ایران دا قومی کرنسی وچ اصلاحات دا منصوبہ
ایران دی قومی کرنسی وچ اصلاحات دے منصوبے توں مراد صفر نوں ہٹانے تے ایران دی کرنسی دا ممکنہ ناں تبدیل کرنے دا منصوبہ اے۔ ایران وچ افراط زر دی بلند شرح تے قومی کرنسی دی قدر وچ کمی دی وجہ توں ایرانی کرنسی توں چند صفر ( مرکزی بینک دی تجویز اُتے ۴ صفر نوں ہٹانا) ہٹانے دا فیصلہ کيتا گیا اے۔ ایہ وی سمجھیا جاندا اے کہ اوہ نويں قومی کرنسی دے لئی ناں منتخب کرنے دے بارے وچ عوام تے پارلیمنٹ توں انہاں دی رائے طلب کرے۔ ریال ، جو کہ تومان دی بجائے ۱۳۰۸ ش ھ وچ ایران دی سرکاری کرنسی بن گئی، ایرانی عوام وچ اس دا کوئی استعمال نئيں اے، تے لوک ہن وی تومان نوں بطور کرنسی استعمال کردے نيں۔ [۱][۲][۳][۴]
۹ اگست ۲۰۱۸ کو ایران دے صدر حسن روحانی دی زیر صدارت ایرانی حکومتی بورڈ دے اجلاس وچ مرکزی بینک دی جانب توں قومی کرنسی نوں ریال توں تومان وچ تبدیل کرنے تے چار صفر نوں ہٹانے دے بل دی منظوری دتی گئی۔ ۱۵ مئی ۲۰۱۹ کو اسلامی کونسل نے چار صفر نوں ہٹانے تے ایران دی قومی کرنسی نوں ریال توں تومان وچ تبدیل کرنے دے عمومی بل دی منظوری دی ۔ اس بل نوں لاگو کرنے دے لئی گارڈین کونسل دی منظوری درکار اے۔ جے گارڈین کونسل اس بل نوں منظور کر لیندی اے تاں ایران دی قومی کرنسی "منتقلی دور" دے دوران بتدریج ریال توں تومان وچ تبدیل ہو جائے گی تے قرآن نويں چھوٹی کرنسی بن جائے گی۔ ایران دے مرکزی بینک دے سربراہ عبدالناصر ہمتی نے اس منصوبے دے نفاذ دی مدت ۲ توں ۵ سال تک دا اعلان کيتا اے۔ [۵]
یہ منصوبہ ۱۴۰۰ دے آخری مہینےآں توں خاموشی توں شروع کيتا گیا اے۔ پنج ہزار تومان دا نواں نوٹ تقریباً ۱۴۰۰ش ھ دے آخری مہینےآں توں مارکیٹ وچ آیا۔ ۱۴۰۱ ش ھ دے موسم گرما توں ۱۲۰۰ تومان بینک نوٹ وی مارکیٹ وچ داخل ہوئے۔ نويں بینک نوٹاں وچ ، زیرو اُتے توں ہلکے توں پرنٹ کيتے جاندے نيں تے تھلے توں مکمل طور اُتے ہٹا دتے جاندے نيں۔ ایہ بینک نوٹ عبدالناصر ہمتی دے دور وچ چھاپے گئے سن ۔ [۶]
نويں قومی کرنسی دے لئی ناں دا انتخاب
[سودھو]اودوں ایران دی مرکزی کرنسی دا ناں ریال تے ثانوی کرنسی تومان اے۔ مرکزی بینک نويں قومی کرنسی دا ناں منتخب کرنے دے لئی عوام تے پارلیمنٹ توں انہاں دی رائے منگ رہیا اے۔ غلام رضا مصباحی موغدم (نويں پارلیمنٹ دے اقتصادی کمیشن دے چیئرمین) نے کہیا: "لوکاں دی افواہاں وچ جو کچھ اے اوہ تومان اے تے لوکاں دی بوہتے ادائیگیاں تومان اُتے مبنی نيں۔" ایتھے تک کہ ملک دے حکام وی اپنے حساب کتاب تے گفتگو وچ کم ریال استعمال کردے نيں۔ اس لئی جے اسيں وی ریال دے بجائے تومان استعمال کرن تاں تن صفر دے بجائے ملک دی قومی کرنسی توں چار صفر کڈے جا سکدے نيں۔ بھانويں بوہت سارے لوک "تومان" تے "ریال" لفظاں نوں انہاں دے غیر ایرانی ہوݨ دی وجہ توں پسند نئيں کردے، انہاں نے اس دی بجائے دریک ، سیگل، پارسی تے ایرانی تجویز کيتا اے۔ [۷] آخر کار، ریال دی بجائے تومان نوں سرکاری کرنسی دے طور اُتے چنا گیا۔ [۸]
