ایسوپ دیاں کہانیاں

Aesopus moralisatus، 1485

13ویں صدی دا فونتانا میگیؤر دا پیروگیا وچ دو کہانیاں دے فوٹوبگھیاڑ اتے سارس اتے بگھیاڑ اتے لیلا

ایسوپ دیاں کہانیاں جاں ایسپکا جنور کہانیاں دا اک مجموعہ اے جسدا سہرا 620 ق م توں 520 ق م وچ پرانے یونان وچ رہن والے اک غلام اتے کہانی واچک ایسوپ نوں جاندا اے۔ اس دیاں جنور کہانیاں دنیا دیاں کجھ کو سبھ توں ودھیرے مشہور جنور کہانیاں وچوں ہن۔ ایہہ کہانیاں اج کل دے بچیاں لئی سکھیا دا لوکپسند زریعہ بنیاں ہوئیاں ہن۔ ایسوپ دیاں جنور کہانیاں وچ شامل کئی، جویں لومبڑی اتے انگور (جس توں “انگور کھٹے ہن” محاورہ نکلیا)، کچھو اتے خرگوش، شمالی ہوا اتے سورج، بگھیاڑ آیا، پیاسا کاں، بگھیاڑ اتے شیر اتے کیڑی اتے ٹڈا ورگیاں جنور کہانیاں پورے دنیا وچ بوہت زیادہ مشہور ہن۔

پہلی صدی عیسوی وچ تیانا دے فلسفی اپولونیئس ولوں ایسوپ دے بارے ہیٹھلے کتھن دا ریکارڈ ملدا اے:

۔.۔اوہ لوک جو سبھ توں سادہ کھانا کھاندے ہن اوہ بہت ودھیا کھاندے ہن، اسے طرحاں اس نے اہم سچائیاں نوں سکھان لئی چھوٹیاں چھوٹیاں واقعے دی ورتوں کیتی اے اتے کہانی سنان دے بعد اوہ کسے گل نوں کرن جاں نہ کرن دی صلاحَ وی جوڑ دندا اے۔ تدّ وی، اوہ اصل وچ کویاں نالوں سچ نال زیادہ جڑیا ہویا سی، کیونکہ شاعر تاں اپنیاں کہانیاں نوں ممکن بناؤن لئی اوہناں نال زور زبردستی کردے ہن، لیکن اوہ کہانی سنا کے، جس نوں ہر کوئی جاندا ہووے کہ سچ نہیں اے، اس تتھ سمیت کہ اسنے ایہہ دعوہ نہیں کیتا کہ اوہ سچ واقعے سن، سچائی کہہ دندا سی۔ (فلوسٹراٹس، تیانا دے اپولونیئس دی جیون کتاب V:14)

مول

یونانی اتہاسکار ہیروٹوڈس دے مطابق ایہہ دنتکہانیاں قبل مسیح پنجویں صدی وچ پرانے یونان وچ رہن والے اک ایسوپ نامی غلام ولوں لکھیاں گئیاں سن۔ ایسوپ دا ذکر کئی پرانے یونانی گرنتھاں وچ وی ملدا اے - ارسٹوفینس نے اپنی ہاس-ناٹکا د واسپس وچ ہیرو فلوکلیون نوں بھوج تقریباں وچ ہون والے وارتالاپاں توں ایسپ دا بیتکاپن سکھے ہوئے ہونا چترت کیتا سی؛ افلاطون نے فیڈو وچ لکھیا سی کہ سقراط نے ایسوپ دیاں کجھ دنتکہانیاں نوں، “جو اس نوں یاد سن”، پد وچ تبدیل کر کے اپنا جیل دا سماں کٹیا سی۔

بہرحال، دو مکھ کارناں کر کے - کیونکہ ایسوپ نال متعلق دنت کہانیاں دے اندر دتیاں گئیاں بہت ساریاں سکھیاواں وچ آپس وچ ورودھابھاس اے اتے کیونکہ ایسوپ دے جیون دے تعلق وچ پرانے وورناں وچ آپس وچ ورودھابھاس اے، اس لئی ادھنک نظریہ ایہہ اے کہ ساریاں دی ساریاں دنت کہانیاں، جہناں دا پنّ ایسپ نوں دتا جاندا اے، شاید صرف ایسپ نے نہیں رچیاں سن، جیکر کدے اصل وچ اس دا وجود رہا وی سی۔ جدید ادھیاناں توں ایہہ پتہ چلدا اے کہ “ایسپی” روپ دیاں دنتکہانیاں اتے کہاوتاں سبھ توں پہلاں تیجی صدی عیسیٰ سابق سمیر اتے اکاد دوناں دے ویلے موجود سن۔ اس لئی، ایسپ دیاں دنتکہانیاں دے ساہتی روپ وچ رچے جان دا سبھ توں زیادہ پرانے ذکر پرانے یونان، پرانے بھارت جاں پرانے مصر وچ نہیں سگوں پرانے سمیر اتے اکاد وچ ظاہر ہویا سی۔