ہینڈ بال
ہینڈبال یا ٹیم ہینڈبال, فیلڈ بال, یورپی ہینڈبال یا اولمپک ہینڈبال) اک ٹیم کھیل اے ۔ اس وچ ہر اک ٹیم وچ ست کھلاڑی ہُندے نيں۔ چھ کھلاڑی میدان وچ کھیلدے نيں جدوں کہ ساتواں کھلاڑی گول کیپر ہُندا اے ۔کھلاڑی گیند ہتھ دے ذریعے اک دوسرے نوں دیندے نيں تے مخالف گول اُتے حملہ آور ہُندے نيں۔ کھلاڑیاں دی کوشش ہُندی اے کہ گیند نوں گول دے اندر ڈال سکن۔کھیل دا مجموعی وقت اک گھنٹہ ہُندا اے جو 30 منٹ دے دو ہاف اُتے مشتمل ہُندا اے۔ مقررہ وقت وچ جو ٹیم زیادہ گول کردی اے اوہ فاتح قرار پاندی اے۔
جدید ہینڈ بال دا کورٹ 40 میٹر لمبائی تے 20 میٹر چوڑائی دے حامل مستطیل اُتے مشتمل ہُندا اے ۔چوڑائی دے ضلعے وچ گول آنے سامنے نصب کیتے جاندے نيں۔ گول دے وسط توں چھ میٹر دے ڈی نما حصے وچ صرف دفاعی گول کیپر نوں رہنے دی اجازت ہُندی اے ۔حملہ آور یا دفاعی ٹیم دا کوئی کھلاڑی اس دائرے وچ نئيں آسکدا۔ عام طور اُتے ایہ کھیل اک ہال وچ کھیلا جاندا اے لیکن بعض ملکاں وچ فیلڈ بال یا چیک ہینڈ بال دے ناں توں کھلے میدان وچ وی کھیلا جاندا اے۔ اس دی اک تبدیل شدہ شکل بیچ ہینڈ بال وی اے جو ساحل سمندر اُتے کھیلی جاندی اے ۔ایہ تیز کھیل اے جس وچ عام طور اُتے 20 توں 35 تک گول ہونے دی توقع ہُندی اے ۔دفاعی کھلاڑی حملہ آور کھلاڑیاں نوں جسم دی مدد توں روک سکدے نيں لیکن ہتھ دی مدد توں دھکا دینے یا کھینچنے دی اجازت نئيں۔ہور ٹیم کھیلاں دی طرح اس وچ وی مرد و خواتین دی ٹیماں وکھ وکھ ہُندی نيں۔
کھیل دے اصول و ضوابط انیہويں صدی دے اختتام اُتے وضع کیتے گئے۔ ڈنمارک اس کھیل کيتی جائے پیدائش سمجھی جاندی اے۔ جدید اصول 1917 وچ جرمنی وچ شائع کیتے گئے۔ اس دے بعد کئی مرتبہ انہاں وچ تبدیلیاں کيتیاں گئیاں۔مرداں دا پہلا بین الاقوامی میچ 1925 تے خواتین دا پہلا بین الاقوامی میچ 1930 وچ کھیلا گیا۔مردانہ ہینڈ بال پہلی مرتبہ 1936 دے گرمائی اولمپکس (برلن) وچ شامل کيتا گیا۔ایہ میدان وچ کھیلا گیا۔1972 دے گرمائی اولمپکس منعقدہ میونخ (جرمنی) وچ اسنوں ہال وچ کھیلا گیا۔خواتین دا ہینڈ پہلی مرتبہ1976 وچ گرمائی اولمپکس وچ شامل کيتا گیال
عالمی ہینڈ بال فیڈریشن 1946 وچ قائم کيتی گئی جدوں کہ 2016 تک اس دے 197 رکن ملکاں سن [۱] ۔ ایہ وسطی یورپ دا مقبول کھیل اے تے 1938 توں لےکے ہن تک اس دے اک علاوہ تمام مردانہ چیمپئن یورپی ملکاں ہی رہے۔خواتین وچ وی یورپی ٹیماں ہی چھائی ہوئیاں نيں اُتے جنوبی کوریا تے برازیل نے وی اک اک مرتبہ خواتین دی چیمپئن شپ جیندی اے ۔یورپ دے علاوہ ایہ مشرق بعید، شمالی افریقہ تے جنوبی امریکا وچ وی مقبول اے۔
آغاز تے ترقی[سودھو]
اس گل دا ثبوت موجود اے کہ رومی خواتین زمانہ قدیم وچ ہینڈ بال توں ملدا جلدا کھیل "ایکسپلوزم لیوڈورے" کھیلدیاں سن[۲] ۔مختلف علاقےآں وچ اسنوں مختلف ناواں توں کھیلا جاندا رہیا اے۔19 ويں صدی وچ "ہینڈ بولڈ" دے ناں توں ایہ ڈنمارک تے جمہوریہ چیک دے علاقے ہیزینا وچ ، ہینڈ بول دے ناں توں یوکرائن تے ٹور بال دے ناں توں جرمنی وچ کھیلا جاندا رہیا اے۔[۳]
19 ويں صدی دے اواخر وچ باقاعدہ اصول وضع ہونے دے بعد اسنوں یورپ خاص طور اُتے ڈنمارک، جرمنی، ناروےاور سویڈن وچ پزیرائی ملی۔ 1906 مین پہلی مرتبہ ڈینش نژاد اولمپک میڈلسٹ لیفٹننٹ ہولگرنیلسن نے اس دے اصولاں نوں لکھیا۔ اوہ کوپن ہیگن دے آرڈرپ گرائمر سکول وچ جسمانی تربیت دے استاد سن ۔ جدید اصول 29 اکتوبر 1917 نوں شائع ہوئے جنہاں نوں میکس ہیزئر، کارل شیلنز تے ایرک کونائی نے شائع کیتے ۔ انہاں دا تعلق جرمنی توں سی۔1919 وچ انہاں نوں کارل شیلنز نے بہتر کيتا۔مرداں دی ٹیم دا پہلا بین الاقوامی میچ جرمنی تے بیلجیئم دے درمیان 1925 تے خواتین دا میچ 1930 وچ جرمنی بمقابلہ آسٹریا کھیلا گیا۔