مرکزی بینک دی قومی کرنسی وچ اصلاحات دی وجوہات
[سودھو]ایران دے مرکزی بینک نے اس سلسلے وچ اعلان کيتا اے: ملکی معیشت دی گزشتہ ۴ دہائیاں دی جمع شدہ افراط زر نے ملک دی کرنسی کی قوت خرید نوں کم کر دتا اے۔ ایہ حقیقت، انہاں پابندیاں دے نال جو وڈے بینک نوٹاں دی چھپائی دے لئی موجود سی، گردش وچ بینک نوٹاں دے حجم وچ نمایاں توسیع دا باعث بنی، جس دے نتائج تھلے لکھے نيں:
۱- روزمرہ دے سادہ لین دین وچ وڈی تعداد دا استعمال
- اکاؤنٹنگ تے آفس اکاؤنٹنگ دے شعبےآں وچ متعلقہ مسائل
- روزمرہ دے لین دین دے لئی وی وڈی مقدار وچ رقم لے جانے وچ عدم تحفظ
- بینکاں وچ لائن وچ انتظار کرنا تے وڈی مقدار وچ بلاں تے سکےآں دی گنتی دے مسائل
- مالیاتی اعداد و شمار وچ اضافے دی وجہ توں ملک دی کرنسی نوں ریال توں تومان وچ تبدیل کرنا
- اس توں متعلق قانونی مسائل دی وجہ توں ایرانچیک استعمال کرنے اُتے مجبور اے۔
- بینک نوٹاں دی وڈی مقدار دی وجہ توں موجودہ بینک نوٹاں دی چھپائی تے مٹانے دی ودھ قیمت
- بینک نوٹاں دی وڈی مقدار وچ ذخیرہ ہوݨ دی وجہ توں انہاں دی قدر وچ کمی [۹]
ریال کرنسی یونٹ دے مسائل
[سودھو]۱۳۰۸ ش ھ( رضا شاہ پہلوی دے زمانے وچ ) وچ تومان نوں سرکاری طور اُتے ترک کرنے تے اس دی جگہ ہسپانوی ریال دی تبدیلی دے باوجود، لوکاں نے غیر ملکی تے غیر مانوس ریال دا استعمال نئيں کيتا تے ۱ تومان دے بدلے ۱۰ ریال لئی۔ کئی سال گزرنے دے باوجود ریال یونٹ نوں ایران دے عوام نے حالے تک اپنایا نئيں تے تومان یونٹ استعمال کيتا جاندا اے۔
ایرانی عوام دی طرف توں ۱۰ ریال دے بجائے تومان کرنسی دے استعمال نے الجھناں تے مسائل نوں جنم دتا اے۔ چونکہ سرکاری کرنسی ریال اُتے مبنی اے تے لوک صرف تومان نوں اپنے ذہن وچ استعمال کردے نيں، اس لئی جدوں وی اوہ ریال وچ قیمت سندے نيں تاں انہاں نوں اسنوں تومان وچ تبدیل کرنا پڑدا اے، تے ایہ ایرانیاں اُتے اک بیکار ذہنی کوشش مسلط کردا اے، جس وچ بعض اوقات غلطیاں وی ہُندیاں نيں۔ بوہت سارے معاملات وچ ، ایہ واضح نئيں اے کہ درج قیمت تومان یا ریال وچ اے۔ ایسی صورت حال جتھے اس طرح دو وکھ وکھ مالیاتی اکائیاں ہاں (اک سرکاری تے دوسری عوام وچ ) صرف ایران وچ ہی غالب اے۔ ایہ مسئلہ ایران وچ غیر ملکی سیاحاں دے لئی وی مشکلات دا باعث بندا اے۔ [۱۰]
اصلاح دی لوڑ
