اجل سنگھ

اجل سنگھ، سردار بہادر (1895–1983 ): ویہویں صدی دی اک پرمکھ سکھ شخصیت جس نے سکھ سماج اتے پنجاب دی ترقی لئی کئی تعریف یوگ ادم کیتے۔ آپ دا خاندانی پچھوکڑ بھائی سنگت سنگھ نال جا جڑدا اے جس نے سن 1705 وچ چمکور صاحب دے لڑائی ویلے شہیدی حاصل کیتی سی۔ آپ دا جم س۔ سجان سنگھ دے گھر بیبی لکشمی دیوی دی ککھوں پنڈ ہڈالی ، ضلع شاہ پور سرگودھا (مغربی پنجاب) وچ 27 دسمبر 1895 نوں ہویا۔ مڈھلی تعلیم پنڈ دی دھرم شالہ اتے مدرسے وچ حاصل کرکے پھر امرتسر دے خالصہ کالجیئیٹ سکول وچ داخلہ لیا۔ تد اپرنت گورنمنٹ کالج لاہور وچ داخل ہو کے سن 1916 عیسوی وچ ایم۔اے۔ (اتہاس) دی ڈگری حاصل کیتی۔ پڑھائی وچ اتی دلچسپی لین توں علاوہ آپ کھیڈاں وچ وی ودھ چڑھ کے حصہ لیندے سن اتے کالج دی ہاکی دی ٹیم دے میمبر راے سن۔ آپ دا ویاہ بھائی ویر سنگھ دی دوہتی اتے س۔ سندر سنگھ دھوپیا دی پتری بیبی سنتسیو کور نال ہویا۔

لاہور وچ پڑھائی ختم کرن اپرنت آپ اپنے پنڈ پرط گئے اتے اپنیاں زمیناں اتے باغاں دے ترقی وچ دلچسپی لین لگے۔ سن 1918 عیسوی دے نیڑے تیڑے آپ دے پیؤ اتے وڈا بھرا س۔ سوبھا سنگھ دلی چلے گئے اتے اتھے بن رہی نویں دلی دی اساری دے ٹھیکیاں وچ رجھ گئے۔ س۔ اجل سنگھ نے پچھے رہِ کے کھیتی متعلق اپنا سارا کم-کار سمبھالیا اتے ملتان ضلعے وچلی کلری زمین نوں کھیتاں وچ بدل دتا۔ آپ نے سن 1924 عیسوی توں ہی مشیناں دی مدد نال کھیتی کرکے بڑے انقلابی قدم چکے۔ آپ انڈین سینٹرل کاٹن کمیٹی دے تن وار میمبر رہے اتے سن 1945 عیسوی وچ یو۔این۔او۔ ولوں منعقد کینیڈا وچ ہوئی ‘کانفرنس آن فوڈ اینڈ ایگریکلچر’ وچ ہند سرکار دے نمائندہ وجوں شامل ہوئے۔

آپ نے اپنی پڑھائی ختم کرن توں بعد سکھاں دے سماجی ، مذہبی، تہذیبی اتے تعلیمی معاملیاں وچ دلچسپی لینی شروع کر دتی۔ سن 1919 عیسوی وچ آپ چیف خالصہ دیوان ، امرتسر نال جڑ گئے اتے بڑے لمے ویلے تک اس دی کارج-سادھک کمیٹی دے میمبر بنے رہے۔ لگبھگ 30 ورھے ایہہ خالصہ کالج، امرتسر دی مینیجنگ کمیٹی دے میمبر رہے اتے گورننگ کونسل دے پنج سال پردھان وی راے۔ گرو گوبند سنگھ فاؤنڈیشن ، چنڈی گڑھ اتے گرو نانک فاؤنڈیشن ، نویں دلی دی قیام وچ ودھ چڑھ کے حصہ لیا۔ اسے طرحاں پنجابی یونیورسٹی ، پٹیالہ اتے گرو نانک دیو یونیورسٹی امرتسر نوں قائم کرن وچ وی بھرپور دلچسپی لئی۔ سن 1972 عیسوی وچ نویں دلی وچ بھائی ویر سنگھ سدن دی قیام پچھے وی آپ دی سوجھ کم کر رہی سی۔ اسے طرحاں ہور وی کئی تعلیمی ادارےآں نال متعلق رہے۔ سکھ ایجوکیشنل کانفرنس دی وی دو وار پردھانگی کیتی۔ آپ دے ادم نال سن 1969 عیسوی وچ مدراس وچ گرو نانک خالصہ کالج دا قیام ہوئیا۔

