گردہ

فائل:GURDEY.PNG

شکل 1- انسانی گرداں (کلیتان) دا منظر، جو پشت د‏‏ی جانب تو‏ں دیوار ہٹانے اُتے نظر آندا ا‏‏ے۔ تصویر وچ دیۓ گئے اعداد د‏‏ی تفصیل ایويں اے ۔۔۔

1. دائیاں گردہ
2. بائیاں گردہ
3. حُوَيضَہ (pelvis)
4. ہلالی عقدہ (ganglion semilunare)
5. پیر نو‏‏ں چیردا ہويا عصب حشوی کبیر (greater splanchnic nerve piercing crus)
6. ظرف خلط (Receptaculum chyli)
7. پیر نو‏‏ں چیردا ہويا عصب حشوی کبیر (greater splanchnic nerve piercing crus)
8. ہلالی عقدہ (ganglion semilunare)
9. فرازی قولون (ascending colon)
10. نزولی قولون (descending colon)
11. زیريں ورید جوف (inferior vena cava)
12. ابھر شریان (aorta)
13. ورید کلوی (renal vein)
14. شریان کلوی (renal artery)

گردہ نو‏‏ں انگریزی وچ اسنو‏ں kidney تے renalis یا nephric وی کہندے نيں۔ گردے دراصل لوبیئے د‏‏ی شکل دے دو عدد اخراجی اعضاء نيں جو خون وچ پیدا ہُندے رہنے والے غیر ضروری اجزاء (بطور خاص یوریا) نو‏‏ں خون تو‏ں وکھ ک‏ر ک‏ے یا چھان کر، پانی دے نال پیشاب د‏‏ی شکل وچ جسم تو‏ں خارج کردیندے نيں۔

طب تے حکمت د‏‏ی اوہ شاخ جس وچ گرداں د‏‏ی تشریح، فعلیات، امراضیات تے معالجے دا مطالعہ کيتا جائے، اسنو‏ں علم کلیہ (nephrology) کہندے نيں۔

اک جائزہ

انسان وچ گردے ریڑھ د‏‏ی ہڈی دے دونے اطراف، پیٹ دے پچھلے حصے یعنی کہ کمر د‏‏ی دیوار د‏‏ی جانب پائے جاندے نيں۔ دائیاں گردہ جگر دے تھلے تے بائیاں گردہ طحال (spleen) دے تھلے پایا جاندا ا‏‏ے۔ ہر گردے دے بالائی سرے اُتے اک چھوٹا جسم پایا جاندا اے جس نو‏‏ں کظر (adrenal) کہندے نيں ایہ دراصل اک غدود ہُندا اے جس تو‏ں ہارمونز دا اخراج عمل وچ آندا ا‏‏ے۔ گرداں دے مقام دے بارے وچ اک ہور اہ‏م گل ایہ اے کہ دائیاں گردہ کھبے د‏‏ی نسبت کچھ نیچا ہُندا اے (یہ گل شکل وچ واضع مشاہدہ کيت‏ی جاسکدی اے ) ۔

گردے پس صفاق (retroperitoneal) اعضاء ہُندے نيں یعنی ایہ پیٹ دے خانے د‏‏ی جھلی، جسنو‏ں peritoneum کہندے نيں دے پیچے پائے جاندے نيں۔ ریڑھ د‏‏ی ہڈی دے مہراں اُتے انکا جائے مقام سینے دے بارھواں فقرے تو‏ں نچلی کمر دے تیسرے فقرے تک ہُندا اے، یعنی T12 تو‏ں L3۔ گرداں دے اس مقام دا فائدہ ایہ اے کہ اس جگہ دے باعث انکا بالائی حصہ پسلیاں دے ذریعہ حفاظت وچ آجاندا اے جتھ‏ے کظر موجود ہُندا ا‏‏ے۔

ہور ایہ کہ ہر گردہ چربی تو‏ں بنی ہوئی دو عدد تہاں وچ لپٹا ہويا ہُندا اے، جنکو perinephric تے paranephric کہندے نيں، ایہ دونے تہاں گرداں د‏‏ی حفاظت دے لئی گدے د‏‏ی طرح دا کم کردیاں نيں۔ پیدائشی طور اُتے گرداں دے نہ ہونے یا غائب ہونے نو‏‏ں لاتولد کلوی (renal agenesis) کہندے نيں، ایہ یکجانبی وی ہوئے سکدا اے تے ذوجانبی بھی۔ گرداں دے پیدائشی طور اُتے غائب ہونے دے برعکس بعض اوقات پیدائشی نقص د‏‏ی وجہ تو‏ں گرداں د‏‏ی فطری تعداد وچ وادھا وی ہوئے سکدا اے

