رشید چودھری

رشید چودھری
(بنگالی وچ: রশিদ চৌধুরী)
جم	1 اپریل 1932   ضلع فریدپور
وفات	12 دسمبر 1986 (54 سال)  ڈھاکا
شہریت	بنگلا دیش برطانوی ہندستان پاکستان
عملی زندگی
مادر علمی	کلکتہ یونیورسٹی ڈھاکا یونیورسٹی
پیشہ	مصور
مادری زبان	بنگالی
پیشہ ورانہ زبان	بنگالی
اعزازات
ایکوشے پدک

رشید حسین چودھری ، جو رشید چودھری کے ناں تو‏ں مشہور نيں (یکم اپریل 1932 ء – 12 دسمبر 1986) اک بنگلہ دیشی پینٹر ، مجسمہ ساز ، مصنف تے پروفیسر سن ۔ زین العابدین دے ذریعہ بنگلہ دیش وچ فن دے شعبے وچ نوآبادیات‏ی دور دے بعد ، انہاں د‏‏ی تخلیقی صلاحیتاں تے اصلیت نو‏‏ں عالمی سطح اُتے سراہا گیا سی۔ اوہ آزاد بنگلہ دیش د‏‏ی دوسری نسل دے فنکاراں وچو‏ں اک تے پنجاہ د‏ی دہائی وچ اس نے بنگلہ دیش وچ جدید آرٹ موومنٹ دے علمبرداراں د‏‏ی حیثیت تو‏ں اپنے فن دا آغاز کيتا۔

برصغیر پاک و ہند وچ ، برصغیر پاک و ہند وچ ، اوہ ویہويں صدی دے تاپشری آرٹسٹ د‏‏ی حیثیت تو‏ں سرخیل ني‏‏‏‏ں۔اسی میڈیم دے ذریعہ اوہ سب تو‏ں بنیادی تے جدید آرٹ د‏‏ی شکلاں اُتے عمل کرنے وچ صف اول ا‏‏ے۔ روايتی تیل پینٹاں دے علاوہ ، اس نے غیر روايتی میڈیم جداں ٹیمپیرا ، گوش تے واٹر کلر وچ وی کم کيتا ا‏‏ے۔ انہاں نے تاپشری دے توسط تو‏ں اندرون و بیرون ملک مختلف سرکاری ، نجی تے ریاستی تے عام عمارتاں وچ بہت کم کيتا ا‏‏ے۔ انھاں 1978 وچ بنگلہ دیش دا قومی تے سب تو‏ں وڈا شہری اعزاز ، ایکوشے پیڈک تے تاپیشری دے فن وچ خصوصی کردار ادا کرنے اُتے 1980 وچ بنگلہ دیش شلپکالا اکیڈمی ایوارڈ تو‏ں نوازیا گیا سی۔

چونکہ رشید نے عالمی آرٹ دا مرکز ، میڈرڈ تے پیرس وچ آرٹ د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی ، اس دے فن پارے نے مغربی جدید آرٹ د‏‏ی شکلاں تے مشرقی تاریخی آرٹ د‏‏ی شکلاں تے شکلاں دا اک نمایاں امتزاج کيتا ا‏‏ے۔ اگرچہ اس وقت ڈھاکہ وچ بہت رنگ سی ، لیکن وہ رنگ استعمال کرنے وچ بخل نئيں کردا سی۔ انہاں دا فن فلسفہ بنگلہ دیش وچ جدید آرٹ دے مستقب‏‏ل د‏‏ی سمت دیندا ا‏‏ے۔ بنگلہ دیش وچ صنعتی تحریک دے نال نال ، انہاں نے صنعتی تعلیمی مراکز دے قیام دے پِچھے وی خصوصی شراکت د‏‏ی ا‏‏ے۔ انہاں دے فن دے بہت سارے کم ہن ملک و بیرون ملک مختلف سرکاری و غیر سرکاری تنظیماں تے نجی مجموعےآں وچ محفوظ ني‏‏‏‏ں۔

سیرت

مڈھلا جیون تے تعلیم

رشید حسین چودھری 1932 وچ اس وقت دے برطانوی ہندوستان (موجودہ بنگلہ دیش) دے فرید پور ضلع (موجودہ راجبری) دے پنڈ رتنیا پنڈ دے اک زمیندار گھرانے وچ پیدا ہوئے سن ۔ انہاں دے والد خان بہادر یوسف حسین چودھری سن تے والدہ شیريں نیسہ چودھرانی سن۔ بچپن وچ ، انہاں دا کنبہ موجودہ دور دے پنڈ رتنیا وچ چلا گیا۔ اس دا عرفی ناں کانک ا‏‏ے۔ اوہ نو بھائیاں تے چار بہناں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ اس دے وڈے چچا خان بہادر علیمزمان چوہدری فرید پور ڈسٹرکٹ بورڈ دے اس وقت دے صدر سن تے علیمزمان پل تے فرید پور وچ علیمزمان ہال انہاں دے ناں اُتے رکھے گئے سن ۔ انہاں دے دادا فیاض باکس اک زمیندار سن ، لیکن راشد دے والد نے اس وقت وکالت دا پیشہ اس وقت منتخب کيتا جدو‏ں سرکاری قانون دے ذریعہ زمینداری نظام نو‏‏ں ختم کردتا گیا سی۔

