التائی بولیاں
| التائی بولیاں | |
|---|---|
| (متنازعہ) | |
| جغرافیائی تقسیم: | چڑھدا ایشیا، اتلا ایشیا، وسطی ایشیا، اتے لہندا ایشیا اتے چڑھدا یورپ |
| لسانی درجہ بندی: | پرستاوت مکھ بولی ٹبر |
| ذیلی تقسیمات: |
|
| آیزو 639-2 / 5: | tut |
| گلوٹولاگ: | None |
| |
التائی بولیاں /ælˈteɪɨk/ جاں التائی اک بولی-پروار اے جس وچّ ترک بولیاں، منگول بولیاں، تنگسی بولیاں، جاپانی بولیاں اتے کوریائی بولی آؤندیاں ہن۔ التائی بولیاں یوریشیا دے بہت وڈے علاقے وچّ بولیاں جاندیاں ہن جو چڑھدے یورپ توں لے کے وسطی ایشیا ہندا ہویا سدھا جاپان تکّ جاندا ہے۔ اس پروار وچّ کل ملا کے لگبھگّ ۷۰ زندہ بولیاں آؤندیاں ہن اتے اجوکے ویلے ایہناں نوں بولن والیاں دی تعداد لگبھگّ ۵۰ کروڑ اے۔
التائی اک لسانی منطقہ تے تجویز کردہ لسانی خاندان اے جس وچ ترک، منگولیائی، تونگوزی لسانی خاندان تے ممکنا دور اُتے کوریائی تے جاپانی وی شامل نيں۔[۱]:73ان زباناں دے متکلمین تاحال جنوبی ایشیا کے۳۵ دربے شمالی تے مشرقی یورپ دے کچھ حصےآں وچ بکھرے نيں، جو طولالبلد وچ ترکی توں جاپان تک پھیلا اے۔[۲]اس گروہ نوں ناں ایشیا دے وسط وچ واقع التائی پہاڑی سلسلے دی وجہ توں دتا گیا اے۔ زیادہ تر تقابلی ماہر لسانیات نے اس مفروضے نوں رد کر دتا اے تے باقی اس دے بہت تھوڑے حمایتی نيں۔[۱]
التائی خاندان سب توں پہلے ۱۸وی صدی وچ پیش کيتا گیا۔1960s تک اسنوں وسیع پیمانے اُتے قبول کيتا گیا سی تے ہن وی بوہت سارے مخازنالعلوم تے دستیکتاباں وچ درج اے۔[۱]۱۹۵۰ء توں،توقع قرابتدار نہ ملنے دی بعد، کئی تقابلی ماہر لسانیات نے اس تجویز نوں رد کر دتا اے، فرض شدہ صوتی تغیر وی نئيں ملدی نيں،ترک تے منگولیائی صدیاں تک مائل ہونے دی بجائے منتشر ہُندی رہیاں نيں۔اس نظریے دے مخالفین تجویز کردے نيں کہ ایہ مماثلتاں زیرغور گراوتھے وچ باہمی لسانی اثرات دی وجہ توں نيں۔[۳][۴][۵][۶]
اصل مفروضہ صرف ترک، منگولیائی تے تونگوزی گروہاں نوں متحدہ کردا اے ۔بعد دی تجاویز وچ کوریائی تے جاپانی نوں "کبیرالتائی" وچ شامل کرنا ہمیشہ توں متنازع رہیا اے۔(اصل تجویز نوں پس ناں دے ذریعے بعض اوقات " صغیرالتائی" کہندے نيں۔)التائی دے بعض حامی کوریائی دی شمولیت دی حمایت کردے نيں۔[۷]اک مشترکہ آبائی قبلِالتائیزبان سرگی استاروستین تے دوسرےآں نے "کبیر" خاندان دے لئی عارضی طور اُتے تعمیرِنو کيتی گئی۔[۸]
صغیر-التائی وچ قریباً ۶۶ زباناں شاملیاں نيں[۹]، جس تک کبیر-التائی کوریائی، جیجو، جاپانی تے ریوکیوئی زباناں شامل کرسکدیاں نيں، جس کل ۷۵ (مشتمل اے کہ کیہڑی بولی اے تے کون سا لہجہ اے )۔ انہاں نمبراں وچ زباناں دی ابتدائی حالتاں جداں کہ وسطی منگولیائی، قدیم کوریائی تے قدیم جاپانی شامل نئيں کيتياں گئیاں نيں۔
ایہہ وی ویکھو[سودھو]
حوالے[سودھو]
- ↑ ۱.۰ ۱.۱ ۱.۲ Georg, Stefan; Michalove, Peter A.; Ramer, Alexis Manaster; Sidwell, Paul J. (1999). "Telling general linguists about Altaic". Journal of Linguistics 35 (1): 65–98. doi:. https://archive.org/details/sim_journal-of-linguistics_1999-03_35_1/page/65.
