اشتقاقیات

اشتقاقیات (etymology)، لفطاں دے معنی دی ابتداء تے ارتقاء دا سائنسی مطالعہ اے۔ ایہ کِسے وی زبان دے الفاظ دی تحقیق دے متعلق پرکھیا جاندا اے کہ کیہڑا لفظ کَد کِسے زبان دا حصہ بݨیا، اُس لفظ دی شمولیت دا ذریعہ کیہ اے تے گردشِ ایام نے اس لفظ دی ہیئت اُتے کیہ اثرات مرتب کیتے۔

اشتقاقیات وچ ایہدے اجزاء دیاں شکلاں تے صوت وی شامل نیں۔ ایہ تاریخی لسانیات، لغت شناسی تے علم العلامات دی اک ذیلی شاخ اے تے تقابلی اصطلاحات، مورفولوجی، تداولیات (Pragmatics) تے صوتیات (Phonetics) نوں اپݨے وَل متوجہ کردا اے تاکہ تمام معنےآں دا اک جامع تے تاریخی کیٹلاگ تیار کیتا جا سکے جو اک مورفیم، فونیم، لفظ، یا علامت نے وقت دے نال نال کیتا اے۔

اک طویل تحریری تاریخ والیاں زباناں لئی ماہرین علم اشتقاقیات اس گَل دے متعلق علم حاصل کرن لئی زبان دے بارے عبارت دا استعمال کردے نیں تاکہ اس بارے وچ علم حاصل کیتا جا سکے کہ الفاظ کِداں پہلے ادوار وچ استعمال ہُندے سی، اوہ معنی تے شکل وچ کِداں ترقی کردے سی یا اوہ زبان وچ کَد تے کِداں داخل ہوئے۔ ماہر اشتقاقیات تقابلی لسانیات دے طریقےآں نوں وی استعمال کردے نیں تاکہ اوہناں شکلاں دے بارے وچ معلومات دی تشکیل نو کیتی جا سکے جو کِسے وی براہ راست معلومات دے دستیاب ہوݨ لئی بہت پراݨیاں نیں۔ تقابلی طریقہ کہلاؤݨ والی ٹکنیک دے نال متعلقہ زباناں دا تجزیہ کرکے ماہر لسانیات اپݨی مشترکہ مادری زبان تے اوہدے الفاظ دے بارے وچ اندازہ لا سکدے نیں۔ اس طرحاں نال بہت ساریاں یورپی زباناں وچ لفظ دیاں جڑھاں، مثال دے طور تے، ہند یورپی بولی ٹبر دی اصل تک واپسی تک تلاش کیتیاں جا سکدیاں نیں۔

اگرچہ ایٹمولوجیکل تحقیق دی اِبتداء فلولوجیکل روایت توں ہوئی اے، بہت زیادہ موجودہ ایٹمولوجیکل تحقیق بولی ٹبراں اُتے کیتی جاندی اے جِتھے بہت کم یا کوئی ابتدائی دستاویزات دستیاب نئیں، جِداں اورالی (Uralic) تے آسٹرونیشیائی۔

ہور دیکھو

• نیرکتا