اکال پرکھ

اکال پرکھ سکھ دھرم وچ پرماتما دا نام اے جو سارے کائنات دا رچنہار، پالن ہار اتے کھے کرنہار اے۔ اکال پرکھ سارے سنسار دے ذرے-ذرے وچ اک رس مکمل اے۔ اوہ نرمل، نراکار اتے اٹلّ اے جس کر کے اوہ ہی سچ اے۔ گرو گرنتھ صاحب دے مطابق اکال پرکھ دے واسے نوں بے غم پورہ شہر وی کیہا جاندا اے۔

ੴ ست نامُ کرتا پرکھ نربھؤ نرویرُ

اکال مورتِ اجونی سیبھں گر پرسادِ۔۔ ۔.۔گرو گرنتھ صاحب

سکھ دھرم وچ اکال پرکھ دا تجزیہ

دھرم دا تریخی مطالعہ کرن توں پتہ لگ دا اے کہ ہندو دھرم وچ پرانے دھرماں دے انش اج وی سارے دھرماں نالوں زیادہ ہن اتے اس نوں نوینن دھرماں دی پدھرّ تے لے آؤن دے سبھ یتن نسپھل ثابت ہوئے ہن۔ اس دھرم وچ سرجنہار بارے کلپناں تاں ملدی اے پر اس دی عام ہندو واسطے کوئی لوڑ نہیں پروان کیتی گئی۔ اس دھرم وچ سارا زور دیوی جاں دیوتے دے بتّ دی پوجا اپر ہی لگا ہویا اے۔ اس پچھوں دوجے نمبر اتے اے یہودی دھرم اے، جس وچ پہلی واری اک سرجنہار اتے زور دتا گیا ملدا اے۔ پر اس ویلے دے رواج مطابق سرجنہار صرف یہودی دھرم نوں منن والیاں دا ہی پالن پوسن کردا اے اتے باقی دنیا واسطے کجھ نہیں کردا۔ اتھوا سرجنہار صرف یہودی لوکاں دی نجی جائداد اے۔ یہودی دھرم وچ بتّ پوجا دی سخت مناہی اے۔ اس وچوں نکلیا اے عیسائی دھرم، جسّ وچ سرجنہار دی اولاد وچوں پرمکھّ بچہ یسوع مسیح منیاں گیا اے۔ اوہ ہندو دھرم وچ پرچلتّ کہانیاں وانگو انویاہی ماں نوں جمیا سی اتے سرجنہار دا بچہ پروان کیتا گیا سی۔ اسلام وچ اک خدا جاں اﷲ سرجنہار منیا جاندا اے پر اوہ اپنے نمائندے جاں پیغمبر راہیں دنیا دا کلیان کردا اے۔ حضرت مہمدّ اسلام دا پہلا اتے آخری پیغمبر سی۔ سکھ دھرم توں عمر وچ وڈے ایہناں چار دھرماں وچ سرجن ہار دی لوڑ تاں محسوس کیتی گئی اے پر اس بارے سوچ وچ ولکھنتا بھرپور وچار ہن۔

سکھ دھرم وچ سرجنہار “ੴ”دے نشان نال گرو نانک نے پیش کیتا سی۔ اس دا چارن “اکوؤ” دی آواز نال کیتا جانا چاہیدا اے۔ اس نوں روزانہ جیون وچ اکالپرکھ توں علاوہ کئی واری آدی گرو گرنتھ صاحب وچ ہندو اتے اسلام دیاں مذہبی کتاباں وچ ورتے گئے شبداں نال وی مخالف کیتا گیا اے۔ سکھ دھرم وچ اکالپرکھ نوں اتے صرف اکالپرکھ نوں ہی دنیا دا سرجنہار اتے پالن پوسن کرن والا منیا جاندا اے۔ سکھ دھرم وچ بتّ پوجا لئی کوئی تھاں نہیں اتے منکھتا دا سدھا رشتہ اکالپرکھ نال پروان کیتا گیا اے۔ کسے وچولے دی لوڑ نہیں محسوس کیتی گئی۔ ہر گرسکھ واسطے آدی گرو گرنتھ صاحب نوں ہی صرف سبد گرو پروان کرن دا حکم دتا گیا اے اتے گربانی توں ہی ہر قسم دی اگوائی لین دی سفارش کیتی گئی اے۔ سکھ دھرم وچ سربت دا بھلا منگیا جاندا اے۔ اکالپرکھ سارے جگت دا رچنہار اے اتے رکھوالا اے۔

