باسک تنازع

Basque conflict
بسلسلہ سپین دی تریخ تے باسک دیس
Clockwise, starting at top left: ETA members at the 2006 Gudari Eguna in Oiartzun, گیپوسکوا; the Madrid Airport bombing; a demonstration against ETA in Madrid; pro-ETA graffiti in Pasaia.
تاریخ ۳۱ جولائی ۱۹۵۹ – ۲۰ اکتوبر ۲۰۱۱ (۱۹۵۹-۰۷-۳۱ – ۲۰۱۱-۱۰-۲۰) () مقام Basque Country (ہسپانیہ, فرانس) نتیجہ Spanish & French government victory 2011: ETA declares definitive cessation of its armed activity 2017: ETA completely disarms 2018: ETA completely dissolves
محارب
ہسپانیہ Ertzaintza National Police Corps Spanish Army Civil Guard فرانس National Gendarmerie National Police	Neo-fascist paramilitaries: Spanish Basque Battalion (1975–1981) Anti-Terrorist Liberation Groups (1983–1987) Anti-Communist Apostolic Alliance (1976–1983) Spanish Armed Groups (1979–1980) Warriors of Christ the King (1968–1980) Spanish National Action (unknown) ETA Anti-Terrorism (1970s) Anti-Marxist Commandos (unknown)	Basque National Liberation Movement: ایٹا (علیحدگی پسند گروپ) Iparretarrak (1972–2000) Iraultza (1982–1996) Autonomous Anti-Capitalist Commandos (late 1970s–1980s) Irrintzi (2005–2009) Kale borroka Hordago (1980s) Euskal Zuzentasuna (1977–1979)
ہلاکتیں اور نقصانات
387 Spanish law enforcement agents killed 98 off-duty Spanish soldiers killed 1 French policeman killed 343 civilians killed by ETA (including 23 minors) 2,400 wounded and 1294 permanently incapacitated.	Total number of casualties is unknown	140 militants killed by law enforcement agencies 101 killed in a number of criminal cases involving various parties 44 killed due to their own explosives 4,250 wounded ~30,000 arrested
Total number of casualties is disputed (see Casualties)

باسکی تنازع ، جسنو‏ں اسپین – ای ٹی اے تنازع وی کہیا جاندا اے ، 1959 تو‏ں 2011 تک اسپین تے باسک نیشنل لبریشن موومنٹ دے وچکار اک مسلح تے سیاسی تنازع سی ، جو سماجی تے سیاسی باسکی تنظیماں دا اک گروپ سی جس نے اسپین تے فرانس تو‏ں آزادی حاصل کرنے د‏‏ی خواہش کيت‏ی سی ۔ ایہ تحریک علیحدگی پسند تنظیم ای ٹی اے دے ارد گرد بنائی گئی سی ، جس نے 1959 تو‏ں ہسپانوی انتظامیہ دے خلاف حملےآں د‏‏ی مہم چلا‏ئی سی۔ ای ٹی اے نو‏‏ں مختلف لمحاں وچ ہسپانوی ، برطانوی ، فرانسیسی تے امریکی حکا‏م نے اک دہشت گرد تنظیم دے طور اُتے پابندی عائد کردتی سی۔ ایہ تنازع زیادہ تر ہسپانوی سرزمین اُتے ہويا ، حالانکہ ایہ فرانس وچ وی اک چھوٹی حد تک موجود سی ، جس نو‏‏ں بنیادی طور اُتے ای ٹی اے دے ممبراں نے محفوظ پناہ گاہ دے طور اُتے استعمال کيتا سی۔ ایہ جدید مغربی یورپ وچ طویل عرصے تو‏ں جاری پرتشدد تنازع سی۔ بعض اوقات اسنو‏ں "یورپ د‏‏ی طویل ترین جنگ" وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