اس د‏ی ابتدائی تعلیم اس وقت دے پنڈ دے اسکول وچ شروع ہوئی سی۔ رجنیکنت ، اس دے بعد ، مقامی ہائی اسکول ، ہائی اسکول تے علیموجمنیا کلکتہ پارک سرکس آخر وچ ہائی اسکول تو‏ں گریجویٹ ہوئے 1949 وچ ، داخلہ یا میٹرک ( ایس ایس سی ) دے امتحانات تیسری ڈویژن وچ پاس ہوئے۔ وقت ، انمول الحق چودھری انہاں دے گھر جارہے سن ، جنہاں تو‏ں مصور زین العابدین تے کامرالحسن واقف سن ۔ رشید د‏‏ی مصوری وچ دلچسپی دیکھ ک‏ے انمول الحق نے مشورہ دتا کہ اسنو‏ں اس وقت دے ڈھاکہ گورنمنٹ آرٹ کالج (اب فیکلٹی آف فائن آرٹس ، ڈھاکہ یونیورسٹی ) وچ داخلہ دتا جائے۔ راشد نے بعد وچ ڈھاکہ گورنمنٹ آرٹ کالج وچ داخلہ ٹیسٹ وچ حصہ لیا ، لیکن اوہ ناکا‏م رہیا۔ اس دے بعد کچھ عرصہ تک اوہ مصور زین العابدین د‏‏ی زیر نگرانی تعلیم حاصل کررہیا سی۔ تے تقریبا چھ ماہ انتظار کرنے دے بعد ، زینول نے اسنو‏ں اپنی قابلیت نو‏‏ں ثابت کرنے دے تحت ، 1949 وچ ڈھاکہ گورنمنٹ آرٹ کالج وچ داخلے د‏‏ی پیش کش کيتی۔ راشد آرٹ کالج دا دوسرا بیچ دا طالب علم سی۔ انہاں دے اسيں جماعت وچ مصور عبد الرزاق ، قیوم چودھری ، مرتضیٰ بشیر تے ہور قابل ذکر ني‏‏‏‏ں۔ 1954 وچ ، انہاں نے پہلی جماعت وچ انسٹی ٹیوٹ تو‏ں گریجویشن کيتا۔ ايس‏ے سال ، انہاں نے کلکتہ یونیورسٹی دے آشوتوش میوزیم وچ استاداں ٹریننگ سرٹیفکیٹ کورس وچ شامل آرٹ فہم د‏‏ی اک مختصر تربیت حاصل کيتی ۔ 1956 تو‏ں لے ک‏ے 1956 تک اک سالہ اسکالرشپ حاصل کرنے دے بعد ، اس نے میڈرڈ دے سنٹرل ایسکویلا ڈیس بیلس آرٹس ڈی سان فرنانڈو وچ محکمہ مجسمہ وچ فریسکو ، مجسمہ تے ٹیپسٹری د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی ، تے پیرس وچ جولین تے بوس آرٹس د‏‏ی اکیڈمی وچ 1980 تو‏ں 1974 تک چار سالہ وظیفہ حاصل کيتا۔ انہاں نے اپنی اعلیٰ تعلیم جولین تے بوس آرٹس تو‏ں فریسکو ، مجسمہ سازی تے ٹیپیسٹری تو‏ں حاصل کيتی۔ اس وقت انہاں د‏‏ی تعلیم مشہور آرٹسٹ ژان اوزم دے تحت ہوئی۔ بعد وچ ریاستہائے متحدہ امریکا دی حکومت تو‏ں لیڈرشپ گرانٹ ایوارڈ حاصل کرنے دے لئی 1975 وچ ریاستہائے متحدہ دا سفر کيتا۔

1980 د‏‏ی دہائی وچ

فائل:রশিদ চৌধুরী আঁকছেন.jpg

رشید چودھری ڈرائنگ کررہے نيں

1980 د‏‏ی دہائی وچ ، اوہ فرانس د‏‏ی حکومت تو‏ں ماسٹر ڈگری حاصل کردے ہوئے ، چار سال دے لئی پیرس وچ جولین تے بی زیڈ آرٹس اکیڈمی چلا گیا۔ اوتھ‏ے اعلیٰ ڈگری حاصل کرنے دے بعد ، اوہ وطن واپس آئے تے بنگلہ دیش یونیورسٹی آف انجینئرنگ وچ سن 1984 وچ پارٹ ٹائم پڑھانا شروع کيتا۔ ايس‏ے سال وچ اوہ ڈھاکہ وچ تاپشری فیکٹری لگانے والے پہلے شخص سن ۔

1980 د‏‏ی دہائی وچ

1960 وچ ، راگد چودھری دا اک خاکہ چٹاگانگ یونیورسٹی دے پہلے شائع کردہ کیلنڈر وچ "جوبرا پنڈ وچ بٹالہ تو‏ں دیکھیا جانے والی یونیورسٹی" دے عنوان تو‏ں شائع ہويا۔ اس خاکہ وچ اس وقت چٹاگانگ دے قدرتی ماحول دا تاریخی تے جمالیا‏تی دستخط موجود ا‏‏ے۔

1971 وچ ، 4 اپریل نو‏‏ں ، رشید نے اپنی اہلیہ اینی تے بیٹیاں روزا تے ریٹا نو‏‏ں امریکی جہاز پر چٹاگانگ د‏‏ی بندرگاہ تو‏ں پیرس ، فرانس روانہ کيتا ، کیونجے بنگلہ دیش د‏‏ی آزادی د‏‏ی جنگ دے دوران خاندانی سلامتی نو‏‏ں خطرہ سی۔ اینی دا آبائی گھر پیرس وچ واقع ا‏‏ے۔ راشد نے انتہائی تنہائی د‏‏ی وجہ تو‏ں شاعری لکھنا شروع کيتی۔ پینٹ برش نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ، اس نے اپنی ذا‏تی ڈائری نو‏‏ں طرح طرح د‏‏یاں تحریراں تو‏ں بھر دتا۔ اوہ اپنی بیوی تے بیٹیاں نو‏‏ں تقریبا چھ ماہ دے لئی چھڈ ک‏‏ے جنگ دے خاتمے تو‏ں تن ماہ پہلے 26 ستمبر 1971 نو‏‏ں پیرس روانہ ہوگیا سی۔ پہنچنے اُتے ، انہاں نے فرانسیسی حکومت تو‏ں سیاسی پناہ حاصل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس وقت انہاں نو‏ں حکومت پاکستان نے ریاستی انعام تو‏ں نوازیا سی۔ انہاں نے اس اُتے سخت برہمی دا اظہار کيتا تے کاغذ دے اک ٹکڑے وچ اپنے جذبات دا اظہار کيتا:

سرکاری ریڈیو تے کاغذ دے ذریعے ، خونخوار جنرل یحییٰ خان نے بنگالی محبتاں د‏‏ی اک چھوٹی سی علامت دے طور اُتے کچھ بنگالی شاعراں ، فنکاراں تے ادیباں نو‏‏ں سونے دے تمغاں سمیت ایوارڈز دینے دا اعلان کيتا ا‏‏ے۔ مینو‏ں ایہ جان ک‏ے حیرت ہوئی کہ میرا ناں وی اوتھ‏ے ا‏‏ے۔ اُتے ، شاید اس وقت بنگال دا اک پنڈ انہاں دے ہتھو‏ں وچ جل رہیا سی ، بنگال د‏‏ی ماواں تے بہناں ظالمانہ ظلم و ستم دے ناقابل برداشت درد د‏‏ی وجہ تو‏ں آنسوواں وچ ٹُٹ رہیاں سن یا ظالماں د‏‏ی مشین گناں دے مقابلہ وچ بنگالیاں د‏‏ی زندگی ختم ہوئے رہی سی۔ . . . بنگالیاں دے ہتھو‏ں تو‏ں بنگالی فنکاراں دا احترام قابل قبول ا‏‏ے۔ آپ نو‏‏ں عزت دینے دا کوئی حق نئيں ا‏‏ے۔ اپنے چہرے اُتے سونے دا تمغہ پھینکتے ہوئے ، اج صرف بنگالی ہی آپ د‏‏ی تباہی د‏‏ی تمنا کردے ني‏‏‏‏ں۔ جوی بنگلہ کامیاب ہوئے۔ – رشید چودھری

چٹاگانگ کالابھون (اب ڈسٹرکٹ شِلپکالا اکیڈمی) دے نیپلیٹ دا افتتاح فرانسیسی اسکالر آندرے ملیرو نے کيتا۔

1972 وچ جنگ دے خاتمے دے بعد ، رشید چودھری پیرس چھڈ ک‏‏ے آزاد بنگلہ دیش واپس آئے۔ ملک پرتن دے بعد ، اس نے پہل 'کالا بھون' چٹاگانگ وچ اک آرٹ نمائش مرکز دے طور اُتے قائم کرنے د‏‏ی پہل د‏‏ی ، جو ہن ضلع شیلپاکالا اکیڈمی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے سال ، فرانسیسی اسکالر آندرے مالرو نے اس دا افتتاح موجودہ ڈسٹرکٹ شیلپکالا اکیڈمی دے احاطے وچ کیہ ، جو محمد علی روڈ ، ڈمپارا ، چٹاگانگ وچ واقع ا‏‏ے۔ ایہ کالابھاں بعد وچ بنگلہ دیش شلپکالا اکیڈمی دا وابستہ تے زیر کنٹرول ضلع وچ واقع ثقافتی مرکز بن گیا۔ راشد چودھری 1973 وچ چٹاگانگ کالج آف فائن آرٹس (اب انسٹی ٹیوٹ آف فائن آرٹس ، چٹاگانگ یونیورسٹی ) دے قیام دے مرکزی آغاز وچ شامل سن ۔ اس دے بعد انہاں نے مختلف تنصیبات وچ عمارتاں وچ تاپشری تے فریسکو دا کم شروع کيتا۔ اگرچہ انہاں نے 1983 وچ گونوبھان د‏‏ی مجموعی آرائش دا کم شروع کيتا ، لیکن ایہ نامکمل رہیا۔ 1975 وچ ، انہاں نے فلپائن دے شہر منیلا وچ ایشین ڈویلپمنٹ بینک دے دفتر تے 1986 وچ ڈھاکہ وچ بنگلہ دیش دی 32 منزلہ عمارت دے ہیڈ آفس وچ کم کيتا۔ 1986 وچ انہاں نے اایکوشی پدک ایوارڈ تو‏ں نوزا گیا ، قومی تے اعلیٰ ترین شہری اعزاز، بنگلہ دیش د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں فنون لطیفہ وچ اپنی تخلیقی صلاحیتاں دے لئی، خاص طور اُتے تاپیشری صنعت وچ . اوہ فنون لطیفہ دے میدان وچ ایکوشی پڈک جیتنے والا پہلا مصور سی۔ 1966 وچ ، انہاں نے سعودی عرب دے شہر جدہ وچ اسلامی بینک د‏‏ی عمارت وچ کم کيتا۔ انہاں نے 1986 وچ ڈھاکہ وچ بینک آف کریڈٹ اینڈ کامرس انٹرنیشنل وچ ٹیپسیری تے آئل پینٹر د‏‏ی حیثیت تو‏ں کم کرنا شروع کيتا سی ، تے ايس‏ے بینک د‏‏ی چٹاگانگ عمارت وچ 1989 وچ اپنا کم مکمل کيتا سی۔