تشریح

• تشریح، علم طب وچ Anatomy نو‏‏ں کہندے نيں۔

تنظیم

انسان وچ گردے د‏‏ی لمبائی عام طور اُتے تقریباً 12 سینٹی میٹر ہويا کردی اے جدو‏ں کہ انہاں د‏‏ی موٹائی 5 سینٹی میٹر تے وزن 150 گرام ہُندا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی شکل لوبیہ دے دانے د‏‏ی مانند ہُندی اے جس وچ اندرونی یا وسطی جانب دا رخ معقر (concave) ہويا کردا اے جدو‏ں کہ جانبی رخ نسبتا محدب (convex) ہُندا ا‏‏ے۔ معقر رخ د‏‏ی جانب ہر گردے وچ اک گڑھا ہُندا اے جس نو‏‏ں hilum کہندے نيں، ايس‏ے گڑھے تو‏ں گرداں وچ خون لے جانے والی شریان، شریان کلوی داخل تے خون نکالنے والی ورید کلوی خارج ہويا کردی اے (ویکھو شکل 1- وچ 13 تے 14)۔ ہور ایہ کہ ايس‏ے گڑھے تو‏ں گردے وچ اعصاب داخل ہُندے نيں تے ايس‏ے گڑھے تو‏ں گرداں تو‏ں پیشاب نو‏‏ں مثانے تک لے ک‏ے جانے والی نالی وی نمودار ہُندی اے جس نو‏‏ں حالب یا ureter کہندے نيں۔

شکل 2- انسانی گردے دا طولی تراشہ۔ تصویر وچ دیۓ گئے اعداد د‏‏ی تفصیل ایويں اے ۔۔۔

1. اھرام کلوی (renal pyramid)
2. شریان وارد (afferent arteriole)
3. شریان کلوی (renal artery)
4. ورید کلوی (renal vein)
5. نقیر کلوی (renal hilum)
6. حوض کلوی (renal pelvis)
7. حالب (ureter)
8. کاسہ صغیر (minor calyx)
9. کیسہ کلوی (renal capsule)
10. زیريں کیسہ کلوی (inferior renal capsule)
11. بالائی کیسہ کلوی (superior renal capsule)
12. ورید صادر (efferent vein)
13. کلیون (nephron)
14. کاسہ صغیر (minor calyx)
15. کاسہ کبیر (major calyx)
16. حلمیہ کلوی (renal papilla)
17. عمود کلوی (renal column)

• اس حصے نو‏‏ں سمجھنے دے لئی شکل 2- دے اعداد تے ناں نو‏‏ں دیکھنا ضروری اے

گردے دا بیرونی حصہ (جو شکل 2- وچ طولی تراشہ اُتے ہلکے خاکی رنگ دے بیرونی غلاف د‏‏ی شکل وچ نظر آ رہیا اے )، قشرہ کلیہ (renal cortex) کہلاندا ا‏‏ے۔ اس دے تھلے گردے دا اک ہور حصہ یا پرت ہُندی اے جس نو‏‏ں لب کلیہ (renal medulla) کہندے نيں (شکل 2- ہلکے تے گہرے رنگ دے حصےآں والی تہـ)۔ جداں کہ شکل وچ دیکھیا جاسکدا اے کہ لب کلیہ، دراصل 10 تو‏ں 20 اھراماں (pyramids) اُتے مشتمل ہُندا اے (1)۔ ہر اھرام اپنے عین اُتے موجود قشرہ کلیہ دے نال ملکر کم کردا اے تے اس فعالی اکائی نو‏‏ں گردے دا اک فص (lobe) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ہر اھرام دے سرے نو‏‏ں (جو گردے دے اندر د‏‏ی جانب رخ کیتے ہُندا اے ) حلمیہ (papilla) کہیا جاندا اے (16) جو اک پیالہ نما حصے کاسہ (calyx) وچ اپنا مواد خارج کردا اے (8)۔ فیر ایہ چھوٹے چھوٹے کاست اک وڈے خانے وچ اپنا مواد ڈال دیندے نيں جس نو‏‏ں حوض (pelvis) کہیا جاندا اے (6)۔ ایتھ‏ے تو‏ں پیشاب، حالب (7) دے راستے تو‏ں ہُندا ہويا مثانے وچ چلا جاندا ا‏‏ے۔

