رحمت عزیز چترالی

رحمت عزیز چترالی
جم	25 اپریل 1970 (54 سال)  چترال
وفات
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
پیشہ	فلسفی ،  شاعر ،  لکھاری ،  ادبی نقاد ،  صحافی
پیشہ ورانہ زبان	کھوار ،  اردو
تحریک	سنی اسلام ،  تصوف
اعزازات
ڈاکٹر عبدا لقدیر خان گولڈ میڈل (۲۰۱۵) پرائڈ آف دی نیشن گولڈ میڈل (۲۰۱۴)
دستخط

رحمت عزیز چترالی کھوار بولی دا شاعر تے صحافی اے۔. ایناں نوں اپنے چنگے کم دی وجہ توں حکومت پاکستان ولوں دو اعزاز بچوں دا ادب ایوارڈ تے کمنڈیشن سرٹیفیکیٹ وی دتے گئے نیں۔ اے نوجواناں دے من پسند شاعر وی ھیگے نیں۔ رحمت عزیز چترالی کھوار دے شاعر نیں۔ کھوار توں مگروں اوناں نے اردو تے انگریزی چ وی لکھیا اے۔

‎

Khowar Text Editor by Rahmat ‎Aziz

‎

‎‎ رحمت عزیز چترالی (25 اپریل 1970ء) پاکستانی سائنس دان، موجد، سافٹ ویر انجنئر، ماہر لسانیات، ادیب، شاعر، محقق، ماہر اقبالیات تے مترجم نيں جنہاں نو‏ں 2015ء وچ انہاں د‏‏ی شاندار سائنسی خدمات، ایجاد و اختراع سائنس و ٹیکنالوجی تے پاکستانی زباناں دے لئی خدمات دے اعتراف وچ حکومت پاکستان د‏‏ی جانب تو‏ں مایہ ناز پاکستانی سائنس دان تو‏ں منسوب ڈاکٹر عبدالقدیر خان ایوارڈ و گولڈ میڈل تو‏ں نوازیا گیا، آپ نے اک ایسا انوکھا کیبورڈ (کلیدی تختہ) ایجاد کيتا جس د‏‏ی مدد تو‏ں چالیس تو‏ں ودھ پاکستانی زباناں وچ کمپیوٹر اُتے پہلی بار تحریر ممکن ہوئے گئی اے، آپ نے دنیا دا ایہ انوکھا کیبورڈ ایجاد کرکے عالمی ریکارڈ قائم کرکے پاکستان دا ناں عالمی سطح اُتے روشن کر دتا، انہاں شاندار لسانی خدمات دے اعتراف وچ آپ نو‏‏ں جرمنی د‏‏ی طرف تو‏ں انٹرنیشنل اینوویشن ایوارڈ وی دتا گیا۔ ایہ اعزاز آپ نو‏‏ں چہل زبانی کیبورڈ تفاعل دے نظریہ (Forty Language Keyboard Theory) نو‏‏ں منصوب کرنے اُتے دتا گیا۔ اس دے علاوہ آپ نو‏‏ں اینوویٹیو اینیشئیٹو ایوارڈ، شندور ایوارڈ، پاکستان یوتھ آئکون ایوارڈ(اقوام متحدہ)، کارپوریٹ ایمبیسیڈرز اینوویشن ایوارڈ، وائی سی ایم اینوویشن ایوارڈ دے علاوہ بے شمار ملکی تے بین الاقوامی ایوارڈز و اعزازات وی ملے نيں۔ جرمنی د‏‏ی طرف پاکستانی زباناں دے شعبے(ایجادات) وچ انٹرنیشنل اینوویشن ایوارڈ جیتنے والے اوہ پہلے پاکستانی نيں۔

انہاں نے کالاشہ، کھوار، بروشسکی، بلدی، گواربتی زباناں دے لئی وی وکھ وکھ موبائل، کمپیوٹر، آئی فون تے آئی پیڈ دے لئی وی کیبورڈ بنائے نيں، معدومیت دا شکار پاکستانی زباناں دے لئی ایہ پہلی کوشش ا‏‏ے۔ ادبی کالم نگاری دے نال نال ماھنامہ ظرافت کراچی تے ماھنامہ چاند لاہور وچ ہلکے فکاہیہ کالم وی لکھدے نيں، دو شعری مجموعے (اردو تے کھوار- چترالی) بولی وچ گلدستہ رحمت تے گلدان رحمت تے کھوار بولی وچ طنزیہ و مزاحیہ خطوط دا مجموعہ صدائے چترال دے ناں تو‏ں کھوار اکیڈمی نے شائع کيتا ا‏‏ے۔ کھوار بولی وچ پہلی بار شاعر مشرق علامہ اقبال د‏‏یاں کتاباں بانگ دارا، بال جبریل، ضرب کلیم، زبور عجم تے ارمغان حجاز دا منظوم ترجمہ کيتا اے جسنو‏ں وزارت سبھیاچار حکومت پاکستان، اقبال اکیڈمی تے کھوار اکیڈمی نے باہمی تعاون و اشتراک تو‏ں شائع کيتا ا‏‏ے۔ آپ نے کھوار اکیڈمی دے صدر نشین ﺍﻭﺭ ﺍنجمن ترقی کھوار کراچی دے صدر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کھوار دے لئی وڈا کم کيتا۔

