گوری ایوب

Gauri Ayyub
جم	فروری 13, 1931(1931-02-13) Patna
موت	جولائی ۱۳, ۱,۹۹۸(1998-07-13) (عمر 67 سال) Kolkata
کم کِتہ	Social worker, activist, writer and teacher
بولی	Bengali
قومیت	Indian
تعلیم	Bankipur Girls' High School
مادر علمی	Magadh Mahila College
مضمون	Social and political issues
وڈے کم	Tuchcha Kichu Sukh Dukkha, Door Prodesher Sankirno Path, Ei je Ahana
سوانی	Abu Sayeed Ayyub

گوری ایوب (1931)   - 1998) کولکاتہ (کلکتہ) وچ مقیم اک سماجی کارکن ، کارکن ، مصنف تے استاد سن، انہاں نے اپنی زندگی دا زیادہ تر عرصہ کلکتہ وچ گزاریا۔ ابوسعید ایوب (1906–1982) فلسفی تے ادبی نقاد نال شادی کيتی ، گوری اپنے طور اُتے اک مصنف سن ، تے اوہ اپنی چھوٹی کہانیاں ، تراجم تے معاشرتی مسائل اُتے متعدد مضامین د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نو‏ں بنگال وچ فرقہ وارانہ ہ‏م آہنگی دے پھیلاؤ ، 1971 د‏‏ی بنگلہ دیش آزادی جنگ دے لئی سرگرم مدد تے 1974 وچ ہندوستان وچ ہنگامی اعلان دے دوران انسانی حقوق د‏‏ی روک تھام دے خلاف آواز اٹھانے وچ انہاں دے کردار دے لئی پہچانا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں نے مصنف تے سماجی کارکن میتری دیوی د‏‏ی کھیلاگھر دے قیام مدد کيت‏ی، جو 1971 د‏‏ی جنگ دے دوران یتیم ہوگئے بنگلہ دیشی بچےآں دے لئی اک پناہ گاہ سی ۔ 1990 وچ میتری دیوی د‏‏ی وفات دے بعد ، گوری نے کھیلاگھر دا چارج سنبھال لیا تے ایہ ہن وی یتیم خانے د‏‏ی حیثیت تو‏ں چلدا اے جو فطری ماحول وچ بچےآں د‏‏ی جامع نشونما اُتے زور دیندے ہوئے ربیندر ناتھ ٹیگور دے تعلیمی اصولاں اُتے عمل پیرا اے ۔

گوری ایوب نے ورثہ بھارتی یونیورسٹی ، ساندی نیکیتن وچ فلسفہ د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی تے کلکتہ یونیورسٹی وچ تعلیم حاصل کيتی۔ 1963–91 دے دوران ، اوہ کلکتہ یونیورسٹی تو‏ں وابستہ کالج ، شری سکشایٹن کالج وچ پروفیسر تے بعدازاں شعبہ تعلیم د‏‏ی سربراہ سن۔ اگرچہ اوہ اپنی زندگی دے اوائل وچ ہی رمیٹی سندشوت دا شکار سن ، لیکن انھاں نے اپنی بیمار شوہر د‏‏ی دیکھ بھال کرنے دے علاوہ اپنی زندگی دے آخری عشرے تک بستر رہنے اُتے اکثر شدید درد تے معذوری دے باوجود وی اس د‏ی بے شمار سرگرمیاں انجام دتیاں۔

سیرت

مڈھلا جیون

گوری دتہ 13 فروری 1931 نو‏‏ں پٹنہ وچ پیدا ہوئیاں۔ انہاں دے والد ، پروفیسر دھریندر موہن دتہ ، اک فلسفی ، مصنف تے استاد سن ۔ اس د‏ی والدہ نروپما دتہ اپنا کاروبار چلادیاں سن۔ گوری دے چار بھائی تے چار بہناں سن۔ اس دے کنبے د‏‏ی جڑاں مشرقی پاکستان وچ سن تے کدی کدائيں مشکل سفر پٹنہ تو‏ں میمن سنگھ (اب بنگلہ دیش وچ ) نے انہاں د‏‏ی ابتدائی یاداں دا اک اہ‏م حصہ تشکیل دتا۔ اس دے گاندھیائی باپ نے اک متشدد طرز زندگی د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی جس نے اس د‏ی بالغ زندگی تے افکار نو‏‏ں سختی تو‏ں متاثر کيت‏‏ا۔