[سودھو]۱۳۸۰ش ھ دی دہائی دے آخر توں، بلند افراط زر تے ایران دی کرنسی دی ڈگدی ہوئی قدر دی وجہ توں، ایران دی کرنسی توں صفر نوں ہٹا دتا گیا اے۔ اس دے علاوہ ریال کرنسی دی جڑاں ہسپانوی نيں تے ایران وچ اس دا کوئی تاریخی ریکارڈ نئيں اے تے سب توں اہم گل ایہ اے کہ اسنوں عوام دی طرف توں قبول نئيں کيتا گیا اے، اس دی بجائے نويں کرنسی دا انتخاب کرنے دا فیصلہ کيتا گیا اے۔ تے بھانويں ریال ۱۳۰۸ وچ ایران دی سرکاری کرنسی بن گیا، تومان ہن وی لوکاں وچ مقبول اے تے ریال لوکاں وچ مفید نئيں اے۔ اس بارے وچ لوکاں توں مشورہ کيتا جانا اے تے ریفرنڈم دے انعقاد دا امکان اے۔ [۱۱][۱۲]
بھانويں ایران دی کرنسی ریال اے لیکن لوک اپنا لین دین تومان دی نیہہ اُتے کردے نيں۔ انہاں وچوں بوہت سارے لوکاں نوں بینکنگ آپریشنز وچ صفر لکھݨ یا پڑھنے وچ دشواری ہُندی اے (تومان نوں ریال وچ تبدیل کرنا) یا میڈیا وچ اقتصادی رپورٹس پڑھدے وقت۔ اج تومان دے مقابلے وچ ریال کرنسی لوکاں دی زندگیاں وچ ودھ کردار ادا نئيں کردی، تے دوسری طرف، لوکاں دا روزمرہ دا لین دین بوہتے تومان توں ہُندا اے، تے قیمتاں تے ریال دا تعلق معاشرے دے لئی ٹھوس نئيں اے۔ [۱۳]
قومی کرنسی دی اصلاح دے لئی سروے
[سودھو]قومی کرنسی وچ اصلاحات دے لئی ایران دے مرکزی بینک نے اس بارے وچ لوکاں دی رائے جاننے دے لئی اک انٹرنیٹ سروے کيتا اے۔ [۱۴]
اس مقصد دے لئی اسلامی جمہوریہ ایران دے مرکزی بینک نے نويں کرنسی دے ناں دے بارے وچ رائے شماری تے کرنسی توں صفر نوں ہٹانے دے لئی اک سائٹ دا آغاز کيتا۔ [۱۵]
اسلامی جمہوریہ ایران دے مرکزی بینک نے کہیا کہ مذکورہ سروے نوں مذکورہ ڈیٹا ویہہ وچ شامل کرنے دا بنیادی مقصد ہم وطناں نوں مرکزی بینک دے نال مسلسل تعلقات رکھنے دی ترغیب دینا تے مرکزی بینک تے اس دے درمیان کسی قسم دا تعامل پیدا کرنا اے۔ لوک. اس وجہ توں، ایہ امکان صارفین نوں فراہم کيتا گیا سی تاکہ اوہ مستقبل وچ سروے دے نتائج اُتے مسلسل عمل کے سکن۔
یہ ڈیٹا ویہہ کرنسی اصلاحات دے منصوبے دے نفاذ تے نويں سکے تے بل متعارف کرانے دے بعد تقریباً دو سال تک لوکاں دے پاس رہے گا تے ضروری معلومات فراہم کرے گا۔ موجودہ سروے "فارم" دی سرگرمی اودوں تک جاری رہے گی جداں تک کہ شرکت کيتی سطح مطلوبہ سطح تک نہ پہنچ جائے۔
سروے فارم دے اوپری حصے وچ ، مرکزی بینک نے شروع توں اعلان کيتا کہ "اس سروے دے نتائج نوں شماریاتی بنیاداں دے لحاظ توں پورے معاشرے دے لئی عام نئيں کيتا جا سکدا۔ اس دی وجہ ایہ اے کہ انٹرنیٹ سروے وچ سائنسی شماریاتی نمونے دی بازی نئيں اے، تے اس لئی اس گل اُتے زور دتا گیا اے کہ نتائج نوں پورے معاشرے وچ عام نئيں کيتا جا سکدا۔
