ذات
ذات (Caste : انگریزی) اکو نسل دے انساناں دا اک نسلی گروہ ہُندا اے جیہڑا وراثتی طور تے نسل در نسل چلدا اے ۔ اک ذات دے لوکاں دیاں بولیاں مختلف ہوسکدیاں نیں پر اکو نسلی گروہ ہوݨ پاروں اوہ اک ذات ہُندی اے ۔ جے دو وکھریاں ذاتاں دے مرد تے عورت دا ویاہ ہو جاوے تاں اوہناں دی اولاد مرد دی ذات نال منسوب ہُندی اے ۔ ذات نوں جات ، جاتی یا برادری وی کہیا جاندا اے ۔ بعض اوقات ذات نوں نسلی بنیاداں تے قوم وی کہیا جاندا اے ۔ پنجاب وچ جٹ ، گجر ، راجپوت ، اعوان ، کھتری تے ہور کئی ذاتاں موجود نیں ۔ ذاتاں دی تھللی ونڈ نوں گوت کہیا جاندا اے ۔
ذات پات یا نظامِ ذاتیات (Caste System) ہندؤں وچ قدیم زمانے وچ اک نظام پایا جاندا سی۔ جس دی تہد زمانہ قدیم توں ہندو معاشرے نوں چار ذاتاں وچ تقسیم کيتا گیا اے۔ پہلا مذہبی گروہ برہمن، جو علم تے مذہب دے محافظ سن ۔ دوم چھتری یا کھتری جو دنیاوی امور دے محافظ سن ۔ سوم ویش جو زراعت یا تجارت توں دولت پیدا کردے سن ۔ چہارم شودر جو خدمت کرنے دے لئی مخصوص سن ۔ انہاں سب دی پیشےآں دے لحاظ توں اگے متعدد کئی قسماں ہوگئياں۔ بدھ مذہب نے ذات پات دی اس تفریق نوں مٹانے دی کوشش کيتی لیکن ایہ مٹ نہ سکی۔ نتیجہ ایہ ہويا کہ اچھوت تے اچھوت قوماں وجود وچ آئیاں جنہاں دی زندگی ہن وی باوجود علم دے نہایت تلخ لنگھدی اے تے عام انسانی حقوق تک توں انہاں کومحروم رکھیا جاندا اے۔ ذات پات دا نظام ہندوستان دے سوا تے کسی ملک یا معاشرے وچ نئيں پایا جاندا۔