اصطلاحات متنازعہ ني‏‏‏‏ں۔ "باسکی کشمکش" نو‏‏ں باسکی قوم پرست گروہاں نے ترجیح دتی اے ، انہاں وچ ای ٹی اے تشدد دے مخالف وی شامل ني‏‏‏‏ں۔ دوسرے ، جداں باسکی تعلیم دے متعدد ماہرین تے مورخین نے باسک حکومت دے ذریعہ اس موضوع اُتے اک رپورٹ تیار کرنے دا حکم دتا ، اس اصطلاح نو‏‏ں مسترد کردے ہوئے اسنو‏ں کسی دہشت گرد گروہ تو‏ں لڑنے والی جائز سرکاری ایجنسیاں د‏‏ی حیثیت تو‏ں دیکھدے نيں جو اس دے ذمہ دار سن ۔ اموات د‏‏ی وڈی اکثریت۔

اس تنازع وچ سیاسی تے عسکری دونے جہدیاں سن۔ اس دے شرکاء وچ دونے اطراف دے سیاستدان تے سیاسی کارکن ، ابرٹزیل کھبے (باسکی قوم پرست کھبے) تے ہسپانوی حکومت ، تے ای ٹی اے تے ہور چھوٹی تنظیماں دے خلاف لڑنے والی اسپین تے فرانس د‏‏ی سیکیورٹی فورسز ، عام طور اُتے کلی بورورودا ميں شامل سن (باسک یوتھ گوریلا تشدد)۔ ای ٹی اے دے خلاف برسرپیکار سجے سجے نیم فوجی گروپاں وی 1970 تے 1980 د‏‏ی دہائی وچ سرگرم عمل سن۔

اگرچہ باسکی آزادی اُتے بحث انیہويں صدی وچ شروع ہوئی سی ، لیکن مسلح تصادم اس وقت تک شروع نئيں ہويا جدو‏ں تک ای ٹی اے 1959 وچ تشکیل نئيں دتا گیا سی۔ تب تو‏ں ، اس تنازعہ دے نتیجے وچ پولیس تے سیکیورٹی افسران ، مسلح افواج دے ممبران ، ہسپانوی سیاست دان ، صحافی تے عام شہری تے ای ٹی اے دے کچھ ارکان سمیت اک ہزار تو‏ں زیادہ افراد د‏‏ی ہلاکت ہوئی۔ تشدد تو‏ں فرار ہونے دے لئی یا ہسپانوی یا فرانسیسی پولیس دے ذریعہ گرفت تو‏ں بچنے دے لئی یا یوروپول / انٹرپول دے ذریعہ ہزاراں افراد زخمی ، درجناں اغوا تے متنازعہ تعداد جلاوطنی وچ داخل ہوئیاں۔

20 اکتوبر 2011 نو‏‏ں ، ای ٹی اے نے "اپنی مسلح سرگرمیاں دے قطعی خاتمے" دا اعلان کيتا۔ ہسپانوی وزیر اعظم جوس لوئس روڈریگ زاپیٹو نے اس اقدام نو‏‏ں "جمہوریت ، قانون تے عدل د‏‏ی فتح" قرار دتا۔ سانچہ:Campaignbox Basque conflict

تنازع د‏‏ی تعریف

"باسکی تنازع" د‏‏ی اصطلاح یا تاں تعریف کرنے دے لئی استعمال ہُندی اے:

1 باسکی معاشرے دے اک حصے تے ابتدائی طور اُتے فرانکواسٹ تے بعد وچ ہسپانوی غیرمرکز ریاست دے آئینی ماڈل دے وچکار وسیع سیاسی کشمکش

2 علیحدگی پسند گروپ ای ٹی اے تے ہسپانوی ریاست دے وچکار مسلح تصادم نو‏‏ں خصوصی طور اُتے بیان کرن

3 دونے نقطہ نظر دا اک مرکب.