معلوماتی نیہہ دے قیام دے آغاز توں ہی، اسلامی جمہوریہ ایران دے مرکزی بینک نے شماریاتی منصوبےآں دی شکل وچ متوازی خصوصی رائے شماری شروع کی، جو معاشرے دے وکھ وکھ طبقاں دے میدان وچ منعقد کيتے گئے سن تے انہاں وچ سائنسی نمونےآں دی تقسیم سی۔ "سروے" دا خلاصہ قومی کرنسی دی اہم تے ذیلی اکائیاں دے ناں دا تعین کرنے وچ استعمال ہوݨ والے معیارات وچوں اک سی۔ لیکن مہارت دے ہور پہلوآں تے ثقافتی، تاریخی، صوتی، نسلی تے قدر و قیمت نوں ضرور مدنظر رکھنا چاہیے۔ انہاں تمام جہتاں دا نتیجہ ایہ طے کرے گا کہ قومی کرنسی دی اہم تے ذیلی اکائیاں دے ناں کيتا ہوݨ گے۔
لفظ "پارسی" نوں قومی کرنسی دا ناں دینے دے اختیارات وچوں اک دے طور اُتے بیان کرنے دا مطلب ایہ نئيں اے کہ ایہ لفظ ناں دے لئی استعمال کيتا گیا اے۔ بلکہ اس لفظ تے دوسرے لفظاں نوں واضح کرنے دی وجہ اوہ بہت ساریاں تحریری تجاویز تے نکات نيں جو گزشتہ مہینےآں دے دوران مرکزی بینک نوں بھیجے گئے نيں۔ اک قاعدہ دے طور پر، اختیارات وچ لفظ "پارسی" دا ذکر نہ کرنے توں مرکزی بینک اس سوال دا شکار ہو گیا کہ اس نے متعدد تجاویز تے معاشرے وچ ظاہر ہوݨ والی توقعات دے باوجود اس دا ذکر کرنے توں انکار کیوں کيتا۔
پولز وچ حصہ لینے والے مخصوص لفظاں دے علاوہ قومی کرنسی دے ناں دے لئی کوئی تے اظہار تجویز کرنے دے لئی آزاد نيں۔ آخر وچ ، اس گل اُتے دوبارہ زور دتا جاندا اے کہ انتخابات دے نتائج قومی کرنسی دے ناں دے لئی متعدد فیصلہ کن معیارات وچوں اک نيں۔ » [۷]
میڈیا وچ قومی کرنسی دی اصلاح
[سودھو]- قومی کرنسی دے نويں ناں دا تعین اک سروے سائٹ، وطن اخبار اج، اتوار، ۱۹ جولائی، سال اک ہزار تن سو نوے نوں شروع کر کے۔
- کيتا قومی کرنسی توں صفر نوں ہٹانے توں ملکی معیشت وچ بنیادی اصلاحات شروع ہوݨ گیاں؟ Archived 2020-10-30 at the وے بیک مشین
- "قومی کرنسی دی اصلاح" اُتے مرکزی بینک دے ۹ نوٹ، بینک تے انشورنس نیوز سنٹر Archived 2011-07-24 at the وے بیک مشین بایگانیشده نوں دے ذریعے محفوظ کيتا گیا
- قومی کرنسی نوں تبدیل کرنے دی شرائط، ہمشہری آن لائن، دیکھو، تحریر علی رضا ترکمان
- سبسڈی بند کرنے توں لے کے قومی کرنسی توں صفر دے خاتمے تک، ہمشہری آن لائن، دیکھو، علیرضا سلطانی
- صفر نوں ہٹانا؛ حکومت دے ۷ اعترافات، علی حق، بینک تے انشورنس نیوز سنٹر (بیما) Archived 2011-07-22 at the وے بیک مشین بایگانیشده اُتے محفوظ کيتا گیا
- مرکزی بینک تے کپڑے بدلدے ہوئے، محمد عباسی، بینک تے انشورنس نیوز سنٹر Archived 2011-10-05 at the وے بیک مشین بایگانیشده
- ریال زیرو نوں ہٹانے دا ناممکن، عباس شاکری، بینک تے انشورنس (بیما) نیوز سینٹر Archived 2011-10-12 at the وے بیک مشین بایگانیشده وے اُتے محفوظ کيتا گیا
- قومی کرنسی دی اصلاح، کیوں تے کِداں، حسین قدوی، بینک اینڈ انشورنس انفارمیشن نیٹ ورک (بینا)
ہور ویکھو
[سودھو]- ایران دی معیشت
- تومان
- ریال
- دریک
بیرونی لنک
[سودھو]ایران دے قومی کرنسی اصلاحات دے منصوبے دی ویب سائٹ