1926 وچ کانگریس آف انٹرنیشنل امچیور ایتھلیٹکس فیڈریشن نے اک کمیٹی قائم کيتی جس دا مقصد فیلڈ بال دے لئی فیلڈ بال دے اصول وضع کرنا سی۔انٹرنیشنل امچیور ہینڈ بال فیڈریشن دا قیام 1928 وچ عمل وچ آیا جدوں کہ انٹرنیشنل ہینڈ بال فیڈریشن 1946 وچ قائم ہوئی۔
1936 وچ پہلی مرتبہ برلن وچ منعقد ہونے والے گرمائی اولمپکس وچ مردانہ فیلڈ بال نوں متعارف کرایا گیا۔اگلے کئی برساں تک سکنڈے نیویا دے ملکاں وچ اس کھیل نے ارتقا دے مراحل طے کیتے۔ خاص طور ایہ ہال دے اندر کھیلے جانے والے کھیل دے طور اُتے مقبول ہويا۔میونخ وچ ہونے والے 1972 دے گرمائی اولمپکس وچ دوبارہ شامل کيتا گیا جدوں کہ 1976 وچ پہلی مرتبہ خواتین دی ہینڈ بال نوں گرمائی اولمپکس (مونٹریال) وچ جگہ ملی۔ ایتھے توں اس کھیل نوں عالمی شہرت ملی تے ایہ دنیا دے ہور خطےآں وچ پھیلنا شروع ہويا۔
عالمی ہینڈ بال تنظیم نے پہلی مرتبہ 1938 وچ مرداں دی چیمپئن شپ منعقد کرائی تے ہر تن یا چار سال بعد 1995 تک ایہ منعقد ہُندی رہی۔درمیان وچ دوسری جنگ عظیم دے باعث ایہ مقابلے نہ ہوئے سکے۔ 1995 وچ ایہ مقابلے آئس لینڈ وچ ہوئے تے فیصلہ کيتا گیا کہ ہر انہاں نوں ہر دوسال بعد کرایا جائے گا۔ خواتین دی چیمپئن شپ 1957 وچ شروع ہوئی۔ ائی ایچ ایف مرد و خواتین دے علاوہ جونیئر ٹیماں دی چیمپئن شپ وی کراندی اے۔2009 وچ آئی ایچ ایف دے پاس 166 رکن ملکاں رجسٹر سن جنہاں دی ست لکھ پچانوے ہزار ٹیماں تے کم و بیش اک کروڑ نوے لکھ کھلاڑی ایہ کھیل کھیل رہے سن ۔
اصول[سودھو]
کھیل دے اصول فیڈریشن دی ویب سائٹ توں لئی جاسکدے نيں اُتے انہاں دا خلاصہ درج ذیل اے۔[۴]
خلاصہ[سودھو]
ہر میچ دو ٹیماں دے درمیان کھیلا جائے گا۔ہر ٹیم وچ کل نال کھلاڑی ہون گے جنہاں وچوں چھ میدان وچ کھیلاں گے جدوں کہ اک گول کیپر ہوئے گا۔گول کرنے دے لئی ہر ٹیم نوں گیند مخالف ٹیم دے گول وچ سُٹنا ہوئے گا۔ کھلاڑیاں نوں انہاں اصول نوں ذہن وچ رکھنا ہوئے گا۔
- گیند حاصل کرنے دے بعد کھلاڑی گیند نوں اپنے رکھ سکدا اے، دوسرے کھلاڑی نوں پاس کرسکدا اے یا سُٹ سکدا اے۔
- جے گیند کھلاڑی دے پاس اے تاں اوہ لازمی اسنوں ہر تن سیکنڈ وچ ٹپ دے گا۔
- دفاعی گول کیپر علاوہ کوئی تے کھلاڑی خواہ اس دا تعلق حملہ آور یا دفاعی ٹیم توں ہوئے چھ میٹر دے ڈی دے اندر زمین نوں نئيں چھو سکدا۔پر گیند نوں گول وچ پھینکنے دے بعد حملہ آور کھلاڑی ایسا کرسکدا اے لیکن گیند دے گول وچ جانے توں پہلے اوہ اس علاقے وچ داخل ہويا تاں گول تسلیم نئيں کيتا جائے گا۔گول کیپر اس علاقے توں باہر جاسکدا اے لیکن اسنوں گول ایریا باؤنڈری توں گزردے ہوئے گیند نوں ہتھ وچ لینے دی اجازت نئيں
- گیند گول کیپر نوں پاس نئيں کيتی جاسکدی جدوں اوہ اک مرتبہ گول ایریا وچ داخل ہوئے جائے۔
کھلاڑی گول ایریا دے اندر ہويا وچ گیند نوں ہتھ لگیا سکدے نيں، پاس دے سکدے نيں تے گول وچ وی سُٹ سکدے نيں
کھیل دا میدان[سودھو]
عالمی معیار دے مطابق کھیل دے میدان دی لمبائی 40 جدوں کہ چوڑائی 20میٹر ہُندی اے ۔چوڑائی دے رخ اُتے دو گول آمنے سامنے نصب کیتے جاندے نيں۔ انہاں گولز دے سامنے انگریزی حرف ڈی دی طرح دا نصف دائرہ لگایا جاندا اے جس دا رداس چھ میٹر ہُندا اے ۔اس نصف دائرے توں باہر اک ہور نصف دائرہ نو میٹر رداس دا لگایا جاندا اے اسنوں فری تھرو لائن کہیا جاندا اے۔ میدان دے وسط وچ اک لکیر میدان نوں لمبائی دے رخ ادھا ادھا تقسیم کردی اے۔
گول[سودھو]
گول پوسٹ دو میٹر بلند ہُندے نيں جدوں کہ تن میٹر چوڑے رکھے جاندے نيں۔کھلاریاں نوں نمایاں نظر آنے دے لئی انہاں نوں رنگ کيتا جاسکدا اے ۔کوشش کيتی جانی چاہیے کہ دونے گول پوسٹ اُتے اک ہی رنگ کيتا جائے۔