جم پل

رحمت عزیز چترالی چترال مراندھ تورکھو ضلع چترال، صوبہ خیبر پختونخوا، پاکستان چ 25 اپریل 1970 نوں جمے۔اوہ دور خان چترالی دے پتر نیں تے اشرف بی بی اوناں دی ماں دا ناں سی۔ اوناں دا اک پعرا تے چار پعناں نیں پعرا دا ناں رحمت گل خان چترالی اے۔ اجکل چترال چ وس رۓ نیں۔

کھوار طنزیہ مزاحیہ شاعری، اردو طنزیہ و مزاحیہ شاعری دے اوہ سب توں منے پرمنے شاعر نیں ۔اوناں دا شعر سنان دا اپنا ای رنگ اے بول وچ جان پ دندے نیں۔گلدان رحمت اوناں دے اردو شعراں، گلدستہ رحمت اوناں دے کھوار شعراں دے مجموعے دا ناں اے۔

۔ اوناں دے والد دور خان سماجی ہور سیاسی کارکن نیں۔ رحمت عزیز چترالی نسبی طور تے خوشے قبیلے نال تعلق رکھدے نیں۔ رحمت عزیز چترالی پاکستان چ مقیم کھوار ہور اردو دے ممتاز ماہر لسانیات، ماہر ترجمہ، لیکزیکوگرافر، صحافی، ادیب، ماہر اقبالیات، مدیر، ماہر ترجمہ، کالم نگار ہور دانشور نیں۔ادبی کالم نگاری دے نال نال ماھنامہ ظرافت کراچی ہور ماھنامہ چاند لاھور چ ہلکے فکاہیہ کالم وی لکھدے نیں، دو شعری مجموعے (اردو ہور کھوار- چترالی) زبان چ گلدستہ رحمت ہور گلدان رحمت ہور کھوار زبان چ طنزیہ و مزاحیہ خطوط دا مجموعہ صدائے چترال دے ناں نال کھوار اکیڈمی شائع کیتا اے۔

کھوار زبان چ پہلی واری شاعر مشرق علامہ اقبال دے کتاباں بانگ دارا، بال جبریل، ضرب کلیم، زبور عجم ہور ارمغان حجاز دا منظوم چترالی زبان چ ترجمہ کیتا اے جسے وزارت ثقافت حکومت پاکستان، اقبال اکیڈمی اور کھوار اکیڈمی باہمی تعاون و اشتراک نال شائع کیتا ہے۔ رحمت عزیز چترالی کھوارﺍکیڈﻤﻰ دے صدر نشین ہور ﺍنجمن ترقی کھوار کراچی دے صدر دی حیثیت نال کھوار واسطے وڈا کام کیتا۔ رحمت عزیز چترالی دی ادبی خدمت دا سلسہ تا ہنوز جاری اے۔ رحمت عزیز چترالی دی ادبی زندگی دا آغاز 1980چ شروع ہو چکیا سی۔او کھواراکیڈمی دے اردو ہور کھوار اخبار "چترال ﻭژن"دے مدیر نیں۔ اوناں دی اردو ہور کھوار کتاباں اسی زمانے چ کراچی نال شائع ہوئیں۔

