کورونا وائرس
کورونا وائرس | |
---|---|
، |
|
کورونا وائرس سارس کووی 2 دی چار لکھ گنیاوڈی تصویر۔
| |
اسمیاتی درجہ | subfamily [۱][۲][۳][۴][۵][۶] |
سائنسی نام | |
Orthocoronavirinae[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷] | |
| |
ترمیم |
کورونا وائرس یا کرونا وائرس (انگریزی: Coronavirus) اک وائرس گروپ اے جس دے جینوم دی مقدار تقریباً 26 توں 32 زوج قواعد تک ہُندی اے۔[۸]یہ وائرس ممالیہ جانوراں تے پرندےآں وچ مختلف معمولی تے غیر معمولی بیماریاں دا سبب بندا اے، مثلاً: گائے تے خنزیر دے لئی اسہال دا باعث اے، ايسے طرح انساناں وچ سانس پھُلن دا ذریعہ بندا اے۔ عموماً اس دے اثرات معمولی تے خفیف ہُندے نيں لیکن بعض اوقات کسی غیر معمولی صورت حال وچ مہلک وی ہوئے جاندے نيں۔ اس دے علاج یا روک تھام دے لئی ہن تک کوئی تصدیق شدہ علاج یا دوا دریافت نئيں ہوسکی اے۔[۹] کورونا وائرس، جسنوں کووڈ 19 (COVID-19) دا ناں دتا گیا اے ،اس توں مراد 2019 وچ کرونا وائرس انفیکشن توں پیدا ہونے والا نمونیا اے۔
ناں وجہ
[سودھو]کورونا (corona) لاطینی زبان دا لفظ اے جس دے معنی تاج یا ہالہ دے ہُندے نيں۔ چونکہ اس وائرس دی ظاہری شکل سورج دے ہالے یعنی کورونا دے مشابہ ہُندی اے، ايسے وجہ توں اس دا ناں "کورونا وائرس" رکھیا گیا اے۔
کرونا وائرس دی علامات
[سودھو]کرونا وائرس دی عام علامات وچ نظام تنفس دے مسائل (کھانسی، سانس پھولنا، سانس لینے وچ دشواری)،نزلہ، نظام انہضام دے مسائل (الٹی، اسہال وغیرہ) تے کل بدنی علامات (جسنوں تھکاوٹ) شامل نيں۔ شدید انفیکشن نمونیہ، سانس نہ آنے ایتھے تک کہ موت دا سبب بن سکدا اے۔
عمومی علامات
[سودھو]کورونا وائرس دی عمومی علامات بخار، تھکاوٹ تے خشک کھانسی نيں۔
نظام تنفس دے سوا جسمانی علامات
[سودھو]نظام انہضام وچ ظاہر ہونے والی ابتدائی علامات وچ ہلکی تھکاوٹ، متلی ، قے ، اسہال شامل نيں۔ نظام قلبی وچ ظاہر ہونے والی ابتدائی علامات وچ دھڑکن تیز ہونا، سینے وچ تکلیف ہونا۔ اکھاں وچ ظاہر ہونے والی ابتدائی علامات وچ اکھ دی جھلی دی سوزش۔ بازوواں ، ٹانگاں تے پیٹھ دے نچلے حصے وچ ہلکا درد۔
کچھ مریضاں وچ کوئی علامات ظاہر نئيں ہُندیاں۔
شدید متاثرہ مریض دی علامات
[سودھو]متاثرہ مریض وچ ہفتہ دس دن وچ سانس دے مسائل ظاہر ہونا شروع ہوئے جاندے نيں جو شدید متاثرہ مریض وچ جلد بگڑ کے شدید سانس دی تکلیف دی بیماری، نظام انہضام وچ تیزابیت، خون جمنے وچ مسئلے دی صورت اختیار کر لیندا اے ۔اس دے علاوہ کچھ کیسس وچ ٹائیفائڈ دا ٹیسٹ پازیٹیو آندا اے جو کہ پاکستان دے صوبہ پنجاب وچ ایداں دے کیسس سامنے آئے
تریخ
[سودھو]"کورونا" وائرس دا اک مجموعہ اے اس مجموعہ دا ناں کورونا اے ایہ بہت پرانا وائرس اے جو 1930 وچ مرغیاں وچ دریافت ہويا، فیر ایہ 1940 وچ چوہاں وچ دریافت ہويا۔انساناں وچ کورونا وائرس سب توں پہلے 1960 دی دہائی وچ دریافت ہويا۔ایہ سردی دے نزلہ توں متاثر کچھ مریضاں وچ خنزیر توں متعدی ہوکے داخل ہويا سی۔ اس وقت اس وائرس نوں ہیومن (انسانی) کرونا وائرس E229 تے OC43 دا ناں دتا گیا سی، اس دے بعد اس وائرس دی تے دوسری قسماں وی دریافت ہوئیاں۔ پہلے دریافت ہونے والے وائرس ایہ نيں:[۱۰]