بینکنگ تے انشورنس نیوز سنٹر بایگانیشده نوں اُتے محفوظ کيتا گیا معیشت اُتے صفر قومی کرنسی نوں ہٹانے دے اثرات
ذرائع
[سودھو]- ↑ رشیدالدین فضلاللّه همدانی، جامعالتواریخ (داستان غازان خان)، هرتفورد انگلستان، ۱۹۴۰ م. (صص ۶–۳۱۵)
- ↑ دلایل هشتگانه لوڑ تغییر پول ملی، خداحافظ ریال
- ↑ "{{{title}}}". تورم انباشته ارزش پول ملی را پایین آورد. http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1360536.
- ↑ "{{{title}}}". MehrNews.com – Iran, world, political, sport, economic news and headlines. http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1358814.
- ↑ "{{{title}}}". مجلس ایران با کلیات لایحهٔ تبدیل پول ملی از ریال به تومان موافقت کرد. بیبیسی فارسی. https://www.bbc.com/persian/business-52528315.
- ↑ "{{{title}}}". ورود «بی سروصدای» اسکناسهای جدید با حذف چهار صفر به بازار. رادیو فردا. https://www.radiofarda.com/a/32210734.html.
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ «اطلاعیهٔ شمارهٔ ۲ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران پیرامون فرم "اصلاح پول ملی"». بایگانیشده از اصلی در ۲۰۲۲-۰۸-۱۶. دریافتشده در ۲۰۲۳-۰۱-۱۲.
- ↑ "{{{title}}}". لایحهٔ تغییر واحد پول ایران از ریال به تومان و حذف چهار صفر تصویب شد. https://www.isna.ir/news/98050904648/لایحه-تغییر-واحد-پول-ایران-از-ریال-به-تومان-و-حذف-چهار-صفر-تصویب.
- ↑ "{{{title}}}". تورم انباشته ارزش پول ملی را پایین آورد. http://www.mehrnews.com/fa/NewsDetail.aspx?NewsID=1360536.
- ↑ Reports: Toman Iran's new currency Archived ۱۲ سپتامبر ۲۰۰۸, at the وے بیک مشین PressTV, ستمبر 4 2008
- ↑ انتخاب ناں جدید برای واحد پول ملی
- ↑ "{{{title}}}". حذف ۴ صفر و تبدیل ریال به تومان. http://www.etebarnews.com/fa/news/1/bodyView/7339/%D8%AD%D8%B0%D9%81.4.%D8%B5%D9%81%D8%B1.%D9%88.%D8%AA%D8%A8%D8%AF%DB%8C%D9%84.%D8%B1%DB%8C%D8%A7%D9%84.%D8%A8%D9%87.%D8%AA%D9%88%D9%85%D8%A7%D9%86.html.
- ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://web.archive.org/web/20140807231521/http://iranyar.ir/component/content/article/21309-1390-01-20-07-45-11.html. Retrieved on۷ اوت ۲۰۱۱. - ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://web.archive.org/web/20110721010432/http://reform.cbi.ir/tabid/36/Default.aspx. Retrieved on۱۹ ژوئیه ۲۰۱۱. - ↑ "خطا: {{Cite web}} کے استعمال کے دوران no
|title=
specified زمرہ:مضامین مع شکستہ حوالہ جات". https://web.archive.org/web/20110812184811/http://reform.cbi.ir/. Retrieved on۱۹ ژوئیه ۲۰۱۱.