سکھ دھرم وچ اکالپرکھ دا تجزیہ : آدی گرو گرنتھ صاحب دے ارمبھکّ سبداں وچ اکالپرکھ دی تشریح دتی گئی اے۔ اسیں پاٹھکاں دی جانکاری واسطے ایہناں سبداں نوں معنےآں سمیت ہیٹھاں دے رہے ہاں۔

ੴستنامُ کرتا پرکھ نربھؤ نرویرُ اکال مورتِ اجونی سیبھں گر پرسادِ ۔۔ 1.1

مطلب: اکالپرکھ اک اے، جسّ دا نام سچائی دی ہوند اے، جو سرشٹی دا رچنہار اے، بھے رہت اے اتے ویر رہت اے۔ جس دا سروپ دور رہت اے اتے جو جوناں وچ نہیں آؤندا۔ جس دا پرکاش اپنے آپ توں ہویا اے، اتے جو ستگرو دی کرپا ولوں سمجھ وچ آؤندا اے۔

اپر دتی تشریح دی وضاحت گربانی وچ ہور گرو واکاں ولوں کیتی مل دی اے۔ ایہناں وچوں کجھ سبد معنےآں سمیت پاٹھکا دی جانکاری واسطے ہیٹھاں دتے گئے ہن۔

سنکٹِ نہی پرے جونِ نہی آوے نامُ نرنجن جا کو رے ۔۔
کبیر کو سوآمی ایسو ٹھاکر جا کے مائی ن باپو رے ۔۔2॥19॥70॥ 1.2
گؤڑی کبیر جی ا:گ:گ:س: پنہ 339

مطلب: اے بھائی ! جس اکالپرکھ دا نام نرنجن اے اوہ جون وچ نہیں آؤندا اتے اوہ جمن مرن دے چکر وچوں نہیں لنگھدا۔ کبیر دا سوآمی سارے جگت دا پالن ہار اے، جس دی ن کوئی ماں اتے ن کوئی پیؤ اے۔2।19।70।

کہت نام دیؤ ہرِ کی رچنا دیکھہُ ردے بچاری ۔۔
گھٹ گھٹ انتر سرب جاری صرف ایک مراری ۔۔4॥1॥ 1.3
آسا نامدیو جی ا:گ:گ:س: پنہ 485

مطلب: نامدیو آکھدا اے- (ہے بھائی !) اپنے دل وچ وچار کے ویکھ لوو کہ ایہہ اکالپرکھ دی دلچسپی ہوئی رچنا اے۔ ہر جیو وچ اتے ہر تھاں اوہ وسّ دا اے۔4।1।
ساہو ہمارا ٹھاکر بھارا ہم تسکے ونجارے ۔۔
جیؤ پنڈُ سبھ راسِ تسے کی مارِ آپے جیوالے ۔۔6॥1॥13॥ 1.4
گؤڑی م:1 ا:گ:گ:س: پنہ 155

مطلب: اکالپرکھ ساہوکار اے اتے اسیں اس دے بھیجے ہوئے وپاری ہاں۔ ایہہ سریر اتے جند اس ساہوکار دی راس-پنجی دتی ہوئی اے۔ آپ ہی جند دیندا اے اتے آپ ہی لے لیندا اے ۔6।1।13।
نہ تسُ مات پیؤ ست بندھپ نہ تسُ کامُ ن عورت ۔۔
عقل نرنجن اپر پرمپرُ سگلی جوتِ تماری ۔۔2॥6॥ 1.5
سورٹھ م:1 ا:گ:گ:س: پنہ 597

مطلب: اکالپرکھ دا کوئی پیو، ماں، پترّ اتے رشتے دار نہیں اے۔ اکالپرکھ دی ن وہوٹی اے اتے ن ہی کوئی کام واشنا اے۔ اسّ دی کوئی کل وی نہیں اے۔ اوہ بے انت اے اتے ہر تھاں اپنی جوت پرکاش کر رہا اے۔2।6।