- 1960ء دی دہائی وچ دریافت ہونے والے پہلے انسانی کورونا وائرس OC43 تے 229E سن ۔
- اسکے بعد 2003 وچ کورونا وائرس SARS-CoV دریافت ہويا۔
- اسکے بعد 2004 وچ کورونا وائرس HCoV NL63 دریافت ہويا۔
- اسکے بعد 2005 وچ کورونا وائرس HKU1 دریافت ہويا۔
- اسکے بعد 2012 وچ کورونا وائرس MERS-CoV دریافت ہويا۔
یہ سب محدود سطح اُتے پھیلنے دے بعد کنٹرول کر لئی گئے۔ عالمی ادارہ صحت دے ذریعہ نامزد کردہ nCov-2019 نامی کورونا وائرس دی اک نويں وبا 31 دسمبر 2019ء توں چین وچ عام ہوئی۔ جو آہستہ آہستہ وبائی شکل اختیار کرچکی اے ۔حالیہ 2019 وچ دریافت ہونے والے کورونا وائرس نوں SARS-CoV-2 یا COVID-19 دا ناں دتا گیا، ایہ وائرس اس لئی خطرناک اے کہ ایہ انسان توں انسان دے درمیان وچ پھیلنے دی صلاحیت رکھدا اے۔25 جنوری 2020 ء نوں چین دے 13 شہراں[۱۱] وچ ایمرجنسی لگیا دتی گئی اے جدوں کہ وائرس دی شناخت یورپ سمیت کئی دوسرے ملکاں وچ وی ہوئے چکی اے۔ یہ وائرس اپنی پیچیدہ میوٹیشن دی وجہ توں انسان دے دفاعی نظام نوں کنفیوز کرنے دی صلاحیت حاصل کر چکيا اے ایہی وجہ اسکے پھیلنے دی رفتار نوں بہت زیادہ ودھیا چکی اے ايسے لئی اس اُتے قابو پانے وچ پوری دنیا نوں دشواری ہوئے رہی اے۔
بیماری دے اثرات
[سودھو]کورونا وائرس بنیادی طور اُتے ممالیہ جانوراں تے پرندےآں دے نظام تنفس تے انساناں دے نظام ہضم نوں متاثر کردا اے۔ اس وائرس دے ذریعہ انساناں نوں ہونے والی بیماریاں دی اس وقت 4 توں پنج قسماں نيں۔ سب توں زیادہ پائی جانے والی قسم "انسانی کورونا سارس CoV" اے جو سارس بیماری دا ذریعہ بندا اے۔ ایہ بالکل منفرد قسم دی بیماری اے۔ اس توں اوپری تے نچلے دونے نظام تنفس یکساں متاثر ہُندے نيں تے بسا اوقات آنت تے معدے دا نمونیا ہوئے جاندا اے۔ ایہ منیا جاندا اے کہ کورونا وائرس عام طور اُتے بالغ افراد نوں سردی دے نزلہ دی وجہ توں سب توں زیادہ لاحق ہُندا اے۔
عام سردی وچ ہونے والے نزلہ دی طرح کورونا وائرس دے اثر دا اندازہ لگانا مشکل اے، کیونجے اوہ ناک وائرس (عام سردی دا نزلہ) دے برعکس ہُندا اے۔ ايسے طرح لیبارٹری وچ انسانی کورونا دی تحقیق و نشو و نما وی مشکل اے۔ کورونا نمونیا، وائرس نمونیا یا تاں براہ راست یا ثانوی جرثومی نمونیا دا سبب وی بن سکدا اے۔ مرغیاں وچ متعدی برونکائٹس وائرس (IBV) نہ صرف نظام تنفس وچ اثر انداز ہُندے نيں بلکہ پیشاب دے راستہ نوں وی متاثر کردے نيں تے اس دا امکان رہندا اے کہ ایہ وائرس مرغی دے تمام اعضا وچ پھیل جائے۔
اسی طرح کورونا وائرس کھیت دے جانوراں تے پالتو جانوراں وچ وی بہت ساریاں بیماریاں دا ذریعہ بندا اے، جنہاں وچ کچھ خطرناک ہُندیاں نيں تے کھیتی نوں وی نقصان پہنچیا دیندی نيں۔ کورونا وائرس عام طور اُتے گائے تے خنزیر دونے پالتو فارمی جانوراں نوں ہُندا اے تے انہاں دونے وچ اسہال دا سبب بندا اے۔
حفاظتی تدابیر