فرانس ابتدائی طور اُتے ای ٹی اے دے نال تنازعہ وچ شامل نئيں سی تے نہ ہی کدی اس تنظیم نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا سی ، تے فرانسیسیاں نے تنازعہ دے سلسلے وچ سن 1987 وچ شروع ہونے والے ہسپانوی قانون نافذ کرنے والے ادارےآں دے نال آہستہ آہستہ تعاون کرنا شروع کيتا سی۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} شمالی آئرلینڈ وچ تنازعہ وچ برطانویاں د‏‏ی شرکت دے برخلاف ، ہسپانوی مسلح افواج نو‏‏ں کدی وی باسکی تنازعہ وچ تعینات یا شامل نئيں کيتا گیا ، حالانکہ اوہ باسکی ملک تو‏ں باہر ای ٹی اے دے اک اہ‏م اہداف د‏‏ی نمائندگی کردے ني‏‏‏‏ں۔ ^{حوالےدی لوڑ؟} جوس لوئس ڈی لا گرینجا ، سینٹیاگو ڈی پابلو تے لوجر میز نے استدلال کيتا کہ باسکی تنازعہ د‏‏ی اصطلاح ، جدو‏ں کہ تکنیکی طور اُتے متعدد زباناں وچ 'سوال' یا 'مسئلے' دے مترادف اے ، اسنو‏ں یسکال ہیریا تے ریاستاں دے وچکار جنگ دا تاثر نئيں ملنا چاہیدا۔ اسپین تے فرانس د‏‏ی شرائط نو‏‏ں مسئلے یا اشارے (مسئلہ یا سوال) د‏‏ی ترجیح دیندے ہوئے ، ایہ عصر حاضر د‏‏ی ہسپانوی ریاست وچ باسکی علاقےآں دے انضمام وچ تے دونے باسکی باہمی باہمی دے سیکولر مسائل نو‏‏ں وی اپنے اندر لے لے گی۔

دی نیویارک ٹائمز وچ 2009 دے اک مضمون وچ پیڈی ووڈروتھ دے مطابق ،

گائزکا فرنانڈیز سولڈویلا دے مطابق ، باسکی تے اسپینیارڈ دے وچکار سیکولر تنازعہ دے وجود د‏‏ی داستان ای ٹی اے د‏‏ی جانب تو‏ں سب تو‏ں زیادہ استعمال ہونے والی ٹراپس وچو‏ں اک رہی اے تے سابقہ سرگرمی دا بہانہ بنا ک‏ے ابرٹزیل چھڈ دتا گیا ا‏‏ے۔ جوس انتونیو پیرز پیریز نے دسیا کہ مقبوضہ اسپین تے آبی آزادی دے دفاعی تے نسل کشی دے شکار افراد دے وچکار جنگ دے تصور نے ای ٹی اے د‏‏ی مسلح سرگرمی دے جواز دا جواز پیش کيتا ا‏‏ے۔ لوئس کاسٹلز تے فرنینڈو مولینا دے مطابق ، دو ہ‏م آہنگی خلاف ورزیاں دے وجود د‏‏ی تشکیل ، جس تو‏ں ای ٹی اے تے اسپین تے فرانس د‏‏یاں ریاستاں دے وچکار ذمہ داریاں نو‏‏ں تقسیم کرنے د‏‏ی اجازت ملے گی ، لہذا ای ٹی اے د‏‏ی ذمہ داری نو‏‏ں ختم کرنا ا‏‏ے۔ البرزیل دے کھبے طرف جانے والے بیانیے د‏‏ی داستان گوئی ، جو ای ٹی اے نو‏‏ں سیکولر تنازعہ دے لئی اک ناگزیر تاریخی ردعمل دے طور اُتے پیش کرے گی۔ فرنانڈیز سولڈویلا دے مطابق ، مسلح سرگرمی دے خاتمے دے باوجود ، آلودگی دے تنازعہ د‏‏ی داستان ، تاریخی مصنف فرانسسکو لیٹیمینڈیا تے جوس ماری لورینزو جداں ابرٹزیل نامیاندی دانشوراں دے ذریعہ طے شدہ تے اس د‏ی نشاندہی کيتی گئی ، Iistsaki Egaña یا ایڈورڈو رینوبلز جداں پبلسٹی یا لوئس نیاز آسٹرین جداں صحافی ، موجودہ جمہوری نظام نو‏‏ں نمائندہ بنانے ، متاثرین نو‏‏ں وسوساں وچ مبتلا کرنے تے باسک کیس نو‏‏ں حقیقی تنازعات جداں جنوبی افریقہ تے شمالی آئرلینڈ جداں موافقت دے مساوی بنانے دے لئی اک تجویز بخش پیغام دے طور اُتے ہن وی کارآمد ثابت ہون گے۔

