گینڈے (ڈراما)

گینڈے (مول:Rhinoceros)
لکھاری	یوجین آئنیسکو
کردار	بیرنجر زین ترک-شعورت ڈیزی بوٹارڈ ڈیوڈارڈ پیپلوں بوؤفس قصبے دے لوک
پریمیئر دی تاریخ	۱۹۵۹ء (۱۹۵۹ء)
پریمیئر دی جگہ	Düsseldorf

گینڈے (مول فرانسیسی سرلیکھ Rhinocéros) 1959 وچ ناٹک کار یوجین آئنیسکو دا لکھیا اک ناٹک اے۔ ایہہ ڈرامہ مارٹن ایسلن دے وڈی جنگ دے بعد دے ایواں گارد ڈرامے دے مطالعہ، ابسرڈ دا تھئیٹر وچ شامل سی، حالانکہ ودواناں نے ایہہ لیبل وی تجزیاتی طور تے سنکیرن ہون وجوں خارج کر دتا سی۔ تن ایکٹاں وچ، اک چھوٹے صوبہ دے فرانسیسی شہر دے واسی روپ وٹاکے گینڈے بن جاندے ہن؛ اخیر وچ اکو-اک انسان اے جو اس تھوک روپانترن دا حصہ نہیں بندا۔ اوہ مرکزی کردار، بیرنجر اے، اک بوندلی ہوئی ہریک صورتَ اے جس دی ناٹک دی شروعات وچ اس دی شراب پین دی عادت، ہولی-ہولی آواز اتے ہولی جیونسٹائل لئی اتے پھر، بعد وچ، اس دی ودھ رہی بے چینی اتے گینڈے اس دے جنونّ لئی تنقید کیتی گئی۔ دوسری جنگ عظيم توں پہلاں دیاں واقعے دوران فاشزم اتے نازیزم دے اچانک اتار-چڑھاء لئی ایہہ ناٹک اکثر ہنگارے اتے تنقید وجوں پڑھیا جاندا اے اتے سمروپ، سبھیاچار، عوامی تحریک، بھیڑ دی نفسیات، فلسفے اتے اخلاقیات دے موضوع دی پڑچول کردا اے۔

موضوع

ناٹک 'گینڈے' وچ ناٹک کار یوجین آئنیسکو نے فاشسٹ یگ دے یورپ اندر مر رہی انسانی سنویدنا نوں اپنی رچنا دا موضوع بنایا اے؛ ایہہ تتکالی سماج دے سیاسی تے انٹیکجوئل جیون بارے ابسرڈ ناٹ-ودھا وچ کیتا گیا اک وینگ اے۔ جیوں-جیوں ناٹکی واقعے دا وحہ اگے ودھدا اے، بندے دی مر رہی سنویدنا دا موضوع پوری شدت وچ ظاہر ہندا اے، جو آخری روپ وچ بندے دی مکمل اکلتا دی تلخ سچائی دے روپ وچ ظاہر ہندا اے۔

پہلے مورت وچ کجھ لوکاں نوں گینڈا نظر آؤندا اے، پر اوہ منچ اُتے دکھائی نہیں دندا، صرف اڈدی دھوڑ توں اسدے اندازے لائے جاندے ہن۔ اس ناٹکی پڑاو اتے صرف گینڈے دے پیراں ہیٹھ مدھولی گئی بلی ہی منچ اُتے لیائی جاندی اے۔ لوک رسمی طور اُتے بلی دی مالکن نال افسوس ظاہر کردے ہن، پر اوہ پھوکا تے اوپرا اے، دوکاندار دی رچی حالے وی اسنوں اپنا سماں ویچن وچ اے، تے ترکشعورت دا دھیان اپنے علم دا رعب منواؤن اُتے زیادہ اے، زین دی زہنی حالت وی ایہو جہی اے، اوہ بیرنجر نال اس گل اُتے بحث کردا اے کہ دیکھیا گیا گینڈا دو سنگاں والا سی جاں اک سنگ والا، انھا دے اپھریکن تے ایشیائی مول بارے وی بحث ہندی اے، سارے پاتر آپو-اپنی تھاں توں اس بحث دا سواد لیندے ہن۔ پر اس نقطہ اُتے کسے نوں وی شہر اُتے آؤن والی مصیبت دی بھنک نہیں لگدی۔

اگلے مورت وچ گینڈا پہلی وار منچ اُتے دکھائی دندا اے۔ استوں پہلاں دفتر دے لوکاں وچ گینڈے دے ہون جاں نہ ہون بارے بحث چلدی اے، اخبار وچ آؤن دے باو جود کجھ لوکاں نوں ایہہ یقین نہیں کہ کسے سبھئک شہر دے وچ گینڈے ورگے کسے موٹی چمڑی والے جانور لئی کوئی تھاں ہو سکدی اے۔ پر اسے مورت 'وچ موضوع اپنیاں دو پرتاں ہور کھولدا اے، اک تاں اس گل دا پتہ چلدا اے کہ شہر دے کئی سارے علاقیاں 'چوں گینڈیاں دے ہون دی خبر آ رہی اے۔ دوجی گل ہور وی دھماکیدار اے، ایہہ گل کھلدی اے کہ اوہ گینڈے قدرتی نہیں ہن، سگوں شہر دے لوک ہی گینڈے بن راے ہن۔ دفتر دے لوکاں دا اپنا پرانا اک کلیگ ہی گینڈا بن گیا اے، جسنوں اسدی بیوی پچھان لیندی اے۔

ناٹک دے اگلے مورت وچ گینڈے دے بنن دی عمل پہلی وار منچ اُتے آؤندی اے۔ ایہہ بندے دے اک موٹی چمڑے والے جانور وچ تبدیل ہو جان دا مورت اے، تے اوہ بندہ وی ہن دفتر دا کوئی عامَ کلیگ نہیں اے، ہیرو دا اپنا قریبی دوست اے، سنویدناواں دے مرن دی گاتھا تھوڑا ہور نیڑے سرک آئی اے۔ پر اتھے تک حالے وی گینڈا بن راے بندے دے من اندر اک شنکا تے بے چینی اے، جہڑی اگلے درشاں وچ گھٹدی جاندی اے۔

آخری مورت وچ حالت ایہہ ہن کہ نہ سر k گینڈے بن راے ہن، سگوں اس تبدیلی نوں جائز ٹھہراؤن دیاں دلیلاں وی لبھیاں جا رہیاں ہن۔ تے حالت اس حد تک پہنچ جاندی اے کہ گینڈا ہونا ہن کوئی نموشی دی گل نہیں رہی گیا، سگوں اک فیشن ہو گیا اے۔

ہن سگوں چیلنج انھا لئی اے، جہڑے اس فیشن پریڈ دا حصہ ہون لئی تیار نہیں۔ جنھا نوں حالے وی اپنے بندے ہون نال پیار اے، انھا دا نہ صرف مذاق اڑایا جاندا اے، سگوں انھا نوں غیر-قدرتی جیواں دے وانگ پرش کیتا جاندا اے، جہڑے کوملتا دے ناں اُتے اپنی کمزوری نال چمبڑے ہوئے ہن۔ اس طرحاں دا پاتر اس ناٹک دا ہیرو اے، جو اپنی پریمکا دے گینڈا بنن توں بعد انسان دی شکل وچ بچیا اکلا جیو اے۔

حوالے