امام مہدی دا ذکر کرن والے اہل سنت علماء
اوہ علماء اھل سنت جو امام مھدی علیہ السلام دی ولادت تے آپ دے گیارویں امام حسن عسکری علیہ السلام جو اولاد امام حسین علیہ السلام سن اس دے قائل نیں۔۔۔ اہل سنت دے بوہت سارے مشہور علماء نے وی اپنی کتاباں وچ آپ دی ولادت باسعادت توں متعلق تفصیلات تحریر فرمائی نيں، بعض حضرات تاں آپ دی امامت ومہدویت دے معتقد سن، بعض حضرات نے اظہار عقیدت تے مدح سرائی دے لئی عربی یا فارسی وچ اشعار کہے ایتھے تک کہ بعض حضرات تاں آپ دی خدمت اقدس وچ شرفیاب ہونے تے بہ نفس نفیس آپ توں حدیث سننے دے مدعی نيں، انہاں وچوں بعض حضرات دے ایہ نيں:
۱۔ ابن حجر ہیثمی مکی شافعی، (متوفیٰ سال ۹٧۴)۔
۲۔ موٴلف روضة الاحباب سید جمال الدین، (متوفی ۱۰۰۰ء )۔
۳۔ ابن الصباغ علی بن محمد مالکی مکی، (متوفیٰ ۸۵۵ء)۔
۴۔ شمس الدین ابو المظفر یوسف، موٴلف التریخ الکبیر وتذکرة الخواص، (متوفیٰ ٦۵۴ء)۔
۵۔ نور الدین عبدالرحمن جامی معروف، صاحب کتاب شواہد النبوہ۔
٦۔ شیخ حافظ ابو عبداللہ محمد بن یوسف گنجی، صاحب کتاب البیان فی اخبار صاحب الزمان و ہور کتاباں(متوفیٰ ٦۵۸ء)۔
٧۔ ابوبکر احمد بن حسین بیہقی، (متوفی ۴۵۸ء)۔
۸۔ کمال الدین محمدبن طلحہ شافعی، (متوفی ٰ ٦۵۲ء)۔
۹۔ حافظ بلاذری ابو محمد احمد بن ابراہیم طوسی، (متوفیٰ ۳۳۹ء)۔
۱۰۔ قاضی فضل بن روز بہان، شارح کتاب الشمائل ترمذی۔
۱۱۔ ابن الخشاب ابو محمد عبداللہ بن احمد، (متوفیٰ ۵٦٧ء)۔
۱۲۔ شیخ وعارف شہیر محی الدین، صاحب کتاب الفتوحات، (متوفیٰ ٦۳۸ء)۔
۱۳۔ شیخ سعد الدین حموی۔
۱۴۔ شیخ عبدالوہاب شعرانی موٴلف الیواقیت والجواہر، (متوفیٰ ۹٧۳ء)۔
۱۵۔ شیخ حسن عراقی۔
۱٦۔ شیخ علی الخواص۔
۱٧۔ ابن اثیر، موٴلف تریخ کامل۔
۱۸۔ حسین بن معین الدین میبدی، صاحب شرح دیوان۔
۱۹۔ خواجہ پارسا محمد بن محمد بن محمود بخاری، ( ۸۲۲ء)۔
۲۰۔ حافظ ابوالفتح محمد بن ابی الفوارس، صاحب کتاب الاربعین۔
۲۱۔ ابوالمجد عبدالحق دہلوی ،(ستر کتاباں دے موٴلف ۱۰۵۲ء)۔
۲۲۔ شیخ احمد جامی نامقی۔
۲۳۔ شیخ فریدالدین عطار نیشاپوری معروف۔
۲۴۔ جلال الدین محمد رومی، صاحب مثنوی، (متوفی ٰ ٦٧۲ء)۔
۲۵۔ شیخ صلاح الدین صفدی، (متوفیٰ ٧٦۴ء)۔
۲٦۔ مولوی علی اکبر بن اسد اللہ ہندی صاحب کتاب مکاشفات۔
۲٧۔ شیخ عبدالرحمن صاحب کتاب مراٴة الاسرار۔
۲۸۔ شعرانی دے بعض مشایخ ۔
۲۹۔ مصرکے اک عالم ، بہ نقل شیخ ابراہیم حلبی۔