- ↑ "Interactive Maps The Altaic Family from The Tower of Babel". Starling.rinet.ru. http://starling.rinet.ru/maps/maps23.php?lan=en. Retrieved on 18 جون 2013.
- ↑ Lyle Campbell and Mauricio J. Mixco (2007): A Glossary of Historical Linguistics; University of Utah Press. Page 7: "While 'Altaic' is repeated in encyclopedias and handbooks most specialists in these languages no longer believe that the three traditional supposed Altaic groups, Turkic, Mongolian and Tungusic, are related."
- ↑ Johanna Nichols (1992) Linguistic Diversity in Space and Time. Chicago University Press. Page 4: "When cognates proved not to be valid, Altaic was abandoned and the received view now is that Turkic, Mongolian and Tungusic are unrelated."
- ↑ R. M. W. Dixon (1997): The Rise and Fall of Languages. Cambridge University Press. Page 32: "Careful examination indicates that the established families, Turkic, Mongolian and Tungusic, form a linguistic area (called Altaic)...Sufficient criteria have not been given that would justify talking of a genetic relationship here."
- ↑ Asya Pereltsvaig (2012) Languages of the World, An Introduction. Cambridge University Press. Pages 211–216: "[...T]his selection of features does not provide good evidence for common descent" […] "we can observe convergence rather than divergence between Turkic and Mongolic languages—a pattern than is easily explainable by borrowing and diffusion rather than common descent"
- ↑ Roger Blench and Mallam Dendo (2008): "Stratification in the peopling of China: how far does the linguistic evidence match genetics and archaeology? Archived 20190227035752 at pdfs.semanticscholar.org Error: unknown archive URL" In Alicia Sanchez-Mazas et al., eds. Human migrations in continental East Asia and Taiwan: genetic, linguistic and archaeological evidence, chapter 4. Taylor & Francis.
- ↑ سائیٹ غلطی:نا منیا جان والا
<ref>ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتےstaro2003لئی۔ - ↑ "Browse by Language Family". Ethnologue. http://www.ethnologue.com/show_family.asp?subid=7-16. Retrieved on 18 جون 2013.
باہرلے جوڑ[سودھو]
- Altaic at the Linguist List MultiTree Project (not functional as of 2014): Genealogical trees attributed to Ramstedt 1957, Miller 1971, and Poppe 1982
- Swadesh vocabulary lists for Altaic languages (from Wiktionary's Swadesh-list appendix)
- Monumenta altaica Altaic linguistics website, maintained by Ilya Gruntov
- Altaic Etymological Dictionary, database version by Sergei A. Starostin, Anna V. Dybo, and Oleg A. Mudrak (does not include introductory chapters)
- LINGUIST List 5.911 defense of Altaic by Alexis Manaster Ramer (1994)
- LINGUIST List 5.926 1. Remarks by Alexander Vovin. 2. Clarification by J. Marshall Unger. (1994)