المدونۃ الجامعۃ
| المدونۃ الجامعۃ | |
|---|---|
| المدونۃ الجامعۃ للاحادیث المرویۃ عن النبی الکریم صلی اللہ علیہ و سلم | |
 | |
| مصنف | محمد تقی عثمانی |
| زبان | عربی |
| اصل زبان | عربی |
| ملک | پاکستان، بیروت |
| موضوع | علم الحدیث |
| ناشر | دار القلم بیروت/ |
ترمیم  | |
المدونۃ الجامعۃ للاحادیث المرویۃ عن النبی الکریم صلی اللہ علیہ و سلم اک ضخیم انسائیکلوپیڈیا اے جو نبی کریم صلی اللہ علیہ و آلہ و سلم توں مروی تمام احادیث اُتے مشتمل اے۔ ایہ کتاب مفتی محمد تقی عثمانی دے زیرِ نگرانی گزشتہ اٹھارہ سال توں دار العلوم کراچی وچ مرتب کيتی جارہی اے۔ تقریباً پندرہ علما دی اک کمیٹی اسنوں مرتب کر رہی اے۔
تعارف
[سودھو]نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم دی احادیث مبارکہ دے اگرچہ بوہت سارے مجموعے منظرِ عام پرآچکے نيں لیکن تاحال کوئی ایسا مجموعہ تیار نئيں ہويا سی جس وچ تمام احادیث نوں جمع کیتا گیا ہوئے۔ ايسے طرح احادیث دی نمبرنگ اک بہت وڈا مسئلہ اے۔ قرآنِ مجید دے متعلق جے آپ ایہ کدرے کہ ستويں سورت دی اٹھارواں آیت وچ ایويں لکھیا اے تاں سب لوک سمجھ جان گے کہ آپ کیہڑی آیت مراد لے رہے نيں کیوں کہ دنیا بھر وچ قرآن دے سب نسخےآں اُتے آیتاں دی نمبرنگ اک ورگی اے۔ لیکن جے حدیث دے متعلق ایويں کہیا جائے کہ حدیث نمبر پنج وچ ایويں فرمایا گیا اے تاں سب توں پہلے تاں ایہ پریشانی ہوئے گی کہ کس کتاب دی حدیث نمبر پنج وچ ۔۔۔؟ جے آپ ایہ کدرے کہ بخاری دی حدیث نمبر پنج وچ تاں فیر ایہ سوال ہوئے گا کہ کس ادارے دے شائع کردہ کیہڑا ایڈیشن وچ ۔ اس لئی کہ احادیث دی نمبرنگ مختلف ادارےآں نے مختلف دی اے۔
ان مسائل نوں حل کرنے دے لئی ایہ مجموعہ مرتب کیتا گیا اے۔ جس وچ احادیث دی مرکزی 80 کتاباں تے ہور 820 کتاباں دی تمام احادیث نوں جمع کرنے انہاں دی عالمی نمبرنگ کيتی گئی اے۔
مقدمہ بقلم مفتی محمد تقی عثمانی
[سودھو]مفتی محمد تقی عثمانی نے اس کتاب دی پہلی جلد وچ تفصیلی تعارف عربی وچ مقدمے دی شکل وچ لکھیا اے جو ماہنامہ البلاغ دے اداریے وچ مفتی صاحب نے معمولی تغییر دے نال اردو وچ وی تحریر کیتا۔ ایہ اردو مقدمہ مندرج ذیل بٹن دبا کے ملاحظہ کیتا جاسکدا اے:
مقدمہ بقلم مفتی محمد تقی عثمانی
خصوصیات
[سودھو]- تمام مرفوع احادیث نوں جمع کیتا گیا اے۔ مرفوع حدیث اس حدیث نوں کہندے نيں جس وچ نبی کریم صلی اللہ علیہ و سلم دے کِسے قول، فعل، صفت یا حال نوں ذکر کیتا جائے یا نبی کریم صلی اللہ علیہ وسلم دے سامنے کوئی کم ہويا ہوئے تے آپ نے اس اُتے نکیر نہ فرمائی ہوئے بلکہ خاموشی اختیار فرمائی ہوئے۔ حدیث دی اصطلاح وچ اسنوں " تقریر" کہندے نيں۔
- چاں کہ اس مجموعے دا مقصد تمام احادیث نوں اک جگہ جمع کرنا اے لہذا تمام صحیح، حسن، ضعیف، غریب تے منکر احادیث نوں ذکر کیتا گیا اے۔ حتی کہ اوہ احادیث جنہاں نوں بعض محدثین نے موضوع کہیا اے اوہ وی اس مجموعے وچ شامل نيں۔ البتہ جنہاں احادیث دے موضوع و من گھڑت ہونے اُتے اتفاق اے انہاں توں احتراز بردا گیا اے۔
- احادیث دی عالمی نمبرنگ کيتی گئی اے۔
- اک حدیث جِنّے صحابہ کرام رضی اللہ عنھم توں مروی اے انہاں سب دا حوالہ دتا گیا اے۔