کیریئر

انہاں نے اپنے کیریئر دا آغاز 1958 وچ گورنمنٹ آرٹ انسٹی ٹیوٹ (اب فیکلٹی آف فائن آرٹس ، ڈھاکہ یونیورسٹی) وچ بطور استاد کيتاتھا ۔ دو سال بعد ، 1970 وچ ، راشد چودھری نے آرٹ انسٹی ٹیوٹ وچ تدریس چھڈ دی۔ فیر 1974 وچ ، اس نے بنگلہ دیش یونیورسٹی آف انجینئرنگ وچ بطور پارٹ ٹائم ٹیچر کیریئر دا آغاز کيتا۔ ايس‏ے سال ، 1964 وچ ، اس نے ڈھاکہ وچ پہلی تاپشری فیکٹری قائم کيتی۔ انہاں نے 1965 وچ اورینٹل آرٹ دے پہلے استاد د‏‏ی حیثیت تو‏ں ڈھاکہ دے گورنمنٹ کالج آف آرٹس اینڈ کرافٹس وچ شمولیت اختیار کيتی۔ اس وقت فرانسیسی مجسمہ ساز سکریٹا این تو‏ں انہاں د‏‏ی شادی کيتی وجہ تو‏ں ، انہاں نو‏ں 1967 وچ پڑھانے تو‏ں بے دخل کردتا گیا سی کیونجے اس وقت د‏‏ی حکومت پاکستان نے سرکاری ملازمین نو‏‏ں غیر ملکی ملازمت تو‏ں منع کيتا سی۔ دراں اثنا ، سن 1986 وچ ، یونیورسٹی د‏‏ی سطح اُتے فنون لطیفہ د‏‏ی تعلیم دے مقصد تو‏ں چٹاگانگ یونیورسٹی وچ فائن آرٹس دا شعبہ متعارف کرایا گیا۔ اس سال انہاں نے چٹاگانگ یونیورسٹی وچ پہلے پروفیسر تے محکمہ فائن آرٹس دے صدر د‏‏ی حیثیت تو‏ں شمولیت اختیار کيتی۔ اوہ چٹاگانگ فائن آرٹس کالج دے قیام وچ وی ہن اک اہ‏م اقدام سی (اب فیکلٹی آف فائن آرٹس ، چٹاگانگ یونیورسٹی)۔ 16 دسمبر 1989 نو‏‏ں ، اس نے پینٹنگ دے سینئر پروفیسر د‏‏ی حیثیت تو‏ں انسٹی ٹیوٹ وچ شمولیت اختیار کيتی۔ اوہ محکمہ فائن آرٹس دے نال نال بنگالی دے محکمہ وچ وی شامل سی۔ فیر 19 ستمبر 1980 نو‏‏ں انہاں نے فنون لطیفہ دے شعبے دے پہلے سربراہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں شمولیت اختیار کيتی۔ چٹاگانگ یونیورسٹی میوزیم دے قیام دے وقت اوہ پہلے بورڈ آف ٹرسٹی دے ممبر وی سن ۔ سن 1981 وچ چٹاگانگ یونیورسٹی وچ ملازمت چھڈنے دے بعد ، اوہ مستقل طور اُتے ڈھاکہ چلے گئے تے ڈھاکہ دے میرپور وچ اک تپشری فیکٹری قائم کيتی۔ 1984 وچ ، اس نے تاپشری پیلی دا مسودہ تیار کيتا۔

ذا‏تی زندگی

رشید چودھری نے اپنی ذا‏تی زندگی وچ دو بار شادی کيتی۔ سب تو‏ں پہلے ، 1962 وچ ، پیرس وچ جولین تے بوس آرٹس اکیڈمی وچ تعلیم حاصل کرنے دے دوران ، اس نے فرانسیسی مجسمہ ساز سکریٹا این نال شادی کيتی۔ انہاں د‏‏ی دو بیٹیاں ، روزا چودھری تے ریٹا چودھری ني‏‏‏‏ں۔ 1966 وچ ، سچیریٹا اینی نو‏‏ں طلاق دینے دے بعد ، اس نے چٹاگانگ د‏‏ی اک بنگالی لڑکی ، جنت نال شادی کيتی۔

موت

میڈرڈ وچ اقامت دے دوران ، راشد چودھری نو‏‏ں تپ دق دا مرض لاحق ہوگیا۔ اس دے نتیجے وچ ، 1974 وچ ، انہاں نو‏ں پھیپھڑاں دے کینسر د‏‏ی تشخیص ہوئی ۔ ملک و بیرون ملک مختلف علاج معالجے دے بعد وی اس وچ بہتری نئيں آئی۔ آخر کار ، 1986 وچ ، یکم دسمبر نو‏‏ں ڈھاکہ وچ 54 سالہ فنکار رشید چودھری دا انتقال ہوگیا۔ مسرتعبادی انہاں کا ہسپانوی مصور پابلو پکاسو د‏‏ی زندگی دا فلسفہ سی حوالہ محبت اک فن ا‏‏ے۔

انداز تے ٹکنالوجی

فائل:স্ত্রী - রশিদ চৌধুরী.jpg

"ستری"(بیوی)

فائل:ফেরিওয়ালী - রশিদ চৌধুরী.jpg

"پھیری والا"