۳۰۔ قاضی شہاب الدین دولت آبادی، صاحب تفسیر البحر المواج و کتاب ہدایة السعداء۔
۳۱۔ شیخ سلیمان قندوزی بلخی، (متوفی ۱۲۹۴ ھء)۔
۳۲۔ شیخ عامر بن عامر البصری صاحب قصیدہ تائیة ”ذات الانوار“۔
۳۳۔ قاضی جواد سابطی۔
۳۴۔ صدر الدین قونوی صاحب تفسیر الفاتحہ ومفتاح الغیب۔
۳۵۔ عبداللہ بن محمد مطیری مدنی، موٴلف کتاب الریاض الزاھرہ۔
۳٦۔ شیخ محمد سراج الدین رفاعی، موٴلف صحاح الاخبار۔
۳٧۔ میر خواند محمد بن خاوند شاہ، موٴلف تریخ روضة الصفا، (متوفیٰ ۹۰۳ء)۔
۳۸۔ نضر بن علی جہضمی عالم و محدث معروف۔
۳۹۔ قاضی بہلول بہجت افندی، موٴلف کتاب محاکمہ در تریخ آل محمد صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم
۴۰۔ شیخ محمد ابراہیم جوینی، (متوفی ٰ ۱۱٧۴ء)۔
۴۱۔ شیخ شمس الدین محمد بن یوسف زرندی، موٴلف معراج الوصول۔
۴۲۔ شمس الدین تبریزی، شیخ جلال الدین رومی۔
۴۳۔ ابن خلکان نے وفیات الاعیان وچ آپ دی جم تریخ معین دی اے۔
۴۴۔ ابن ارزق در تریخ میافارقین۔
۴۵۔ مولی علی قاری صاحب کتاب مرقاة درشرح مشکاة۔
۴٦۔ قطب مدار۔
۴٧۔ ابن وردی مورخ۔
۴۸۔شبلنجی، موٴلف نورالابصار۔
۴۹۔ سویدی، سبائک الذہب۔
۵۰۔ شیخ الاسلام ابراہیم بن سعد الدین۔
۵۱۔ صدر الائمہ موفق بن احمد مالکی خوارزمی۔
۵۲۔مولی حسین بن علی کاشفی، موٴلف جواہر التفسیر، (متوفیٰ ۹۰۴ء)۔
۵۳۔ سید علی بن شہاب ہمدانی، موٴلف ”المودة فی القربیٰ“
۵۴۔ شیخ محمد صبان مصری، (متوفی ۱۲۰۵ء)۔
۵۵۔ الناصر لدین اللہ خلیفہٴ عباسی۔
۵٦۔ عبدالحی بن عمار حنبلی، موٴلف شذرات الذھب، (متوفی ٰ ۱۰۸۹ء)۔
۵٧۔ شیخ عبدالرحمن بسطامی، در کتاب درة المعارف۔
۵۸۔ شیخ عبدالکریم یمانی۔
۵۹۔ سید نسیمی۔
٦۰۔ عماد الدین حنفی۔
٦۱۔ جلال الدین سیوطی۔
٦۲۔ رشید الدین دھلوی ہندی۔
٦۳۔ شاہ ولی اللہ دہلوی۔
٦۴۔ شیخ احمد فاروقی نقشبندی۔
٦۵۔ ابوالولید محمد بن شحنہ حنفی، در تریخ روضة المناظر۔
٦٦۔ شمس الدین محمد بن طولون مورخ شہیر، درکتاب الشذرات الذہبیہ، (متوفیٰ ۹۵۳ء)۔
٦٧۔ شبراوی شافعی،سابق رئیس جامعہ ازہر و موٴلف کتاب الاتحاف۔
٦۸۔ یافعی، موٴلف تریخ مراٴة الجنان،
٦۹۔ محمد فرید وجدی در دائرة المعارف۔
٧۰۔ عالم محقق شیخ رحمة اللہ ہندی، موٴلف اظہار الحق۔
٧۱۔ علاء الدین احمد بن محمد السمانی۔
٧۲۔ خیر الدین زرکلی در کتاب الاعلام، ج٦ص۳۱۰۔
٧۳۔ عبدالملک عصامی مکی۔
٧۴۔ محمود بن وہیب القراغولی بغدادی حنفی۔
٧۵۔ یاقوت حموی در معجم البلدان، ج٦ ص۱٧۵۔
٧٦۔ موٴلف تریخ گزیدہ، ص۲۰٧،۲۰۸، طبع لندن، ۱۹۱۰ءء۔