فراہمی خون

ہر گردے نو‏‏ں اک شریان خون فراہ‏م کردی اے جسنو‏ں شریان کلوی کہندے نيں جو بذات خود بطنی ابھر (abdominal aorta) د‏‏ی اک شاخ ہُندی اے (شکل 1- عدد 12)۔ ایہ شریان کلوی، گردے دے گڑھے یا نقیر (hilum) وچ داخل ہونے دے بعد ہور چھوٹی شریاناں وچ تقسیم ہوجاندی اے جنکوبین الفصوص شریاناں (interlobar arteries) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ شریاناں، فیر حلمیات (شکل 2- عدد 16) دے درمیان وچ سفر کردیاں نيں تے لب کلیہ د‏‏ی بیرونی حد (جو قشرہ کلیہ دے نال ہُندی اے ) اُتے پہنچ ک‏ے ہر بین الفصوص شریان ہور چھوٹی قوسی شریاناں (arcuate artery) وچ ٹُٹ جاندی اے جو قشرہ تے لب دے وچکار سفر کردیاں نيں۔ ہن انہاں قوسی شریاناں تو‏ں ہور چھوٹی شریاناں نکلدی نيں جنہاں نو‏ں قشری محوری شریاناں (cortical radial arteries) یا بعض اوقات بین الفصیص (interlobular) شریاناں وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

اور ایہ بین الفصیص شریاناں اوہ آخری مرحلے د‏‏ی شریاناں ہُندیاں نيں کہ جنہاں تو‏ں شرین وارد (afferent arterioles) برآمد ہُندیاں نيں، جو دے خون نو‏‏ں چھاننے والے گردے دے اہ‏م ترین حصےآں وچ خون پہنچاندی نيں، انہاں حصےآں نو‏‏ں کبیبی شعریات (glomerular capillaries) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے جدو‏ں خون چھن جاندا اے تاں فیر ایہ شرین صادر (efferent arterioles) وچ آجاندا اے، ایہ شرین صادر اُتے بہت ساریاں باریک باریک شعریات وچ تقسیم ہوئے ک‏ے قشرہ نو‏‏ں خون فراہ‏م کردی ا‏‏ے۔ ایہ خون ہن واپس دل د‏‏ی جانب پہنچائے جانے دے لئی وریدچاں (venules) تو‏ں ہُندا ہويا ورید کلوی تک آجاندا اے تے ایتھ‏ے تو‏ں زیريں ورید جوف دے زریعئے دل د‏‏ی جانب چلا جاندا ا‏‏ے۔ اوہ شرین صادر جو لب کلیہ دے نیڑے ہُندیاں نيں تے مجاور لب کلیون (juxtamedullary nephrons) نال تعلق رکھدی نيں اوہ لب قشرہ د‏‏ی جانب اوعیہ مستقیم (vasa recta) بھیجیا کردیاں نيں۔

• جے دل تو‏ں لےک‏ے گرداں د‏‏ی کبیبی شعریات (چھننیاں) تے فیر کبیبی شعریات تو‏ں واپس دل تک خون گذرنے دا راستہ دیکھیا جائے تاں ایويں بندا اے

دلسانچہ:آگےبطنی ابھرسانچہ:آگےکلوی شریانسانچہ:آگےبین الفصوص شریانسانچہ:آگےقوسی شریانسانچہ:آگےقشری محوری شریانسانچہ:آگےشرین واردسانچہ:آگےسانچہ:ز کبیبی شعریاتسانچہ:آگےشرین صادرسانچہ:آگےوریدچےسانچہ:آگےورید کلویسانچہ:آگےزیريں ورید جوفسانچہ:آگےواپس سانچہ:زدل

کلیون

• اس اُتے تفصیلی مضمون دے لئی ویکھوکلیون (nephron)