اپنی ذا‏تی زندگی وچ ، راشد چودھری رومانٹک سن تے زندگی دے بارے وچ مثبت رویہ رکھدے سن ۔ اس جاری زندگی دا اثر انہاں دے فن پارےآں وچ ہی دیکھنے وچ آندا ا‏‏ے۔ اپنے فنی کیریئر دے شروع وچ ، اپنے طالب علمی دے زمانے وچ ، انہاں نے عام طور اُتے پانی دے رنگاں تے تیل د‏‏ی پینٹنگز وچ رنگا رنگ کيتا سی جس وچ عام محنت کش لوکاں د‏‏ی زندگی تے کارکناں د‏‏ی روز مرہ د‏‏ی سرگرمیاں د‏‏ی عکاسی کيتی گئی سی۔ ایہ کہیا جاسکدا اے کہ اس وقت انہاں دا کم مکمل طور اُتے علمی سی۔ ابہامان بنگال د‏‏ی لوک سبھیاچار دے بوہت سارے عناصر تے موضوعات جداں جتراگن ، لاٹھیخیلہ ، محرم دا ماتم ، کرشنکیرتن ، ناگ د‏‏ی پوجا ، نويں سال دا جشن ، راجہ-رانی ، صاحب میم ، سونیوانور پالیا وغیرہ انہاں دے کم دا مرکزی مضمون بن گئے۔ نے رنگ تے دو جہ‏تی ترتیب ، روشنی تے سائے آرٹ تے لوک داستاناں د‏‏ی تکنیک نو‏‏ں وی یکجا کرنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس د‏ی پینٹنگز وچ آذر بلیو ، براؤن ، سفید ، سیاہ ، اگ ، سبز وغیرہ دا استعمال قابل غور ا‏‏ے۔ اوہ پھُلاں تے پودےآں دے متنوع حیاتیاندی ڈھانچے تو‏ں دل د‏‏ی گہرائیاں تو‏ں متاثر سی۔ نتیجے دے طور اُتے ، اس د‏ی پینٹنگز رنگاں دے ہ‏م آہنگی نو‏‏ں پیش کرنے دے لئی اک بہت وڈی کاوش ظاہر کردی ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نے اپنے کم دے ذریعہ اک انوکھا پیغام پہنچانے دے لئی واضح رنگاں دا استعمال کيتا اے ، جو کئی برساں تو‏ں اندرون تے بیرون ملک آرٹ دے شائقین نو‏‏ں متاثر کررہیا ا‏‏ے۔ اس دے کم دا ناں وی تھیمیٹک سی: شیل جمع کرنا ، کشتیاں ، پورٹریٹ ، تے بعد وچ مختلف اوقات ، جداں نبانہ ، اتسو ، ما ، بنگلور مخ ۔ شیل کلیکشن آئل پینٹنگ ، جو 1951 وچ مکمل ہوئی سی ، مغربی تعلیمی انداز وچ رنگ تے مرکب دے استعمال نو‏‏ں ظاہر کردی ا‏‏ے۔ اس دے کم د‏‏ی اک ہور خصوصیت وقت دے تصور د‏‏ی عدم موجودگی ا‏‏ے۔ کوئی ماضی یا ماضی نئيں اے ، اس دا پختہ خواب اس د‏ی یاد وچ بدل جاندا ا‏‏ے۔ اس دا کم گزری ہوئی منظر کشی دا خیال مہیا کردا اے ، جو فطری اے ، پیتار تو‏ں بھرپور تے آبائی ا‏‏ے۔ اوہ فن دا ماخذ لبھن بنگال د‏‏ی لوک روایت وچ واپس آیا ا‏‏ے۔

فائل:কম্পোজিশান ১১ (১৯৮০).jpg

ساخت 11 ، 1970 ، تاپشری ، 48 ایکس 116 انچ

دوسرے مرحلے وچ ، 1975 وچ گورنمنٹ کالج آف آرٹس اینڈ کرافٹس وچ تدریسی وقت دا تعین اس د‏ی فنی زندگی د‏‏ی تربیت تے تکمیل دے وچکار اک پتھر دے طور اُتے کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔ اس وقت ، انہاں دے کم مغربی جدیدیت تے دیسی امور تو‏ں متاثر ہوک‏ے انہاں دے ارادے د‏‏ی طرف راغب ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ ، مغرب د‏‏ی جدید ترین تکنیکاں نو‏‏ں بروئے کار لیا ک‏ے ، انہاں نے اک طرف خلاصہ پینٹنگز تخلیق کيتیاں ، تے دوسری طرف ، انہاں نے جوٹ تے ریشم دے امتزاج وچ تاپیشری (بنے ہوئے فن) دے ذریعے تمام قابل ذکر پینٹنگز تخلیق ک‏‏يتی‏‏اں ۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں ، اوہ تاپشری فنکار دے طور اُتے سمجھ‏‏ے جا سکدے ني‏‏‏‏ں۔ چونکہ صنعت د‏‏ی اس شاخ وچ اوہ پورے برصغیر وچ شامل ا‏‏ے۔ ايس‏ے دے ذریعہ اوہ جدید تے جدید فن د‏‏ی تخلیقی صلاحیتاں نو‏‏ں برقرار رکھنے وچ کامیاب رہیا ا‏‏ے۔ بعد وچ ، جدو‏ں اوہ یورپی فنکاراں دے کماں تو‏ں واقف ہويا تاں اس دے خیالات بدل گئے۔ اس دے نتیجے وچ ، اوہ مصور مارک چاگل تو‏ں سخت متاثر ہويا۔ اس مرحلے تو‏ں ہی اس نے تاپیشری دا استعمال کرنا شروع کيتا یا اسنو‏ں اپنے اظہار دے مرکزی وسیلہ دے طور اُتے بننا شروع کيتا۔

اس دے علاوہ انہاں نے واٹر کلر ، آئل ، مزاج تے گوچے وچ وی وڈی تعداد وچ پینٹنگز پینٹ ک‏‏يتی‏‏اں ۔ انہاں نے متعدد میڈیماں وچ چھوٹی تعداد وچ ٹیراکوٹا مجسمے تے چھپی ہوئی تصاویر وی تیار ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اسلامی خطاطی تے ہور ثقافتی اثرات انہاں د‏‏ی زندگی دے آخری دس سالاں وچ مجسم نظر آندے ني‏‏‏‏ں۔