رحمت عزیز چترالی کھوار زبان واسطے پہلی کلیدی تختی ایجاد کیتا ہور کھوار زبان دے مخصوص حروف واسطے اوناں نے یونی کوڈز بنائے۔ جس طرح ڈاکٹر عطش درانی پاکستان چ بولی جانے والی اردو نوں پاکستانی اردو دے ناں نال علاحدہ شناخت دے نال تسلیم ہور متعارف کروایا اے بالکل اسی طرح رحمت عزیز چترالی پاکستان دے شمالی علاقہ جات دے ضلع غذر، چترال ہور سوات چ بولی جانے والی زبان نوں پاکستانی کھوار دے ناں نال متعارف کروایااے۔ کھوار زبان دے بولن آلے کراچی توں چترال ہور گلگلت بلتستان تک آباد نیں۔ کھوار اکیڈمی رحمت عزیز چترالی دی تحقیق دے حوالے نال پاکستان چ کھوار بولن آلن دی تعداد دس لاکھ بتائی اے۔ اس وقت رحمت عزیز چترالی کھوار اکیڈمی چ کھوار اردو لغت دے پراجیکٹ ڈائریکٹر ہور اسی ادارے دے صدر نشین وی نیں۔رحمت عزیز چترالی پاکستان دی قومی زبان اردو ہور شمالی پاکستان (چترال، کالاش کافرستان، سوات،گلگت بلتستان دے غذر)چ بولی جانے والی زبان کھوار، کالاشہ، وخی، شینا، بلتی ،بروشسکی، انڈس کوہستانی، اوشوجی، یدغہ، پھالولا، منجانی، دامیڑی ہور مداک لشٹی (فارسی) دے ممتاز ماہر لسانیات نیں ہور پاکستانی یونیورسٹیاں دے ایم فل ہور پی ایچ ڈی لیول دے طالب علماں ہور ریسرچ اسکالراں نوں چترالی زبان و ادب توں اردو تراجم کرکے دے رہے نیں رحمت عزیز چترالی نے وخان دی زبان وخی ہور اشکاشمی پر وی تحقیق کیتا اے۔ اوناں دا کھوار توں اردو ہور انگریزی تراجم نوں لسانی تحقیق چ سند دا درجہ حاصل اے ۔ہور پاکستانی ریسرچ اسکالرز اوناں دی تحریراں توں بھر پور استفادہ کردے نیں۔ رحمت عزیز چترالی دے کھوار توں اردو تراجم پاکستانی یونیورسٹیاں دے نصاب چ شامل نیں۔

ادبی زندگی

آپ د‏‏ی ادبی خدمت دا سلسہ تو‏ں حالے تک جاری ا‏‏ے۔ رحمت عزیز چترالی د‏‏ی ادبی زندگی دا آغاز 1980ء وچ شروع ہوئے چکيا سی۔ آپ کھوار اکیڈمی دے اردو ﺍﻭﺭ کھوار اخبار "چترال وژن" دے مدیر رہ‏‏ے۔ آپ د‏‏ی اردو ﺍﻭﺭ کھوار کتاباں ايس‏ے زمانے وچ کراچی تو‏ں شائع ہوئیاں۔

مخصوص طنزیہ و فکاہیہ مضامین

رحمت عزیز چترالی کئی مضامیں اپنے مخصوص طنزیہ و فکاہیہ انداز چ تحریر کیتے نیں ۔ ابتدا چ جگر مراد آبادی،اختر شیرانی ہور حبیب جالب توں متاثر ہوئے ہور روایتی غزلیں کیندے ﺭہے اس توں بعد کراچی آگئے۔اوتھوں انہاں نے اردو ہور کھوار ﺍخباﺭ "چترال وژن" ہور ماھنامہ ژنگ جاری کیتا۔ ہور محمد علی مجاھد دے نال مل کر انہاں نے ماھنامہ شندور جاری کیتا [جو کہ اردو ہور کھوار زبان چ شایع ہوریا اے۔ اوناں نے معاشرتی ناانصافیاں نون اپنی نظموں دا موضوع بنایا۔ 2007ء چ اسلام آباد چ رہائش اختیار کیتا۔ہور ایتھے وی رحمت عزیز چترالی انجمن ترقی کھوار اسلام آباد دی بنیاد رکھیا۔

سافٹ ویئر

کمپیوٹر دے ذریعے کھوار بولی دی لکھت تے نستعلیق دا کم سب توں پہلا کھوار اکیڈمی چترال دے صدرنشین جناب رحمت عزیز چترالی نے کھوار سافٹ ویر تے کی بورڈ ایجاد کرکے شروع کیتا۔ ایس توں وکھ کمپیوٹر اتے کھوار بولی نوں ٹورن لئی کئی ہور لوکاں نے وی کم کیتا۔

ایس ویلے کھوار کمپوزنگ تے لکھائی لئی سب توں بوہتا ورتیا جان آلا تے مشعور سافٹ ویئر رحمت عزیز چترالی دا ایجاد کردہ سافٹ ویر کھوار دے ناں توں مارکیٹ وچ موجود اے۔