یہ وی اچھی چیز اے کہ فٹ بال دی طرح گول دے پِچھے دی طرف جال لگایا جائے تاکہ جدوں گیند گول اندر پھینکيتی جائے تاں معلوم ہوئے جائے کہ گیند پوسٹ دے اندر توں گزری اے۔
ڈی علاقہ[سودھو]
ہاکی دے ڈی دی طرح ہینڈ بال دا وی نصف دائرے دا ڈی بنایا جاندا اے ۔کھیل وچ اس ڈی دی کافی اہمیت اے کیونجے دفاعی گول کیپر دے علاوہ کوئی تے کھلاڑی خواہ اس دا تعلق کسی وی ٹیم توں ہوئے ڈی وچ داخل نئيں ہوسکدا اُتے اوہ ڈی دے اندر ہويا وچ اچھل کر گیند سُٹ سکدا اے۔
جے کوئی حملہ آور کھلاڑی ڈی وچ داخل ہُندا اے یا اس دے جسم دا کوئی حصہ ڈی اندر زمین اُتے لگدا اے تاں اس دی ٹیم دے خلاف فاؤل دتا جائے گا۔اسی طرح جے کوئی دفاعی کھلاڑی ایسا کردا اے تاں وی ایہ فاؤل ہُندا اے۔
انتظامی علاقہ[سودھو]
40 میٹر والے ضلعے دے باہر دونے ٹیماں دے متبادل کھلاریاں، کوچ تے ہور عملہ دے بیٹھنے دی جگہ بنائی جاندی اے ۔ووناں ٹیماں دا عملہ اک ہی طرف بیٹھے گا لیکن ايسے طرف ہی بیٹھے گا جس طرف انہاں دا گول ہوئے گا۔ ادھے وقت دے بعد جدوں دونے ٹیماں دے گول بدلے جاواں گے تاں عملہ دے بیٹھنے دی جگہ وی بدل جائے گی۔ میچ دے دوران اک ٹیم دا عملہ دوسری ٹیم دے عملہ دے علاقہ وچ نئيں جائے گا
وقت[سودھو]
16 سال توں ودھ کھلاڑیاں دا میچ 30 منٹ دے دو ہاف اُتے مشتمل ہُندا اے ۔دونے ہاف دے درمیان دس توں پندرہ منٹ دا وقفہ رکھیا جاندا اے ۔ادھے وقت دے بعد دونے ٹیماں گول دی جگہ بدل جاندی نيں۔ کم عمر کھلاڑیاں وچ ہر ہاف دا وقت کم کرکے 25 یا 20 منٹ وی کيتا جاسکدا اے ۔ہر ملک تے ہر ٹورنامنٹ دے اپنے اپنے اوقات ہوئے سکدے نيں
جے میچ دے اختتام اُتے دونے ٹیماں دے گول برابر ہاں تاں میچ برابری اُتے ختم ہوئے جائے گا لیکن میچ دا فیصلہ لازمی اے جداں کہ ناک آؤٹ راؤنڈ وغیرہ تاں فیر 5 منٹ دے دو اضافی وقت دتے جاسکدے نيں جنہاں دے درمیان 1 منٹ دا وقفہ ہوئے گا۔جے تب وی فاتح دا فیصلہ نہ ہوئے پائے تاں پینلٹی شوٹ آؤٹ دتے جاواں گے جدوں تک کہ فیصلہ نہ ہوئے جائے۔
میچ دے دوران ریفری ٹائم آؤٹ دے سکدا اے تے اس دی کوئی وی وجہ ہوئے سکدی اے جداں کہ کسی کھلاڑی نوں چوٹ لگ جانا، کسی کھلاڑی دی معطلی یا کورٹ دی صفائی وغیرہ۔ ايسے طرح گول کیپر دی تبدیلی دے لئی ٹائم آؤٹ دتا جاتااے۔
2012 وچ ایہ فیصلہ کيتا گیا کہ دونے ٹیماں میچ دے دوران اک منٹ اُتے مشتمل تن مرتبہ ٹائم آؤٹ لے سکدی نيں۔ ہر ہاف وچ زیادہ توں زیادہ دو مرتبہ ٹائم آؤٹ لیا جاسکدا اے۔ جدوں اک ٹیم ٹائم آؤٹ لے گی تاں دوسری ٹیم نوں از خود ٹائم آؤٹ ملے گا لیکن اس دا اپنا ٹائم آؤٹ برقرار رہے گا۔اس طرح ہر ٹیم نوں چھ مرتبہ ٹائم آؤٹ مل سکدا اے ۔قانون دے مطابق ٹائم آؤٹ کھیل دے دوران کسی وی وقت لیا جاسکدا اے اُتے اوہی ٹیم ٹائم آؤٹ لے گی جس دے پاس گیند ہوئے گی۔اس مقصد دے لئی ٹیم دا عملہ سبز رنگ دا اک کارڈ یا انگریزی حرف ٹی نوں ٹائم کیپر دے سامنے لہرائے گا۔ٹائم آؤٹ خواہ ریفری دی طرف توں ہوئے یا ٹیم دی طرف توں ٹائم کیپر گھڑی نوں روک دے گا۔
ریفری[سودھو]
اک ہی وقت وچ دو ریفری کھیل دے میدان وچ موجود ہُندے نيں دونے ہاف لائن مخالف طرف رہندے ہوئے کھیل نوں چلاندے نيں۔ بعض جگہاں اُتے اک ہی ریفری وی تعینات دی جاسکدا اے ۔ریفری دا فیصلہ حتمی ہُندا اے۔ حالات و واقعات دے مطابق دونے ریفری مل کے وی کوئی فیصلہ کرسکدے نيں۔ریفری دے فیصلے دے خلاف ايسے وقت اپیل کيتی جاسکدی اے جدوں ریفری کوئی فیصلہ قانون دے مطابق نہ دے۔