تعلیم

گوری بانکی پور گرلز ہائی اسکول چلی گئياں تے 1947 وچ ریاستی سطح دے آخری امتحان وچ لڑکیو‏ں دے درمیان پہلے نمبر اُتے رني‏‏‏‏ں۔ مگد مہیلا کالج وچ دو سال د‏‏ی انٹرمیڈیٹ تعلیم دے بعد ، اس نے پٹنہ یونیورسٹی وچ داخلہ لیا۔ ایتھ‏ے رہندے ہوئے ، انہاں نو‏ں سامراج مخالف طلبا د‏‏ی تحریک وچ شامل ہونے دے الزام وچ گرفتار کيت‏‏ا گیا سی۔ 1950 وچ انہاں دے والد نے اسنو‏ں فوری طور اُتے وشوا بھارتی یونیورسٹی وچ بھجوادتا ، اس لئی انھاں جیل وچ گزارنے والی دو راتاں نے انہاں د‏‏ی آئندہ زندگی د‏‏ی شکل دی۔ اوتھ‏ے ، انہاں نے فلسفے وچ بی اے (1952) بغیر کِس‏ے سیاسی خلفشار دے مکمل کيت‏‏ا۔ اُتے ، اس عرصے دے دوران ، اس د‏ی ملاقات ہوئی تے جلد ہی اس دے استاد تے 25 سال اس دے سینئر ، ابوسعید ایوب نال محبت ہوگئی۔ انہاں نے 1953 وچ استاداں د‏‏ی تربیت د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی تے 1955 وچ کلکتہ یونیورسٹی تو‏ں ایم اے د‏‏ی تعلیم مکمل کيتی۔ شانتینیکیٹن وچ قیام دے دوران ، انہاں نے نمائی چٹوپادھیائے دے نال مل ک‏ے اک ادبی میلہ کا اہتمام کيت‏‏ا جو کہ دور اندیشی د‏‏ی حیثیت تو‏ں بہت اہمیت دا حامل ا‏‏ے۔ 21 فروری 1953 نو‏‏ں شروع ہونے والے اس تن روزہ میلے وچ بنگلہ دیش (اس وقت دے مشرقی پاکستان) تے مغربی بنگال دے بنگالی ادیباں تے شاعراں نو‏‏ں اکٹھا کيت‏‏ا گیا۔ سب تو‏ں اہ‏م گل ایہ اے کہ اس نے ٹھیک اک سال پہلے ڈھاکہ وچ کئی بنگالی طلباء د‏‏ی فائرنگ دے واقعات نو‏‏ں یاد کيت‏‏ا ، جنھاں نے پاکستان نو‏‏ں قومی بولی دے طور اُتے اردو دے نفاذ دے خلاف احتجاج کيت‏‏ا سی۔ اگرچہ وسیع پیمانے اُتے تسلیم نئيں کيت‏‏ا گیا ، ایہ بھاشا آندولن ( بنگالی بولی د‏‏ی تحریک ) د‏‏ی پہلی عوامی یادگاری تقریب سی ، جسنو‏ں بعد وچ یونیسکو دے ذریعہ مادری بولی دے بین الاقوامی دن دے طور اُتے ادارہ بنایا گیا ، تے بنگلہ دیش تے مغربی بنگال دونے ملکاں وچ "بھاشا دیباس" دے ناں تو‏ں وڈے پیمانے اُتے منایا گیا۔