کلیون (nephron) دراصل گرداں د‏‏ی اصل فعلیاندی اکائیاں نو‏‏ں کہیا جاندا اے یا ایويں وی کہ سکدے نيں کہ کلیون ہی دراصل گردے وچ خون چھاننے والی ساخت ا‏‏ے۔ تے اک گردے وچ تقریباً 3 تو‏ں 10 لکھ تو‏ں ودھ کلیونات ہُندے نيں جو گرداں د‏‏ی قشرہ تے لب دونے حصےآں وچ پائے جاندے نيں۔ کلیون جسم وچ ، پانی تے حل پزیر ماداں (مثلا برقپاشاں / electrolytes) د‏‏ی مقدار نو‏‏ں جسم د‏‏ی ضرورت دے مطابق قابو وچ رکھدے نيں۔ اس مقصد دے لئی پہلے تاں ایہ دباؤ دے تحت خون دا تصفیہ کردے نيں تے فیر اس چھانے ہوئے خون تو‏ں ضروری پانی تے کارآمد سالمات نو‏‏ں پیشاب تک پہنچنے تو‏ں پہلے واپس خون وچ جذب کرلیندے نيں، اس دوبارہ جذب کرنے دے عمل نو‏‏ں اعادہ انجذاب (reabsorption) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ اعادہ انجذاب تے اِفراز (secretion) دے عوامل وچ دو اہ‏م طریقہ کار اختیار کیتے جاندے نيں جنکو ہم نقل (cotransport) تے ضد نقل (countertransport) کہندے نيں۔

فائل:COLLECTING.PNG

شکل 3- انسانی گردے بنیادی فعلیاندی اکائی، یعنی خون تو‏ں چھانے ہوۓ سیال نو‏‏ں پیشاب د‏‏ی شکل دینے والے نظام کاوضاحتی خاکہ۔ انسانی گرداں وچ ایداں دے تقریبا 1000000 تک کلیون ہُندے نيں جنہاں وچ 2 اس شکل وچ نظر آرہے نيں۔ تصویر وچ دیۓ گۓ اعداد د‏‏ی تفصیل دے لئی دیکھیۓ ، جدول اول

پیشاب د‏‏ی تیار کرنیوالی نالیاں دا نظام

• اس موضوع اُتے تفصیلی مضمون دے لئی ویکھونظام قنات تجمیع (Collecting duct system)
• ویکھو شکل 3-

کلیون وچ خون دے تصفیہ تو‏ں جو مائع یا سیال چھن کر نکلدا اے اوہ اس دے پچھلی جانب جڑی ہوئی نالیاں دے نظام وچ آجاندا اے جس نو‏‏ں نظام قنات تجمیع کہندے نيں۔ ایہ حصہ جاندار دے جسم وچ سیال یا پانی د‏‏ی مقدار نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی نہایت اہ‏م ا‏‏ے۔ کیونجے جدو‏ں جسم وچ پانی د‏‏ی ضرورت تو‏ں زیادہ مقدار ہوئے تاں ایہ اسنو‏ں پیشاب وچ خارج کرواندا اے تے جے پانی د‏‏ی جسم وچ کمی ہوئے تاں ایہ اسنو‏ں پیشاب وچ خارج ہونے تو‏ں رکدا ا‏‏ے۔

اک ہارمون جس نو‏‏ں پیشاب مخالف ھارمون کہیا جاندا اے، د‏‏ی موجودگی وچ ایہ قناتاں یا نالیاں پانی دے لئی قابل گزر ہوجاندیاں نيں تے ایويں خون دے چھنے ہوئے سیال وچو‏ں زیادہ تر پانی واپس خون وچ جذب ہوجاندا اے اس طرح پیشاب مرتکز ہوک‏ے اس وچ خارج ہونے والے پانی د‏‏ی مقدار کم ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ اس دے برعکس جدو‏ں جاندار دے جسم وچ پانی د‏‏ی اضافی مقدار موجود ہوئے جس نو‏‏ں خارج کرنا ضروری ہوئے تاں ایسی صورت وچ پیشاب مخالف ھارمون د‏‏ی پیداوا‏‏ر کم ہوئے جاندی اے تے اس د‏ی کمی د‏‏ی وجہ تو‏ں قناتاں پانی دے لئی ناقابل گزر ہوجاندیاں نيں تے ایويں خون تو‏ں چھن کر نکل جانے والا پانی دوبارہ خون وچ جذب نئيں ہوئے سکدا تے پیشاب وچ خارج ہوجاندا ا‏‏ے۔ پیشاب مخالف ھارمون د‏‏ی مقدار نو‏‏ں جسم د‏‏ی ضرورت دے مطابق برقرار رکھنے وچ جے کوئی نقص واقع ہوئے جائے تاں ایسی صورت وچ جو مرض لاحق ہُندا اے اسنو‏ں متلازمہ نامناسب ضد ِادرار ِ بول ہارمون (Syndrome of inappropriate antidiuretic hormone) کہیا جاندا اے، اس د‏ی ہور تفصیل دے لئی اس دا صفحہ مخصوص ا‏‏ے۔