توں آدی پرکھ اپرمپرُ کرتا تیرا پارُ ن پایا جائ جیؤ ۔۔
توں گھٹ گھٹ انتر سرب جاری سبھ مہہ رہیا سمائِ جیؤ ۔۔2॥7॥14॥ 1.6
آسا م:4 ا:گ:گ:س: پنہ 448

مطلب: اے اکالپرکھ ! توں سارے جگت دا مول ہیں اتے سرب مکمل ہیں۔ توں پرے توں پرے ہیں، ساری سرشٹی دا رچنہار ہیں اتے ہر اک سریر وچ موجود ہیں۔ تیری ہستی دا پارلا بناں کوئی نہیں لبھّ سک دا۔2।7।14।

توں میرا پیؤ توں اے میرا ماں ۔۔ توں میرا بندھپُ توں میرا بھراتا ۔۔
توں میرا راکھا سبھنی تھائی تا بھؤ کیہا کاڑا جیؤ ۔۔1॥24॥31 ॥ 1.7
ماجھ م: 5 ا:گ:گ:س: پنہ 103

مطلب: اے اکالپرکھ ! توں میرے پیو (دے تھاں) ہیں، توں میری ماں (دیے تھاں) ہیں۔ توں میرے رشتے دار (دے تھاں) اتے میرے بھرا (دے تھاں) ہیں۔ جدوں توں ہی سبھ تھانئی میرا راکھا اے تاں مینوں کسے دا ڈر نہیں اتے ن ہی کوئی چنتا اے۔1।24।31।

توں میرا سکھا توں ہی میرا میتُ ۔۔ توں میرا پریتم تم سنگِ ہیتُ ۔۔
توں میری پتِ تو اے میرا گہنا ۔۔ تجھ بنُ نمکھُ ن جائی رہنا ۔۔1॥18॥87॥ 1.8
گؤڑی م:5 ا:گ:گ:س: پنہ 181

مطلب: {ہے اکالپرکھ !} توں ہی میرا رشتے دار، توں ہی میرا متر اتے توں ہی میرا پریتم ہیں۔ میرا تیرے نال پیار اے اتے میں تیرے بناں اک پل وی نہیں رہِ سک دا۔1।18।87।
جا تس بھاوے تا سرسٹِ اپائے ۔۔ آپنے بھانے لئے سمائے ۔۔1॥22॥ 1.9
گؤڑی م:5 ا:گ:گ:س: پنہ 292

مطلب: اکالپرکھ نے اپنی مرضی نال ہی دنیا رچیا اے اتے آپ ہی جگت نوں اپنے آپ وچ سمیٹ لیندا اے۔1।
تو آپِ کرتا سبھ سرسٹِ دھرتا سبھ مہہ رہیا سمائِ ۔۔
دھرمراجا بسمادُ ہوآ سبھ پئی پیری آئِ ۔۔2॥5॥140॥ 1.10
آسا م:5 ا:گ:گ:س پنہ 406

مطلب: اکالپرکھ ساری سرشٹی پیدا کرن والا اے اتے اس نوں آسرا دین والا اے۔ اوہ آپ ہی ساری سرشٹی وچ مکمل اے۔ {پھر کوئی یگ ماڑا جاں چنگا کویں اے ؟} دھرمراج حیران ہو رہا اے کہ ساری دنیا اکالپرکھ دے حکم نوں منّ رہی اے۔ {کوئی یگ چنگا جاں ماڑا نہیں، مندے کرم ہی یگ نوں مندا بناؤندے ہن}۔2।4।140॥
سگل بنسپتِ مہہ بیسنترُ سگل دودھ مہہ گھیا ۔۔
اوچ نیچ مہہ جوتِ سمانی گھٹِ گھٹِ مادھؤ جیا ۔۔1॥1॥29॥ 1.11
سورٹھ م:5 ا:گ:گ:س: پنہ 617