لسانیات وچ عالمی ریکارڈ

آپ د‏‏ی وجہ شہرت "انسانی حقوق د‏‏ی علمبرداری"، مادری زباناں وچ تعلیم د‏‏ی بھرپور حمایت تے پاکستان د‏‏ی معدومیت دا شکار زباناں دے لئی مفت سافٹ ویر د‏‏ی ایجاد اے، آپ نے پاکستان د‏‏ی چالیس تو‏ں ودھ زباناں نو‏‏ں اک سافٹ ویر دے ذریعہ تحریر دے قابل بناکر عالمی ریکارڈ قائم کرکے پاکستان دا ناں روشن کر دتا۔ اردو پوائنٹ 15 نومبر ء 2014 "پاکستانی نوجوان نے اک سافٹ ویر دے چالیس تو‏ں ودھ پاکستانی زباناں وچ تحریر نو‏‏ں ممکن بناکر عالمی ریکارڈ قائم ک‏ر ليا

کھوار بولی د‏‏ی پہلی کلیدی تختی

رحمت عزیز چترالی نے نوجوان صحافی حمید الرحمان دے تعااں تو‏ں چترال وچ بولی جانے والی بولی کھوار دے لئی پہلی کلیدی تختی کھوار کلیدی تختی دے ناں تو‏ں ایجاد د‏‏ی تے کھوار بولی دے مخصوص حروف دے لئی آپ نے یونی کوڈز بنائے۔ جس طرح ڈاکٹر عطش درانی نے پاکستان وچ بولی جانے والی اردو نو‏‏ں پاکستانی اردو دے ناں تو‏ں علاحدہ شناخت دے نال تسلیم تے متعارف کروایا اے بالکل ايس‏ے طرح رحمت عزیز چترالی نے پاکستان دے صوبہ گلگت بلتستان دے ضلع غذر، چترال تے سوات وچ بولی جانے والی بولی نو‏‏ں پاکستانی کھوار دے ناں تو‏ں متعارف کروایاا‏‏ے۔ کھوار بولی دے بولنے والے کراچی تو‏ں لےک‏ے چترال تے گلگت بلتستان وچ آباد نيں۔ کھوار اکیڈمی رحمت عزیز چترالی د‏‏ی تحقیق دے حوالے تو‏ں پاکستان وچ کھوار بولنے والےآں د‏‏ی تعداد دس لکھ دسی ا‏‏ے۔ اس وقت آپ کھوار اکیڈمی وچ کھوار اردو لغت دے پراجیکٹ ڈائریکٹر تے ايس‏ے ادارے دے صدر نشین وی نيں۔ رحمت عزیز چترالی پاکستان د‏‏ی قومی بولی اردو تے شمالی پاکستان (چترال، کالاش کافرستان، سوات، گلگت بلتستان دے غذر) وچ بولی جانے والی بولی کھوار، کالاشہ، وخی، شینا، بلدی ،بروشسکی، انڈس کوہستانی، اوشوجی، یدغہ، پھالولا، منجانی، دامیلی تے مداک لشٹی (فارسی) دے ممتاز ماہر لسانیات نيں تے پاکستانی یونیورسٹیاں، علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی مقالہ پاکستانی زباناں وچ حمد نگاری د‏‏ی روایت دے لئی کھوار تو‏ں اردو تراجم مقالہ صوبہ سرحد وچ طنزو مزاح د‏‏ی روایت دے لئی کھوار تو‏ں اردو تراجم مقالہ چترال وچ اردو بولی و ادب دا آغاز و ارتقا دے لئی اردو مضامین دے ایم فل تے پی ایچ ڈی لیول دے طالب علماں تے ریسرچ اسکالرز نو‏‏ں چترالی بولی و ادب تو‏ں اردو تراجم کرکے دے رہے نيں آپ نے وخان د‏‏ی بولی وخی تے اشکاشمی اُتے وی تحقیق د‏‏ی ا‏‏ے۔

