آل پارٹیز کانفرنس 2007
پاکستان مسلم لیگ (نواز) دے زیرِ اہتمام دو روزہ آل پارٹیز کانفرنس لندن وچ 7تے 8 جولائی 2007ء کوہوئی۔ اس کانفرنس دا مقصد مشترکہ اپوزیشن دا مشرف حکومت دے خلاف متحد ہوئے کے جدوجہد کرنا سی ۔
سیاسی پارٹیاں[سودھو]
اس کانفرنس وچ قومی اسمبلی وچ قائدِ حزبِ اختلاف مولانا فضل الرحمان، ایم ایم اے دے سربراہ قاضی حسین احمد تے اے آر ڈی دے سربراہ تے پاکستان پیپلز پارٹی پارلیمنٹیرینز دے رہنما مخدوم امین فہیم سمیت ہور اہم اپوزیشن رہنما، سینیئر تجزیہ کار تے سول سوسائٹی دے نمائندے وی شریک ہوئے۔ آل پارٹیز کانفرنس دا آغاز مسلم لیگ (ن) دے قائد نواز شریف دی تقریر توں ہويا۔
اجلاس[سودھو]
نواز شریف دے خطاب دے بعد قائد حزب اختلاف مولانا فضل الرحمٰن دی تقریر ہوئے ئی تے اس دے بعد مقررین نوں قومی اسمبلی وچ انہاں دی جماعتاں دی عددی طاقت دی بنیاد اُتے خطاب دی دعوت دتی گئی۔۔ سنیچر نوں کل جماعتی کانفرنس دے دو سیشن ہوئے۔ پہلے سیشن وچ میڈیا نوں کوریج دی اجازت رہی جدوں کہ بعد دوپہر ہونے والا اجلاس بند کمرے وچ ہويا۔ اتوار دے روز پہلا اجلاس بند کمرے وچ اجلاس ہويا جدوں کہ بعد دوپہر ہونے والے اختتامی اجلاس وچ میڈیا نوں کوریج دے لئی دعوت دتی گئی۔
بے نظیر دی عدم شرکت[سودھو]
مخدوم امین فہیم دی سربراہی وچ پاکستان پیپلز پارٹی دا اک ست رکنی وفد آل پارٹی کانفرنس وچ شرکت کيتی۔ خود پارٹی دی چیرپرسن نے الزام لگایا کہ حکومت کیتی اک اتحادی پارٹی ایم ایم اے چونکہ اس کانفرنس وچ شریک اے اس لئی خود انہاں دی شرکت ایسی کِسے کانفرنس وچ نئيں ہوئے سکدی۔ حالانکہ حیرانی دی گل اے ادھر حکومت دے نال مذکرات وی ہوئے رہے۔ اس لئی اس کانفرنس وچ پیپلز پارٹی نے کھلی منافقت دا ثبوت دتا۔
ہور لیڈران[سودھو]
عوامی نیشنل پارٹی دا اک تن رکنی وفد اسفندیار ولی دی قیادت وچ شریک ہويا۔ ایم ایم اے وچ شامل مذہبی جماعتاں وچوں جماعت اسلامی دے وفد وچ قاضی حسین احمد تے لیاقت بلوچ جدوں کہ جمیعت علمائے اسلام دے وفد وچ مولانا فضل الرحمٰن شامل رہے۔
آل پارٹی کانفرنس دے ہور اہم شرکاء وچ کبھے بازو دے رہنما عابد حسن منٹو، تحریک انصاف دے سربراہ عمران خان، پختونخوا ملی عوامی پارٹی دے محمود خان اچکزئی، سندھی قوم پرست رہنما ڈاکٹر قادر مگسی، ممتاز بھٹو،تے رسول بخش پلیجو وی شامل ہوئے
مشترکہ اعلامیہ
اس کانفرنس وچ مشترکہ اعلامیہ سامنے لیانے دی کوشش کيتی گئی۔ جس وچ کافی مشکلات دا سامنا کرنا پيا۔ اعلامیہ وچ ایہ گل تاں بنیادی رہی کہ جنرل مشرف دی طرف توں موجودہ اسمبلیاں توں دوبارہ صدر منتخب ہونے دی کوششاں دی ہر ممکن طور اُتے مزاحمت کيتی جائے گی تے ضرورت پڑنے اُتے اسمبلیاں توں استعفے دینے دا حربہ وی استعمال کیتا جا سکدا اے۔ اسمبلیاں توں مستعفی ہونے اُتے عمومی اتفاق تاں پایا گیا لیکن استعفے پیش کرنے دے طریقے کار یا اس سلسلے وچ مشترکہ لائحہ عمل تشکیل دینے اُتے کوئی اتفاق نئيں ہوئے سکیا۔