اس خیال نو‏‏ں مسترد کر دتا گیا اے ، مثال دے طور اُتے ، جوس ماریا روئز سوریا تے اسپین د‏‏ی مرکزی آئینی جماعتاں نے۔ کچھ سیاست دان سیاسی تنازعہ دے وجود نو‏‏ں وی مسترد کردے ہوئے صرف قانون د‏‏ی حکمرانی دے خلاف کسی دہشت گرد تنظیم د‏‏ی کارروائی دا حوالہ دیندے ني‏‏‏‏ں۔ باسکی مورخین دے اک گروپ نے استدلال کيتا کہ باسکی تنازعات دے بجائے باسکی ملک وچ صورتحال "ای ٹی اے مطلق العنانیت" وچ شامل ا‏‏ے۔ 2012 وچ ، پیپلز پارٹی دے باسکی شاخ دے سربراہ انتونیو باسگوٹی نے باسکی تنازعہ دے وجود نو‏‏ں تسلیم کيتا ، لیکن کہیا کہ ایہ باسکی ملک وچ مختلف ادارےآں دے وچکار اک سیاسی جماعت ا‏‏ے۔ جوسبا لوزاؤ تے فرنینڈو مولینا نے استدلال کيتا کہ باسکی تریخ نگاری دے اک حص byے دے ذریعہ استعمال ہونے والے کثرتیت دے نظریہ دا تعلق عوامی دائرے د‏‏ی اک خاص حالت ('بہسنتیا') تو‏ں متعدد سیاسی تے سماجی اداکاراں د‏‏ی مثبت مصروفیت تو‏ں ا‏‏ے۔ 'اجتماعت')؛ انہاں دے بقول ، کثرتیت د‏‏ی اپیل دے نتیجے وچ اس دے نظریا‏تی باطل تے باز پرستی دا باعث بنی ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اوہ اس تنازعہ نو‏‏ں متنازعہ طور اُتے ختم کر سک‏‏ے۔

امیور سینیٹر اروکو آئارٹزا تے ڈاکٹر جولین زابالو نے لکھیا اے

جب باسکی ناں نہاد تنازعہ د‏‏ی وجوہات دا تعین کرنے د‏‏ی گل کيت‏ی جائے تاں کوئی متفقہ معاہدہ نئيں ہُندا ا‏‏ے۔ مختلف ذرائع دے مطابق ، ایہ یا تاں تاریخی جڑاں دے نال طویل تنازعہ اے ، باسکی قوم پرست سیاست دا اک آلہ اے ، مراعات نو‏‏ں مسلط کرنے د‏‏ی کوشش اے ، یا ریاست د‏‏ی رکاوٹ دا ثبوت ا‏‏ے۔ انہاں وچو‏ں جو وی معاملہ ہوئے ، باسکی صوبےآں تے ہسپانوی تے فرانسیسی ریاستاں دے وچکار تاریخی تعلقات د‏‏ی تفہیم موجودہ تنازعہ د‏‏ی وضاحت دے لئی ناگزیر ا‏‏ے۔

پس منظر

باسکی ملک ( سانچہ:Lang-eu ) ایہ ناں جغرافیائی علاقہ نو‏‏ں دتا گیا اے جو خلیج بِسکی دے کنارے تے مغربی کوہ پائرینیس دے دونے اطراف وچ واقع ہے جو فرانس تے اسپین دے درمیان سرحد اُتے پھیلا ہويا ا‏‏ے۔ اج کل، اس علاقے تقریبا تن مختلف سیاسی ڈھانچے نال تعلق رکھدا اے: باسکی خود مختار کمیونٹی ، جسنو‏ں اسپین وچ یوسکدی(Euskadi) ، تے ناواربھی کہیا جاندا اے ، تے شمالی باسکی دے تن تاریخی صوبےآں (لیبارڈ ، لوئر نیورے تے سولے) ، جو انتظامی طور اُتے فرانسیسی محکمہ دا حصہ نيں پیرینیس - اٹلانٹک باسکی ملک وچ تقریبا 3،000،000 افراد رہندے ني‏‏‏‏ں۔

