of-severe-acute-respiratory-infection-when-novel-coronavirus-(ncov)-infection-is-suspected. 
  80. ↑ "Covid-19: a puzzle with many missing pieces". BMJ 368: m627. February 2020. doi:10.1136/bmj.m627. PMID 32075791. 
  81. ↑ "Novel Coronavirus – COVID-19: What Emergency Clinicians Need to Know". https://www.ebmedicine.net/topics/infectious-disease/COVID-19. 
  82. ↑ (March 2020) COVID-19 – The Internet Book of Critical Care (digital) (in English), USA: EMCrit. 
  83. ↑ "COVID19 – Resources for Health Care Professionals". Penn Libraries. 11 March 2020. https://guides.library.upenn.edu/covid-19. 
  84. ↑ AFP (19 March 2020). "Updated: WHO Now Doesn't Recommend Avoiding Ibuprofen For COVID-19 Symptoms". https://www.sciencealert.com/who-recommends-to-avoid-taking-ibuprofen-for-covid-19-symptoms. 
  85. ↑ Day, Michael (17 March 2020). "Covid-19: ibuprofen should not be used for managing symptoms, say doctors and scientists". BMJ 368: m1086. doi:10.1136/bmj.m1086. PMID 32184201. https://www.bmj.com/content/368/bmj.m1086. Retrieved on ۱۸ مارچ ۲۰۲۰. 
  86. ↑ Henry, Brandon Michael (2020). "COVID-19, ECMO, and lymphopenia: a word of caution". The Lancet Respiratory Medicine (Elsevier BV). doi:10.1016/s2213-2600(20)30119-3. ISSN 2213-2600. PMID 32178774. 
  87. ↑ Escobar: China Locked In Hybrid War With US
  88. ↑ Chloroquine is a potent inhibitor of SARS coronavirus infection and spread (Published: 22 August 2005)
  89. ↑ Here's Every Vaccine And Treatment In Development For COVID-19, So Far
  90. ↑ "Staff safety during emergency airway management for COVID-19 in Hong Kong". Lancet Respiratory Medicine. February 2020. doi:10.1016/s2213-2600(20)30084-9. PMID 32105633. 
  91. ↑ Filtering out Confusion: Frequently Asked Questions about Respiratory Protection, User Seal Check. The National Institute for Occupational Safety and Health (April 2018). Retrieved 16 March 2020.
  92. ↑ Proper N95 Respirator Use for Respiratory Protection Preparedness. NIOSH Science Blog (16 March 2020). Retrieved 16 March 2020.
  93. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". 11 February 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/hcp/caring-for-patients.html. 
  94. ↑ "Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)". 11 February 2020. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/infection-control/control-recommendations.html. 
  95. ↑ "Care for Critically Ill Patients With COVID-19". JAMA. March 2020. doi:10.1001/jama.2020.3633. PMID 32159735. https://jamanetwork.com/journals/jama/fullarticle/2762996. 
  96. ↑ سانچہ:Cite document
  97. ↑ Scott, Dylan (16 March 2020). "Coronavirus is exposing all of the weaknesses in the US health system High health care costs and low medical capacity made the US uniquely vulnerable to the coronavirus.". Vox. https://www.vox.com/policy-and-politics/2020/3/16/21173766/coronavirus-covid-19-us-cases-health-care-system. 
  98. ↑ ۹۸.۰ ۹۸.۱ "Therapeutic options for the 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)". Nature Reviews. Drug Discovery 19 (3): 149–150. March 2020. doi:10.1038/d41573-020-00016-0. PMID 32127666. 
  99. ↑ "Chinese doctors using plasma therapy on coronavirus, WHO says 'very valid' approach". Reuters. 17 February 2020. https://www.reuters.com/article/us-china-health-hospital-idUSKBN20B1M6. 
  100. ↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے Reut_NIH_Moderna_3months لئی۔
  101. ↑ Duddu, Praveen (19 February 2020). "Coronavirus outbreak: Vaccines/drugs in the pipeline for Covid-19". clinicaltrialsarena.com. https://www.clinicaltrialsarena.com/analysis/coronavirus-mers-cov-drugs/. 