دونے ریفری اس طرح توں میچ وچ کھڑے ہُندے نيں کہ دونے ہی پورے میچ نوں دیکھ سکن تے نال ہی گیند دے باہر جانے دا وی خیال رکھ سکن۔ انہاں دونے ریفریز دے کردار وی میچ دے دوران مختلف ہوئے جاندے نيں۔جس ٹیم دے ہاف وچ گیند ہُندی اے اوتھے دا ریفری فیلڈ ریفری کہلاندا اے جدوں کہ دوسرے ہالف دا ریفری گول ریفری کہلاندا اے۔ جونہی گیند ہاف لائن دے دوسری طرف آندی اے اوداں ہی دونے ریفریز دے کردار وی تبدیل ہوئے جاندے نيں۔
آئی ایچ ایف نے ریفریز دے لئی اٹھارہ اشارے وی ترتیب دتے نيں۔ کھلاڑیاں نوں فاؤل اُتے پیلا تے سرخ کارڈ وی دکھائے جاسکدے نيں [۵] ۔ اس دے علاوہ اپنی طرف توجہ مبذول کرانے دے لئی سیٹی دا استعمال وی کيتا جاندا اے۔
ریفری دے علاوہ سکور کیپر تے ٹائم کیپر وی موجود ہُندے نيں۔ سکور کیپر دا کم دونے ٹیماں دے کیتے گولاں دا ریکارڈ رکھنا اے۔ اک سکور کیپر ايسے وقت کسی ٹیم دا گول اپنے ریکارڈ وچ درج کريں گا جدوں ریفری گول دا اشارہ دے گا۔ ايسے طرح ٹائم کیپر وقت دا خیال رکھے گا تے جونہی اسنوں ریفری دی طرف توں کسی وی قسم دے ٹائم آؤٹ دا اشارہ ملے گا گھڑی نوں روک دے گا۔ کھیل دا ادھا یا مکمل یا اضافی وقت ختم ہونے دا اشارہ یا سیٹی وی ٹائم کیپر ہی دے گا۔
کھلاڑی، متبادل کھلاڑی تے ہور عملہ[سودھو]
ہر ٹیم دے نال کھلاڑی اک وقت وچ میدان وچ اتر سکدے نيں جدوں کہ انہاں دے متبادل کھلاڑی میدان توں باہر بنچ اُتے اپنے حصے وچ موجود رہندے نيں۔گول کیپر ٹیم دے ہور کھلاڑیاں توں مختلف رنگ دا لباس پہنے گا۔کھلاڑیاں دی شرٹ اُتے نمبر موجود ہُندے نيں تے جدوں کسی کھلاڑی نوں تبدیل کرنا ہوئے نمبر دے ذریعے کسی وی وقت تبدیل کيتا جاسکدا اے لیکن ایہ کم انتظامی علاقے وچ ہوئے گا تے اس دے لئی ریفری نوں دسنے دی ضرورت ننيں۔ فٹ بال دے برعکس کھلاڑی بار بار تبدیل ہوئے سکدے نيں
جرمن ہینڈ بال دے قانون دے مطابق جونیئر ٹیم کھلاڑی ايسے وقت تبدیل کیتے جاسکدے نيں جدوں ٹائم آؤٹ لیا گیا ہوئے۔ اس دا مقصد ماہر کھلاڑیاں نوں جلد ٹیم وچ شامل ہونے توں روکنا اے۔
میدان دے کھلاڑی[سودھو]
کھلاڑی گھٹناں توں اُتے جسم دے کسی وی حصے توں گیند نوں چھو سکدے نيں۔ کوئی وی کھلاڑی تن سیکنڈ یا تن قدم توں زیادہ گیند نوں ہتھ وچ نئيں رکھ سکدا۔ جے ایہ وقت ختم ہوئے جائے تاں ریفری اس دے خلاف فاؤل دے سکدا اے۔ فاؤل توں بچنے دے لئی ضروری اے کہ کھلاڑی گیند کسی دوسرے کھلاڑی نوں پاس کرے، پھینکے یا ٹھپے دیندا رہے۔ ٹھپے دینے دے دوران اوہ صرف گیند دے اوپری حصے نوں چھو سکدا اے یعنی اس دوران گیند نوں پھڑنا فاؤل اے ۔جے ٹھپے دینے دے بعد کھلاڑی گیند نوں پھڑ لے تاں فیر اگلی مرتبہ ٹھپے دینے لے لئی لازمی اے کہ اوہ گیند نوں پھینکے یا دوسرے کھلاڑی نوں پاس کرے۔ جدوں گیند دوبارہ آئے گی تبھی اوہ دوبارہ ٹھپے دے سکدا اے ۔ڈی وچ گیند گول کیپر دے علاوہ گیند نوں ہتھ لگانا فاؤل اے تے گیند فوری طور اُتے مخالف ٹیم دتی جاسکدی اے۔
گول کیپر[سودھو]
صرف گول کیپر نوں اجازت اے کہ اوہ ڈی دے احاطے وچ حرکت سکدا اے اُتے گول کیپر ڈی دی حد توں گزردے ہوئے گیند نوں نہ تاں ہتھ وچ لے سکدا اے تے نہ ہی ٹھپے دےسکدا اے ۔گول کیپر اپنے جسم دے کسی وی حصے بشمول پیر توں گیند نوں چھو سکدا اے ۔پر گھٹناں توں تھلے چھونے دے لئی ضروری اے کہ اسنوں اوہ صرف دفاع دے مقصد دے لئی کررہیا ہوئے ورنہ ایہ فاؤل شمار ہوئے گا۔کھیل دے دوران ہی کسی گول کیپر نوں کھلاڑی توں بدلا جاسکدا اے یعنی گول کیپر کھلاڑی تے کھلاڑی گول کیپر بن سکدا اے اُتے کھلاڑی دے گول کیپر بننے دی صورت وچ اسنوں اپنی قمیض اُتے کوئی ایسا واضح نشان لگانا ہوئے گا جس توں باآسانی معلوم ہوئے سکے کہ اوہ گول کیپر اے ۔گول کیپر دی تبدیلی توں متعلق قوانین نويں نيں تے انہاں نوں 2015 وچ پہلی مرتبہ خواتین دی عالمی چیمپئن شپ وچ آزمایا گیا اس دے بعد جنوری 2016 وچ ہونے والی مرداں دی عالمی چیمپئن شپ وچ وی انہاں نوں شامل کيتا گیا۔2016 دے ریو اولمپکس وچ وی قانون استعمال کيتا گیا۔