کانفرنس دے پہلے دن مسلم لیگ (ن) دے صدر میاں نواز شریف دی طرف توں الیکشن دا بائیکٹ کرنے یا فیر تمام جماعتاں دی طرف توں حکومتی امیدواراں دے خلاف متحدہ طور اُتے ’ون آن ون‘ دی بنیاد اُتے انتخابات وچ شریک ہونے دی تجاویز اُتے وی کوئی اتفاق نئيں ہوئے سکیا تے مشترکہ اعلامیہ وچ انہاں نکات اُتے کوئی گل نئيں کيتی گئی۔
کانفرنس وچ دو دن دی تقاریر تے بحث دے باوجود کانفرنس دے شرکاء نوں مشترکہ اعلامیہ تشکیل دینے وچ انتہائی دشواریاں دا سامنا کرنا پيا تے اک موقع اُتے اتحاد برائے بحالی جمہوریت دے مستقبل دے بارے وچ وی شکوک ظاہر کیتے جانے لگے۔
تقریباً تن گھنٹےآں دی بند کمرے وچ گفت و شنید تے پس پردہ دی جانے والے کوششاں دے بعد مرتب کیتے جانے والے مشرکہ اعلامیہ اُتے مختلف جماعتاں دے درمیان پائے جانے والے تضادات اس وقت سامنے آ گئے جدوں میاں نواز شریف اس دا متن شرکاء دے سامنے پیش کر رہے سن ۔
اعلامیہ دی شق نمبر اک اُتے متحدہ مجلس عمل دے رہنماء قاضی حسین احمد نے اعتراض کر دتا۔ اس وچ مخلوط طریقہ انتخاب تے عورتاں تے اقلیتاں دے لئی مخصوص نشتاں دے علاوہ ستارہويں ترمیم تے ایل ایف او دی باقی شقاں نوں منسوخ کیتا جانے دا مطالبہ کیتا گیا سی ۔
قاضی حسین احمد نے کہیا کہ ایل ایف او تے ستارہويں ترمیم وچ شامل تمام شقاں نوں منسوخ کرنے دا مطالبہ کیتا جائے تے پسند ناپسند دی بنیاد اُتے کچھ نوں قبول کرلینے تے کچھ نوں رد کردینے توں اجتناب کیتا جائے۔
پاکستان پیپلز پارٹی دے وفد وچ شامل ڈاکٹر صفدر عباسی نے اس اُتے اپنی پارٹی دا موقف پیش کردے ہوئے کہیا کہ انہاں دی پارٹی نے عورتاں تے اقلیتاں دی مخصوص نشتاں تے مخلوط طریقے انتخاب سمیت ست رہی اں ترمیم وچ شامل تن شقاں دے حق وچ ووٹ دتا سی تے اوہ اس اُتے قائم نيں۔
مسلم لیگ دی طرف توں تجویز پیش کيتی گئی کہ اس اُتے موجود اختلافات نوں ختم کرنے دے لئی اک کمیٹی تشکیل دتی جانی چاہیے۔
لیکن پاکستان پیپلز پارٹی نے اس اُتے کوئی گل کرنے توں انکار کر دتا تے کہیا کہ اوہ ایسی کِسے کمیٹی وچ شریک نئيں ہون گے۔ اس نکتے اُتے کِسے اتفاق دے بغیر ہی میاں نواز شریف اگے ودھ گئے تے اعلامیہ دی باقی قرار داداں پڑھنا شروع کر دتیاں۔
کانفرنس دے اختتام اُتے مسلم لیگ دی طرف توں ایہ اعلان وی کیتا گیا کہ تمام جماعتاں اُتے مشتمل اک اتحاد نوں تشکیل دینے دے لئی وڈی سیاسی جماعتاں دے سرکردہ اراکین دا بند کمرے وچ اجلاس منعقد کیتا جائے گا۔