- اک حدیث بنیادی 80 کتاباں وچ جتھے جتھے ذکر اے سب دا حوالہ دتا گیا اے ہور متن وچ جے کوئی اختلاف اے تاں اس دی وی نشان دہی کيتی گئی اے۔
- کِسے حدیث دی صحت و سقم دے حوالے متقدمین توں کوئی قول مروی اے تاں اسنوں وی ذکر کیتا گیا اے ضرورت پڑنے اُتے معاصر محدثین دا کلام وی نقل کیتا اے۔
ترتیب و طریقۂ تدوین
[سودھو]- احادیث دی تدوین ایويں کيتی گئی اے کہ سب توں پہلے اک حدیث سند تے متن سمیت لکھی گئی اے تے اس اُتے اعراب لگائے گئے نيں تے اسنوں اک عالمی نمبر دے دتا گیا اے۔ اس مقصد دے لئی قوی ترین سند والی حدیث دا انتخاب کیتا گیا اے۔ فیر ذیل وچ انہاں تمام کتاباں دا حوالہ دتا گیا اے جنہاں وچ ایہ حدیث ايسے صحابی توں روایت کر کے لکھی گئی اے ۔اس مقصد دے لئی پوراپورا متن نقل کرنے دی بجائے صرف اختلافِ لفظاں (جے کدرے اے تاں اس)کو ذکر کیتا گیا اے۔
- فیر اس دے بعد جے کِسے تے صحابی یا بوہت سارے صحابہ توں ایہی حدیث مروی اے تاں اس دی قوی ترین سند نوں ذکر کرکرکے ذیل وچ ہور تمام کتاباں و اسناد دا ذکر کر دتا گیا اے ۔ان احادیث نوں فرعی عالمی نمبر دتے گئے نيں۔
- مثلا حدیث انما الاعمال بالنیات دی حضرت عمر رضی اللہ عنہ توں مروی اے اسنوں عالمی حدیث نمبر 1دتا گیا اے۔
- اس دے تھلے انہاں تمام کتاباں دا حوالہ تے انہاں دی اسنادی حیثیت نوں ذکر کیتا گیا اے جنہاں وچ ایہ حدیث حضرت عمر توں مروی اے۔
- فیر اس دے بعد انہاں ہور چھ صحابہ دی روایتاں ذکر کيتی گئیاں نيں جنہاں توں ایہ حدیث مروی اے تے انہاں سب نوں 2/1، 3/1 ۔۔۔۔7/1 جداں فرعی تے ذیلی نمبر دتے گئے نيں۔
- احادیث دی ترتیب ابواب تے فصلاں دے اعتبار توں کيتی گئی اے۔ جداں کتاب الایمان، کتاب الاسماء و الصفات وغیرہ ۔
- احادیث دے ابواب و فصول قائم کردے ہوئے ا س گل دا خیال رکھیا گیا اے کہ کِسے مخصوص فقہی یا کلامی مکتبِ فکر و مسلک دی چھاپ نہ پئے بلکہ حدیث دے ظاہری متن توں جو معنی سمجھ وچ آرہیا اے ايسے دے مطابق عنوان قائم کیتا جائے۔
- اک حدیث جے بوہت سارے موضوعات اُتے مشتمل اے تاں اس دے مرکزی موضوع دے مطابق اسنوں متعلقہ باب وچ ذکر کیتا گیا اے۔ جدوں کہ باقی ابواب وچ اس دا حوالہ دے دتا گیا اے۔ مثلا اک حدیث دا مرکزی موضوع فضیلتِ صحابی اے تے اس وچ کِسے نماز دی اہمیت دا معنی وی اے۔ تاں اسنوں فضائلِ صحابہ دے باب وچ ذکر کرکےفضائلِ نماز دے باب دے آخرماں صرف اس دی طرف اشارہ دے دتا گیا اے۔
ضخامت
[سودھو]- ایہ کتاب تقریباً 50 جلداں وچ مکمل ہوئے گی
- اس کتاب دی پہلی جلد کتاب الایمان دے عنوان توں دارالقلم بیروت توں چھپ چکی اے۔ دوسری جلد وی جو(کتاب الاسماء والصفات تے تمسک بالسنۃ جداں موضوعات اُتے مشتمل اے ) چھپ چکی اے ۔ پاکستان وچ اس دا تقسیم کنندہ دار العلوم کراچی اے۔
- ہن تک 17194 تک عالمی نمبرنگ ہوئے چکی اے جس دے ضمن وچ 331987 احادیث آچکيتیاں ناں۔[۱]
پاکستان دے لئی اعزاز
[سودھو]اس کتاب توں پوری اسلامی دنیا استفادہ کرے گی تے پوری دنیا وچ اس دی نمبرنگ معتبر سمجھی جائے گی۔ ہور اپنی بے مثال جامعیت دی وجہ توں پوری دنیا دے اہل علم نوں اس دی ضرورت پوے گی۔ ایہ کتاب چونکہ پاکستانی علما تیار کر رہے نيں لہذا ایہ پاکستان دے لئی اک بہت وڈا اعزاز تے شرف و سعادت اے۔
حوالے
[سودھو]- ↑ المدونۃ الجامعہ، کتاب الایمان، مقدمہ از مفتی محمد تقی عثمانی