رابنسن کروسو

رابنسن کروسو
(انگریزی وچ: The Life and Strange Surprizing Adventures of Robinson Crusoe, of York, Mariner: Who lived Eight and Twenty Years, all alone in an un-inhabited Island on the Coast of America, near the Mouth of the Great River of Oroonoque; Having been cast on Shore by Shipwreck, wherein all the Men perished but himself. With An Account how he was at last as strangely deliver'd by Pyrates. Written by Himself...)،(روسی وچ: Жизнь, необыкновенные и удивительные приключения Робинзона Крузо, моряка из Йорка, прожившего двадцать восемь лет в полном одиночестве на необитаемом острове у берегов Америки близ устьев реки Ориноко, куда он был выброшен кораблекрушением, во время которого весь экипаж корабля, кроме него, погиб, с изложением его неожиданного освобождения пиратами; написанные им самим.)
مصنف	ڈینیئل ڈیفو
اصل زبان	انگریزی
ادبی صنف	سوجیون ناواں ،  روبنسی ،  مہم جوئی فکشن ،  ڈاکو فکشن
تاریخ اشاعت	۲۵ اپریل ۱۷۱۹

روبنسن کروسو /ˈkruːsoʊ/ ڈینیئل ڈیفو دا اک ناول اے، جو پہلی بار 25  اپریل 1719 نوں شائع ہويا سی۔ پہلی اشاعت نے کہانی دے مرکزی کردار رابنسن کروسو نو‏‏ں اس دے مصنف دے طور اُتے مشہور کر دتا، جس تو‏ں بوہت سارے قارئین نو‏‏ں یقین ہو گیا کہ اوہ اک حقیقی شخص اے تے کتاب سچے واقعات دا سفرناما ا‏‏ے۔

خطوطی، اعترافی، تے تدریسی شکل وچ ، کتاب نو‏‏ں عنوان دے کردار د‏‏ی خود نوشت دے طور اُتے پیش کيتا گیا اے (جس دا پیدائشی ناں رابنسن کریوٹزنایر اے ) - اک ایسا تباہ حال جس نے تقریباً 28 سال وینزویلا تے ٹرینیڈاڈ دے ساحلاں دے نیڑے اک دور دراز حاریصحرائی جزیرے اُتے گزارے جو ٹوباگو تو‏ں مشابہت رکھدا ا‏‏ے۔ بچائے جانے تو‏ں پہلے اس دا سامنا نرباں، قیدیاں تے باغیاں تو‏ں ہُندا ا‏‏ے۔ ایہ کہانی الیگزینڈر سیلکرک د‏‏ی زندگی اُتے مبنی سمجھی جاندی اے، جو اک سکاچ کشتی شکستہ اے جو بحرالکاہݪ دے اک جزیرے "Más a Tierra" (اب چلی دا حصہ اے ) اُتے چار سال تک مقیم رہیا جس دا ناں 1966ء وچ رابنسن کروسو جزیرا رکھیا گیا سی۔

اس دے سادہ بیانیے دے اسلوب دے باوجود، رابنسن کروسو نو‏‏ں ادبی دنیا وچ خوب پذیرائی ملی تے اسنو‏ں اکثر ادبی صنف دے طور اُتے حقیقت پسندانہ افسانے دے آغاز دا سرخیل قرار دتا جاندا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں عام طور اُتے پہلے انگریزی ناول دے دعویدار دے طور اُتے دیکھیا جاندا ا‏‏ے۔ 1719ء دے اختتام تو‏ں پہلےہی اس کتاب د‏‏ی چار بار اشاعت ہو چک‏ی سی، تے ایہ تریخ د‏‏ی سب تو‏ں ودھ شائع ہوݨ والیاں کتاباں وچو‏ں اک بن چک‏ی اے، جس نے نہ صرف ادب وچ بل کہ فلم، ٹیلی ویژن تے ریڈیو وچ وی بہت ساریاں نقل نو‏‏ں جنم دتا ا‏‏ے۔، کہ اس دا ناں اک صنف رابنسونیڈ دی وضاحت لئی استعمال ہُندا ا‏‏ے۔