٧٧۔ ابوالعباس قرمانی احمد بن یوسف دمشقی در اخبار الدول وآثار الدول۔
کچھ علماء اھل سنت دی گرانقدر تحریراں پیش ھاں امام مہدی علیہ السلام دی ولادت باسعادت دے حوالے توں۔۔۔
سبط بن الجوزي حنفی[سودھو]
سبط ابن جوزی حنفی: نے اپنی کتاب تذکرۃ الخواص وچ اک فصل امام زمانہ علیہ السلام تے انہاں دی سوانح حیات توں مخصوص کيتا اے:
ذكر أولاده منهم محمد الإمام
فصل في ذكر الحجة المهدي
محمد بن الحسن بن علي بن محمد بن علي بن موسي بن جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن أبي طالب ، وكنيته أبو عبد الله وأبو القاسم وهو الخلف الحجة صاحب الزمان القائم والمنتظر والتالي وهو آخر الأئمة ، وقال : ويقال له ذو الإسمين محمد وأبو القاسم قالوا : أمه أم ولد يقال لها : صقيل.
امام حسن عسکری (علیہ السلام) دے فرزنداں وچوں اک امام محمد نيں۔
اک فصل حجت تے مہدی دے بارہ وچ
محمد ابن حسن ابن علی ۔ ۔ ۔ ۔ آپ دی کنیت ابو عبداللہ تے ابو القاسم اے۔ ایہ اوہی خلف حجت، صاحب الزمان، قائم، منتظر تے ائمہ توں آخری فرد نيں۔ بعض لوکاں نے آپ دے دو ناں ذکر کيتے نيں: اک محمد تے دوسرا ابوالقاسم۔ کہیا جاندا اے آپ دی والدہ ماجدہ کنيز سن جنہاں دا ناں صقیل سی۔
مسعودي شافعی[سودھو]
علی ابن الحسین مسعودی: جو اہل سنت دے شافعی مذہب دے بزرگ علماء وچوں نيں، انہاں نے معتبر کتاب مروج الذہب وچ حضرت مہدی علیہ السلام دی ولادت دی وضاحت کيتی اے۔
الإمام الثاني عشر
وفي سنة ستين ومائتين قبض أبو محمد الحسن بن علي بن محمد بن علي بن موسي بن جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن أبي طالب عليهم السلام في خلافة المعتمد، وهو ابن تسع وعشرين سنة، وهو أبو المهدي المنتظر، والإِمام الثاني عشر عند القطِعية من الإِمامية،
ابو محمد حسن ابن علی ۔ ۔ ۔ سنہ ۲٦۰ ہجری وچ معتمد عباسی دے خلافت دے دور وچ رحلت فرما گئے۔ آپ حضرت مہدی منتظر دے والد بزرگوار نيں۔ جو اھل بیت دے بارہويں امام نيں۔
ابن خلکان[سودھو]
ابن خلکان: جو اہل سنت دے علماء وچوں نيں، انہاں نےحضرت مہدی دی ولادت دے بارے وچ لکھیا:
أبو القاسم المنتظر
أبو القاسم محمد بن الحسن العسكري بن علي الهادي بن محمد الجواد المذكور قبله ، ثاني عشر الأئمة الاثني عشر
كانت ولادته يوم الجمعة منتصف شعبان سنة خمس و خمسين ومأتين، ولما توفي أبوه _ وقد سبق ذكره ـ كان عمره خمس سنين، وإسم أمه خمط وقيل نرجس.
