آملا

اضغط هنا للاطلاع على كيفية قراءة التصنيف آملا
صورت حال
! colspan = 2 | حیثیت تحفظ
کم تشویشناک انواع
اسمیاتی درجہ	پرجاتی
جماعت بندی
مملکت:	Plantae
غير مصنف:	Angiosperms
غير مصنف:	Eudicots
غير مصنف:	Rosids
طبقہ:	Malpighiales
خاندان:	Phyllanthaceae
القبيلة:	Phyllantheae
العميرة:	Flueggeinae
جنس:	Phyllanthus
نوع:	P. emblica
سائنسی نام
Phyllanthus emblica  کارل لنیاس   ، ۱۷۵۳
پھل
مرادفات
‏ Cicca emblica (L.) Kurz Diasperus emblica (L.) Kuntze Dichelactina nodicaulis Hance Emblica arborea Raf. Emblica officinalis Gaertn. Phyllanthus glomeratus Roxb. ex Wall. nom. inval. Phyllanthus mairei H.Lév. Phyllanthus mimosifolius Salisb. Phyllanthus taxifolius D.Don ‏

فائیلیلتھس ایمبلکا (آنولا، Eng: Aamla)، جس نوں ایمبلک، ایمبلک مربالان، مربالان، انڈین گوسیبیری، ملکہ ٹری جاں عملہ توں سنسکرت ایملاکی وجوں جانیا جاندا اے، پروار دے فلانٹیسائے دا اک پودا-پتہ اے۔ ایہہ اکو نام دے اپنے کھان والے پھل لئی جانیا جاندا اے۔

بوٹا سائنس اتے واڈھی

ایہہ رکھ مدھم توں چھوٹا اے، اچائی وچ 1-8 میٹر (3 فٹ 3 انچ -6 فٹ 3 انچ) تک پہنچدے ہوئے۔ شاکھاواں چمکدار جاں باریک تربوز نہیں ہندے، 10-20 سینٹیمیٹر (3.9-7.9 انچ) لمبے، عامَ طور اُتے پینڈو سجیو؛ پتے عام، سبسیسیل اتے برانٹیلیٹاں دے نال ملدے ہن، حلقہ ہرا، پنے دے پتیاں وانگ پھلّ ہرے-پیلے ہندے ہن۔ ایہہ پھل قریب گولاکار، ہلکے ہرے رنگ دا پیلا، بہت ہی نرمل اتے دکھّ تے سخت اے، جس وچ چھ لمبکاری سٹرپاں جاں پھروز ہن۔

پتجھڑ وچ پکاؤنا، پھلاں نال جنمدے ہوئے اپرلیاں شاکھاواں وچ چڑھن توں بعد اگ ہتھاں ولوں کٹائی جاندی اے۔ بھارتی emblic دا سواد کھٹا، کڑتن اتے کسیا ہندا اے، اتے ایہہ کافی ریشیدار ہندا اے۔ بھارت وچ، کھٹائی دے پھل پوٹیبل بناؤن لئی لون والے پانی اتے لال مرچ پاؤڈر وچ پانیاں دے کھانے عامَ ہندے ہن۔

تہذیبی اتے مذہبی اہمیت

پھل دے نال نوجوان پتے اتے پھلّ دے مکل۔

اس درخت نوں ہندواں ولوں پوتر منیا جاندا اے کیونکہ پرماتما وشنو نوں اس وچ وسدا اے۔ املکا ایکدشی اُتے درخت دی پوجا کیتی جاندی اے۔

سنسکرت بودھی پرمپرا وچ، مہان بھارتی بادشاہ اشوک نے ادھیاں املکا پھل بدھی سنگتاں نوں آخری تحفے وجوں دتے سن۔ ایہہ اشوکواد دے ہیٹھلے شبدا وچ درسایا گیا اے:

"اک مہان دانی، مرداں دا مالک، مشہور اروڑا، جامبوپی [براعظم] دا مالک ہون کرکے ادھے میربلیبن دا مالک رہا اے۔" (سٹرونگ، 1983, صفحہ 99) ایہہ کم انا مشہور ہو گیا کہ اجکل پٹنا وچ اس گھٹنا دی تھاں تے اک چکر بنایا گیا اے اتے اس نوں امالک ستوپ دے روپ وچ جانیا جاندا سی۔

پارمپرکورتوں

پارمپرک دوائی

روائتی بھارتی دوائی وچ، پودے دے سکّ اتے تازے پھل استعمال کیتے جاندے ہن۔ پودے دے سارے حصہ وکھ وکھ آیورویدک / ینانی دوائیاں (جواہرش آلا) وچ پھل، بیج، پتے، جڑھاں، سکّ اتے پھلاں سمیت جڑی-بوٹیاں دیاں تیاریاں وچ ورتے جاندے ہن۔ آیروید دے مطابق، عملہ پھل مٹھا (مادھرا)، کوڑا (ٹکا) اتے پنرفتار (کاٹو) سیکنڈری سواد (انراس) دے نال سواد (رس) وچ کھٹا (کشایا) اے۔ اسدے گن (گنا) ہلکے (لنگو) اتے سکے (رکھ) ہن، وگاک پرجذبات (وپکا) مٹھی (مدھر) ہن اتے اسدی توانائی (وائر) ٹھنڈھی اے (شیتا)۔

رسوئی ورتن

مہاراشٹر بھارتی گوسبیری دے سبھ توں وڈے اتپادک اتے پورتیکرتاواں وچوں اک اے۔ اس کھیتر وچ پھل عامَ طور اُتے لون، تیل اتے مسالیاں نال بھریا جاندا اے۔ عملہ دا پھل کچّ کھادھا جاندا اے جاں وکھ وکھ پکواناں وچ پکایا جاندا اے۔ آندھر پردیش وچ، ٹینڈر قسماں نوں دال (اک لیسل دی تیاری) تیار کرن لئی ورتیا جاندا اے، اتے ایلّ کا مراباہ، اک مٹھی چیز بنائی جاندی اے جو مٹی دے بھانڈیاں نوں شوگر رسوئی وچ ملاؤندی اے جدوں تک اوہ ملا کے نہیں ملدی۔ غذا توں بعد ایہہ روائتی طور اُتے کھپت ہندی اے۔

ہور ورتوں

عامَ طور اُتے سیاہی، شینپوز اتے والاں دے تیل وچ ورتی جاندی اے، بھارتی گوریبیری دے پھل دی اچّ ٹینن دی سامان کپڑیاں وچ رنگ بناؤن لئی اک مورنینٹ اے۔ عملہ شینپوس اتے والاں دے تیل نوں روایتی طور اُتے منیا جاندا اے کہ والاں اتے کھوپڑی نوں پوشن دینا اتے ویلے توں پہلاں سلیٹی والاں نوں روکنا۔

مورتاں

• 
  نوَ پتے
• 
  پھلّ twigs
• 
  رکھ دے تنے
• 
  سکّ دے بھارتی goosebery
• 

ایہہ وی ویکھو

• Emblicanin (antioxidant)
• ترپھل، اک آیورویدک مپناہ رکھن والے آملہ

حوالے