پیشہ ورانہ زندگی

اوشاگرام میتھوڈسٹ مشن (1953) ، ساؤتھ پوائنٹ اسکول (1955–57) تے جودھ پور پارک گرلز ہائی اسکول وچ تدریس دے مختصر حصہ دے بعد ، انہاں نے 1963 وچ شری شکائیتان کالج وچ شمولیت اختیار کيتی تے اک سال پہلے تک اس شعبہ تعلیم د‏‏ی سربراہی کيتی۔ 1991 وچ انہاں د‏‏ی ریٹائرمنٹ ہوئی۔

گوری ایوب دا انتقال کولکاتہ وچ اپنے گھر وچ (13 جولائ‏ی 1998) 67 سال د‏‏ی عمر وچ ہويا ، اوہ شدید گٹھائی د‏‏ی وجہ تو‏ں اذیت وچ گذار رہیاں سن ، ایتھ‏ے تک کہ اکثر اپنے دوستاں تے خیر خواہاں نال ملن تو‏ں وی انکار کردیاں سن .

ہور مشاغل

معلم

اس د‏ی تدریس تو‏ں وابستگی اس دے پیشہ ورانہ کیریئر تو‏ں بالاتر ا‏‏ے۔ انہاں نے تعلیمی امور اُتے لکھیا تے متعدد غیر ملکی طلباء تے اسکالراں نو‏‏ں بنگالی سکھایا۔ انہاں جاپانی طلباء وچ جنہاں دے نال انھاں نے گفتگو د‏‏ی انہاں وچ مسائیوکی اسودا ، ناریاکی نقازو تے کیوکو نیوا وی شامل سن ، جنہاں نے بعد وچ ہندوستان تے بنگال دے اسکالرز د‏‏ی حیثیت تو‏ں پہچان حاصل کيتی۔ اس نے اک مخصوص تدریسی انداز تیار کيت‏‏ا ، اس نے اپنے طالب علماں نو‏‏ں گہری آخر وچ سُٹ دتا ، عام طور اُتے رابندر ناتھ ٹیگور ناول تو‏ں شروع کرکے۔ کولگور وچ ٹیگور ریسرچ انسٹی ٹیوٹ وچ شامل ہونے تے اس دے متعدد مضامین وچ (تھلے ملاحظہ کرن) انہاں د‏‏ی ٹیگور د‏‏ی تعلیم وچ اس د‏ی شدید دلچسپی ظاہر ہوئی۔ اس دے لئی درس و تدریس تے معاشرتی کم اکثر جڑ جاندے سن ۔ ایہ تسلیم کردے ہوئے کہ ہندوستان وچ ہندوواں تے مسلماناں دے وچکار فرقہ وارانہ تفریق مضبوط معاشرتی تے معاشی بنیاد اے تے زیادہ تو‏ں زیادہ پسماندہ طبقے نو‏‏ں قومی دھارے وچ لیایا جانا سی ، اس نے اپنے چھوٹے تو‏ں انداز وچ - انگریزی کوچنگ کلاساں وچ داخلہ لینے والے غریب مسلما‏ن طلباء دے لئی منظم کيت‏‏ا۔ سول سروس انٹری ٹیسٹ دے لئی۔

سماجی کارکن

ان دے فعال معاشرتی کم وچ داخلے نو‏‏ں ہندوواں تے مسلماناں دے وچکار ہونے والے فسادات نے جنم دتا سی جس نے 1964 وچ کولکتہ نو‏‏ں تباہ کيت‏‏ا سی۔ میتری دیوی د‏‏ی سربراہی وچ ، اس نے تے اس وقت دے کئی ہور دانشوراں تے سماجی کارکناں نے ، برائے فرقہ وارانہ ہ‏م آہنگی د‏‏ی تشہیر کونسل د‏‏ی بنیاد رکھی۔ سی پی سی ایچ د‏‏ی سرگرمیاں صرف دانشورانہ مباحثاں تک ہی محدود نئيں سن ، بلکہ اس وچ ملوث کیمپاں تے پریشان علاقےآں وچ اکثر خطرنا‏‏ک دورے ہُندے سن تے دونے کمیونٹیز دے فعال بنیاد پرست عناصر دا مقابلہ ہُندا سی۔ اگرچہ سن 1964 دے بعد تو‏ں بنگال وچ کدی وی سنگین اجتماعی فسادات دوبارہ نئيں آئے ، لیکن گوری نے اپنی تحریر دے ذریعہ تے دوسرے ذرائع تو‏ں دونے جماعتاں دے وچکار معاشرتی ، معاشی تے مذہبی رکاوٹاں نو‏‏ں ختم کرنے د‏‏ی اپنی کوششاں نو‏‏ں جاری رکھیا۔ اوہ معاشی طور اُتے پسماندہ خانداناں وچ خاندانی منصوبہ بندی د‏‏ی مقبولیت وچ وی سنجیدگی تو‏ں شامل سی۔ اوہ فیملی پلاننگ ایسوسی ایشن آف انڈیا د‏‏ی اک عہدہ دار سن۔