[سودھو]کورونا وائرس دا کوئی خاص تصدیق شدہ علاج یا دوا نئيں اے البتہ چند احتیاطی تدابیر دسیاں جاندیاں نيں:[۱۲]
- صابن یا پانی توں بار بار ہتھ دھونا۔[۱۳]
- گندے ہتھوں توں ناک، اکھ تے منھ نوں چھونے توں گریز کرنا۔
- متاثرہ افراد توں براہ راست تے انہاں دی استعمالی چیزاں توں دور رہنا۔
- کلونجی تے شہد دا استعمال کرن اس وچ موت دے علاوہ ہر قسم دی بیماری توں شفا اے تاں آپ سب گرم پانی دا استعمال کرن،
ہور ویکھو
[سودھو]حوالے
[سودھو]- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ full work available at URL: https://talk.ictvonline.org/files/master-species-lists/m/msl/7992 — مدیر: International Committee on Taxonomy of Viruses — عنوان : ICTV Master Species List 2018a v1
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ ۲.۲ full work available at URL: https://talk.ictvonline.org/files/master-species-lists/m/msl/8266 — مدیر: International Committee on Taxonomy of Viruses — عنوان : ICTV Master Species List 2018b.v2
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ ۳.۲ full work available at URL: https://talk.ictvonline.org/files/master-species-lists/m/msl/9601 — مدیر: International Committee on Taxonomy of Viruses — عنوان : ICTV Master Species List 2019.v1
- ↑ ۴.۰ ۴.۱ ۴.۲ full work available at URL: https://talk.ictvonline.org/files/master-species-lists/m/msl/12314 — مدیر: International Committee on Taxonomy of Viruses — عنوان : ICTV Master Species List 2020.v1
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ full work available at URL: https://talk.ictvonline.org/files/master-species-lists/m/msl/12314 — مدیر: International Committee on Taxonomy of Viruses — عنوان : ICTV Master Species List 2021.v3
- ↑ ۶.۰ ۶.۱ ۶.۲ full work available at URL: https://talk.ictvonline.org/files/master-species-lists/m/msl/12314 — مدیر: International Committee on Taxonomy of Viruses — عنوان : ICTV Master Species List 2022.v1
- ↑ سانچہ:قيمة ويكي بيانات/مرجع كائن
- ↑ سانچہ:مرجع كتاب
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "Urdu Real Facts"۔ 6 april 2020۔ اخذ شدہ بتاریخ https://www.urdurealfacts.com/2020/04/blog-post_84.html
- ↑ https://www.dw.com/ur/%DA%A9%D9%88%D8%B1%D9%88%D9%86%D8%A7-%D9%88%D8%A7%D8%A6%D8%B1%D8%B3-13-%D8%B4%DB%81%D8%B1%D9%88%DA%BA-%D9%85%DB%8C%DA%BA-%D8%A7%DB%8C%D9%85%D8%B1%D8%AC%D9%86%D8%B3%DB%8C-%DA%A9%D8%B1%D9%88%DA%91%D9%88%DA%BA-%DA%86%DB%8C%D9%86%DB%8C-%D9%82%D8%B1%D9%86%D8%B7%DB%8C%D9%86%DB%81-%D9%85%DB%8C%DA%BA/a-52136266
- ↑ Lua error in ماڈیول:Citation/CS1/Date_validation/ar at line 45: attempt to compare number with nil.
- ↑ "کورونا وائرس توں کِداں بچا جاۓ؟"۔ 06 اپریل 2020۔ اخذ شدہ بتاریخ https://www.urdurealfacts.com/2020/04/blog-post_84.html