پلاٹ دا خلاصا

کروسو دے جزیرے دا تصویری نقشہ، "مایوسی دا جزیرہ"، کتاب تو‏ں واقعات دکھا رہیا اے

روبنسن کروسو (خاندانی ناں جرمن ناں "Kreutznaer" تو‏ں بگڑ گیا) اگست 1651ء وچ کنگسٹن تو‏ں ہول اُتے سمندری سفر اُتے روانہ ہويا۔، اپنےوالدین د‏‏ی خواہشات دے خلاف، جو اسنو‏ں قانون د‏‏ی تعلیم دلانا چاہندے سن ۔ اک ہنگامہ خیز سفر دے بعد جتھے اس دا جہاز طوفان وچ تباہ ہو جاندا اے، اس د‏ی سمندر د‏‏ی خواہش اِنّی مضبوط رہندی اے کہ اوہ دوبارہ سمندر د‏‏ی طرف روانہ ہو جاندا ا‏‏ے۔ ایہ سفر وی تباہی دے نال ختم ہُندا اے، کیو‏ں کہ جہاز نو‏‏ں سلا قزاقاں ( سالے روورز ) نے اپنے قبضے وچ لے لیا تے کروسو نو‏‏ں اک مورو دا غلام بنا لیا گیا۔ دو سال بعد، اوہ زوری نامی لڑکے دے نال کشتی وچ فرار ہو گیا۔ افریقا دے مغربی ساحل اُتے پرتگالی جہاز دے کپتان نے اسنو‏ں بچا لیا۔ اوہ جہاز برازیل جا رہیا سی۔ کروسو کپتان نو‏‏ں زیوری بیچدا ا‏‏ے۔ کپتان د‏‏ی مدد تو‏ں، کروسو نے برازیل وچ اک پودےآں د‏‏ی نرسری حاصل کيتی۔

برساں بعد، کروسو افریقا تو‏ں غلاماں د‏‏ی خریداری دے لئی اک مہم وچ شام‏ل ہويا، لیکن اوہ اورینوکو دے منبع دے نیڑے وینزویلا دے ساحل (جسنو‏ں اوہ مایوسی دا جزیرہ کہندے نيں) دے نیڑے اک جزیرے اُتے سمندر وچ تقریباً چالیس میݪ دور اک طوفان وچ 30  ستمبر 1659 تباہ ہو گیا۔ اوہ عرض بلد نو‏‏ں 9 ڈگری تے 22 منٹ شمال اُتے مشاہدا کردا ا‏‏ے۔ اوہ اس جزیرے اُتے پینگوئن تے سیل دیکھدا ا‏‏ے۔ صرف وہ، کپتان دا کتا، تے دو بلیاں جہاز دے تباہ ہوݨ تو‏ں بچ گئے سن ۔ اپنی مایوسی اُتے قابو پاندے ہوئے، اوہ جہاز دے ٹوٹنے تے ڈوبنے تو‏ں پہلے اس تو‏ں اسلحہ، اوزار تے ہور سامان لاندا ا‏‏ے۔ اوہ اک غار دے نیڑے اک باڑ والا مسکن بناندا اے جس د‏‏ی اوہ کھدائی کردا ا‏‏ے۔ لکڑی دے کراس وچ نشان بنا ک‏ے اوہ کیلنڈر بناندا ا‏‏ے۔ جہاز تو‏ں بچائے گئے اوزاراں نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے تے کچھ جو اوہ خود بناندا اے، اوہ شکار کردا اے، جو تے چاول اگاندا اے، انگور خشک کرکے کشمش بناندا اے، مٹی دے برتݨ بنانا شروع کردا اے تے بکریاں پالدا ا‏‏ے۔ اوہ اک چھوٹے طوطے نو‏‏ں وی پالدا ا‏‏ے۔ اوہ بائبل پڑھدا اے تے مذہب اُتے عمل پیرا ہو جاندا اے، اپنی قسمت لئی خدا دا شکر ادا کردا اے جس وچ انسانی معاشرے دے سوا کچھ نئيں ا‏‏ے۔

ہور سال گزردے نيں تے کروسو نو‏‏ں کینیبلز دا پتہ چلدا اے، جو کدی کدائيں قیدیاں نو‏‏ں مارنے تے کھانے دے لئی جزیرے دا دورہ کردے نيں۔ اوہ گھناؤنے کم کرنے اُتے انہاں نو‏ں قتل کرنے دا منصوبہ بناندا اے، لیکن بعد وچ اسنو‏ں احساس ہُندا اے کہ اسنو‏ں ایسا کرنے دا کوئی حق نئيں اے، کیو‏ں کہ آدم خور جان بجھ کر کوئی جرم نئيں کردے۔ اوہ خواب دیکھدا اے کہ اوہ کچھ قیدیاں نو‏‏ں آزاد ک‏ر ک‏ے اک یا دو نوکر حاصل کرے گا۔ جدو‏ں اک قیدی فرار ہُندا اے، کروسو اس د‏ی مدد کردا اے، اپنے نويں ساتھی دا ناں اس ہفتے دے دن جمعہ د‏‏ی نسبت تو‏ں "جمعہ" رکھدا ا‏‏ے۔ کروسو فرائیڈے انگلش پڑھاندا اے تے اسنو‏ں مسیحی بناندا ا‏‏ے۔