أبو القاسم المنتظر محمد بن الحسن العسكري …
آپ پندرہ شعبان سنہ ۲۵۵ ہجری بروز جمعہ پیدا ہوئے، تے جدوں آپ دے والد بزرگوار دی رحلت ہوئی اس وقت آپ دی عمر پنج سال سی۔ آپ دی والدہ دا ناں خمط سی اورنرجس وی کہندے نيں۔
ابو الفداء[سودھو]
عماد الدین ابو الفداء تریخ دی مشہور کتاب المختصر فی اخبار البشر وچ امام حسن عسکری علیہ السلام دی سوانح حیات وچ لکھدے نيں:
وكانت ولادة الحسن العسكري المذكور، في سنة ثلاثين ومائتين، وتوفي في سنة ستين ومائتين في ربيع الأول، وقيل في جمادي الأولي، بسرمن رأي، ودفن إِلي جانب أبيه علي الزكي المذكور، والحسن العسكري المذكور، هو والد محمد المنتظر، صاحب السرداب، ومحمد المنتظر المذكور هو ثاني عشر الأئمة الاثني عشر، علي رأي الإِمامية، ويقال له القائم، والمهدي، والحجة. وولد المنتظر المذكور، في سنة خمس وخمسين ومائتين.
امام حسن عسکری دی ولادت سنہ ۲۳۰ ہجری تے وفات سنہ ۲٦۰ ہجری شہر سامرہ وچ ہوئی۔ تے آپ اپنے والد علی الزکی ( امام ہادی علیہ السلام ) دے پہلو وچ دفن ہوئے۔
آپ: امام محمد مہدی منتظر دے والد نيں۔
ابن حجر عسقلانی[سودھو]
ابن حجر عسقلانی، جو کہ علماء اہل سنت دی تریخ وچ علم رجال، درایہ،حدیث،و تریخ تے نسب شناشی وچ بزرگ شخصیتاں وچوں اک سن ۔وہ اپنی کتاب، لسان المیزان وچ جعفر ابن علی بن محمد کےحالات دی تفصیلات بیان کردے ہوئےجعفر ابن علی ابن محمد دا تعارف امام مہدی دے بھائی دے طور اُتے کراندے نيں تے خود امام امام حسن عسكري عليه السلام دا تعارف امام مہدی علیہ السلام دے والد دے طور اُتے کراندے نيں:
جعفر بن علي بن محمد بن علي بن محمد بن علي بن موسى بن جعفر بن محمد بن علي بن الحسين بن علي بن أبي طالب الحسيني أخو الحسن الذي يقال له العسكري و هو الحادي عشر من الأئمة الإمامية ووالد محمد صاحب السرداب جعفر ابن علی ابن محمد ابن علی ابن محمد ابن علی الرضا ابن موسی ابن جعفر صادق ابن محمد باقر ابن علی زین العابدین ابن حسین ابن علی ابن ابو طالب الحسینی جو کہ امام حسن ع دے بھائی نيں کہ جنہاں نوں " عسکری" کہیا جاندا اے جو اھل بیت کےگیارہويں امام نيں تے امام مہدی علیہ السلام دے والد ماجد وی نيں تے (امام مہدی علیہ السلام نے بحکم خدا غیبت اختیار کيتی سی۔
کمال الدین محمد بن طلحہ شافعی (متوفی قرن ہفتم ہجری)[سودھو]
انھاں نے "مطالب السوال فی مناقب آل الرسول" دے آخری باب نوں امام مہدیؑ توں مختص کيتا اے، انہاں دا اعتقاد اے کہ امام مہدی امام حسن العسکریؑ دے فرزند ارجمند نيں تے ہن وی قید حیات وچ نيں۔ اپنے اس مدعا نوں ثابت کرنے دے لئی انھاں نے ایتھے اہل سنت منابع توں متعدد روایات نوں ذکر کرنے دے علاوہ مہدویت دے حوالے توں بعض شبہات دا جواب وی دتا اے۔