مطلب: اے بھائی ! جویں سارے بوٹیاں وچ اگّ (خفیہ) اے، ہر اک قسم دے دودھ وچ گھیؤ اے۔ تویں سبھ جیواں وچ اکالپرکھ دی جوت سمائی ہوئی اے۔ اکالپرکھ ہر اک سریر وچ اتے ہر اک جیو وچ موجود اے۔1।1।29।

سجنُ میڈا چائیا ہبھ کہی دا متُ ۔۔
ہبھے جاننِ اپنا کہی ن ٹھاہے چتُ ۔۔2॥7॥ 1.12
مارو: ڈکھنے م:5 ا:گ:گ:س: پنہ 1096

مطلب: میرا متر اکالپرکھ پیار بھرے دل والا اے۔ اوہ ہر کسے دا متر اے۔ سارے ہی جیو اسّ نوں اپنا سمجھدے ہن۔ اوہ کسے دا دل نہیں توڑ دا۔2।7।
تو میرا پیؤ تو اے میرا ماں ۔۔ تو میرے جی پران سکھداتا ۔۔
تو میرا ٹھاکر ہؤ داسُ تیرا ۔۔ تجھ بنُ اورُ نہی کو میرا ۔۔1॥18॥31॥ 1.13
بھیرؤ م:5 ا:گ:گ:س: پنہ 1144

مطلب: اے اکالپرکھ ! توں میرے واسطے پیؤ ہیں، توں ہی میرے واسطے ماں ہیں۔ توں ہی جند اتے پران دین والا ہیں۔ توں ہی مینوں سارے سکھ دین والا ہیں۔ توں میرا مالک ہیں اتے میں تیرا سیوک ہاں۔ تیتھوں بنا میرا ہور کوئی آسرا نہیں اے۔1।18।31।

پہلے سبد وچ دتی اکالپرکھ دی تشریح وچ اپر دتے سلوکاں راہی وضاحت کیتی گئی اے جاں وستار کیتا گیا اے۔ اسیں ایہناں نوں ہیٹھ دتے حصےآں وچ ونڈ کے سلوکاں وچ دتی وچار نوں اجاگر کر رہے ہاں۔

1) دنیا دی رچنا اکالپرکھ نے کیتی اے۔{1.1, 1.3, 1.6, 1.9, 1.10}۔
2) ہر جیو وچ اکالپرکھ موجود اے۔{1.1, 1.5, 1.11}۔
3) اکالپرکھ ن جمدا اے اتے ن مردا اے۔{1.1, 1.2}۔
4) ایہہ سریر اتے پران اکالپرکھ نے بخشے ہوئِ ہن۔{1.4, 1.6, 1.13}۔
5) اکالپرکھ دے حکم نال انسان دی زندگی اتے موت بجھیاں ہوئیاں ہن۔{1.9}۔
6) اکالپرکھ جوناں وچ نہیں آؤندا۔{1.1, 1.2}۔
7) اکالپرکھ دا ن پیؤ اتے ن ماں اے۔{1.2, 1.5}۔
8) اکالپرکھ دا پتر جاں دھی اتے رشتے دار کوئی نہیں اے۔{{1.5}۔
9) اکالپرکھ دی کوئی وہوٹی نہیں اے۔{1.5}۔
10) اکالپرکھ دا ہر انسان پیؤ اتے ماں دے سامان ستکار کر دا اے۔{1.7, 1.8, 1.13}۔
11) اکالپرکھ نال ہر انسان بھرا اتے سجن واننوں پیار کر دا اے۔{1.7, 1.8, 1.12}۔
12) اکالپرکھ نوں ہر انسان بھروسے یوگ رکھوالا محسوس کر دا اے۔{1.7, 1.8}۔
13) اکالپرکھ نال سانجھ نوں ہر انسان اپنی عزت اتے مان دی ضمانت سمجھدا اے۔{1.13}۔
14) اکالپرکھ ہر یگ وچ سرشٹی وچ موجود رہا اے اتے کوئی یگ چنگا جاں ماڑا نہیں اے۔{1.10}
15) اکالپرکھ جدوں چاہندا اے اس جگت نوں اپنے آپ وچ سمیٹ لیندا اے۔{1.9}