جے گول کیپر گیند نوں گول لائن دے اُتے توں میدان توں باہر سُٹ دے تاں گیند دوبارہ ايسے ٹیم نوں ملے گی (فٹ بال وچ ایسا کرنے توں مخالف ٹیم نوں کارنر ملدا اے )۔گول کیپر ڈی دے اندر توں تھرو سُٹ سکدا اے اسنوں گول کیپر تھرو کہندے نيں (جداں کہ فٹ بال وچ گول کک ہُندی اے )۔
ڈی دے باہر گول کیپر وی عام کھلاڑی دی طرح کھیلے گا تے اس اُتے اوہی قوانین لاگو ہون گے۔اسی طرح گول کیپر گیند ہتھ وچ لے کے یا ٹھپے دیندے ہوئے اپنے ڈی وچ واپس نئيں آسکدا
ہور عملہ[سودھو]
ہر ٹیم زیادہ توں زیادہ چار افراد نوں عملہ وچ شامل کرسکدی تے ایہ عملہ کسی وی طرح کھیل وچ حصہ نئيں لے گا۔اک رکن نوں نمائندہ قرار دتا جائے گا۔ کوچ، فزیو تے منتظم اس دے علاوہ ہوئے سکدے نيں۔نمائندہ ہی اوہ شخص ہوئے گا جو ٹائم آؤٹ لے گا۔ایہی شخض ہی سکور کیپر، ٹائم کیپر تے ریفری توں گفتگو دا مجاز ہوئے گا۔ریفری دی اجازت دے بغیر عملہ دا کوئی فرد کورٹ وچ داخل نئيں ہوسکدا
گیند[سودھو]
گیند گول ہُندی اے جو چمڑے یا ايسے قسم دے کسی تے مادے توں بنائی جاندی اے ۔اس وچ وی ہويا بھری جاندی اے ۔پر اس دی سطح کھردری تے غیر چمکدار ہونی چاہیے۔ چونکہ کھلاڑی گیند نوں اک ہی ہتھ توں سیم سکدے نيں لہٰذا ہر عمر دے لحاظ توں اس دا حجم مختلف ہوئے سکدا اے۔
| سائز | کلاس | فریم (سینٹی میٹر) |
فریم (انچ) |
وزن (گرام) |
وزن (اونس) |
|---|---|---|---|---|---|
| سوم | خواتین تے مرد (16 سال توں زیادہ) | 58–60 | 23–24 | 425–475 | 15.0–16.8 |
| دوم | مرد (12 سال توں زیادہ)، خواتین 14 سال توں زیادہ) | 54–56 | 21–22 | 325–375 | 11.5–13.2 |
| ميں نے | 8 سال توں زیادہ | 50–52 | 20–20 | 290–330 | 10–12 |
تھرو[سودھو]
ریفری کھلاڑیاں نوں گیند نوں خصوصی طور اُتے پھینکے دی اجازت دے سکدا اے ۔ گول ہونے دے بعد، گیند دے میدان توں باہر جانے دے بعد، فاؤل ہونے دی صورت وچ تے ٹائم آؤٹ دی صورت وچ ۔ایسی صورت وچ گیند پھینکنے والا کھلاڑی ریفری دی سیٹی دا انتظار کريں گا۔ درج ذیل قسم دی تھرو پھینکيتیاں جاندیاں نيں۔
تھرو آف
تھرو-ان
گول کیپر تھرو
فری تھرو
ست میٹر دی تھرو
سزاواں[سودھو]
کھیل دے اصول ضوابط اُتے عمل نہ کرنے دی صورت وچ کھلاڑیاں نوں سزا دتی جاسکدی اے۔ سزا دی شدت دا انحصار صورت حال اُتے ہُندا اے۔ میدان وچ سزا سنانے دا اختیار صرف تے صرف ریفری نوں اے۔ ریفری صورت حال دے مطابق کھلاڑی یا ٹیم دے خلاف سزا دے سکدا اے۔ انہاں وچ فری تھرو یا ست میٹر دی تھرو وی شامل نيں۔ دوسرے کھلاڑیاں نوں ہتھ توں روکنا، دھکا دینا، قمیض پھڑنا کھینچنا، ٹانگاں توں ایسی کوئی حرکت کرنا جس توں مخالف کھلاڑی نوں چوٹ لگنے دا خدشہ ہوئے۔ ریفری دی سیٹی دے باوجود کھیل جاری رکھنا یا مخالف کھلاڑی دے ہتھ توں گیند کھوہنا وی فاؤل اے۔
جے ریفری نوں ایہ محسوس ہوئے کہ کھلاڑی نے جان بجھ کر فاؤل کيتا اے تاں اوہ پیلا کارڈ دکھا کر خبر دار کرسکدا اے ۔جے صورت حال زیادہ خراب محسوس ہوئے تاں کارڈ دے علاوہ دو منٹ دی معطلی دی سزا وی دتی جاسکدی اے ۔جے کسی کھلاڑی نوں دو مرتبہ دو منٹ معطلی دی سزا دتی جاچکی ہوئے تے فیر وی فاؤل کرے تاں اسنوں سرخ کارڈ دکھایا جاسکدا اے ۔جے کسی کھلاڑی نوں دو منٹ معطلی دی سزا دتی گئی اے تاں اس دی جگہ متبادل کھلاڑی میدان وچ نئيں جائے گا لیکن جے کسی کھلاڑی نوں سرخ کارڈ دکھایا گیا اے تاں مستقل طور اُتے میدان چھڈ دے گا تے ایہ میچ دے دوران واپس نئيں آئے گا۔ البتہ دو منٹ دے بعد اس کھلاڑی دی جگہ متبادل کھلاڑی آسکدا اے۔