کنجی شافعی (متوفی قرن ہفتم ہجری) نے وی ايسے نظریئے نوں اپنی کتاب "البیان فی اخبار صاحب الزمان " وچ بیان کيتا اے، نال ہی انہاں دا کہنا اے کہ ميں نے اس کتاب دی جمع آوری وچ شیعہ روایات نوں نقل کرنے توں اجتناب کيتا اے، خواہ انہاں دی سند صحیح ہی کیوں نہ ہو، ایہ صرف انہاں دے لئی مفید اے تے غیر شیعہ روایات توں استدلال اس مسئلے دی اہمیت نوں زیادہ اجاگر کردا اے۔ انہاں دا کہنا اے: مہدیؑ دے باقی ہونے وچ کوئی ممنوعیت نئيں اے کیونجے اولیاء خدا وچوں عیسٰیؑ، الیاسؑ تے خضر ؑ زندہ نيں، نال ہی دشمنان خدا ہونے دے باوجود شیطان تے دجال وی زندہ نيں، انہاں دا زندہ ہونا قرآن و سنت توں ثابت اے، جدوں انہاں دے حوالے توں سب دا اجماع اے، لہذا امام مہدیؑ دا وی طولانی مدت تک زندہ رہنا وی کوئی بعید نئيں اے۔
اسماعیل بن کثیر (774ہجری)[سودھو]
انھاں نے اپنی کتاب "النھایہ فی الفتن و الملاحم" وچ اک باب "فصل فی ذکر المھدی الذی یکون فی آخر الزمان" کھولیا اے، اس فصل دی ابتداء وچ اوہ لکھدے نيں: مہدیؑ خلفاء راشدین تے ہدایت کرنے والے اماماں وچوں ہوئے گا، رسول خداؐ توں انہاں دے بارے وچ روایات منقول نيں، انہاں روایات دی صراحت ایہ اے کہ حضرت آخرالزمان وچ آئاں گے تے میری نظر وچ انہاں دا ظہور عیسٰیؑ دی آمد توں پہلے ہوئے گا، مہدی موعود ؑ رسول خدا دی ذریت توں فاطمہ زہراؑ دی اولاد وچوں ہون گے۔
سعدالدین تفتازانی (متوفی793ہجری)[سودھو]
انھاں نے اپنی کتاب "شرح المقاصد" دی بحث امامت وچ امام مہدیؑ دے ظہور نوں موضوع بحث قرار دتا اے۔ انہاں دا کہنا اے: صحیح (السند) روایات اس گل اُتے دلالت کردیاں نيں کہ فاطمہؑ دی نسل توں اک پیشوا ظہور کرن گے، اوہ دنیا نوں ظلم و جور توں بھر جانے دے بعد عدل و انصاف توں بھر دین گے۔
جلال الدین سیوطی (متوفی911ہجری)[سودھو]
ایہ اہل سنت دے بارز اہل قلم علماء وچوں نيں، اس نے تفسیر، حدیث تے علوم قرآنی جداں مختلف موضوعات اُتے قلم فرسائی دی اے۔ انہاں دا کہنا اے کہ مہدیؑ انہاں بارہ خلیفاں وچوں اک نيں، جنہاں دا ناں جابری سمرہ دی حدیث وچ آیا اے۔ مہدی ؑ عباس بن عبدالمطلب دے بیٹےآں وچوں اک نئيں ہوسکدے، "لامھدی الا عیسی بن مریم" والی حدیث ضعیف اے کیونجے مہدی ؑ دے ظہور اُتے متواتر روایات دلالت کردیاں نيں تے اوہ رسول خدا دے فرزنداں وچوں ہون گے تے عیسٰی ؑ انہاں دے پِچھے نماز پڑھن گے۔
حنبلی علماء دی نظر وچ امام مہدیؑ[سودھو]