  102. ↑ "Drug treatment options for the 2019-new coronavirus (2019-nCoV).". Biosci Trends 14 (1): 69–71. 28 January 2020. doi:10.5582/bst.2020.01020. PMID 31996494. 
  103. ↑ Nebehay, Stephanie; Kelland, Kate; Liu, Roxanne (5 February 2020). "WHO: 'no known effective' treatments for new coronavirus". Thomson Reuters. https://www.reuters.com/article/us-china-health-treatments-who-idUSKBN1ZZ1M6. 
  104. ↑ "China launches coronavirus 'close contact' app". BBC News. 11 February 2020. https://www.bbc.com/news/technology-51439401. 
  105. ↑ Chen, Angela. "China's coronavirus app could have unintended consequences". https://www.technologyreview.com/s/615199/coronavirus-china-app-close-contact-surveillance-covid-19-technology/. 
  106. ↑ "Gov in the Time of Corona". GovInsider. 19 March 2020. https://govinsider.asia/innovation/gov-in-the-time-of-corona/. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰. 
  107. ↑ Manancourt, Vincent (10 March 2020). "Coronavirus tests Europe's resolve on privacy". POLITICO. https://www.politico.eu/article/coronavirus-tests-europe-resolve-on-privacy-tracking-apps-germany-italy/. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰. 
  108. ↑ Tidy, Joe (17 March 2020). "Coronavirus: Israel enables emergency spy powers" (in en-GB). BBC News. https://www.bbc.com/news/technology-51930681. 
  109. ↑ Paksoy, Yunus. "German telecom giant shares private data with government amid privacy fears" (in en). trtworld. https://www.trtworld.com/magazine/german-telecom-giant-shares-private-data-with-government-amid-privacy-fears-34665. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰. 
  110. ↑ "Moscow deploys facial recognition technology for coronavirus quarantine" (in en). Reuters. 21 February 2020. https://www.reuters.com/article/us-china-health-moscow-technology-idUSKBN20F1RZ. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰. 
  111. ↑ "Italians scolded for flouting lockdown as death toll nears 3,000" (in en). Pittsburgh Post-Gazette. https://www.post-gazette.com/news/world/2020/03/18/Italy-coronavirus-475-deaths-one-day-death-toll-2978-COVID-19-doctors/stories/202003180182. Retrieved on ۲۰ مارچ ۲۰۲۰. 
  112. ↑ "Timely mental health care for the 2019 novel coronavirus outbreak is urgently needed". The Lancet. Psychiatry 7 (3): 228–29. March 2020. doi:10.1016/S2215-0366(20)30046-8. PMID 32032543. 
  113. ↑ "The mental health of medical workers in Wuhan, China dealing with the 2019 novel coronavirus". The Lancet. Psychiatry 7 (3): e14. March 2020. doi:10.1016/S2215-0366(20)30047-X. PMID 32035030. 
خط زمانی
تھ‏‏انو‏اں
افریقا
شمالی افریقا
مشرقی افریقا
مغربی افریقا
وسطی افریقا
جنوبی افریقا
ایشیا
مشرقی ایشیا
جنوب مشرقی ایشیا
جنوبی ایشیا
مغربی ایشیا
وسطی/شمالی ایشیا
یورپ
شینگن علاقہ
شمالی امریکا
ریاستہائے متحدہ
کیریبین
اوقیانوسیہ
جنوبی امریکا
بین الاقوامی
انتشار
تالابندی
ادارے
مراکز برائے
انسداد امراض
ہسپتال اور
متعلقہ
تنظیماں
مسائل
مسائل اور
پابندیاں
علاج
سماجی و معاشی اثر
شخصیتاں
طبی پیشہ ور افراد/
متنبع کرنے والے
محققاں
اہلکار
چین
اطالیہ
ہور
متاثرہ
اموات
ایرانی
معلومات
عالمی
افریقا
ایشیا
یورپ
شمالی امریکا
اوقیانوسیہ
جنوبی امریکا
"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=کورونا_وائرس_دا_مرض_2019ء&oldid=560724" توں لیا