ہریلا

ہریلا اکّ ہندو تہوار اے جو بھارت دے اتراکھنڈ راج اتے ہماچل پردیش دے کجھ کھیتراں وچ منایا جاندا اے۔ ایہہ تہوار اتراکھنڈ دے کماؤں کھیتر وچ بہت مشہور اے، اتے ہریلا (ہریلا) نام نال منایا جاندا اے۔ ایہہ ناں گڑھوال دیاں کجھ تھاواں ’تے ورتیا جاندا اےپر، اسدی 'تے نہیں کیتی جاندی، کیونکہ تہوار نوں مول-سنکرانتی (موول-سنکرانتی) جاں رائے-ساگرن (رے-سگرن) وجوں منایا جاندا اے۔ . اس نوں کانگڑا، شملہ اتے سرمور کھیتراں وچ ہریالی/رہیالی، ہماچل پردیش دے جبل اتے کنور کھیتراں وچ دکھرین کیہا جاندا اے۔ ایہہ تہوار ہندو لونی-سورجی کیلنڈر دے مطابق شرون -ماس (شرون-سنکرانتی/کرک-سنکرانتی) دے پہلے دن منایا جاندا اے۔ ایہہ تہوار برسات دے موسم ( مانسون ) دی شروعات نوں درساؤندا اے۔ اوہ چنگی فصل اتے خوش حالی لئی دعا کردے ہن۔ ہریلا دا مطلب اے "ہرے دا دن"، اتے اس کھیتر دے کھیتی باڑی -بیسڈ بھائیچارے اسنوں بہت شبھ مندے ہن، کیونکہ ایہہ اوہناں دے کھیتاں وچ بجائی دے چکر دی شروعات نوں درساؤندا اے۔ اس تہوار 'تے کئی کؤتھگ/ٹھول/میلے (میلے) وی منعقد کیتے جاندے ہن۔

یعقین

اس تہوار دا مڈھلا یعقین نیو-لتھک زرخیز تیوہاراں دی سنبھاوت شروعات وچ پیا اے، جو کہ شیو اتے پاروتی دے ویاہ دے مذہبی جشن وجوں چنھت کیتے گئے سن،

کماؤن وچ اہمیت اتے جشن

کماؤں وچ ہریلا دا بہت اہمیت اے۔ ایہہ نویں واڈھی اتے برسات دے موسم دا پرتیک اے۔ ہریلا نوں "واتاورن بچاؤ" دا نعرہ دینا اکّ عام مشق بن گیا اے۔ اتراکھنڈ دے سکول اکثر اپنے طالب علماں نوں گھر، سکول جاں مقامی اہلکاراں دے تعاون نال بوٹے لگاؤن لئی مُتحرک کردے ہن۔ کماؤں وچ، نوراتی دے دوران دو تہوار - پہلا چیتر دے مہینے وچ چیتر نوراتی دے دوران، اتے دوجا اشون دے مہینے وچ شارد نوراتری دے دوران، نوں وی ہریلا نال جوڑیا گیا منیا جاندا اے۔ اس توں بعد بھٹولی جاں بھٹولی آؤندی اے جس وچ پروار دیاں کڑیاں نوں تحفے دتے جاندے ہن۔ شرون ہریلا ہندو کیلنڈر دے مہینے (جولائی دے اخیر وچ) دے پہلے دن (کرک سنکرانتی ) وجوں منایا جاندا اے۔ مقرر متی توں ۱۰ دن پہلاں، ہر پروار دے مکھی ولوں ۵ جاں ۷ قسماں دے بیج بالٹیاں وچ بیجے جاندے ہن۔ پھر اوہناں اتے پانی چھڑکیا جاندا اے۔ متھے ویلے توں بعد، پر اصل جشن توں پہلاں، نوجواناں ولوں اکّ مذاقیہ ویاہ کیتا جاندا اے. اس توں بعد لوک بھگوان شو اتے دیوی پاروتی دیاں مورتیاں دی پوجا کردے ہن۔ 'گیڈی' وجا کے وی اس دی نشاندیہی کیتی جاندی اے۔ ایہہ اکّ اجیہی کھیڈ اے جتھے چھوٹے بچے بانس دیاں سوٹیاں اتے چڑھ کے کھیتاں وچ گھمدے ہن۔ واڈھی دیاں جڑھیاں بوٹیاں (جس نوں اسے ناں نال ہریلا وی کیہا جاندا اے) نوں ربّ دی بخشش وجوں لیا جاندا اے۔ گھر دے بزرگ ہریلے نوں سر توں پیراں تک چھوہ کے دوسریاں دے سر 'تے پاؤندے ہن۔ ہریلا پاؤن ویلے اکّ آشیرواد والی بانی وی اچاری جاندی اے۔ ایہہ برساتی موسم اتے نویں واڈھی دا پرتیک اے۔ نویں فصل دے بیجاں نوں وی لوک گرم کرکے کھاندے ہن۔ لوک اپنے رشتے داراں نوں ملدے ہن، اتے تہوار دا انند لیندے ہن. کجھ لوک مٹی جاں کھیتاں وچ نویں پودیاں دے بیج وی بیجدے ہن اتے ماحول نوں بچاؤن لئی 'پرنام' دے روپ وچ ہتھ جوڑدے ہن۔ لوک بھگوان شو اتے دیوی پاروتی دیاں مٹی دیاں مورتیاں بناؤندے ہن جیہناں نوں ڈکارے جاں ڈکراں وجوں جانیا جاندا اے، اتے اوہناں دی پوجا کردے ہن۔ ہریلا ہر سال برسات دے موسم دی نویں فصل دا پرتیک اے۔

گڑھوال اتے ہماچل-پردیش وچ اہمیت

گڑھوال اتے ہماچل وچ، لوک اپنے پنڈ دے دیوتے نوں اکّ کھلی تھاں 'تے لے جاندے ہن، اتے مورتی دے اگے گاؤندے اتے نچدے ہن۔ کیونکہ دیوی-دیوتے زیادہتر مانسون دوران سفر نہیں کردے ہن، سارے دیوَ-ڈولیاں مانسون دی شروعات توں پہلاں اپنے مول-گرام نوں واپس آ جاندیاں ہن، جسدے بعد کجھ جشن منایا جاندا اے۔ گڑھوال وچ، اس دن بوٹے/پودے لگاؤن دی روایت اے, جاں تاں کسے انسان ولوں، اکّ پروار ولوں، جاں بھائیچارے ولوں۔ ایہہ عام طور 'تے ۱۶ جولائی نوں منایا جاندا اے کیونکہ ایہہ شرون ماس (برسات دے موسم) دی شروعات جاں پہلا دن ہندا اے۔

ایہہ وی ویکھو

• ہرلے دا میلہ

حوالے

باہری لنک

• ہریلا اتے بھٹولی تے Archived 18 August 2015 at the وے بیک مشین