اچاریہ میدھاوی

(بھرت-بھامہ دے وچکار)

بھارتی کاو-شاستر وچ بہت سارے کاو-کلاسیکل جاں آچاریہ اجیہے وی ہن جنہاں دا سانوں کوئی گرنتھ جاں رچنا تاں حاصل نہیں ہندی پر اوہناں دا ذکر باقی آچاریہ اپنے گرنتھاں وچ کردے ہن۔ اجیہا ہی اک نام آچاریہ میدھاوی دا وی اے۔ ایہناں دا دوجا نام میدھاویردر وی ملدا اے۔ ایہناں دا سماں امقررہ اتے کوئی گرنتھ وی حاصل نہیں اے؛ پر ایہناں دے کاو-کلاسیکل وچار آچاریہ بھامہ، ردرٹ، نمیسادھو، راجشیکھر آدی دے گرنتھاں وچ حاصل ہندے ہن۔ ایہناں دا سبھ توں پہلا حوالہ سانوں بھامہ دے گرنتھ وچوں ملدا اے اس کرکے اناں نوں آچاریہ بھرتمنی اتے بھامہ دے وچکار دے ویلے وچ رکھیا جا سکدا اے۔ بھامہ نے اپما النکار دے ہینتا، ناممکن، لنگبھید، وچنبھید، وپریی، اپمانادھکی، اپماناسادرشی-ستاناسادرشی الزاماں دا وویچن کردے ہوئے میدھاوی دے متّ دا الیکھ کیتا اے। بھامہ نے ‘یتھاسنکھی’ اتے ‘اتپریکھیا’ النکاراں دے حوالہ ‘چ میدھاوی دا دوجی وار الیکھ کیتا اے جس وچ میدھاوی نے ‘اتپریکھیا’ نوں ‘سنکھیان’ النکار کیہا اے। بھامہ دے اس کتھن توں میدھاوی دی بھامہ توں پراچینتا سدھ ہندی اے۔ آچاریہ دنڈی نے وی میدھاوی دے نام دا انکن نہ کرکے وی ‘کجھ النکارک’ کہہ کے اوہناں نوں ہی ‘سنکھیان’ النکار دی ادبھاونا کرن دا سہرا دتا اے। ٹیکاکار نمیسادھو نے میدھاوی دے مطابق نام، آکھیات، اپسرگ، نپات- شبد دے چار بھید دسے ہن اتے میدھاوی نے ویاکرنکاراں ولوں شبد دے پنجویں بھید ‘کرمپروچنیی’ نوں اقبول کیتا اے। نمیسادھو نے میدھاوی نوں کسے النکارشاستر دا لکھاری وی منیا اے۔

راجشیکھر نے شعری دے ہیتو ‘پرتبھا’ دا نروپن کردے ہوئے ایہناں دا الیکھ کیتا اے اتے کیہا اے کہ اوہ جم توں ہی انھے سن۔ آچاریہ میدھاوی بارے بھارتی سمیکھیاکاراں دا کجھ اختلاف جاپدا اے کیونکہ بھامہ نے ایہناں دا ‘میدھاون’ کہہ کے الیکھ کیتا اے، جدوں کہ راجشیکھر اتے نمیسادھو نے ایہناں نوں ‘میدھاویردر’ کیہا اے۔ اس کتھن توں کجھ جدید بلدیو اپادھیائ آدی نقاداں دا وچار اے کہ ایہناں دا پورا نام ‘میدھاویردر’ اتھوا ‘میدھاوی’ اتے ‘ردر’ دو نام ہن جسدا نشچے کرنا اوکھا جاپدا اے۔ کجھ دوجے سمالوچک پکے طور تے ‘میدھاوی’ اتے ‘ردر’ دو وکھ-وکھ نام مندے ہن جسدا بنیاد راجشیکھر اتے نمیسادھو ولوں ‘میدھاورودر’ اکٹھے پد دا تجربہ اے۔ بھامہ نے ایہناں دا اپنے گرنتھ ‘چ الیکھ کیتا اے؛ اس لئی کیہا جا سکدا اے کہ ایہہ بھامہ توں پہلاں ہو چکے سن اتے بعد دے کئی آچاریاں ولوں ایہناں دے متاں دے الیکھاں توں علاوہ اج تک ایہناں دا کوئی وی کاو-کلاسیکل گرنتھ حاصل نہیں ہو سکیا اے۔ ==