اپر دتی جانکاری سکھ دھرم دی وچاردھارا نوں کافی حد تک واضع کر دیندی اے اتے ایہہ ساری گربانی وچ دتی گئی ملدی اے۔

اسیں دسم گرنتھ وچ دتی گئی بانی دی پڑتال کرنی اے کہ اسّ وچ اکالپرکھ بارے کی جانکاری دتی گئی اے۔ اسّ دا مطالعہ کر کے ویکھنا اے کہ کی اوہ وی ایہناں گناں دی مالک اے کہ نہیں؟

دسم گرنتھ وچ اکالپرکھ دی تشریح: دسم گرنتھ وچ پہلی بانی جاپُ دی اے اتے اس نوں جپُ جی دے برابر منّ کے نت نیم وچ پایا گیا اے۔ آکھیا جاندا اے کہ گرو گوبند سنگھ جی نے کھنڈے دی پہل چھکاؤن ویلے جاپُ وی جپُ جی دے نال پڑھیا سی۔ آؤ اسیں ویکھیئے کہ جاپُ وچ دتی بانی آدی گرو گرنتھ صاحب وچ دتی گربانی نال تلنا کرن اتے کسّ بھاء لگدی اے۔ ڈاکٹر۔ جگی نے دسم گرنتھ دے مطلب کر کے پنج حصےآں وچ چھپوائے ہن۔ حصہ پہلے وچ جاپُ، پہلی بانی، دے مطلب مل دے ہن۔ ایہناں دا مطالعہ کیتیاں سلوک 21 دے مطلب کجھ اسچررج جاپدے ہن۔ ایہہ سلوک اتے اس دے مطلب پاٹھکاں دی سیوا وچ ہیٹھاں دتے گئے ہن۔

نمستں اجنمے ۔ نمستں سبنمے ۔20।21। 1.14
دسم گرنتھ حصہ 1 جگی-جگی پنہ 4

مطلب: اے جنم-رہت! تینوں نمسکار اے، اے جنم-سمیت! {سنتان اتھوا پتر روپ وچ پیدا ہون والے – “سونیا ” } تینوں نمسکار اے ۔20।21।
نمو سستر پانے۔ نمو استر مانے۔ نمو پرم گیاتا۔ نمو لوک ماں۔9।52। 1.15

دسم گرنتھ حصہ 1 جگی-جگی پنہ 8
مطلب: اے ہتھ وچ شستر حاصل کرن والے (تینوں) نمسکار اے، اے استر ورتن والے (تینوں) نمسکار اے۔ اے سبھ کجھ جانن والے (تینوں) نمسکار اے، اے جگت دے ماں سروپ! (تینوں) نمسکار اے۔9।52।

آدی روپ انادِ مورتِ اجونِ پرکھ اپار۔
سرب مان ترمان دیوَ ابھیوَ آدی ادار۔
سرب پالک سرب گھالک سرب کو پنِ کال۔
جتر تتر براجہی اودھوت روپ رسال۔1।79। 1.16
دسم گرنتھ حصہ 1 جگی-جگی پنہ 12

مطلب: (ہے پربھو! توں سبھ دا) آدی روپ، سبھ توں پہلاں ہون والا سروپ، ایونج اتے اپر اپار پرکھ ہیں۔ سبھ دا مان تن دیوتیاں ولوں منن یوگ، ابھید اتے مڈھ-قدیم توں ادار ہیں۔ سبھ دا پالک، سبھ دا ناشک اتے پھر سبھ دا کال-روپ ہیں۔ جتھے کتھے نرلپت ہون اتے وی پسیجن والا ہو کے براج رہا ہیں۔1।79।

کال ہین کلا سنجگتِ اکال پرک مقصد ۔
دھرم دھام سو بھرم رہت ابھوت الکھ ابھیس ۔6।84। 1.17
دسم گرنتھ حصہ 1 جگی-جگی پنہ 14

مطلب: (اس) کال-رہت، کلا (طاقت) سمیت اکال پرکھ نوں نمسکار اے۔ اوہ دھرم دا سروت، بھرم توں رہت، پنج تتاں توں نیارا، انظارہ اتے بھیس رہت اے۔6।84।