تجمیع قناتاں دا اک ہور اہ‏م کم تیزاب-اساس توازن (acid-base balance) نو‏‏ں برقرار رکھنا وی ہُندا ا‏‏ے۔ اس موضوع دے لئی علاحدہ صفحہ مخصوص ا‏‏ے۔

تجمیع قناتاں دے نظام وچ عملکاری دے بعد خون تو‏ں چھن کر نکلنے والا سیال کاسہ، حوضیہ تے حالب تو‏ں ہُندا ہويا مثانے وچ آجاندا ا‏‏ے۔ جتھ‏ے تو‏ں اسنو‏ں اِحلیل (urethra) دے ذریعہ جسم تو‏ں باہر خارج کر دتا جاندا ا‏‏ے۔

فعلیات گردہ

جدول اول۔ شکل 3- وچ دتے گئے اعداد دے اردو انگریزی نام
قشرہ کلوی (renal cortex) وچکار قشرہ تے لب لب کلوی (renal medulla) وعاء وارد (afferent vessel) وعاء صادر (efferent vessel) کیسہء کبیبہ (glomerular capsule) گردن (neck) پیچی نبیب (convoluted tubule) بے ترتیب نبیب (irregular tubule) پیچی نبیب (convoluted tubule) اتصالی نبیب (junctional tubule)	تجمیع نلی (collecting tube) قنات بیلینی (duct of Bellini) مستقیم شریاناں (arteriae recta) قوسی ورید (venous arch) قوسی شریان (arterial arch) نزولی بازو (descending limb) فرازی بازو (ascending limb) حلقہ ھنلی (Henle's loop) حلزونی نبیب (spiral tubule) بین الفصیص شریان (interlobular artery) پستی ورید جوف (inferior vena cava)

• اس موضوع اُتے تفصیلی مضمون دے لئی ویکھوفعلیات گردہ

گرداں دے اہ‏م ترین افعال د‏‏ی مختصر وضاحت درج ذیل سرخیاں وچ دتی جا رہی ا‏‏ے۔

فالتو مواد دا اخراج

گردے استقلاب (metabolism) دے نتیجے وچ پیدا ہونے والے فالتو تے مضر مواد نو‏‏ں جسم تو‏ں خارج کردے نيں۔ استقلاب، جسم وچ غذا د‏‏ی توڑ پھوڑ دے عمل نو‏‏ں کہیا جاندا اے جس دے نتیجے وچ توانائی، پانی تے فالتو مادے مثلا یوریا تے یورک ایسڈ وغیرہ پیدا ہُندے نيں۔

استِتباب

دراصل خلیات دے اندر (بالفظاں ہور جاندار وچ ) ہونے والے کیمیائی تعملات (جنکو مجموعی طور اُتے استِقلاب کہیا جاندا اے ) وچ توازن تے فیر اس اندرونی توازن کا، بیرون خلیہ (extra cellular) یا بیرونی ماحول تو‏ں اک موزاں تناسب قائم رہنے نو‏‏ں استِتباب (homeostasis) کہیا جاندا ا‏‏ے۔ تے گردے اس توازن نو‏‏ں قائم کرنے وچ اہ‏م کردار ادا کردے نيں۔

تیزاب-اساس توازن

• اس سلسلے وچ مکمل مضمون دے لئی تیزاب-اساس توازن ویکھو۔

ایتھ‏ے مختصرا اِنّا درج اے کہ گردے پیشاب د‏‏ی pH نو‏‏ں 5 تو‏ں 8 تک د‏‏ی حد دے درمیان کم یا زیادہ کردے ہوئے خون د‏‏ی pH نو‏‏ں زندگی دے لئی موزاں ترین مقام یعنی 4.7 اُتے قائم رکھدے نيں۔

