کوٹلہ نہنگ خان
| کوٹلہ نہنگ خان | ||
|---|---|---|
| انتظامی تقسیم | ||
| ملک |  بھارت
| |
| متناسقات | 30°57′07″N 76°32′13″E / 30.952°N 76.537°E | |
| مزید معلومات | ||
| اوقات | متناسق عالمی وقت+05:30 | |
|
|
||
ترمیم  | ||
کوٹلہ نہنگ خان (گورمکھی : ਕੋਟਲਾ ਨਿਹੰਗ ਖ਼ਾਨتھلویں لکھائی شاہ مکھی : کوٹلہ نهنگ خاں) پنجاب ، بھارت دا اکّ تریخی پنڈ اے جو روپ نگر توں 3 کلومیٹر دکھن مشرق وکھے پیندا اے۔[۱][۲]
ایہہ پنڈ 17 ویں صدی دیاں راجواڑا شاہی ریاستاں لئی مشہور سی جستے پشتون زمیندار نہنگ خان دا راج سی جو کہ دسویں سکھ سری گرو گوبند سنگھ جی دا مرید سی۔[۲] اس ریاست وچ 80 توں ودھ پنڈ شامل سن۔ اس پنڈ دا کوٹلہ نہنگ خان نام گرو جی دے مرید اس ویلے دے مسلم شاشک اتے زمیندار؉ دے نام تے ہی پیا اے۔
سندھ گھاٹی دی رہتل دے اخاص[سودھو]
کوٹلہ نہنگ خان سندھو گھاٹی رہتل دی پراتتوَ اہمیت والی تھاں وجوں وی مشہور اے جتھے 3300-1300 بی۔سی۔کانسی کال دے ویلے دیاں زمین دوج پئیاں عمارتاں دے اوشیشاں دی خدائی کرکے اس رہتل دے چنا دی نشاندیہی کیتی گئی سی۔[۳] اتھے ہوئی خدائی دیاں دی بنیاد تے کیتیاں لبھتاں دے مطابق کوٹلہ نہنگ خان دی مڈھلی دیہہ آبادی دا سماں 2200 بی۔سی۔متھیا گیا اے۔[۴]
گردوارہ بھٹھا صاحب[سودھو]
ایہہ تھاں گردوارہ بھٹھا صاحب کرکے وی مشہور اے۔گرو گوبند سنگھ جی پاؤنٹا صاحب توں انندپور صاحب واپس آؤندے ہوئے پہلی واری کوٹلہ نہنگ خان وکھے رکے۔ جتھے اجکل گردوارہ بھٹھا صاحب اے اتھے اکّ اٹاں پکاؤن والا بھٹھا ہندا سی۔سری گرو گوبند سنگھ جی چار وار بھٹھا صاحب وکھے آئے سن۔ پہلی وار 1688 نوں گرو گوبند سنگھ جی بھنگانی دی جنگ جتن توں بعد واپس آنندپور صاحب جاندے ویلے پنڈ کوٹلہ نہنگ وچ اٹاں دے بھٹھے تے رکے سن۔پرچلت دنت کہانی مطابق گرو جی نے بھٹھا مزدوراں نوں کجھ سماں ٹھہرن لئی جگہ بارے پچھیا تاں مزدوراں نے تنجیا لحظے وچ بھٹھے ول اشارہ کر دتا۔ گرو جی نے اوہناں دی طنز نوں سمجھ لیا اتے جویں ہی گرو جی دے نیلے گھوڑے دے کھر (پوڑ) گرم بھکھدے ہوئے بھٹھے وچ لگے تاں بھٹھا ٹھنڈھا ہو گیا۔ بھٹھا مزدوراں نے اس دی اطلاع کوٹلہ نہنگ دے قلعے وچ رہندے بھٹھے دے مالک نہنگ خاں پٹھان نوں دتی تاں نہنگ خاں نے بھٹھے تے پہنچ کے بھلّ بخشائی تے گرو جی نوں اپنے قلعے وچ جان دی بینتی کیتی۔ نہنگ خاں دے قلعے وچ اکّ دن رہِ کے گرو جی نے اگلے دن آنندپور صاحب نوں چالے پا دتے۔ جتھے گرو جی دے گھوڑے نے اپنے کھراں نال بھٹھا ٹھنڈھا کیتا سی، اتھے ہی گردوارہ بھٹھا صاحب اے۔[۵]
بھائی بچتر سنگھ دی شہادت[سودھو]
جدوں گرو گوبند سنگھ جی نے انندپور صاحب دا قلعہ چھڈیا سی، اس ویلے بھائی بچتر سنگھ تے اوہناں دے بھائی ادے سنگھ وی نال سن۔ گرو جی پروار وچھوڑے توں بعد سرسا ندی توں پنڈ کوٹلہ نہنگ وکھے چودھری نہنگ خاں دے قلعے وچ پہنچے سی۔ بھائی بچتر سنگھ دی روپڑ دے لاگے ویری فوجاں نال ملک پور دے رنگڑاں دے نال جنگ ہو گئی۔ سارے سنگھاں نے ویری فوج نال سخت ٹکر لئی تے شہیدیاں حاصل کیتیاں۔ بھائی بچتر سنگھ وی سخت زخمی ہو گئے سن۔ اچانک پچھوں توں صاحب زادہ اجیت سنگھ تے بھائی مدن سنگھ سکھاں نال اتھوں لنگھے تاں زخمی حالت وچ بچتر سنگھ نوں کوٹلہ نہنگ وکھے چودھری نہنگ خاں دے قلعے وچ پہنچایا، جتھے دسمیش پیؤ گرو گوبند سنگھ جی چودھری نہنگ خاں پٹھان دے کول پہلاں ہی ٹھہرے ہوئے سن۔ بھائی بچتر سنگھ نوں اکّ پلنگھ اُتے لٹایا تے گرو گوبند سنگھ جی ادھی رات نوں بھائی بچتر سنگھ دی سیوا وچ چودھری نہنگ خاں دی ڈیوٹی لگا کے آپ دوویں صاحبزادے، زوراوار سنگھ تے بھائی موہکم سنگھ آدی سنگھاں سمیت پنڈ لکھمیپر دی ول روانہ ہو گئے تے اگے چمکور صاحب پہنچے سن۔ چودھری نہنگ خاں نے گرو جی دے حکم مطابق بچتر سنگھ دی سیوا کیتی۔ کسے نے روپڑ چوکی دے سردار نوں سوہ دتی تے سردار جعفر علی خان نے اپنے سپاہیاں نال قلعے نوں گھیریا تے چودھری نہنگ خاں دے قلعے دی چھانبان کیتی۔ قلعے دی صرف اکّ کوٹھڑی ہی تلاشی لئی رہِ گئی سی، جس بارے پچھن اُتے چودھری نہنگ خاں نے کیہا کہ کوٹھڑی وچ میری لڑکی ممتاز تے داماد آرام کر رہے ہن۔ جے چاہندے ہو تاں کھلھوا کے دکھاواں؟ سردار جعفر علی خان چودھری نہنگ خاں توں کھما منگ کے واپس چلے گیا سی۔ کوٹھڑی وچ بھائی بچتر سنگھ دی سیوا بیٹی ممتاز کر رہی سی تے پیؤ جی دے بچن سن کے بیٹی ممتاز نے ساری عمر ویاہ نہیں کروایا سی تے بھاری تپ کیتا سی۔ بھائی بچتر سنگھ زخماں دی تاب نہ سہندا ہویا 8 دسمبر 1705 نوں پرلوک سدھار گیا سی۔[۵]
بھائی بچتر سنگھ دی یاد وچ گردوارہ[سودھو]
اس تھاں تے اجکل شہید بھائی بچتر سنگھ ٹرسٹ کوٹلہ نہنگ خاں دے تعاون نال کارسیوا بابا ہربنس سنگھ دلی والیاں دے بابا بچن سنگھ جی دوارہ گردوارہ صاحب دی عمارت دی اساری کروایا جا رہا ہن۔ اس ٹرسٹ دے پہلے پردھان مکھن سنگھ سن، جیہناں نے ٹرسٹ بنا کے گردوارہ صاحب دی پہلی عمارت بنائی سی تے بابا جیمل سنگھ نہنگ نوں گردوارہ صاحب دا پربندھک لگایا سی۔ اس گردوارہ صاحب وکھے ہر سال 19, 20, 21 دسمبر نوں سالانہ شہیدی جوڑ میلہ بھردا اے۔
قلعہ[سودھو]
ایہہ پنڈ 17 ویں صدی وچ اکّ مغل ریاست دا راجگڑھ سی جستے پشتون زمیندار؉ نہنگ خان دا راج سی۔اس پنڈ وچ اس ویلے دا اکّ قلعہ بنیا ہویا اے جو ہن لگپگ کھنڈر ہو چکا اے اتے اس تھاں ہن بھائی بچتر سنگھ دی یادگار اساری جا رہی اے۔
ایہہ وی ویکھو[سودھو]
حوالے[سودھو]
- ↑ Radiocarbon and Indian archaeology, Tata Institute of Fundamental Research, 1973,
… Kotla Nihang Khan is about 3 km to south-east of Ropar …
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ Surjit Singh Gandhi, History of Sikh Gurus Retold: 1606–1708 C, Atlantic Publishers & Distributors, 2007, ISBN 978-81-269-0858-5,
… the Guru met Nihang Khan, the Zamindar of Kotla Nihang Khan, a place in proximity to present-day Ropar city. Nihang Khan was so moved that he decided to dedicate his all in the cause of the Guru. This happened on the Amavas or Maghar 1745 Bk 1688 …
- ↑ Shashi Asthana, Pre-Harappan cultures of India and the borderlands, Books & Books, 1985, ISBN 978-81-85016-13-9,
… similar to a furnace found at Kotla Nihang Khan, is located here. It is an overground oval structure built with the long axis of about 1 to 1.5 m …
- ↑ Mohindar Singh Randhawa, A history of agriculture in India, Volume 1A History of Agriculture in India, Mohindar Singh Randhawa, Indian Council of Agricultural Research, 1980,
… The date of Kotla Nihang Khan is about 2200 bc (ii) Rupar and Other Sites The Nalagarh mound at Rupar on the Satluj was excavated by YD Sharma in 1953–56. In the lowest stratum, Harappan potteries, bronze implements …
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ http://punjabipedia.org/topic.aspx?txt=%E0%A8%95%E0%A9%8B%E0%A8%9F%E0%A8%B2%E0%A8%BE%20%E0%A8%A8%E0%A8%BF%E0%A8%B9%E0%A9%B0%E0%A8%97%20%E0%A8%96%E0%A8%BC%E0%A8%BE%E0%A8%A8
کتاب لسٹ[سودھو]
- Excavation sites in Punjab Archaeological Survey of India