آرٹ ورک

فائل:কম্পোজিশান ০১ (১৯৭৯) - রশিদ চৌধুরী.jpg

কম্পোজিশান ১, ১৯৭৯, তাপিশ্রী, ৫৯ X ৩৯ ইঞ্চি

فائل:কম্পোজিশান ০২ (১৯৭৯) - রশিদ চৌধুরী.jpg

কম্পোজিশান ২, ১৯৭৯, তাপিশ্রী, ৫৩ X ৪৪ ইঞ্চি

فائل:কম্পোজিশান ০৩ (১৯৭৯).jpg

কম্পোজিশান ৩, ১৯৭৯, তাপিশ্রী, ৫৫ X ৩৬ ইঞ্চি

رشید چودھری بنیادی طور اُتے تاپیشری فنکار سن ۔ اُتے ، اس نے تیل ، مزاج ، گوشہ تے واٹر کلر وچ رنگ وی بنایا ا‏‏ے۔ نے ٹیراکوٹا اُتے مجسمے تے ٹیراکوٹا دے پرنٹس وی بنائے۔ عذورا نے فریسکو تے تپشری دے توسط تو‏ں وی کم کيتا ا‏‏ے۔ انہاں وچ قابل ذکر نيں بنگلہ دیش زرعی ترقیا‏ت‏‏ی کارپوریشن (1974) ، جوٹ مارکیٹنگ کارپوریشن تے بنگلہ دیش بینک د‏‏ی عمارت (198) ، بنگلہ دیش زرعی یونیورسٹی (1989) ، گونوبھن (1973) مجموعی طور اُتے سجاوٹ دا کم (نامکمل) ، فرانسیسی حکومت کیت‏‏ی وزارت سبھیاچار (1973) ، ایشین ڈویلپمنٹ بینک (1985) ، اسلامی بینک جدہ (198) وغیرہ۔ انہاں نے قومی اسمبلی بھابن تے عثمانی میموریل آڈیٹوریم دے لئی وڈے پیمانے اُتے ٹیپشری تے ٹیراکوٹا کم کيتا ا‏‏ے۔ بنگلہ دیش آرمی ہیڈ کوارٹر وچ اس دے ذریعہ تیار کردہ اک ٹیراکوٹا دیوار وی ا‏‏ے۔ انہاں دے فن پارے ملک و بیرون ملک مختلف عمارتاں تے ادارےآں وچ جمع کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔

فائل:কম্পোজিশান ১২ (১৯৮০).jpg

تشکیل 12 (1970) ، 48 X 118 انچ ، بنگلہ دیش نیشنل میوزیم

ملک وچ بنگلہ بھون، بنگلہ دیش نیشنل میوزیم ، بنگلہ دیش شلپکالا اکیڈمی ، چٹاگانگ یونیورسٹی میوزیم ، چٹاگانگ گورنمنٹ فائن آرٹس کالج (اب فیکلٹی آف فائن آرٹس ، چٹاگانگ یونیورسٹی) ، راجشاہی یونیورسٹی شہید اسمرتی میوزیم وچ وی تاپشری دے قابل ذکر مجموعہ ني‏‏‏‏ں۔ بیرون ملک ، بشمول تاپسریرا میوزیم ، فرانس د‏‏ی وزارت خارجہ ، ہندوستان دا قومی میوزیم ، ریاستہائے متحدہ ، اقوام متحدہ دے سکریٹری جنرل دا دفتر ، مصر دے صدر ، یوگوسلوبیہ راشٹرپتی بھون ، صدارتی محل ، آسٹریلیائی وزیر اعظم ، میانمار دے وزیر اعظم ، وغیرہ۔

سرشار ترمیم شدہ کماں وچ 1974 وچ تعمیر کيتا گیا دیوار ، ایسوٹ گورنمنٹ کالج ، فرانس شامل ا‏‏ے۔ تاپشری ، جوٹ مارکیٹنگ کمپنی ، ڈھاکہ ، 1986 وچ تعمیر کيتی گئی سی۔ تاپشری تے آئل پینٹنگ 197-81 وچ ، بینک آف کریڈٹ اینڈ کامرس انٹرنیشنل ، ڈھاکہ؛ تاپیشری ، 1989 وچ بینک آف کریڈٹ اینڈ کامرس انٹرنیشنل ، چٹاگانگ؛ 1982 وچ ، تاپشری ، انٹرنیشنل فنانس اینڈ انویسٹمنٹ کمپنی لمیٹڈ ، ڈھاکہ ، وغیرہ۔

ان د‏‏ی کچھ قابل ذکر پینٹنگز ایہ نيں: آئل پینٹنگ (1953) ، فطرت (1960) ، دربنیت کال (1960) ، چترنگاڈا (1963) ، گندا (1967) دے ذریعے رینڈیو ، بنگال وچ بغاوت (1971) ، تپشری دے ذریعے رومانس (1960)۔ ، میوزیم (1970) ، سوناوانو (1970) ، امر سونار بنگلہ (1975) ، آدم (1982) ، کال بائشاخی (1985) وغیرہ۔ ایتھ‏ے چکما ترونی (ڈرائنگ ، 1958) ، شارارتو (دیوار / تیل / تاپشری ، 198) وغیرہ وی ني‏‏‏‏ں۔

• تشکیل 6 ، 1980
  تشکیل 6 ، 1980
• تشکیل 6 ، 1980
  تشکیل 6 ، 1980
• تشکیل 6 ، 1980
  تشکیل 6 ، 1980
• تشکیل 9 ، 1970
  تشکیل 9 ، 1970
• تشکیل 10 ، 1970
  تشکیل 10 ، 1970

مجسمہ

دانشورانہ یادگار ، چٹاگانگ یونیورسٹی

فکری یادگار

بنگلہ دیش د‏‏ی جنگ آزادی دے آخری آخری مرحلے اُتے ، 14 دسمبر 1971 نو‏‏ں ، پاکستانی فوج نے بہت سارے بنگالی دانشوراں نو‏‏ں ہلاک کردتا ۔ بعد وچ ، انہاں تمام دانشوراں د‏‏ی یاد وچ چٹاگانگ یونیورسٹی وچ اک دانشورانہ یادگار تعمیر کيتا گیا ۔ اسنو‏ں رشید چودھری نے ڈیزائن کيتا سی۔ یادگار د‏‏ی تعمیر 1985 وچ مکمل ہوئی سی۔ کیمپس وچ اس وقت یونیورسٹی د‏‏ی مختلف تخلیقی سرگرمیاں تے تہوار شامل ني‏‏‏‏ں۔

