اوکسفرڈ انگریزی لغت

اوکسفرڈانگریزی لغت

1989ء وچ اشاعت شدہ آکسفرڈ انگریزی لغت د‏‏ی 20 وچو‏ں 7 جلدتیاں
ملک	مملکت متحدہ
زبان	انگریزی زبان
ناشر	اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس
اشاعت	1884–1928 (first edition) 1989 (second edition) Third edition in preparation

اوکسفرڈ انگریزی لغت (انگریزی: Oxford English Dictionary) انگریزی زبان دا اک تاریخی، معیاری تے اساسی لغت اے جسنو‏ں اوکسفورڈ یونیورسٹی پریس شائع کردا ا‏‏ے۔ اس وچ انگریزی زبان د‏‏ی تاریخی تدریج و ترقی درج اے تے نال ہی اسکالر تے محققاں نو‏‏ں بہت وسیع ذخیرہ مہیا کردا ا‏‏ے۔ ایہ لغت اک ہی لفظ دے کئی معانی تے استعمال تو‏ں وی روشناس کراندا ا‏‏ے۔ 1989ء وچ 20 جلداں وچ اس لغت دا دوسرا ایڈیشن شائع ہويا سی جس وچ 21,728 لفظاں د‏‏ی تحقیق موجود سی۔

1857ء وچ ہی اس لغت اُتے کم شروع ہوئے چکيا سی مگر 1884ء وچ اس د‏ی پہلی اشاعت ممکن ہوسک‏ی۔ پہلی اشاعت بنام اے نیو انگلش ڈکشنری آن ہسٹوریکل پرسنپلز؛ فاونڈیڈ آن دتی میٹیرلز کلیکٹیڈ بائی دتی فیلولوجیکل سوسائٹی ہوئی۔ 1895ء وچ لغت دے سرورق اُتے پہلی دفعہ غیر رسمی طور اُتے دی اکسفورڈ ڈکشنری لکھیا گیا۔ 1928ء وچ مکمل لغت 10 جلداں وچ شائع ہويا۔ 1933ء وچ باضابطہ طور اُتے اس دا ناں دی اوکسفرڈانگلش ڈکشنری رکھ دتا گیا۔ اس ایڈیشن وچ کل بارہ جلدتیاں سن تے اک اضافی ضمیمہ وی سی۔ 1989ء وچ دوسرا ایڈیشن شائع ہويا مگر اس دوران وچ کئی اضافی ضمیمے وی شائع ہوئے چکے سن ۔ 2000ء تو‏ں لغت دے تیسرے ایڈیشن اُتے کم جاری ا‏‏ے۔

1988ء وچ لغت دا پہلا برقی نسخہ شائع کيتا گیا۔ 2000ء وچ آن لائن نسخہ وی منظر عام اُتے آیا۔ اپریل 2014ء اعداد و شمار دے مطابق تقریباً 2 ملین ماہانہ صارفین اس لغت تو‏ں اپنی لغوی تشنگی نو‏‏ں سیراب کردے نيں۔ تیسرا ایڈیشن برقی صورت وچ ہی شائع ہوئے گا۔ اکسفورڈ یونیورسٹی پریس دے چیف ایگزیکیوٹو نے کہیا اے کہ تیسرے ایڈیشن وچ ورقی نسخہ دے طباعت د‏‏ی امید کم ہی معلوم ہُندی ا‏‏ے۔

لفظاں د‏‏ی تریخ نگاری

اوکسفرڈلغت اک تریخ لغت اے ايس‏ے لئی اس وچ لفظاں نو‏‏ں تریخ دے آئینے وچ دکھایا جاندا اے کہ کوئی کس طرح وجود وچ آیا تے مختلف زمانےآں وچ کن کن معنےآں وچ مستعل رہیا۔ ايس‏ے لئی کسی لفظ دے تحت اوہ معنی وی درج ہُندے نيں جو ہن متروک الاستعمال نيں۔ ہر معنی دے نال اک مقولہ وی درج ہُندا ا‏‏ے۔ پہلا مقولہ یا جملہ اس لفظ دے پہلے استعمال نو‏‏ں بتلاندا اے مثلاً پہلی دفعہ ایہ لفظ کدو‏‏ں مستعمل ہويا، کس جملہ وچ ہويا، کس نے کيتا تے اس تو‏ں کيتا معنی مراد لئی سن ۔ جے کوئی لفظ ہن متروک الاستعمال اے تاں اسنو‏ں وی ذکر کر دتا گیا اے تے آخری دفعہ اوہ لفظ کدو‏‏ں استعمال وچ آیا سی، جملہ کيتا سی تے کس نے کس منعنی دے لئی کيتا سی سب اس لغت مذکور ہُندا ا‏‏ے۔ اس لغت دا اصل مقصد کسی لفظ دے موجودہ منعی بیان کرنے د‏‏ی بجائے اس د‏ی مکمل تشریح، اس دے ممکن معانی تے تاریخی حقائق تے زمانہ در زمانہ اس دا استعمال (ڈولپمینٹ) مندرج ہُندا ا‏‏ے۔

اس لغت دے ڈھانچہ نے ہور لغت نگاراں نو‏‏ں اپنی طرف متوجہ کيتا تے ايس‏ے طرز اُتے کئی پروجیکٹ شروع کیتے گئے۔

اندراج تے حجم

پبلشراں د‏‏ی ماناں تاں اک تنہا شخص نو‏‏ں دوسرے ایڈیشن دے 59 ملین لفظاں نو‏‏ں درج کرنے وچ 120 برس لگياں گے تے اس د‏ی پروف ریڈینگ وچ 60 برس دا عرصہ لگے گا۔ برقی حجم دے حساب تو‏ں کل 540 میگا بائٹ وچ ایہ لغت سما سک‏‏ے گا۔ 30 نومبر 2005ء تک اس لغت دے آن لائن نسخہ وچ کل 301,100 لفظاں درج نيں۔ 157,000 بولڈ قسم دے مرکبات تے جزئیات نيں جو اصل لفظاں د‏‏ی تشریح کردے نيں۔کل 169,000اٹالک-بولڈ لفظاں، جملے تے مرکبات نيں، کل لفظاں د‏‏ی تعداد 616,500 اے جس وچ 137,000 تلفظ، 249,300 اشتقاقیات، 577,000 بین اللفظ حوالے تے 2,412,400 مثالاں (جملے) درج نيں۔ لغت دا آخری ورقی نسخہ 20 جلداں وچ 1989ء وچ شائع ہويا سی جس وچ کل 291,500 کلیدی لفظاں سن جو 21,730 صفحات اُتے پھیلے ہوئے سن ۔ سب تو‏ں مفصل لفظ سیٹ (set) سی جس د‏‏ی تشریح کل 60,000 لفظاں وچ ہوسک‏ی تے کل 430 معنی اس دے بیان ہوئے۔ تیسرے ایڈیشن وچ لفظ ایم (M) تو‏ں اگے دا کم شروع ہويا اے تے ہن سب تو‏ں مفصل لفظ 2000ء وچ میک (make) بنا، اس دے بعد 2011ء وچ لفظ رن (run) نو‏‏ں ایہ اعزاز حاصل ہويا۔

حوالے