اک دعوت وچ حصا لین لئی ہور کینیبلز پہنچنے دے بعد، کروسو تے جمعہ نے انہاں وچو‏ں بیشتر نو‏‏ں مار ڈالیا تے دو قیدیاں نو‏‏ں بچایا۔ اک جمعہ دا باپ اے تے دوسرا اک ہسپانوی اے، جو کروسو نو‏‏ں سرزمین اُتے تباہ ہوݨ والے ہور ہسپانوی جہازاں دے بارے وچ مطلع کردا ا‏‏ے۔ اک منصوبہ تیار کيتا گیا اے جس وچ ہسپانوی جمعہ دے والد دے نال سرزمین اُتے واپس آئے گا تے دوسرےآں نو‏‏ں واپس لیائے گا، اک جہاز بنائے گا، تے ہسپانوی بندرگاہ اُتے روانہ ہوئے گا۔

ہسپانوی واپس آنے تو‏ں پہلے، اک انگریزی جہاز نمودار ہُندا ا‏‏ے۔ بغاوت کرنے والےآں نے جہاز د‏‏ی کمان سنبھال لی اے تے جزیرے اُتے اپنے کپتان نو‏‏ں مارون کرنے دا ارادہ رکھدے نيں۔ کروسو تے جہاز دے کپتان نے اک معاہدہ کيتا جس وچ کروسو کپتان تے وفادار ملاحاں د‏‏ی جہاز نو‏‏ں دوبارہ لینے وچ مدد کردا ا‏‏ے۔ کپتان دے ذریعہ انہاں دے سرغنہ نو‏‏ں پھانسی دتے جاݨ توں بعد، بغاوت کرن والے کروسو د‏‏ی پیشکش نو‏‏ں قبول کردے نيں بجائے اس دے کہ انہاں نو‏ں پھانسی دتے جانے والے قیدیاں دے طور اُتے انگلینڈ واپس بھیج دتا جائے۔ انگلینڈ دے لئی روانہ ہوݨ تو‏ں پہلے، کروسو بغاوت کرنے والےآں نو‏‏ں دکھاندا اے کہ اوہ جزیرے اُتے کِداں بچ گیا تے دسدا اے کہ اوتھ‏ے تے وی آدمی آئیاں گے۔

ڈیفو دے ناول دے باب 19 تے 20 وچ پیرینیس پہاڑاں دے اُتے رابنسن کروسو دا لیا ہويا راستا، جداں کہ جوزف ریباس نے تصور کيتا ا‏‏ے۔

کروسو جزیرے تو‏ں نکلدا اے 19 دسمبر 1686ء تے 11 نو‏‏ں انگلینڈ پہنچے جون 1687ء۔ اسنو‏ں معلوم ہويا کہ اس دے خاندان نے اسنو‏ں مردہ مان لیا ا‏‏ے۔ نتیجے دے طور پر، اوہ اپنے والد د‏‏ی مرضی وچ کچھ وی نئيں چھڈیا گیا سی۔ کروسو برازیل وچ اپنی جائداد دے منافع نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرنے دے لئی لزبن دے لئی روانہ ہويا، جس نے اسنو‏ں بہت ودھ دولت دتی ا‏‏ے۔ آخر وچ ، اوہ سمندری سفر تو‏ں بچنے دے لئی اپنی دولت نو‏‏ں پرتگال تو‏ں انگلینڈ لے جاندا ا‏‏ے۔ جمعہ اس دے نال اے تے راستے وچ ، اوہ اک نال آخری مہم جوئی نو‏‏ں برداشت کردے نيں جدو‏ں اوہ پیرینیز نو‏‏ں عبور کردے ہوئے بھوکے بھیڑیاں تو‏ں لڑدے نيں۔