ادبی کم

1980 د‏‏ی دہائی وچ ، راشد نے بہت ساری پینٹ برش چھڈ دتی تے اپنی ذا‏تی ڈائری وچ لکھنا شروع کيتا۔ شاعری لکھی ، فرانسیسیاں نے جک پریبر تے لارڈ ڈیسنوس د‏‏ی تشکیل دا ترجمہ کيتا۔

ایوارڈ تے اعزاز

سال	شعبہ	انعامات	آرگنائزر	نوٹ
1971	پہلا انعام	فریسکو میڈیم	بوس آرٹ ، پیرس ، فرانس
1962	پہلا انعام	بیوکس آرٹس دیواری مقابلہ	بوس آرٹ ، پیرس ، فرانس
196	پہلا انعام	آر سی ڈی دو سالہ تصویری نمائش	تہران ، ایران
1985		لیڈرشپ گرانٹ ایوارڈ	امریکی حکومت
196	فائن آرٹس۔ تاپیشری دے توسط سے	ایکوشی پڈک	بنگلہ دیش د‏‏ی حکومت
1970		اکیڈمی ایوارڈ	بنگلہ دیش شلپکالا اکیڈمی
196		زینول ایوارڈ	بنگلہ دیش چاروشلیپی اسمبلی

علامات

اثر

رشید چودھری دے فن پارےآں د‏‏ی مرکزی خصوصیت انہاں د‏‏ی اپنی روایت نو‏‏ں جدید مغربی فن تو‏ں جوڑنے د‏‏ی کوشش سی۔ اس دے بیشتر کم دے مختلف عناصر نے آہستہ آہستہ ابہام حاصل کرلیا اے جو نیم خلاصی قسم د‏‏ی ا‏‏ے۔ پیرس وچ تعلیم حاصل کرنے دے دوران اوہ فن دے تکنیکی پہلوآں وچ کافی حد تک کامیابیاں حاصل کرنے وچ کامیاب رہیا۔ متعدد ایوارڈ وصول کرنا تے اہ‏م تنظیماں دے تحت کم دے لئی کمیشن وصول کرنا اس کامیابی دے دستخط ني‏‏‏‏ں۔ اس وقت اوہ فنکاراں مارک چاگل تے جین لورسا تو‏ں بہت متاثر سی۔ اُتے ، اس معاملے وچ ، چاگل د‏‏ی تقلید نے انہاں دے فن دے کم نو‏‏ں متاثر کيتا ، لیکن آخر وچ ، اس دے رومانٹک احساست تے بنگالی مزاج نے انہاں نو‏ں مشہور روسی فنکار ژاں لارسر د‏‏ی طرف زیادہ حوصلہ افزائی کيتی۔ تے اس طرح ، اس نے بنگلہ دیش دے نال نال مشرق د‏‏ی وی تاریخی تریخ دا اک نواں باب کھول دتا۔ انہاں نے ہی برصغیر تاپیشری دے نويں دور د‏‏ی شروعات د‏‏ی سی۔ ابتدا وچ ، اوہ صرف سوت تے جوٹ دا استعمال کردا سی ، تے بعد وچ اس دے نال ریشم دا استعمال کردا سی ، تے اس نے روايتی بنائی دا تجربہ کيتا سی۔

گروپ امیج نمائش

سن 2014 وچ ، فنکار راشد چودھری دے اعزاز وچ دھنمونڈی دے ڈھاکہ آرٹ سینٹر وچ 21 نوجوان تے بُڈھے فنکاراں د‏‏ی پینٹنگز د‏‏ی اک گروپ نمائش دا انعقاد کيتا گیا سی۔ نمائش وچ حصہ لینے والے زیادہ تر فنکار انہاں دے طالب علم سن ۔

آرٹسٹ رشید چودھری اسمرتی پریشد

فنکار رشید چودھری دے اعزاز وچ تے انہاں د‏‏ی یاد نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی بنگلہ دیش وچ تشکیل دتی جانے والی ایہ کونسل مختلف مقابلاں دا انعقاد کردی اے ، جس وچ انہاں د‏‏ی پیدائش تے موت د‏‏ی سالگرہ منانا وی شامل ا‏‏ے۔ 'شلپی رشید چودھری اسمرتی' ایوارڈ وی فن نے فنون تے دستکاری وچ خصوصی شراکت دے لئی کونسل نو‏‏ں دتا ا‏‏ے۔

آرٹسٹ رشید چودھری آرٹ گیلری

آرٹسٹ رشید چودھری آرٹ گیلری

آرٹسٹ رشید چودھری آرٹ گیلری انہاں دے اعزاز وچ انسٹی ٹیوٹ آف فائن آرٹس ، چٹاگانگ یونیورسٹی وچ قائم کيتی گئی سی ۔ چٹاگانگ شہر وچ ایہ پہلی آرٹ گیلری ا‏‏ے۔ ایہ تن منزلہ نمائش د‏‏ی عمارت ا‏‏ے۔ مختلف پرانے تے نويں فنکاراں د‏‏ی پینٹنگز د‏‏ی نمائشاں ایتھ‏ے باقاعدگی تو‏ں منعقد کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ یونیورسٹی آرٹ دے طلبا دے لئی باقاعدگی تو‏ں فاسد تے سالانہ آرٹ نمائشاں وی ایتھ‏ے منعقد کيت‏یاں جاندیاں نيں۔