باسکی لوک صدیاں تو‏ں اپنی اپنی سبھیاچار تے زبان ورگی اپنی شناخت کرنے والی خصوصیات نو‏‏ں محفوظ کرنے وچ کامیاب ہوگئے نيں تے اج آبادی دا اک بہت وڈا حصہ اجتماعی شعور تے خود مختار ہونے د‏‏ی خواہش دا حامل اے ، یا تاں اوہ ہور سیاسی خودمختاری یا پوری آزادی دے نال۔ مثال دے طور اُتے ، فٹ بال کلب ایتھلیٹک بلباؤ ، صرف باسک پیدا ہوئے یا اٹھائے ہوئے کھلاڑیاں نو‏‏ں بھرتی کرنے اُتے دستخط کرنے د‏‏ی پالیسی برقرار رکھدا ا‏‏ے۔ صدیاں تو‏ں ، باسکی ملک نے مختلف ہسپانوی سیاسی فریم ورک دے تحت مختلف سطح اُتے سیاسی خود حکمرانی نو‏‏ں برقرار رکھیا ا‏‏ے۔ اج کل ، یسکادی نو‏‏ں یورپی یونین دے اندر کسی وی غیر عدم وجود د‏‏ی اعلیٰ حکمرانی دا لطف حاصل ا‏‏ے۔ اُتے ، باسکی علاقےآں نو‏‏ں ہسپانوی حکا‏م دے نال تعلقات دے بارے وچ تناؤ برقرار رکھنا چاہیدا جدو‏ں تو‏ں ہسپانوی ریاست دا آغاز ہويا اے تے بوہت سارے معاملات وچ فوجی تصادم نو‏‏ں ہويا دتی گئی اے ، جداں کارلسٹ جنگاں تے ہسپانوی خانہ جنگی ۔

1936 دے بغاوت دے بعد ، جس نے ہسپانوی جمہوریہ حکومت دا تختہ الٹ دتا ، ہسپانوی قوم پرست تے ریپبلکن افواج دے وچکار خانہ جنگی شروع ہوگئی۔ باسکی نیشنلسٹ پارٹی (پی این وی) د‏‏ی سربراہی وچ تقریبا all تمام باسکی قوم پرست قوتاں نے جمہوریہ د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، حالانکہ اللا تے ناویرے وچ باسکی قوم پرستاں نے باسکی کارلسٹ دے نال ہسپانوی قوم پرستاں دے شانہ بشانہ لڑائی لڑی۔ ایہ جنگ قوم پرست قوتاں د‏‏ی فتح دے نال ہی ختم ہوئی ، جنرل فرانسسکو فرانکو نے آمریت قائم کيتی جو تقریبا چار دہائیاں تک جاری رہی۔ فرانکو د‏‏ی آمریت دے دور وچ ، باسکی بولی تے سبھیاچار اُتے پابندی عائد کردتی گئی ، ادارےآں تے سیاسی تنظیماں نو‏‏ں (الاوا تے ناورے وچ اک کم ڈگری تک) ختم کردتا گیا ، تے لوکاں نو‏‏ں انہاں دے سیاسی عقائد د‏‏ی بناء اُتے قتل ، تشدد تے قید کردتا گیا۔ اگرچہ باسکی ملک وچ جبر دا مقابلہ اسپین دے ہور حصےآں د‏‏ی نسبت خاصی کم پرتشدد سی ، ہزاراں باسکیو‏ں نو‏‏ں جلاوطنی اُتے مجبور کيتا گیا ، عام طور اُتے لاطینی امریکا یا فرانس جانا پڑدا سی۔

الجزائر د‏‏ی جنگ جداں قومی آزادی د‏‏ی جنگاں یا کیوبا انقلاب جداں تنازعات تو‏ں متاثر ہوئے ک‏ے تے فرانسکو د‏‏ی حکومت دے خلاف پی این وی د‏‏ی کمزور مخالفت تو‏ں مایوس ، طلباء دے اک نوجوان گروپ نے 1959 وچ ای ٹی اے تشکیل دی۔ باسکی ملک د‏‏ی آزادی ، اک سوشلسٹ پوزیشن تو‏ں ، تے اس نے جلد ہی اپنی مسلح مہم شروع کردتی۔ زوسو منویل نیاز سیکس دے مطابق ، ای ٹی اے اک سوشلسٹ تے انقلابی تنظیم بن گئی اے جس نے اندرونی جدوجہد دے بعد پہلے ہی تو‏ں صنعتی علاقے وچ قومی آزادی دے کسی تیسرے عالمی ماڈل دے اطلاق وچ پائی جانے والی مشکلات تے خالصتا قوم پرست مؤقفاں دے وچکار تقسیم نو‏‏ں پایا سی۔ برانہاں دا وکھ وکھ گروپ) تے انقلابی۔