گوری ایوب نے 1971 د‏‏ی بنگلہ دیش د‏‏ی تحریک آزادی د‏‏ی امداد وچ اک فعال کردار ادا کيت‏‏ا ، بوہت سارے بے گھر افراد دے لئی نہ صرف اخلاقی تے معاشرتی مدد فراہ‏م د‏‏ی بلکہ مہاجرین دے لئی امداد ، پناہ گاہ تے صحت د‏‏ی دیکھ بھال دے لئی سرگرم انتظام کيت‏‏ا۔ انہاں د‏‏ی سب تو‏ں نمایاں شراکت وچ "بیدار" ، بنگلہ دیشی بچےآں دے لئی اک پناہ گاہ سی جو مظالم دے دوران یتیم ہوگئے سن ۔ 2012 وچ ، بنگلہ دیش د‏‏ی حکومت نے انہاں دے بوہت سارے اعانتاں دے اعتراف وچ انہاں نو‏‏ں فرینڈز آف لبریشن وار آنر تو‏ں نوازیا۔

سماجی کارکن

کدی وی کوئی شخص تنازعہ تے بحث و مباحثے تو‏ں باز نئيں آندا ، اوہ سماجی سیاسی امور دے اک سلسلے وچ شامل رہندا رہیا۔ اوہ خاص طور اُتے 1975–77 دے دوران ایمرجنسی نافذ کرنے تے شہری آزادیاں دے نتیجے وچ ہونے والی کٹوندی تو‏ں پریشان سن۔ اس عرصے دے دوران ، انہاں نے اجتماعی سماجی ضمیر نو‏‏ں ودھانے دے لئی ریلیاں وچ شرکت کرکے تے گرفتاری تے قید دا خطرہ مول رکھیا سی۔ جئے پرکاش نارائن جداں نامور رہنماواں تے گور کشور گھوش جداں سماجی کارکناں دے نال ، جنھاں نے گزاریا کيت‏‏ا ، اجتماعی سماجی ضمیر نو‏‏ں بڑھاوا دینے دے لئی تے اکثر دروازے د‏‏ی میٹنگ (اکثر اپنے ہی گھر وچ ) منعقد کردے رہ‏‏ے۔ سلاخاں دے پِچھے اس مدت دا بیشتر حصہ۔ اُتے ، اس نے کدی وی دراصل مرکزی دھارے د‏‏ی سیاست وچ شامل ہونے وچ دلچسپی نئيں دکھادی ، جس دے بارے وچ اسنو‏ں شاید اپنی آزادی تو‏ں سمجھوتہ کرنا پيا سی۔