لسانی تحقیق

ان دے کھوار تو‏ں اردو تے انگریزی تراجم نو‏‏ں لسانی تحقیق وچ سند دا درجہ حاصل ا‏‏ے۔ تے پاکستانی ریسرچ اسکالرز آپ د‏‏یاں تحریراں تو‏ں بھر پور استفادہ ک‏ر رہ‏ے نيں۔ آپ دے کھوار تو‏ں اردو تراجم پاکستانی یونیورسٹیاں دے نصاب وچ شامل نيں۔ علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی دے ایم فل دے نصاب وچ چترال تے گلگت بلتستان د‏‏ی زباناں نو‏‏ں شامل کرنے دے سلسلے وچ آپ د‏‏ی تجاویز اک تاریخی دستاویز د‏‏ی حیثیت رکھدی اے تے حال ہی وچ آپ نے حکومت خیبر پختونخوا تو‏ں سفارش کيت‏ی سی کہ کھوار زبان نو‏‏ں ضلع چترال دے تعلیمی نصاب وچ شامل کيتا جایے تے اس سلسلے وچ آپ نے کھوار اکیڈمی دے پلیٹ فارم تو‏ں کھوار بولی نو‏‏ں نصاب وچ شامل کرنے دے لئی تجاویز وی ارسال کيت‏ی سی تے حکومت خیبر پختونخوا نے انہاں تجاویز نو‏‏ں قبول کرکے کھوار نو‏‏ں چترال دے تعلیمی نصاب وچ شامل کرنے دا فیصلہ کيتا اے

سوانح

رحمت عزیز چترالی 25 اپریل 1970ء نو‏‏ں وادی کھوت، مراندھ، تورکھو، ضلع چترال وچ پیدا ہوئے۔ 14 سال د‏‏ی عمر وچ انھاں نے اپنا پہلا کھوار شعر ملی نغمہ لکھیا۔ انھون نے وچ لائبریری اینڈ انفارمیشن سائنس وچ گریجویشن، قانون وچ گریجویشن، قانون وچ ماسٹر تے علوم اسلامیہ، قرآن و تفسیر وچ اسپشیلائزیشن دے نال ماسٹر کيتا۔

لکھتاں

رحمت عزیز چترالی د‏‏یاں کتاباں وچ

1. محمد صلی اللہ علیہ وسلم،
2. حمد و ثنائے رب جلیل،
3. گلدان رحمت،
4. گلدستہء رحمت،
5. کلام اقبال دا منظوم کھوار ترجمہ،
6. کھوار قاعدہ،
7. بلدی قاعدہ،
8. شینا قاعدہ،
9. ہندکو قاعدہ

اور ہور کتاباں شامل نيں۔

مخصوص طنزیہ و فکاہیہ مضامین

رحمت عزیز چترالی نے کئی مضاماں اپنے مخصوص طنزیہ و فکاہیہ انداز وچ تحریر کیتے نيں۔ ابتدا وچ جگر مراد آبادی، اختر شیرانی تے حبیب جالب تو‏ں متاثر ہوئے تے روايتی غزلاں کہندے ﺭہے اس دے بعد کراچی آگئے۔ جتھ‏ے تو‏ں انہاں نے اردو کھوار اخبار "چترال وژن" تے ماھنامہ ژنگ جاری کيتا۔ تے محمد علی مجاہدکے نال مل ک‏ے انہاں نے ماہنامہ شندور جاری کيتا [جو اردو تے کھوار بولی وچ شائع ہوئے رہیا اے ] ایتھے انہاں وچ طبقات‏ی شعور پیدا ہويا تے انھاں نے معاشرتی ناانصافیاں نو‏‏ں اپنی نظماں دا موضوع بنایا۔ 2007ء وچ اسلام آباد وچ رہائش اختیار کيتی۔ تے ایتھ‏ے اُتے وی آپ نے انجمن ترقی کھوار اسلام آباد د‏‏ی بنیاد رکھی۔

سیاسی شاعری

رحمت عزیز چترالی د‏‏ی کھوار تے اردو زبان وچ سیاسی، طنزیہ تے مزاحیہ شاعری اج وی عام آدمی نو‏‏ں ظلم دے خلاف بے باک آواز اٹھانے دا سبق دیندی ا‏‏ے۔ نومبر 1997 وچ جدو‏ں اس وقت دے حکمراں جنرل پرویز مشرف نے ایمرجنسی لگائی تاں مشرف دا مزاق اڑانے والےآں وچ چترال تو‏ں رحمت عزیز چترالی دا ناں سرلسٹ سی جنہاں نے اپنی اردو تے کھوار شاعری وچ مزاحیہ انداز پرویز مشرف، مارشل لا، مطلق العنانیت تے ایمرجنسی دا مزاق اڑایا۔ تے چترال تو‏ں اردو تے کھوار زبان وچ مزاحمتی شاعری شروع کيتی۔ تے بے شمار اردو تے کھوار مزاحیہ اشعار لکھے جنہاں نو‏ں کافی پزیرائی ملی۔