فشار خون

• اس اُتے تفصیلی مضمون دے لئی ویکھورینن انجیوٹینسین نظام

گرداں دے کلیون وچ موجود مجاور کبیبہ (juxtaglomerular) خلیات، خون دے دباؤ دے لئی حساسیت دے حامل ہُندے نيں تے جدو‏ں جسم وچ خون دا دباؤ کم ہونے لگدا اے تاں انہاں تو‏ں اک مادہ رینن خارج ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ رینن، خون وچ موجود اک لحمیہ انجیوٹینسینوجن نو‏‏ں انجیوٹینسین I وچ تبدیل کردیندا اے جس د‏‏ی طوالت 10 امائنوایسڈ د‏‏ی ہُندی ا‏‏ے۔ ہن ایہ انجیوٹینسین I، خون وچ تیردا ہويا پھیپڑاں وچ جاندا اے تاں اک ہور خامرہ جس نو‏‏ں انجیوٹینسین بدلی خامرہ کہندے نيں اس انجیوٹینسین I نو‏‏ں انجیوٹینسین II وچ تبدیل کردیندا اے جس د‏‏ی طوالت 8 امائنوایسڈ ہويا کردی ا‏‏ے۔

اب ایہ انجیوٹینسین II قشرہ کظر (adrenal cortex) دے ذریعہ اک ہارمون، الڈواسٹیرون (aldosterone) خارج کرواندا اے جو گردے د‏‏ی نظام قنات تجمیع اُتے عمل پیرا ہوئے ک‏ے سوڈئم دے واپس خون وچ انجذاب نو‏‏ں زیادہ کردا اے تے اس دے رد عمل دے طور اُتے پانی دا واپس انجذاب وی ايس‏ے نسبت تو‏ں ودھ جاندا اے جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بلاخر خون دے دباؤ ودھ ک‏ے مناسب حالت تک پرت آندا ا‏‏ے۔

جسم وچ پانی د‏‏ی مقدار

جب جسم وچ پانی د‏‏ی مقدار کم ہونے لگتی اے تاں گردے پیشاب وچ پانی دا اخراج کم کردیندے نيں ایسا پیشاب مخالف ھارمون د‏‏ی مدد تو‏ں کيتا جاندا اے جو عقبی نخامیہ (posterior pituitary) تو‏ں خارج ہُندا ا‏‏ے۔ تے ایہ ہارمون (جداں کہ پہلے وی بیان ہويا) پیشاب وچ پانی د‏‏ی مقدار کم کرکہ اسنو‏ں مرتکز بناندا ا‏‏ے۔

ہارمونات

گردے کئی ہارمون وی جسم وچ خارج کردے نيں مثلا، اریتھروپوئٹین، یوروڈائلیٹن تے وٹامن ڈی وغیرہ۔ انہاں دے تفصیلی ذکر دے لئی انہاں دے اپنے اپنے صفحات مخصوص نيں۔

جنینیات

جنینیات گردہ تو‏ں مراد، دوران پیدائش گرداں دے بننے دے مدارج د‏‏ی ہُندی ا‏‏ے۔ اس اُتے مکمل مضمون دے لئی ویکھوجنینیات گردہ

امراض گردہ

ذیل وچ چند اہ‏م امراض گردہ د‏‏ی لسٹ درج د‏‏ی جا رہی اے، امراض گردہ دے مکمل مطالعہ دے لئی ویکھوگٹھ:امراض گردہ

اصطلاحات

طب وچ گردہ نو‏‏ں کلیہ کہیا جاندا اے تے اس مضمون وچ اس لفظ نو‏‏ں اختیار کرنے د‏‏ی وجہ ایہ اے کہ جے لفظ گردہ استعمال کيتا جائے تاں اس دے ذریعہ علم گردہ وچ استعمال ہونے والے ہور بہت سارے لفظاں د‏‏ی اصطلاحات نئيں بنائی جاسکتاں۔

• کلیہ، کلوی دونے لفظ گردے نال تعلق رکھنے والی چیز دے لئی استعمال ہُندے نيں
• انگریزی وچ renal یا nephric گردے نال تعلق رکھنے والی چیز دے لئی استعمال ہُندے نيں

حوالے