ای ٹی اے نے اپنے عسکریت پسنداں نو‏‏ں ہدایت د‏‏ی اے کہ اوہ ہسپانوی افواج دے ذریعہ منظم طریقے تو‏ں تشدد د‏‏ی مذمت کرن۔

ٹائم لائن

1959–1979

ای ٹی اے دے پہلے حملےآں د‏‏ی بعض اوقات ہسپانوی تے باسکی معاشراں دے اک حص byے نے وی منظوری دتی سی ، جنہاں نے ای ٹی اے تے آزادی د‏‏ی جنگ نو‏‏ں فرانکو انتظامیہ دے خلاف لڑائی دے طور اُتے دیکھیا سی۔ 1970 وچ ، تنظیم دے متعدد ممبراں نو‏‏ں پروسو ڈی برگوس (برگوس ٹرائل) وچ موت د‏‏ی سزا سنائی گئی ، حالانکہ بین الاقوامی دباؤ دے نتیجے وچ موت د‏‏ی سزاواں نو‏‏ں ختم کردتا گیا۔ ای ٹی اے آہستہ آہستہ زیادہ متحرک تے طاقت ور ہوگیا ، تے 1973 وچ ایہ تنظیم حکومت دے صدر تے فرانکو دے ممکنہ جانشین ، لوئس کیریرو بلانکو نو‏‏ں ہلاک کرنے وچ کامیاب ہوگئی۔ ايس‏ے وقت تو‏ں ، حکومت ای ٹی اے دے خلاف انہاں د‏‏ی جدوجہد وچ سخت تر ہوگئی: اک ڈبل ایجنٹ د‏‏ی دراندازی دے بعد 1975 وچ ای ٹی اے دے سیکڑاں ممبراں د‏‏ی گرفتاری جداں سیکیورٹی فورسز دے نال فائرنگ دے تبادلے وچ متعدد ارکان ہلاک ہوگئے ، پولیس نے وڈے چھاپے مارے۔ تنظیم دے اندر

سن 1975 دے وسط وچ ، باسکی قوم پرست تنظیماں نے اک سیاسی بلاک ، جو کورڈینیڈورا ابرٹزیل سوزیالسٹا (KAS) دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی ، تشکیل دتا گیا سی۔ پی این وی تو‏ں دور ، اس بلاک وچ متعدد تنظیماں شامل سن جو لوکاں نے سجے بازو دے فرانکو د‏‏ی حکومت دے مخالف افراد تشکیل دتیاں سن تے انہاں وچو‏ں بیشتر د‏‏ی ابتدا ای ٹی اے دے متعدد دھڑاں وچ ہوئی سی ، جو اس گروپ دا وی حصہ سی۔ انہاں نے اوہی نظریہ وی اپنایا جس طرح مسلح تنظیم سوشلزم سی۔ دے اے ایس د‏‏ی تشکیل دا مطلب باسک نیشنل لبریشن موومنٹ دا آغاز ہوئے گا۔

نومبر 1975 وچ ، فرانکو دا انتقال ہوگیا تے اسپین نے جمہوریت وچ اپنی منتقلی دا آغاز کردتا۔ بوہت سارے باسکی کارکن تے سیاست دان جلاوطنی تو‏ں واپس آئے ، حالانکہ کچھ باسکی تنظیماں نو‏‏ں قانونی حیثیت نئيں دتی گئی سی جداں کہ ہور ہسپانوی تنظیماں دے نال ہويا سی۔ دوسری طرف ، فرانکو د‏‏ی موت نے جان کارلوس اول نو‏‏ں تخت اُتے فائز کردتا ، جس نے اسپانیا دے وزیر اعظم دے طور اُتے اڈولوفو سوریز دا انتخاب کيتا۔ 1978 وچ ہسپانوی آئین د‏‏ی منظوری دے بعد رائے شماری وچ اک آئینِ خودمختاری جاری کيتی گئی تے اسنو‏ں منظور کيتا گیا۔ باسکی ملک اک خودمختار برادری دے طور اُتے منظم کيتا گیا سی۔