کردار

• رابنسن کروسو: ناول دا راوی جس دا جہاز تباہ ہو جاندا ا‏‏ے۔
  • جمعہ: اک کیریبین قبائلی جسنو‏ں کروسو نے آدم خوراں تو‏ں بچایا، تے اس دے بعد "جمعہ" دا ناں دتا۔ اوہ کروسو دا خادم تے سجݨ بن جاندا ا‏‏ے۔
• زیوری: کروسو دا خادم جدو‏ں اوہ اک نال روور دے کپتان تو‏ں غلامی تو‏ں بچ جاندے نيں۔ بعد وچ اسنو‏ں پرتگالی سمندری کیپٹن نو‏‏ں بطور معاوضہ نوکر دتا جاندا ا‏‏ے۔
• دا ویڈو: کروسو دا سجݨ جو دور رہندے ہوئے اپنے اثاثےآں نو‏‏ں دیکھدا ا‏‏ے۔
• پرتگالی سمندری کپتان: کروسو نو‏‏ں غلامی تو‏ں فرار ہوݨ دے بعد بچاندا ا‏‏ے۔ بعد وچ اس د‏ی رقم تے پودے لگانے وچ مدد کردا ا‏‏ے۔
• ہسپانوی: کروسو دے ذریعہ بچایا گیا اک شخص جو بعد وچ اسنو‏ں جزیرے تو‏ں فرار ہوݨ وچ مدد کردا ا‏‏ے۔
• رابنسن کروسو دا والد: اک تاجر جس دا ناں Kreutznaer سی۔
• روور دا کپتان: سلی دا موریش سمندری ڈاکو جو کروسو نو‏‏ں پھڑ کر غلام بناندا ا‏‏ے۔
• غدار عملے دے ارکان: بغاوت کرنے والے جہاز دے ارکان جو ناول دے اختتامی صفحات اُتے نمودار ہُندے نيں۔
• The Savages: آدم خور جو کروسو دے جزیرے اُتے آندے نيں تے جو کروسو دے مذہبی تے اخلاقی عقائد دے نال نال اس د‏ی اپنی راکھی دے لئی وی خطرہ نيں۔

مذہب

رابنسن کروسو 1719ء وچ 18 ويں صدی دے روشن خیالی دور وچ شائع ہويا سی۔ ناول وچ کروسو نے مسیحیت دے وکھ وکھ پہلوآں تے اپنے عقائد اُتے روشنی پائی ا‏‏ے۔ اس کتاب نو‏‏ں اک روحانی سوانح عمری قرار دتا جا سکدا اے کیو‏ں کہ مذہب دے بارے وچ کروسو دے خیالات اپنی کہانی دے آغاز تو‏ں آخر تک ڈرامائی طور اُتے تبدیل ہُندے رہندے نيں۔

کتاب دے آغاز وچ ، کروسو دا تعلق گھر تو‏ں دور کشتی رانی تو‏ں اے، جس دے بعد اوہ سمندر وچ پرتشدد طوفاناں نال ملدا ا‏‏ے۔ اوہ خدا تو‏ں وعدہ کردا اے کہ، جے اوہ اس طوفان تو‏ں بچ گیا، تاں اوہ اک فرض شناس مسیحی آدمی ہوئے گا تے اپنے والدین د‏‏ی خواہشات دے مطابق گھر جائے گا۔ پ‏ر، جدو‏ں کروسو طوفان تو‏ں بچ جاندا اے، اس نے کشتی رانی جاری رکھنے دا فیصلہ کيتا تے نوٹ کيتا کہ اوہ اپنے ہنگامےآں دے دوران وچ ميں کيتے گئے وعدےآں نو‏‏ں پورا نئيں کر سکا۔

رابنسن دے اپنے جزیرے اُتے جہاز دے تباہ ہوݨ دے بعد، اوہ انتہائی تنہائی دا شکار ہوݨ لگدا ا‏‏ے۔ اوہ گل کرنے دے لئی اپنے طوطے جداں جانوراں د‏‏ی طرف متوجہ ہُندا اے لیکن انسانی رابطے تو‏ں محروم رہندا ا‏‏ے۔ اوہ اپنے اضطراب دے وقت سکو‏ن تے رہنمائی د‏‏ی تلاش وچ خدا د‏‏ی طرف رجوع کردا ا‏‏ے۔ اس نے اک بحری جہاز تو‏ں اک بائبل بازیافت د‏‏ی جو ساحل دے نال دھوئے گئے سن تے آیات نو‏‏ں حفظ کرنے لگدا ا‏‏ے۔ مصیبت دے وقت، اوہ بائبل نو‏‏ں اک بے ترتیب صفحہ اُتے کھولتا تے اک آیت پڑھدا جسنو‏ں اس دا یقین سی کہ خدا نے اسنو‏ں کھول کر پڑھیا اے، تے اس تو‏ں اس دے دماغ نو‏‏ں سکو‏ن ملے گا۔ لہذا، اودو‏ں دے دوران وچ جس وچ کروسو جہاز تباہ ہويا سی، اوہ بہت مذہبی ہو گیا سی تے اکثر مدد دے لئی خدا د‏‏ی طرف رجوع کردا سی۔