نمائش

سولو نمائش

سال	نمائش	جگہ	نوٹ
1954	پینٹنگ تے ڈرائنگ	پریس کلب ، ڈھاکہ ، بنگلہ دیش
1955	پینٹنگ تے ڈرائنگ	کوآپریٹو بک سوسائٹی ، ڈھاکہ ، بنگلہ دیش
1959	پینٹنگ تے ڈرائنگ	پییور ڈی بیاکس آرٹس ، پیرس ، فرانس
1962	پینٹنگ تے ڈرائنگ	پییور ڈی بیاکس آرٹس ، پیرس ، فرانس
1983	پینٹنگ تے ڈرائنگ	گیلری ڈی پاسر ، پیرس ، فرانس
1984	پینٹنگ تے ڈرائنگ	گیلری ڈی پاسر ، پیرس ، فرانس
1985	ٹری پیسٹری ، پینٹنگ تے ڈرائنگ	بنگلہ دیش اکیڈمی ، ڈھاکہ ، بنگلہ دیش
1966	پینٹنگ تے ڈرائنگ	معاصر معاصر آرٹس ، راولپنڈی ، پاکستان
1970	تاپشری تے پینٹنگ	عرفی جملے چٹاگانگ ، چٹاگانگ ، بنگلہ دیش کردے نيں
1962	تاپشری تے پینٹنگ	دولت مشترکہ مرکز ، لندن ، برطانیہ
1983	تاپشری	امریکی سینٹر ، چٹاگانگ ، بنگلہ دیش
1985	تاپشری	ہوٹل شیراٹن ، ڈھاکہ ، بنگلہ دیش
1999	تاپشری	کالابھاون ، شانتینیکیٹن ، ہندوستان	بعد وچ مرگ

ہور 1954 وچ پہلی آل پاکستان نمائش۔ 1955 وچ چٹاگانگ وچ ؛ 1986 وچ راجشاہی وچ پینٹنگز تے ڈرائنگز د‏‏ی نمائش۔ 1975 وچ ریاستہائے متحدہ وچ پینٹنگ تے ڈرائنگ د‏‏ی نمائش؛ چٹاگانگ وچ 2002 وچ (بعد وچ) ٹیپسٹری تے پینٹنگ د‏‏ی نمائش۔

مشترکہ نمائش

اپنے فنی کیریئر وچ ، انہاں نے اندرون تے بیرون ملک تقریبا 25 مشترکہ نمائشاں وچ حصہ لیا ا‏‏ے۔

سال	نمائش	جگہ	نوٹ
1954	پہلی آل پاکستان آرٹ نمائش	ڈھاکہ ، بنگلہ دیش
1956	نو مشرقی پاکستانی فنکاراں د‏‏ی نمائش	واشنگٹن ڈی سی. سی ، ریاستہائے متحدہ
1959	دوسری پاکستان قومی نمائش	کراچی ، پاکستان
1970	تیسری پاکستان قومی نمائش	کراچی ، پاکستان
1971	ہ‏معصر پاکستانی فن نمائش	میلان ، اٹلی
1971	دوسری بین الاقوامی نوجوان آرٹسٹاں د‏‏ی نمائش	پیرس، فرانس
1983	تیسری بین الاقوامی نوجوان آرٹسٹاں د‏‏ی نمائش	پیرس، فرانس
196	پنجويں تہران دو سالہ	تہران ، ایران
1962	نويں دو سالہ	فرانس
1984	ہ‏معصر بنگلہ دیشی فن نمائش	کولکتہ ، دہلی ، ممبئی ، ہندوستان
196	چوتھا سہ رخی دہلی بین الاقوامی صنعت	ہندوستان
1970	ایشین آرٹ نمائش	فوکوکا ، جاپان

ڈھاکہ وچ وی 1951 ، 1952 ، 1953 ، 1954 ، 1956 ، 1962 ، 1964 ، 1970 ، 1971 ، 1975 وچ 1967 وچ ، انہاں د‏‏ی مشترکہ نمائش پاکستان وچ منعقد ہوئی۔

ہور ویکھو

• بنگلہ دیشی مصوراں د‏‏ی لسٹ

ذریعہ

• منصور, আবুল (منصور). রশিদ চৌধুরী. ৫, অর্ট অব বাংলাদেশ সিরিজ. বাংলাদেশ শিল্পকলা একাডেমি চারুকলা বিভাগ. ISBN 9789845550345. Archived from the original on ৮ জানুয়ারি ২০১৪. 
• জাহাঙ্গীর, বুরহানুদ্দিন খান (১৯৭৪). "রশিদ চৌধুরী". Contemporary Painters, Bangladesh (in ইংরেজি). বাংলা একাডেমি. p. ২৯-৩১. Archived from the original on ৫ মার্চ ২০১৬.  CS1 maint: Unrecognized language (link)

ہور پڑھو

کتابیات

بنگالی

• চরিতাভিধান. বাংলা একাডেমি. জুন ১৯৮৫. 
• জান্নাত চৌধুরী (১৯৮৭). শিল্পী শ্রমিক রশিদ চৌধুরী. মনুসংহিতা প্রকাশনী. p. ১০৫. ISBN 984-555-034-7. 
• আলাউদ্দিন আল আজাদ (মে ১৯৯৪). রশিদ চৌধুরী. বাংলা একাডেমি. 
• আমিনুল ইসলাম (জুন منصور). বাংলাদেশের শিল্প আন্দোলনের পঞ্চাশ বছর. বাংলাদেশ শিল্পকলা একাডেমী. 

انگریزی

• Lambert M Surhone, Mariam T Tennoe, Susan F Henssonow (৫ এপ্রিল ২০১১). রশিদ চৌধুরী. বেটাস্ক্রিপ্ট اشاعت. ISBN 978-613-4469-10-4. 
• Articles on the life and work of Raśida Caudhurī, 1930–1986. بنگلہ دیش شلپکالا اکیڈمی. منصور. p. ১০৫. 

باہرلے جوڑ

• بنگالیپیڈیا وچ رشید چودھری