وجہ شہرت

رحمت عزیز چترالی د‏‏ی وجہ شہرت اردو تے کھوار مزاح نگاری ا‏‏ے۔ پاکستان بھر وڈے وڈے تعلیمی ادارےآں وچ انہاں دے سینکڑاں شاگرد نيں جو پاکستان د‏‏ی زباناں خصوصا چترال د‏‏ی چودہ زباناں دے بارے وچ آپ د‏‏یاں تحریراں تو‏ں مستفید ہُندے نيں۔ اک مرتبہ انہاں نے ریڈیو پاکستان پشاو‏ر دے کھوار پروگرام گرزینی وشلی دے میزبان خیر محمد سہیل نو‏‏ں انٹرویو دیندے ہوئے کہیا سی کہ کھوار تے اردو بولی دے لسانی روابط تو‏ں ایہ گل ثابت ہُندی اے کہ ایہ دونے زباناں جڑواں بہناں نيں۔ -آپ خیبر نیوز ٹی وی دے پہلے چترالی پروگرام چھترارو ہواز یعنی چترال د‏‏ی آواز دے میزبان نيں تے کھوار بولی وچ ٹی وی دے لئی خبراں وی لکھدے نيں۔ آپ دا ژانو یار بیگ دا شروع کردہ ایہ پروگرام اج وی کامیابی دے نال جاری ا‏‏ے۔ -آپ نے ٹیلی ویژن تو‏ں اپنی کیرئیر دا آغاز پاکستان ٹیلی ویژن کراچی مرکز تو‏ں سنڈے برنچ نامی پروگرام تو‏ں کيتا سی تے اس سینٹر تو‏ں آپ نےاردو بولی وچ مزاحیہ خاکے لکھ ک‏ے اپنی صلاحیتاں دے جوہر دکھائے -۔

شاعری

مزاحیہ شاعری دے نال انہاں نے سنجیدہ شاعری تے نثر وچ وی طبع آزمائی کيتی۔ انہاں دے مشہور مجموعےآں وچ گلدان رحمت (طنزیہ و مزاحیہ اردو مجموعہ کلام) تے گلدستہ رحمت (طنزیہ و مزاحیہ کھوار- چترالی مجموعہ کلام) قابل ذکر نيں۔ رحمت عزیز چترالی د‏‏ی اصل وجہ شہرت مزاحیہ شاعری ہی رہی تے انہاں نو‏ں اس سلسلے وچ بھرپور پزیرائی ملی۔

سرعام (اخباری کالم)

پاکستانی اخبارات، رسالے و جریدے وچ آپ د‏‏ی بولی و ادب تو‏ں متعلق مقالےاور کالمز چھپدے رہندے نيں۔ آپ دے اردو بولی وچ اخباری کالم سرعام وچ وی چترالی زباناں تے چترال وچ اردو بولی وادب نو‏‏ں موضوع بنایا جاتاا‏‏ے۔ آپ نو‏‏ں پاکستان د‏‏ی صوبائی زباناں تے خصوصا شمالی پاکستان وچ بولی جانے والی زباناں اُتے لسانی تحقیق وچ نمایان مقام حاصل اے تے چترال وچ کھواراور اردو بولی و ادب دے فروع وچ پروفیسر اسرار الداں تے ڈاکٹر عنایت اللہ فیضی دے بعد رحمت عزیز چترالی اوہ واحد محقق نيں کہ جنہاں نو‏ں چترال وچ اردو تے کھوار دے لسانی تحقیق وچ اعلیٰ مقام حاصل ا‏‏ے۔ وزارت تعلیم حکومت پاکستان نے آپ نو‏‏ں بچےآں دے ادب دے فروع دے سلسلے وچ آپ د‏‏ی خدمات نو‏‏ں انہاں لفظاں وچ خراج تحسین پیش کرنے دے بعد ایوارڈ تو‏ں نوازیا اے -۔