جدید قوانین دے مطا بق کسی کھلاڑی دے پِچھے توں حملہ آور ہونا وی فاؤل اے۔ کھلاڑیاں دے علاوہ کوچ یا منتظم نوں وی ریڈ کارڈ یا دو منٹ معطلی دی سزا دتی جاسکدی اے ۔پر عملہ دے جرم اُتے کسی کھلاڑی نوں وی باہر بلايا جاسکدا اے ۔پر ایہ کھلاڑی دی سزا وچ شمار نئيں ہوئے گا۔
جب ریفری ایہ اشارہ کرے کہ گیند فوری طور اُتے مخالف ٹیم نوں دتی جائے تاں کھلاڑی نوں چاہیے کہ گیند نوں فوراََ زمین اُتے رکھ دے۔ اس کرنے وچ تاخیر دی صورت وچ دو منٹ معطلی دی سزا ہوسکدی اے ۔ریفری دے نال بحث کرنے یا اس دے فیصلے نوں تسلیم نہ کرنے اُتے وی ایہ سزا دتی جاسکدی اے۔
کھیل[سودھو]
ترتیب[سودھو]
فٹ بال دی طرح ایتھے وی کھلاڑیاں نوں انہاں دے مقام دے لحاظ توں کھلایا جاندا اے۔ ایہ تھاںواں گول کیپر دے لحاظ توں رکھے جاندے نيں لہٰذا اک ٹیم کاسجے حصہ دوسری ٹیم دے کھبے حصے دے مقابل ہُندا اے ۔بالکل کھبے حصے وچ موجود دفاعی کھلاڑی فار رائٹ (FR) کہلاندا اے جدوں کہ اس دے سامنے حملہ آور ٹیم دا لیفٹ ونگر (LW) ہُندا اے ۔اسی طرح کھبے جانب دے فار لیفٹ (FL) دے سامنے رائٹ ونگر (RW) ہوئے گا۔فار رائٹ دے کھبے جانب ہاف رائٹ (HR) جدوں کہ اس دے سامنے لیفٹ بیک کورٹ (LB) ہوئے گا۔ گول کیپر دے سامنے دو بیک سینٹر (BC) ہون گے جدوں کہ انہاں دے درمیان وچ حملہ آور ٹیم دا پائیوٹ (P) ہوئے گا۔ہاف لیفٹ (HL) دے سامنے رائٹ بیک کورٹ (RB) جدوں کہ حملہ آور ٹیم دا سنٹر بیک کورٹ (CB) درمیان وچ ہوئے گا۔
حملہ[سودھو]
- سجے تے کھبے دے کھلاڑی تیز ، مظبوط تے لمبے رکھے جاندے نيں کیونجے انہاں وچ ایہ صلاحیت ہونی چاہیے کہ اوہ طویل چھلانگاں لگیا کر گیند نوں دفاعی کھلاڑیاں دے اُتے توں گول وچ دال سکن۔ایتھے کھلاڑی دے سجے تے کھبے ہتھ دا خیال رکھیا جاندا اے۔
- لیفٹ تے رائٹ بیک کورٹ کھلاڑی وی اہم حملہ آور ہُندے نيں لٰہذا ایتھے وی لمبے کھلاڑیاں نوں ترجیح دتی جاندی اے۔
- سینٹر بیک کورٹ دا مقصد انتظامی ہُندا اے۔ عام طور اُتے ایتھے توں گول ہونا مشکل ہُندا اے ۔لہٰذا جوابی حملے دی صورت وچ ایہ کھلاڑی جلد از جلد اپنے ہاف وچ پہنچ کے دفاعی مقام سنبھالدے نيں۔
- پائیوٹ ایسا کھلاڑی ہُندا اے جو درمیان وچ رہندے ہوئے دفاعی کھلاڑیاں نوں مصروف رکھدا اے۔ اگرچہ ایتھے توں گول کرنا سب توں آسان اے لیکن اس مقام دی حفاظت دے دفاعی ٹیم دو کھلاڑی کھڑے کردی اے۔ ایتھے موجود کھلاڑی گیند نوں سجے توں کھبے تے کھبے دے سجے پاس کردا اے۔
ہر ٹیم میچ دے دوران اپنی حکمت عملی تیار کردی اے تے ضرورت دے اک دی بجائے دو پائیوٹ وی کھڑے کیتے جاسکدے نيں
دفاع[سودھو]
دفاع وچ عام طور اُتے تمام ست کھلاڑی موجود ہُندے نيں تے اپنے اپنے مقام دے لحاظ توں حملہ آور کھلاڑیاں نوں رکدے نيں۔ بعض تے اوقات زیادہ جارحانہ حکمت عملی دے لئی حملہ آور ٹیم دے اک پائیوٹ دے نال دو بیک سینٹرز کھڑے کرنے دی بجائے اک نوں ہی ایہ ذمہ داری دتی جاندی اے جدوں کہ دوسرے بیک سینٹر نوں مخالف ٹیم دے سینٹر بیک کورٹ دے نال بطور فرنٹ سینٹر کھڑا کيتا جاندا اے ۔جے اچانک جوابی حملہ ہوئے جائے تاں فرنٹ سینٹر دفاعی کھلاڑیاں دے پہنچنے توں پہلے ہی گول کرسکدا اے
جارحانہ کھیل[سودھو]
حملہ تے دفاع وچ تمام کھلاڑی ہی حصہ لیندے نيں۔ اُتے حملہ دے وقت عام طور اُتے گول کیپر شامل نئيں ہُندا لیکن کانٹے دار مقابلے کھیل دے آخری لمحات وچ گول کیپر وی حملہ آور کھلاڑیاں دی مدد دے لئی پہنچ جاندا اے ۔عام طور کھلاڑی باڑھ (لہراں) دی شکل وچ حملہ آور ہُندے نيں۔انہاں نوں پہلی دوسری تے تیسری باڑھ کہندے نيں
پہلی باڑھ
جے ریفری ایہ محسوس کرے کہ کسی ٹیم دے کھلاڑی جان بجھ کر سست کھیل رہے نيں (اکثر کھیل دے آخری لمحات وچ جدوں کوئی ٹیم تھوڑے جہے واضح فرق توں جیت رہی ہوئے تاں اوہ زیادہ دھیان دفاع اُتے دیندی اے ) تاں معفول کھیل دے متعلق خبردار کرسکدا اے ۔اس صورت وچ گیند دوسری ٹیم نوں مل جاندا اے ۔زیادہ سنگین حالات وچ پیلا کارڈ یا کسی خاص کھلاڑی دی معطلی وی ہوسکدی اے۔