اوانکار آدی ۔ کتھنی انادِ۔
کھل کھنڈ خیال ۔ گر بر اکال۔7।167। 1.18
دسم گرنتھ حصہ 1 جگی-جگی پنہ 24

مطلب: توں آدی توں اوانکار سروپ ہیں اتے تیرا ذکر کتھن نہیں ہو سکدا۔ توں پھرنے وچ ہی دشٹاں نوں نشٹ کر سکدا ہیں اتے گر بر اکال ہیں۔7।167।

اپر دتے سلوکاں توں ہیٹھاں دتے سٹے نکل دے ہن۔ پہلا: دسم گرنتھ دا اکالپرکھ پتر روپ وچ جم لیندا اے{1.14}| دوجا: دسم گرنتھ دا اکالپرکھ شستر حاصل کر دا اے{ جسّ دا مطلب اے اوہ ہتھیاراں دی ورتوں وی کر دا اے، ہور لوکاں وانگو}{1.15}| تیجا: دسم گرنتھ دا اکالپرکھ ماں دے فرض وی نبھھاؤندا اے{1.15}{ کی ایہہ ماں وانگو دیوی-پوجا کرن ول اشارہ اے؟}| چوتھا: دسم گرنتھ دا اکالپرکھ تن دیوتیاں ولوں منن یوگ مان وی حاصل کردا اے {ایہہ تن دیوتے تاں برہما، وشنوں اتے سوجی ہی ہن، ہور کون ہو سکدا اے؟| پنجواں: اوہ سبھ دا ناشک اتے کال-روپ وی اے {1.16| چھیواں: اکال پرکھ دور رہت اتے طاقت سمیت اے۔ دھرم دا سروت اتے انظارہ اے۔ ستواں: توں اکال اتے گرُ ہیں۔ پاٹھک ہن ایہہ فیصلہ کرن، کی ایہہ سارے گن آدی گرو گرنتھ صاحب دے اکالپرکھ نال ملدے ہن جاں اس دے الٹ ہن؟

س: ہرندر سنگھ محبوب نے “سہج رچیؤ خالصہ” وچ؛ (1) جاپُ، (2) اکال استتِ، (3) ظفرنامہ، (4) 33 سوییے اتے (5) شبد ہزارے، دسم گرنتھ وچ گرو گوبند سنگھ جی دیاں بانیاں منیاں ہن۔ جاپُ وچوں مثالاں دین پچھوں اسیں شبد ہزارے اتے سوییاں وچوں ادھارناں پاٹھکاں دی جانکاری واسطے ہیٹھاں دتیاں ہن۔

راگ تلنگ: صرف دور ای کرتار۔
آدی انتِ اننت مورتِ گڑن بھنجن ہار۔1|رہاؤ۔ 1.19
دسم گرنتھ حصہ 3 جگی-جگی پنہ 384

مطلب: صرف دور ہی سبھ دا کرتا اے۔ آدی توں انت تک مورتاں بناؤن اتے بھنن والا اے۔1|رہاؤ۔
سوییا 23: جال بدھے سبھ ہی مرت کے کوؤُ رام رسول ن باچن پائے۔
دانوَ دیوَ پھنند دھرادھر بھوت مستقبل اپائِ مٹائے۔
انت مرے پچھتائ پرتھی پرِ جو جگ مے اوتار کہائے۔
رے من لیل اکیل ہی دور کے لاگت کاہِ ن پائن دھائے۔23। 1.20
دسم گرنتھ حصہ 3 جگی-جگی پنہ 394