مشترکہ اعلامیہ وچ سیاست وچ فوج دی مداخلت ختم کرنے دا مطالبہ کردے ہوئے کہیا گیا کہ تمام سویلین ادارےآں توں فوج نوں فوری طور اُتے واپس بلايا جائے تے خفیہ ایجنساں دے ’پولیٹکل سیل‘ ختم کیتے جان۔
کل جماعتی کانفرنس نے بلوچستان وچ فوجی کارروائی بند کرنے دا مطالبہ کیتا گیا تے کہیا کہ بلوچستان وچ فوجی چھاونیاں دی تعمیر نوں بند کیتا جائے۔
قبائلی علاقےآں وچ جاری فوجی آپریش نوں بند کرنے دا وی مطالبہ کیتا گیا تے انہاں علاقےآں وچ موجود بیرونی عناصر نوں اوتھے توں نکالنے دی گل وی کيتی گئی۔
اس موقع اُتے مولانا فضل الرحمان نے ایہ نکتہ اٹھایا کہ بلوچستان وچ سرکاری تنصیبات، پلاں تے کھمباں نوں بم توں اڑانے دے طرز عمل دی وی مذمت ہونی چاہیے۔ مشترکہ اعلامیہ وچ اسلام آباد وچ چار ارب ڈالر توں تعمیر کیتے جانے والے نويں فوجی ہیڈ کواٹر (جی ایچ کیو) دی وی مخالفت کيتی گئی تے اس اُتے کم نوں فوری طور اُتے بند کرنے دا مطالبہ کیتا گیا۔
مشترکہ اعلامیہ وچ چیف جسٹس افتخار محمد چودھری دی بحالی تے انہاں دے خلاف ریفرنس نوں واپس لئی جانے دا مطالبہ کیتا گیا۔ کل جماعتی کانفرنس دے مشترکہ اعلامیہ وچ ذرائع ابلاغ اُتے لگائی جانے والی حالیہ پابندیاں دے خلاف گل وی کيتی گئی تے چار جون دو ہزار ست نوں نافذ کیتے جانے والے پیمرا آرڈیننس نوں وی مسترد کر دتا گیا۔
مشترکہ اعلامیہ دی آخری قرارداد کشمیر دے بارے وچ سی جس وچ مسئلہ کشمیر نوں کشمیری عوام دی امنگاں دے مطابق حل کرنے دی گل کيتی گئی سی۔ اس اُتے کشمیری نمائندےآں دے اعتراض دے بعد ایہ گل وی شامل کيتی گئی کہ اس مسئلہ نوں اقوام متحدہ دی قرار داداں دے تحت حل کیتا جائے۔
پہلے ازاں کانفرنس وچ اسلام آباد توں خصوصی طور اُتے مدعو کیتے جانے والے مبصرین روداد خان تے ایاز امیر نے اس موقع اُتے کہیا کہ پاکستانی عوام اس وقت دو ٹوک فیصلہ دی منتظر اے۔ انہاں نے کہیا کہ لمبی چوڑی قرارداد اک مذاق بن جائے گی۔ پاکستان نوں درپیش مسائل اُتے گل کردے ہوئے انہاں نے کہیا کہ اس وقت سیاسی اکابرین نوں صرف تے صرف اک نکتے اُتے توجہ مرکوز رکھی چاہیے تے اوہ ایہ اے کہ جنرل مشرف دے فوجی اقتدار توں کس طرح جان چھڑائی جائے۔ ]
اے پی ڈی ایم[سودھو]
چونکہ پیپلز پارٹی دے مشرف حکومت توں مذاکرات چل رہے سن اس لئی صدارتی انتخاب دے موقع اُتے استعفاں دی تجویز اُتے شدید اختلاف سامنے آئے تے پیپلز پارٹی نے اس شق توں کِسے صورت وچ وی اتفاق نئيں کیتا۔ جس دے بعد نواز شریف نے اے آر ڈی دی جگہ پیپلز پارٹی دے بغیر ہی اپوزیشن دا نواں اتحاد قائم کیتا۔ جسنوں اے پی ڈی ایم دا ناں دتا گیا۔ جس دا مقصد صدر مشرف نوں ہر حالت وچ صدر بننے توں روکنا سی ۔