دفاعی کھیل[سودھو]
عام طور اُتے تمام کھلاڑی دفاع اُتے آجاندے نيں۔ جے ایہ چھ میڑ (ڈی) دی حفاظت کر رہے ہاں تاں اسنوں 1-6 دی ترتیب کہندے نيں۔جدوں پنج کھلاڑی 6 میڑ دے دائرے وچ چلے جاواں تے اک 9 میٹر دے دائرے وچ تاں اسنوں 1-5 دی ترتیب کہندے نيں۔اک ترتیب جسنوں 4-2 دی ترتیب وی کہیا جاندا اے اس وچ دو کھلاڑی 9 میٹر جدوں کہ چار کھلاڑی 6 میٹر دے دائرے وچ ہُندے نيں۔انتہائی جارحانہ دفاعی کھیل وچ 3-3 دی حکمت عملی وی اپنائی جاندی اے جس وچ تن کھلاڑی ڈی اُتے جدوں کہ تن کھلاڑی 9 میٹر دے دائرے اُتے ہُندے نيں۔ اگرچہ ایتھے توں گیند کھو لینے دی صورت وچ گول دے امکانات کافی زیادہ ہُندے نيں لیکن دفاع وی بہت مشکل ہُندا اے۔
تنظیم[سودھو]
ہینڈ بال کلبز دی شکل وچ کھیلا جاندا اے۔ کلب مل کے ملکی سطح اُتے اک ایسوسی ایشن بناتے نيں۔عام طور اُتے ایسوسی ایشن اک منتخب تنظیم ہُندی اے جس دے ارکان کلب دے نمائندے بذریعہ ووٹ چندے نيں۔
عالم تنطیم[سودھو]
انٹرنیشنل ہینڈ بال فیڈریشن (آئی ایچ ایف) اوہ عالمی تنطیم نوں عالمی ہینڈ بال نوں منظم کردی اے ۔تمام ملکی ایسوسی ایشنز اس دا حصہ ہُندی نيں۔ ایہ وی اک منتخب شدہ تنظیم اے جس دے ارکان نوں بذریعہ ووٹ چنا جاندا اے۔
آئی ایچ ایف دی ذمہ داری اے کہ اوہ مرد و خواتین دے ٹورنامنٹ کرائے تے کھیل دی ترقی دے لئی قوانین وضع کرے[۶] نال ہی کھیل دے فروغ دے لئی کوششاں کرنا وی تنظیم دا ہی کم اے۔ ہینڈ بال دے تمام عالمی مقابلے ايسے تنظیم دے زیر انتظام ہُندے نيں۔اس وقت ہینڈ بال دا عالمی چیمپئن فرانس اے جس نے ایہ مقام 2017 دی عالمی چیمپئن شپ وچ جِتیا جدوں کہ خواتین دا عالمی چیمپئن وی فرانس اے [۷]
اس وقت ہینڈ بال دی عالمی تنظیم پنج براعظمی تنظیماں اُتے مشتمل اے جس وچ ایشئن ہینڈ بال فیڈریشن، افریقن ہینڈ بال کنفیڈریشن، پین امیریکن ٹیم ہینڈ بال فیڈریشن (شمالی تے جنوبی امریکا)، یورپی ہینڈ بال فیڈریشن تے اوشیانک ہینڈ بال فیڈریشن (بحرالکاہل دے ملکاں) شامل نيں[۸] انہاں تنطماں دا اجلاس ہر دوسال بعد منعقد ہُندا اے ۔[۹] ہینڈ بال دا کھیل اولمپکس، افریقین گیمز، ایشئن گیمز تے پین امریکن گیمز وچ شامل اے اس دے علاوہ ایہ گرمائی اولمپکس، بحیرہ روم دے کھیل تے ہور کئی مقابلاں وچ شامل اے۔ اس دوران ملکاں دے وچکار وی اس دی مقابلے ہُندے رہندے نيں۔ عالمی تنظیم انہاں تمام کھیلاں اُتے نظر رکھدی اے۔[۱۰]
عالمی مقابلے[سودھو]
- پین امریکن چیمپئن شپ (مرد وخواتین)
قومی کھیل[سودھو]
یورپ[سودھو]
- آسٹریا: ہینڈ بال لیگا آسٹریا، مرد و خواتین دی لیگ
- بیلجئم: بینے لیگ ہینڈ بال۔ ایہ مقابلے نیدرلینڈ دے تعاون توں ہُندے نيں
- بوسنیا ہرزے گوینا
- کروشیا: کروشئن فرسٹ لیگ آف ہینڈ بال
- جمہوریہ چیک: زبر ایکسٹرا لیگا
- ڈنمارک: دیمے ہینڈبال لیگن، جیک ایند جونز لیگن
- انگلینڈ: انگلینڈ ہینڈ بال ایسوسی ایشن
- فرانس: لیگو نیشنل ڈی ہینڈ بال
- جرمنی: ہینڈ بال بینڈاس لیگا
- یونان: گریک مین ہینڈ بال چیمپئن شپ
- ہنگری: مرد و خواتین دی لیگ
- آئس لینڈ: آلس ڈیلن
- اسرائیل: لیگٹ ونر
- مقدونیہ: مقدونیہ ہینڈ بال لیگ
- مونٹی نیگرو: مرد و خواتین دی درجہ اول تے دوم لیگ
- نیدرلینڈ : بیلجئم دے نال مشترکہ
- ناروے: مرد و خواتین
- پولینڈ: مرد و خواتین دی لیگ
- پرتگال: مردو خواتین دی لیگ
- رومانیہ: مرد وخواتین دی لیگ
- سکاٹ لیند: سکاٹش ہینڈ بال لیگ
- سربیا: سربین فرسٹ لیگ آف ہینڈ بال
- سلویکیا: ایکسٹرا لیگا
- سلوینیا: سلوینین فرسٹ لیگ آف ہینڈ بال، ہینڈ بال کپ آف سلوینیا
