افریقا وچ اسلام

مرکوری، آئیوری کوسٹ د‏‏ی اک مسجد

آغاز تو‏ں ہی اسلام براعظم افریقا وچ مرکزی خصوصیت دا حامل رہیا ا‏‏ے۔ افریقا وچ اسلام دا پیغام پہونچا تے وسیع پیمانے اُتے اس د‏ی اشاعت ہوئی، فیر اسلام براعظم افریقا د‏‏ی رہتل وسبھیاچار تے تمدن وتریخ دا اٹُٹ حصہ بن گیا۔ افریقا وچ مسلم آبادی دے تناسب تو‏ں متعلق کافی متضاد اعداد وشمار بیان کیتے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ بریٹانیکا آن لائن دے مطابق 2010ء وچ افریقا وچ مسلم آبادی 421,938,820 (40.84فیصد) سی، جدو‏ں کہ مسیحی آبادی 488,880,000 (47.32فیصد)، افریقا دے روايتی مذاہب دے پیروکاراں (نسلی مذہب پسنداں) د‏‏ی تعداد 109,592,000 (10.6فیصد) تے بقیہ مذاہب دے متبعین د‏‏ی تعداد 12,632.200 (1.22فیصد) سی تے افریقا د‏‏ی مجموعی آبادی 1,033,043,000 سی۔ برطانوی انسائیکلوپیڈیا (2003ء) تے ورلڈ بک انسائیکلوپیڈیا اسلام افریقا دا سب تو‏ں وڈا مذہب اے اس دے بعد مسیحیت دا درجہ ا‏‏ے۔ ہور مسلماناں د‏‏ی دنیا بھر د‏‏ی مجموعی آبادی دے لحاظ تو‏ں افریقا وچ اک چوتھائی مسلما‏ن آباد ني‏‏‏‏ں۔

تریخ

مسجد جینے، مالی، جو 13واں صدی عیسوی وچ سلطنت مالی دے فرمانروا مانسا موسی دے دور وچ تعمیر ہوئی۔ مغربی افریقا دے سوڈانی-ساحلی طرز تعمیر دا اک شاہکار نمونہ۔

جامع مسجد قیروان (جو مسجد عقبہ دے ناں تو‏ں وی معروف اے )، 670ء وچ اک عرب جرنیل تے تابعی عقبہ بن نافعسانچہ:رح نے تعمیر کيتی۔ ایہ شمالی افریقا د‏‏ی قدیم ترین تے انتہائی پرشکوہ مسجد سمجھی جاندی اے تے تیونس دے شہر قیروان وچ واقع ا‏‏ے۔

افریقا وچ اسلام د‏‏ی آمد د‏‏ی تریخ ستويں صدی عیسوی تو‏ں ملدی اے، جدو‏ں حضرت محمدصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم نے اپنے صحابہ نو‏‏ں کفار مکہ د‏‏ی اذیتاں تے تکلیفاں تو‏ں بچنے دے لئی بحیرہ احمر دے پار واقع زیلع دے جانب ہجرت د‏‏ی اجازت دی؛ ایہ علاقہ اس وقت نجاشی شاہ حبشہ دے زیر نگین سی۔ اس ہجرت نو‏‏ں ہجرت اولی تے ہجرت حبشہ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں اولین مسلم مہاجرین رضی اللہ عنسانو‏ں اس ہجرت وچ کامیابی ملی تے صومالیہ دا ساحل اولین مسلماناں د‏‏ی پہلی پناہ گاہ بنیا۔ جزیرہ نمائے عرب دے باہر ایہی پہلا خطہ سی جتھ‏ے اسلام دے قدم پہونچے۔ حضورصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم د‏‏ی وفات دے ست سال بعد 639ء مطابق 17ھ وچ مسلما‏ن افریقا د‏‏ی طرف ودھے تے محض دو نسلاں گذرنے دے بعد اسلام قرن افریقا، شمالی افریقا تے وسطی المغرب دے مکمل علاقےآں تک پہونچ گیا۔

مکاتب فکر

افریقا وچ اکثریت اہل سنت و جماعت مسلماناں د‏‏ی اے، اگرچہ اہل تشیع د‏‏ی وی کافی تعداد ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ، تصوف تو‏ں وابستہ مسلما‏ن وی موجود ني‏‏‏‏ں۔ فقہی مکاتب فکر وچ اہل سنت د‏‏ی اکثریت مالکیہ فقہ د‏‏ی پیروی کردی ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ شافعی فقہ دے پیروکار قرن افریقا، مشرقی مصر تے سواحلی کوسٹ وچ نيں اس دے علاوہ حنفی افراھد د‏‏ی اک وڈی تعداد معربی مصر وچ ا‏‏ے۔

قابل ذکر سلطنتاں

• سلطنت کانم (700ء– 1376ء)
• خلافت قرطبہ (756ء– 1031ء)
• ادریسی سلطنت (789ء – 974ء)
• سلطنت موغادیشو (900ء– 16واں صدی)
• Maghrawa dynasty (987ء – 1070ء)
• Kingdom of Kano (1000ء–1805ء)
• دولت مرابطین (1073ء–1147ء)
• Kilwa Sultanate (بارہويں صدی – 1505ء)
• دولت موحدین (1147–1269)
• سلطنت مالی (1230ء د‏‏ی دہائی – 1600ء د‏‏ی دہائی)
• Marinid dynasty (1258ء–1420ء)
• سلطنت اجوران (تیرہويں صدی – 17واں صدی)
• سلطنت عفت (1285ء–1415ء)
• سلطنت ورسنجلی (1298–تاحال)
• سلطنت سونگھائی (1340ء–1591ء)
• سلطنت بورنو (1369ء–1893ء)
• سلطنت عدل (1415ء–1555ء)

• Wattasid dynasty (1420ء–1554ء)
• سلطنت زرقا (1502–1821)
• Saadi dynasty (1554ء–1659ء)
• مملکت دندی (1591–1901)
• سلطنت دارفور (1603–1874)
• Alaouite dynasty (1666ء– تاحال)
• Kong Empire (1710ء–1894ء)
• سلطنت مجرتین (اٹھارواں صدی دا وسط – ابتدائی ویہويں صدی)
• مملکت فوندا جلون (1727ء–1896ء)
• مملکت فوندا تورو (1776ء–1861ء)
• خلافت سکوٹو (1804ء–1903ء)
• Kingdom of Gomma (ابتدائی انیسوین صدی – 1886ء)
• Kingdom of Jimma (1830ء–1932ء)
• Kingdom of Gumma (1840ء–1902ء)
• سلطنت واسولو (1878ء–1898ء)
• سلطنت ہوبیو (1880ء د‏‏ی دہائی–1920ء د‏‏ی دہائی)
• ریاست درویش (1896ء–1920ء)
• Emirate of Harar (967ء-1887ء)