امام احمد بن حنبل (متوفی241ہجری) ایہ حنبلی مذہب دے سربراہ نيں تے انہاں دے سب توں قدیمی تے مفصل حدیثی کتاب دے مؤلف وی نيں۔ انھاں نے اس حدیثی مجموعے وچ امام مہدیؑ دے حوالے توں متعدد روایات نقل کيتی نيں، بعد وچ انہاں احادیث نوں وکھ توں اک کتابی صورت دتی گئی اے، "احادیث المہدی ؑ من مسند احمد بن حنبل" دے ایہ عنوان توں ایہ کتاب چھپی اے۔ اس کتاب وچ 136 احادیث نوں مسند احمد توں استخراج کيتا گیا اے تے انہاں نوں چند ابواب وچ تقسیم کيتا گیا اے، اس وچ امامؑ دے ظہور دی نشانیاں، ظہور دا وقت تے اس وقت دی وضعیت نوں زیر بحث لیایا گیا اے۔
ابن طولون دمشقی (متوفی935ہجری)[سودھو]
ایہ حدیث، فقہ تے تریخ وچ صاحب نظر شمار ہُندے نيں، انہاں نے وی مختلف موضوعات اُتے قلم فرسائی دی اے، انہاں دی اک کتاب "الائمہ الاشاعہ" اے، اس دا اک حصہ انھاں نے "الحجۃ المھدی" توں مختص کيتا اے، ایتھے انہاں نے امام مہدیؑ دے حوالے توں بحث وچ امام مہدیؑ دی ولادت تے آپ دے زندہ ہونے دا تذکرہ وی کيتا اے۔
عبدالوہاب شعرانی (متوفی973ہجری): ایہ اپنی کتاب "الیواقیت و الجواھر" وچ امام مہدی ؑ دے حوالے توں ایويں رقمطراز نيں: اوہ (امام مہدیؑ) امام عسکریؑ دے بیٹےآں وچوں نيں، انہاں دی ولادت نیمہ شعبان 255 ہجری نوں ہوئی تے اوہ عیسٰیؑ دی آمد تک زندہ رہن گے۔
سلیمان بن ابراہیم قندوزی (متوفی1294ہجری)[سودھو]
انھاں نے اپنی مشہور کتاب "ینابیع المودۃ" نوں اہل بیتؑ دے فضائل دے بیان توں مختص کيتا اے، اس دا زیادہ تر حصہ امام مہدیؑ توں مربوط ابحاث اُتے مشتمل اے، اس کتاب وچ انھاں نے انہاں آیات دا وی تذکرہ کيتا اے جنہاں دی تاویل و تفسیر امام مہدیؑ توں مختص نيں، استوں علاوہ انہاں دے حوالے توں بہت ساری روایات نوں مختلف منابع توں نقل کيتا اے، نال ہی اوہ روایات جنہاں وچ بارہ خلیفاں دا تذکرہ آیا اے تے انہاں دے بارے وچ جو تفصیلات بیان ہوئیاں نيں، انہاں دا وی ذکر کيتا گیا اے۔ قابل ذکر گل ایہ اے کہ موصوف نے ايسے کتاب دے اک ہور باب وچ امام ؑ توں جو خارق العادہ امور انجام پائے نيں، انہاں دا تذکرہ کرنے دے نال نال انہاں افراد دا وی ذکر کيتا اے ،جنہاں نے غیبت دے زمانے وچ امام مہدی ؑنال ملاقات کيتی اے۔
ابوالبرکات آلوسی (متوفی1371ہجری)[سودھو]
انھاں نے اپنی کتاب "غایۃ المواعظ" وچ قیامت واقع ہونے دی نشانیاں وچ امام مہدی ؑ دے ظہور نوں وی ذکر کيتا اے۔ انہاں دا کہنا اے کہ اکثر علماء تے دانشوراں دے نزدیک صحیح قول ایہ اے کہ امام مہدیؑ دا ظہور و خروج وی انہاں نشانیاں وچوں نيں۔
قرطبی مالکی (متوفی671ہجری)[سودھو]