- سپین: لیگا ایسو بال
- سوئڈن مرد و خواتین دی لیگ
ہور[سودھو]
- انگولا: مرد و خواتین
- آسٹریلیا: آسٹریلین ہینڈ بال کلب چیمپئن شپ
- ہیٹی: ہیٹین ہینڈ بال لیگ
- ترکی: ترک ہینڈ بال لیگ
- ریاست متحدہ امریکا: یو ایس اے ہیند بال لیگ
- جاپان: جاپان ہینڈ بال لیگ
- ارجنٹائن: ارجنٹینا کفیڈریشن ہینڈ بال
شائقین دی حاضری[سودھو]
جدید دور وچ شائقین دی تعداد دا سب توں وڈا ریکارڈ 6 ستمبر 2014 نوں اس وقت بنا جدوں جرمن ہینڈ بال لیگ وچ ہیم برگ تے مین ہائم دے میچ دے دوران 44189 افراد دی حاضری دیکھی گئی۔ایہ مقابلہ کومرز بینک ایرینا فرینکفرٹ وچ منعقد ہويا۔اس پہلے ایہ ریکارڈ کوپن ہیگن وچ پارکنسن سٹیڈیم وچ ہونے والے مقابلے دے پاس سی جس وچ 36651 تماشائی آئے سن ۔ ایہ مقابلہ 2011 دے ڈینش کپ دا سی۔
یادگاری سکے[سودھو]
ہینڈ بال دے مقابلاں وچ کچھ یاد گاری سکے وی جاری کیتے گئے نيں۔ 2003 وچ یونان نے اک یادگاری سکہ جاری کیتے جس دی مالیت 10 یورو سی۔ ایہ سکہ 2004 وچ ہونے والے اولمپکس دے موقع اُتے منظر عام اُتے آیا۔اس سکے اُتے قدیم جدید ہینڈ بال دے کھیل نوں دکھایا گیا سی۔[۱۱]
2012 دے لندن اولمپکس دے موقع اُتے وی پنجاہ پینس مالیت دا سکہ جاری دی گیا سی۔[۱۲]
حوالے[سودھو]
- ↑ "Member Federations". International Handball Federation. http://www.ihf.info/TheIHF/MemberFederations/tabid/161/Default.aspx.
- ↑ John Anthony Cuddon, The Macmillan Dictionary of Sports and Games, p.393, Macmillan, 1980, ISBN [[Special:BookSources/0-333-19163-3
- ↑ Serinex.NET, SegaAlex in. "Handball History : HAND-BALL.ORG". http://www.hand-ball.org/historia/. Retrieved on 28 November 2017.
- ↑ "The official Handball rules (PDF)" (PDF). http://www.ihf.info/upload/Manual/IHF_STATUTS_CHAP_9A_GB.pdf. Retrieved on 30 July 2012.
- ↑ Official rules, hand signal 13
- ↑ "Regulations for IHF Competitions". International Handball Federation. September 2007. p. 10. http://www.ihf.info/upload/Manual/IHF_STATUTS_CHAP_05_GB.pdf. Retrieved on 2 February 2009.
- ↑ "France make it a double, Norway dethroned". http://www.ihf.info/en-us/mediacentre/news/newsdetails.aspx?ID=5489. Retrieved on 2017-12-18.
- ↑ "Deportes Panamericanos – Balonmano" (in Spanish). Guadalajara 2011. https://web.archive.org/web/20090204195817/http://guadalajara2011.org.mx/esp/03_deportes/deportes_origen_historia.asp?id_dep=4. Retrieved on 2 February 2009.
- ↑ "Handball at the 2007 All Africa Games in Algiers". International Handball Federation. 20 July 2007. http://www.ihf.info/front_content.php?idcat=189&idart=751. Retrieved on 2 February 2009.
- ↑ "Bylaws". International Handball Federation. September 2007. p. 7. http://www.ihf.info/upload/Manual/IHF_STATUTS_CHAP_01_GB.pdf. Retrieved on 2 February 2009.
- ↑ "Athens 2004 – Series F coins". https://www.fleur-de-coin.com/currency/olympic-euros-series-f. Retrieved on 3 September 2016.
- ↑ "London 2012 Olympic and Paralympic Games". 2012. https://web.archive.org/web/20160331142251/http://www.royalmint.com/discover/uk-coins/coin-design-and-specifications/london-2012-coins. Retrieved on 3 September 2016.
شراکت دار: انسائیکلو پیڈیا آف بریٹانیکا بعنوان "ٹیم ہینڈ بال" تریخ اشاعت 3 مئی 2017
باہرلے جوڑ[سودھو]
میڈیا دا تعلق ویکی میڈیا ہیند بال توں اے