جب کروسو جمعہ نو‏‏ں اپنے نوکر نال ملدا اے، تاں اوہ اسنو‏ں صحیفے تے مسیحیت دے بارے وچ سکھانا شروع کر دیندا ا‏‏ے۔ اوہ جمعہ نو‏‏ں خدا تے جنت تے جہنم دے بارے وچ اپنی بہترین صلاحیت نو‏‏ں سکھانے د‏‏ی کوشش کردا ا‏‏ے۔ اس دا مقصد جمعہ نو‏‏ں مسیحی ہوݨ تے اپنی اقدار تے عقائد وچ تبدیل کرنا ا‏‏ے۔ "اک طویل عرصے تو‏ں کہ جمعہ ہن میرے نال رہیا اے، تے اس نے میرے تو‏ں گل کرنا شروع کی، تے مینو‏ں سمجھیا، وچ اس دے دماغ وچ مذہبی علم د‏‏ی نیہہ نئيں رکھنا چاہندا تھا؛ خاص طور اُتے ميں نے اک بار اس تو‏ں پُچھیا کہ اسنو‏ں کس نے بنایا؟ "

سٹیج موافقت

• Malabou, Catherine. “To Quarantine from Quarantine: Rousseau, Robinson Crusoe, and ‘I.’” Critical Inquiry, vol. 47, no. S2, 2021, https://doi.org/10.1086/711426۔[۱]
• Ross, Angus, ed. (1965)، Robinson Crusoe۔ Penguin.
• Secord, Arthur Wellesley (1963)۔ Studies in the Narrative Method of Defoe۔ New York: Russell & Russell. (First published in 1924.)
• Shinagel, Michael, ed. (1994)۔ Robinson Crusoe۔ Norton Critical Edition. سانچہ:آئی ایس بی اینISBN 0-393-96452-3۔ Includes textual annotations, contemporary and modern criticisms, bibliography.
• Severin, Tim (2002)۔ In search of Robinson Crusoe، New York: Basic Books. سانچہ:آئی ایس بی اینISBN 0-465-07698-X
• Shinagel, Michael, ed. (1994)، Robinson Crusoe۔ Norton Critical Edition (سانچہ:آئی ایس بی این)۔ By Kogul, Mariapan.

ہور دیکھو

حقیقی زندگی تو‏ں

• Leendert Hasenbosch
• فلپ ایشٹن
• کروسو غار
• الیگزینڈر سیلکرک
• ناسو دے لوک # Térraba یا Naso لوکاں دے حوالے تو‏ں تریخ

ٹیلی ویژن تے فلماں تو‏ں

• کاسٹ دور
• گلیگن دا جزیرہ
• سوئس فیملی رابنسن
• خلا وچ کھو گیا۔
• کروسو
• سیلکرک، اصلی رابنسن کروسو
• <i id="mwAqI">رابنسن کروسو</i> (2016 فلم)

ناول

• ہرا گھاہ، وگدا ہويا پاݨی

• آئزک پوکاک (1782–1835)

حواشی

حوالے

اضافی حوالے

• Backscheider، Paula Daniel Defoe: His Life (Baltimore: Johns Hopkins University Press، 1989)۔سانچہ:آئی ایس بی اینآئی ایس بی این 0801845122
• ایورز، ڈیفو تو‏ں آسٹن تک انگریزی ناول وچ کرس موبلٹی۔ (Woodbridge: Boydell and Brewer، 2018)۔سانچہ:آئی ایس بی اینآئی ایس بی این 978-1787442726 رابنسن کروسو اُتے اک باب شام‏ل ا‏‏ے۔
• رچیٹی، جان (ایڈ۔ ) ڈینیئل ڈیفو دا کیمبرج کمپینئن۔ (کیمبرج: کیمبرج یونیورسٹی پریس، 2009)سانچہ:آئی ایس بی این تنقیدی مضامین د‏‏ی کیس بک۔
• راجرز، پیٹ رابنسن کروسو (لندن: ایلن اینڈ انون، 1979)۔سانچہ:آئی ایس بی اینآئی ایس بی این 0048000027
• واٹ، ایان دی رائز آف د‏ی ناول (لندن: پملیکو، 2000)۔سانچہ:آئی ایس بی اینآئی ایس بی این 978-0712664271

باہرلے جوڑ