مطلب: سارے ہی موت دے جال وچ بنھے ہوئے ہن، کوئی رام اتے رسول وی (اس توں) بچ نہیں سکیا اے۔ دینت، دیوَ اتے شیشناگ، دھرادھر (پربت) بھوت دور وچ پیدا کیتے ہن اتے بھوش وچ مٹا دیویگا۔ جو جگت وچ اپنے آپ نوں اوتار اکھواؤندے سن، اوہ وی انت وچ پچھتاؤندے ہوئے پرتھوی اتے مر گئے ہن۔ اے مند بھاگے من (توں) بھجّ کے اکلے دور (پرم ستا) دے چرنی ہی کیوں نہیں لگ جاندا ۔23। ایہناں معنےآں توں واضع اے کہ دسم گرنتھ دا دور ہن آدی گرو گرنتھ صاحب دے اکالپرکھ دیاں ساریاں خوبیاں گرہن کر گیا اے۔ اسیں جاپُ وچ تن دیوتیاں ول اشارہ کر آئے ہاں {ویکھو 1.16} اتے اوہناں وچوں اک دور جاں سوجی اے جو ہندو دھرم وچ جگت وچ موت کرن دا ذمیوار اے۔ دسم گرنتھ نوں گرو گوبند سنگھ جی دی رچنا منن والے سکھ کی گرو گوبند سنگھ جی نوں گرو نانک جی دی دسویں جوت منّ دے ہن؟ جے اتر ہاں وچ اے تاں ایہہ دوویں گلاں کویں میل کھاندیاں ہن؟ یاد رہے کہ گرو گوبند سنگھ جی نے تاں آدی گرو گرنتھ صاحب نوں 1708 ای وچ سبد گرو قائم کیتا سی۔ کی گرو گوبند سنگھ جی آدی گرو گرنتھ صاحب دی گربانی نوں پروان کر دے سن جاں ہندو دھرم دے دیوی دیوتیاں نوں اکالپرکھ دے شریک مندے سن؟ ایہہ فیصلہ سکھاں نے ہی کرنا اے۔ اپر دتی جانکاری واضع کردی اے کہ اکالپرکھ دا دسم گرنتھ وچ الیکیا ہویا تجزیہ آدی گرو گرنتھ صاحب وچ دتے اکالپرکھ دے تجزیہ نالوں وکھرا اے۔ ایہہ ہندو دھرم نال ملدا جلدا اے۔ کی ڈاکٹر۔ جگی دور دے مطلب پرم اقتدار دے کر کے چلاکی کر رہا اے اتے سکھاں نوں ہندو دھرم دے اپاشک بناؤن دا یتن کر رہا اے؟ فیصلہ سکھاں نے کرنا اے کہ دسم گرنتھ گرو گوبند سنگھ جی دی رچنا اے کہ نہیں۔ اپر دتے حقیقت اتر نانہہ وچ ہی دیندے ہن۔

اُتلے کیتی چرچہ توں ہیٹھ دتی مساوات اپجی اے جو پاٹھکاں دے سارے بھلیکھے دور کرن وچ سہئتا دیندی اے۔ دسم گرنتھ وچ ایہناں تناں دا رشتہ واضع ہو گیا اے۔

کال = اکال = اکالپرکھ 1.21

آدی گرو گرنتھ صاحب وچ کبیر جی دے سلوک وچ شبد دور اتے اکال دتے مل دے ہن۔ ایہہ سلوک معنےآں سمیت ہیٹھاں دتا گیا اے۔

کالُ اکالُ خصم کا کینہ ایہہ پرپنچُ بندھاونُ ۔۔
کہہ کبیر تے انتے مکتے جنُ دل رام رسائنُ ۔۔2॥6॥ 1.22
مارو کبیر جی ا:گ:گ:س: پنہ 1104

کبیر جی آکھدے ہن کہ اس جگت نوں جیؤن (موت رہت) اتے مرن (موت سمیت) دے بندھناں وچ صرف اکالپرکھ، مطلب اکوؤ، نے ہی پایا ہویا اے۔ ایہناں توں اوہ انسان ہی بچدا اے جس دے دل وچ اکالپرکھ نوں یاد رکھیا جاندا اے۔ مطلب مطلب کہ اکالپرکھ دے حکم دی سوجھ اے اتے حکم دی پالنا کیتی جاندی اے۔2।6।

اُتلے جانکاری توں واضع ہو جاندا اے کہ دسم گرنتھ اتے آدی گرو گرنتھ صاحب وچ دتی بانی دی بنیاد تے ایہناں دوواں وچ کوئی سمچی سانجھ نظر نہیں آؤندی۔ اس توں سٹہ نکل دا اے کہ دسم گرنتھ گرو گوبند سنگھ جی دی رچنا نہیں منی جا سکدی۔