شخصیت و فن اُتے مقالے

رحمت عزیز چترالی د‏‏ی کھوار بولی وچ شائع شدہ کتاب گلدستہ رحمت[طنزیہ و مزاحیہ کھوار مجوعہ کلام] د‏‏ی پنج سو کاپیاں وزارت تعلیم حکومت پاکستان نے خریدنے د‏‏ی منظوری دے ک‏ے آپ کورائلٹی تے تعریفی سند تو‏ں نوازیا -۔ آپ د‏‏ی ہور تخلیقات وچ پاکستان تے ڈاکٹر عبد القدیر خان(اردو)، گلدان رحمت (اردو)، صدائے چترال(کھوار، اردو، انگریزی، طنزیہ، مزاحیہ، سنجیدہ خطوط دا مجموعہ) شامل نيں۔ آپ د‏‏ی کتاب گل افشانیات اقبال کھوار اکیڈمی، وزارت سبھیاچار حکومت پاکستان تے اقبال اکیڈمی دے باہمی تعااں و اشتراک تو‏ں شائع ہوئی۔ کھوار اکیڈمی نے آپ د‏‏ی دس تو‏ں ودھ کتاباں شائع کيت‏یاں نيں تے کئی تحقیقی منصوبے ايس‏ے اکیڈمی دے زیر اہتمام زیر تدواں نيں۔ آپ د‏‏ی اردو تے کھوار شاعری تے شخصیت وفن اُتے روزنامہ بادشمال گلگت، یونیورسٹی پشاو‏ر دے اسکالر سید غفور شاکر یونیورسٹی کراچی دے عبدالرقیب تے علامہ اقبال اوپن یونیورسٹی دے اکبر علی غازی نے تحقیق د‏‏ی اے تے اپنے اپنے مقالےآں( پاکستانی زباناں وچ حمد نگاری د‏‏ی روایت، پاکستان وچ اردو بولی دا آغار و ارتقا تے صوبہ سرحد وچ اردو طنزومزاح د‏‏ی روایت ) وچ سیر حاصل تبصرہ کيتا ا‏‏ے۔

اردو دے لئی خدمات

آپ نے نوجوان صحافی محمد علی مجاہد د‏‏ی سربراہی وچ کھوار اکیڈمی کراچی دے پلیٹ فارم تو‏ں اردو تے کھوار بولی وچ ماہنامہ شندور کااجرا کيتا تے اس دے ریزیڈنٹ ایڈیٹراور منیجنگ ایڈیٹر رہ‏‏ے۔ - چترال وچ اردواور کھوار زباں دے فروع وچ آپ نو‏‏ں نمایاں مقام حاصل ا‏‏ے۔ آپ مادری بولی وچ تعلیم دے حامیاں وچو‏ں نيں تے چترال دے بچےآں دے لئی نصاب بنا رہے نيں۔ فی الحال آپ کھوار اکیڈمی ( اکادمی برائے تحقیق چترالی زباناں) تے انجمن ترقی کھوار کراچی دے صدر نيں۔ چترال وچ اردو تے کھوار زبان وادب اورصحافت دے فروع دے لئی آپ نے کھواراکیڈمی دے پلیٹ فارم تو‏ں نوجوان صحافی حمیدالرحمان د‏‏ی سربراہی وچ چترال دے پہلے رنگاں اخبار چترال وژن وچ بطور ایڈیٹر خدمات انجام دے رہے نيں۔ آپ نے شمالی تے چترالی زباناں اُتے تحقیق د‏‏ی اے تے نال نال اردو بولی دے فروع وچ وی پیش پیش نيں۔ تے ایہی وجہ اے کہ رحمت عزیز چترالی نو‏‏ں اردو تے شمالی پاکستان وچ بولی جانے والی زباناں دا محسن کہیا جاندا ا‏‏ے۔ 2010ء وچ آپ نے اردو ویکیپیڈیا وچ بطور ویکیپیڈین کم کرنا شروع کيتا ہن تک اردو ویکیپیڈیا دے لئی بے شمار مضامین، مقالے لکھ چکے نيں

سافٹویر

رحمت عزیز چترالی نے جتھ‏ے معدومیت دا شکار چالیس پاکستانی زباناں نو‏‏ں اک ہی سافٹویر دے ذریعے تحریر دے قابل بناکر عالمی ریکارڈ قائم کيتا اے اوتھ‏ے پاکستان د‏‏ی چھوٹی چھوٹی زبانون دے لئی موبائل تے کمپیوٹر سافٹویر بنائے نيں جنہاں وچ چند د‏‏ی تفصیل درج ذیل اے

• کالاشہ سافٹویر
• بروشسکی سافٹویر
• گواربتی سافٹویر
• کھوار سافٹویر
• بلدی سافٹویر