سن 1926 وچ سکھ شہری حلقے توں آپ بنا مقابلے پنجاب لیجسلیٹو کونسل دے میمبر چنے گئے، پر گرودوارہ سدھار لہر دوران قید کیتے گئے اکالیاں نوں ن چھڈن کارن آپ نے تیاگ پتر دے دتا۔ آپ پھر بنا مقابلے میمبر چنے گئے اتے 1956 تک لگاتار چلدے راے۔ سن 1937 توں 1942 عیسوی تک آپ یونیئنسٹ کابینہ وچ پارلیمانی سیکٹری (داخلہ) وی رہے اتے دیش ونڈ توں بعد دو وار منتری وی بنے۔ سن 1930 عیسوی وچ ہوئی پہلی اتے سن 1931 وچ ہوئی دوجی گول میز کانفرنساں وچ سکھاں دے نمائندہ وجوں شامل ہوئے۔ سن 1932 عیسوی پنجاب سکھ پولیٹیکل کانفرنس، سن 1933 عیسوی وچ سکھ یوتھس کانفرنس اتے سن 1942 عیسوی وچ آل انڈیا سکھ یوتھ لیگ کانفرنس دی پردھانگی کردے ہویاں سکھاں دیاں اہمیت اکانکھیاواں اتے حقاں لئی آواز بلند کیتی۔ سن 1942 عیسوی وچ اس ڈیپوٹیشن وچ شامل ہوئے جو سکھاں دے حقاں دی راکھی لئی سر سٹیپھرڈ کرپس نوں نویں دلی ملن لئی بھیجیا گیا۔ سن 1947 عیسوی دے دنگیاں ویلے مغربی پنجاب توں ہندواں اتے سکھاں نوں سورکھیت کڈھ لیاؤن وچ تعریف یوگ کردار نبھایا۔ شومنی گرودوارہ پربندھک کمیٹی نال وی شروع توں جڑ رہے۔ کانگرسی نا ہندے ہوئے وی اس پارٹی ولوں چلائیاں مہماں نوں حمایت دتی۔

سن 1935 عیسوی وچ انگریز سرکار ولوں آپ نوں ‘سردار بہادر’ دا خطاب دتا گیا، جس نوں دیس دی آزادی واسطے لڑن والے انسان لئی انوچت سمجھ کے تیاگ دتا۔ ستمبر، 1965 عیسوی وچ آپ نوں پنجاب دا گورنر بنایا گیا اتے پھر 28 جون 1966 توں 25 مئی 1971 تک آپ مدراس وچ گورنر دے عہدے اتے رہے۔ کئی سنتی اتے وپاری ادارےآں نال بڑے لمبے ویلے تک متعلق رہِ کے اپنا یوگدان دتا۔

سن 1947 عیسوی وچ آپ نے ہزاراں ایکڑ زرخیز زمین، فیکٹریاں اتے شہری جائداد نوں ہمیشاں لئی الوداع کہہ کے نویں دلی وچ ٹکاؤ کیتا اتے 12 کرزن روڈ نوں اپنا مستقل نواس بنایا۔ اتھے ہی 15 فروری 1983 نوں اپنے پران تیاگے۔ سکھ قوم اتے پنجاب دے ہتاں نوں سچجے ڈھنگ نال پیش کرن والے آپ اک بے غرض لیڈر سن۔