انہاں دا شمار مشہور اہل سنت علماء تے اہل قلم وچ ہُندا اے، انہاں دی بہت ساری کتاباں نيں، انہاں وچوں اک "التذکرۃ فی احوال الموتی و امور الآخرۃ" اے اس کتاب وچ انہاں نے چند ابواب نوں امام مہدیؑ توں مختص کيتا اے۔ انھاں نے اہل سنت منابع توں متعدد روایات نوں امام مہدیؑ دے حوالے توں ذکر کيتا اے، انہاں احادیث وچوں بعض دی وضاحت وچ انھاں نے خود وی امام مہدی ؑ توں مربوط کچھ مطالب ذکر کيتے نيں۔ انھاں نے سورہ توبہ دی تینتِیہويں آیت جس وچ اللہ تعالٰی نے دین اسلام دے غلبے دا وعدہ دتا اے
ابن صباغ مالکی (متوفی855ہجری)[سودھو]
ایہ اپنے زمانے دے مالکی فرقے دے بزرگ علماء وچوں نيں۔ انہاں دی اک کتاب "الفصول المھمۃ فی معرفۃ احوال" وچ امام مہدیؑ دی شخصیت، انہاں دے ظہور دی کیفیت، انہاں دی تشکیل حکومت دا ذکر کرنے دے بعد ایسی شخصیت دی آمد دے حوالے توں تمام اسلامی مذاہب دے پیروکاراں دے معتقد ہونے دا ذکر کيتا گیا اے۔ اس کتاب دی بارہويں فصل وچ انھاں نے امام ؑ دی شرح حال، انہاں دی خصوصیات دا تذکرہ کرنے دے نال نال مختلف مباحث من جملہ امام مہدی ؑ دے حوالے توں متعدد احادیث ذکر کيتی نيں۔ قابل ذکر گل ایہ اے کہ ایہ وی امام مہدیؑ دی ولادت باسعادت تے انہاں دے قید حیات وچ ہونے دے معتقد نيں۔
اِنّی مدلل تحریر دا مقصد ایہ ھے کہ حضرت امام مہدی علیہ السلام نوں بارواں امام مننا تے امام حسن عسکری علیہ السلام دا بیٹا تسلیم کرنا ایہ صرف شیعہ دا عقیدہ نھی بلکہ بہت سارے بزرگ علما اھل سنت وی ایھی عقیدہ رکھدے سن جنہاں ملا عبد الرحمان جامی تے اور ہور علماء نے باقاعدہ امام مہدی علیہ السلام تے بارہ امام دے موضوع اُتے کتاباں وی لکھیاں نیں۔
غرض مہدویت اک عالمگیر نظریہ اے، بالخصوص تمام اسلامی مکاتب فکر وچ ایہ اعتقاد پایا جاندا اے کہ پیغمبر اکرمؐ دی نسل توں اک باعظمت ہستی نے آکر ظلم و جور نوں عدل و انصاف وچ بدل کے فطرت انسانی دے عین مطابق اک خدائی نظام نافذ کريں گا، علماء قدیم و جدید وچوں تمام وڈے علماء نے اسنوں اپنے اعتقاد دا حصہ قرار دتا اے، آج دے دور وچ جے کوئی امام مہدی علیہ السلام دا انکار کرے تاں گویا اس دا اسلام توں کوئی تعلق ہی نئيں، ایسا شخص امام مہدی دے منکر ہونے دے نال نال تمام علماء و اسلاف نوں جھٹلانے والا ہوئے گا۔البتہ علماء وچ صرف اِنّا اختلاف ھے کہ کچھ کہندے نيں کہ اوہ پیدا ہوچکے نيں تے کچھ کہندے نيں کہ امام مہدی علیہ السلام حالے پیدا ھونگے بس اس اُتے سب دا اتفاق ھے کہ اوہ اھل بیت رسول صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم توں ھونگے اولاد سیدہ فاطمتہ الزہرا سلام اللہ علیہا وچوں ھونگے ۔۔اور نیڑے قیامت انہاں دا ظہور ھوگا اوہ اسلام دا جھنڈا ساری دنیا اُتے لہران گے تے عدل وانصاف دی حکومت قائم فرمان گے۔