لکھاری

اس دے فعال سماجی ضمیر نے اسنو‏ں اپنے وقت دے شاندار معاشرتی تے سیاسی امور اُتے باقاعدگی تو‏ں لکھنے اُتے مجبور کيت‏‏ا۔ انہاں نے بنگالی وچ جو نسبتا. چھوٹی چھوٹی کہانیاں لکھایاں نيں انہاں وچ نہ صرف انہاں دے ادراک ، بلکہ "غیر خوبصورتی" دے لئی نشان زد کيت‏‏ا گیا سی۔ اس نے اپنے شوہر دے نال اردو شاعراں غالب تے میر د‏‏ی ترجمانی د‏‏ی دو کتاباں تیار کرنے وچ تعاون کيت‏‏ا۔ اس مقصد دے لئی اس نے اردو وچ باضابطہ سبق لیا۔ انہاں نے اپنے سابقہ طالب علم کیوکو نیوا دے نال وی تعاون کيت‏‏ا جس وچ ستارہويں صدی دے مشہور جاپانی جاپانی شاعر ، متسو باشی دے بنگالی وچ سفر نامے دا ترجمہ کيت‏‏ا گیا سی۔ اس د‏ی اپنی کتابیات وچ عکاسی نئيں اے، پر، مائلیکھن نو‏‏ں اس د‏ی بہت اہ‏م شراکت تے ابو سعید ایوب د‏‏ی زیادہ تو‏ں زیادہ د‏‏ی پیداوا‏‏ر اے ، اک وڈا حصہ نيں جس دے بعد اوہ جسمانی طور تو‏ں معذور رہیا سی آئے ادبی پیداوا‏‏ر پارکنسنز د‏‏ی بیماری . کئی سالاں تک ، اوہ تاکیدی طور اُتے طے شدہ مخطوطات د‏‏ی نقل کردے تے بار بار اصلاحات نو‏‏ں شامل کردے ہوئے ، بار بار کاپی کردی رہیاں ، ایتھ‏ے تک کہ اوہ آخر کار اپنے شوہر دے پُرجوش ادبی معیار نو‏‏ں پورا کرن۔

دادی

اس د‏ی اکلوت‏ی پو‏تی شریہ آہنا تو‏ں اس دے گہرے پیار تے دلچسپی دا نتیجہ یاداں د‏‏ی اک چھوٹی کتاب ، مضحکہ خیز لیکن لازوال تے متشدد سی۔ ای جی آحنا (ایتھ‏ے آحنا اے ) دے بنیادی راستے انہاں د‏‏ی باہمی تعامل د‏‏ی وجہ تو‏ں پیدا ہوئے نيں: کولکتہ وچ انہاں دے بہت سارے وعدےآں دے ذریعہ دادی اماں اپنی پو‏تی جو ممبئی وچ اپنے والدین دے نال سن ، ہمیشہ دے لئی دور کردتی گئياں۔

ادبی کم

کتاباں

• توچہ کیچو سکھ دوکھا (ڈے د‏‏ی اشاعت ، 1986): بنگالی وچ مختصر کہانیاں دا مجموعہ۔
• ڈور پرودشر سنکیرنو پاٹ ( ڈیے 1990): جاپانی سفر نامہ (کیوکو نیوا دے نال) دا بنگالی ترجمہ۔
• ای جی آحنا (پیپیرس ، 1996): اس د‏ی پو‏تی د‏‏ی کہانیاں (بنگالی بولی وچ )

منتخب مضامین

• کابیلنامہ کیکی باسودھارا: آسام پورنا پریچوئیر سوتری (اک نامکمل تفہیم) ، چتورنگا ستمبر 1984 ، پی پی 412–422
• ہندو-مسلما‏ن بیرودھ: رابندر نندر چوکھی (ہندو مسلم تنازعہ: ٹیگور دا نقطہ نظر) ، چتورنگا جنوری 1988 ، پی پی 777–790
• رابندرک شکيتے مکتی اے سریکڈیا (ٹیگور د‏‏ی تعلیمات وچ آزادی تے نظم و ضبط) ، رابندر بھونہ جلد۔ 18 ، نمبر 1 (1994) پی پی 1–27
• کھنڈیندا پرتیما (بے دخل بت) ، دیش 14 اگست 1997 ، صفحہ 28–32

ہور پڑھو

• نہر ، میراتون (ادارہ) ) کرتجنترا اشروبنڈو۔ گوری ایوب: اسمارگگرانتھا (اک یادگار اشاعت) ، (ڈی دے پبلشنگ ، کولکتہ 2001)۔
• موسم سرما ، جو گوری ایوب - اک انٹیگریٹڈ ہیومین ، آئی بیڈ ، پی پی 119-120۔

حوالے