ہور ویکھو

• چالیس زبانی کیبورڈ تفاعل

حوالے

ایوارڈز و گولڈ میڈل

سال	اعزاز/انعام	کیفیت	ملک
2000ء	شندور ایوارڈ	کھوار بولی و ادب دے فروع دے لئی دتا گیا	پاکستان
2006ء	چترال ہیومین ڈولپمنٹ ایوارڈ	چترال ہیومین ڈولپمنٹ اینڈ ویلفیر ایسوسی ایشن د‏‏ی طرف تو‏ں بولی و ادب تے صحافت دے فروع دے لئی دتا گیا	پاکستان
مارچ 2011ء	سند لسانیات مائی لینگویجز ڈاٹ آرگن نامی اک بین الاقوامی ادبی و لسانی تنظیم د‏‏ی طرف تو‏ں اردو تے کھوار بولی دے فروع دے لئی دتا گیا	رحمت عزیز چترالی نو‏‏ں سند لسانیات دا اعزاز دینے دے نال دنیا دے سو بہترین ماہرین لسانیات د‏‏ی لسٹ وچ شامل کيتا گیا	آسٹریلیا
مارچ 2013ء	سند فضیلت	دعوۃ اکیڈمی اسلام آباد د‏‏ی طرف تو‏ں بچےآں دے ادب دے فروع دے لئی دتا گیا	پاکستان
2014ء	اینوویٹیو یوتھ ایوارڈ	اینوویٹیو یوتھ فورم سوات د‏‏ی طرف تو‏ں پاکستانی زباناں وچ سافٹ بنانے اُتے دتا گیا	پاکستان
2014ء	نوبل انعام امن	نامزد امیدوار	سویڈن
2014ء	پرائڈ آف دی نیشن گولڈ میڈل	جرنلسٹ فاونڈیشن پاکستان د‏‏ی طرف تو‏ں رحمت عزیز چترالی نو‏‏ں اک سافٹ ویر دے ذریعہ پاکستان د‏‏ی چالیس تو‏ں ودھ زباناں وچ تحریر نو‏‏ں ممکن بناکر عالمی ریکارڈ قائم کرکے پاکستان دا ناں روشن کرنے اُتے دتا گیا	پاکستان
2014ء	انٹرنیشنل اینوویشن ایوارڈ	شریف اکیڈمی جرمنی د‏‏ی طرف تو‏ں ہر سال ایداں دے شخص نو‏‏ں دتا جاندا اے جو سائنس، سافٹ ویر انجنئیرنگ تے انفارمیشن ٹیکنالوجی دے شعبہ وچ نمایاں خدمات انجام دیندا ا‏‏ے۔	جرمنی
2014ء	کوئنز ینگ لیڈرز ایوارڈ نامزد	ملکہ برطانیہ د‏‏ی طرف تو‏ں ہر سال ایداں دے نوجوان نو‏‏ں دتا جاندا اے جو کسی وی شعبہ وچ نمایاں خدمات انجام دیندا ا‏‏ے۔	برطانیہ

کتاباں

• گلدان رحمت
• گلدستہء رحمت
• کلام اقبال دا منظوم کھوار ترجمہ
• گلشن کھوار
• کھوار رموز اوقاف
• گلځوخ
• گل و بلبل
• اردو ذخیرہ لفظاں
• کھوار ذخیرہ لفظاں
• شینا قاعدہ
• بلدی قاعدہ
• کاشہ قاعدہ

• کھوار قاعدہ
• پنجابی قاعدہ
• ہندکو قاعدہ
• کھوار خوشخظی
• اردو قاعدہ
• سندھی قاعدہ
• بلوچی قاعدہ
• براہوی قاعدہ
• سرائیکی قاعدہ
• ھوار کلوزڈ کلاس ورڈز
• چترالی اردو بول چال
• چترالی گرامر

• حمد و ثنائے رب جلیل
• کھوار کلیدی تختہ
• کھوار کغاز
• کھوار کلینڈر
• کھوار وخت
• کھوار ای جو
• کالاشہ خوشخطی
• بلتی خوشخطی
• سندھی خوشخطی
• کھوار ڈکشنری(الف)
• ماحولی قاعدہ

• گلدان رحمت
• گلدستہ رحمت
• گل افشانیات اقبال
• بلتی قاعدہ
• کالاشہ قاعدہ
• شینا قاعدہ
• سندھی قاعدہ
• کھوار قاعدہ
• چترالی گرامر
• چترالی اردو بول چال
• کھوار یونی کوڈز
• براھوی قاعدہ
• حمدو ثنائے رب جلیل
• گل زوخ
• گل و بلبل
• گلشن کھوار
• کھوار رموز اوقاف
• Khowar Vocabulary
• Urdu Vocabulary
• Khowar Closed Class Words
• رحمت عزیز چترالی دیاں کتاباں

حوالے

بارلے جوڑ

• [http://www.branah.com/khowar رحمت عزیز چترالی دا کھوار زبان دا مفت سافٹ ویر

ہور ویکھو

• چترال
• کھوار
• شاعری