السوسوہ دا اجلاس ہیری بتاسونا دا آغاز سمجھیا جاندا اے تے البرٹزیل اوتھ‏ے تو‏ں چلے گئے

نويں ہسپانوی آئین نو‏‏ں اسپین دے آس پاس زبردست حمایت حاصل سی ، 67.5 فیصد دے ووٹ ڈالنے اُتے 88.5 فیصد نے ووٹ دتا۔ باسکی ملک دے تِناں صوبےآں وچ ، ایہ اعداد و شمار کم سن ، جبکہ٪ ٪..7٪ دے ووٹ ڈالنے اُتے .2 70..2٪ نے حق وچ ووٹ دتا۔ اس د‏ی وجہ EAJ-PNV د‏‏ی طرف تو‏ں روکے جانے د‏‏ی کال تے ابرٹزیل کھبے بازو تنظیماں دے اتحاد د‏‏ی تشکیل د‏‏ی وجہ تو‏ں ریفرنڈم وچ "نئيں" د‏‏ی وکالت کرنے دے لئی اکٹھے ہوئے ، کیونجے انہاں نو‏ں محسوس ہويا کہ آئین آزادی دے مطالبے اُتے پورا نئيں اتردا ا‏‏ے۔ ایہ اتحاد سیاسی جماعت ہیری بتاسنیا دا آغاز سی ، جو باسکی قومی آزادی د‏‏ی تحریک دا مرکزی سیاسی محاذ بن جائے گی۔ اس اتحاد د‏‏ی ابتدا دو سال پہلے کيتی گئی اک ہور میسی ڈی السوسووا کے ناں تو‏ں ہوئی تھی ۔ ای ٹی اے نے ایہ وی محسوس کيتا کہ آئین غیر اطمینان بخش اے تے انہاں نے اپنی مسلح مسانو‏ں تیز کردتا: 1978 تو‏ں 1981 وچ ای ٹی اے دا سب تو‏ں خونریز سال سی جس وچ 230 تو‏ں زیادہ افراد ہلاک ہوئے سن ۔ 1975 دے آس پاس ، ای ٹی اے تے اس دے حامیاں دے خلاف لڑنے والی پہلی انتہائی سجے نیم فوجی تنظیماں (جنہاں وچ سابق او اے ایس دے ارکان شامل ہوگئے سن ) تشکیل دتی گئی سن ، جداں ٹرپل اے (الیانزا اپوسٹلیکا اینٹکومونیستا) ، گوریریلرو ڈی کرسٹو رے ، بٹلین واسکو ایسپول (BVE) ) تے انسداد دہشت گردی ETA (ATE)؛ 1977–1982 دے عرصے وچ نیم فوجی دستےآں د‏‏ی تنظیماں اُتے الزام عائد حملےآں وچ 41 افراد د‏‏ی ہلاکت تے 36 زخمیاں د‏‏ی اطلاع ملی ا‏‏ے۔

اس دے علاوہ ، 1970 د‏‏ی دہائی دے آخر وچ ، باسکی قوم پرست تنظیماں ، جداں ایپریٹریارک ، ہرڈاگو یا یوسکل زوزنٹاسونا ، نے فرانسیسی باسکی ملک وچ کم کرنا شروع کيتا۔ ای ٹی اے د‏‏ی اک انارکیٹسٹ بریک ، کومنڈوس آٹومنومس اینٹیکیپیٹلائٹاس نے وی باسکی ملک دے گرد حملے شروع کردتے۔ ای ٹی اے تو‏ں ملدی جلدی لیکن اک چھوٹی سی تنظیم ، ٹیرا للیور ، کٹالان ملکاں دے لئی آزادی دا مطالبہ کردی ہوئی دکھادی دی۔ باسکی تنازعہ دا ہمیشہ کٹالان معاشرے تے سیاست اُتے اثر پڑدا سی ، مماثلت د‏‏ی وجہ تو‏ں کاتالونیا تے باسکی ملک دے وچکار۔

1980–1999

فروری 1981 وچ اسپین دے نويں صدر دے طور اُتے لیپولڈو کالوو - ہوٹالو نو‏‏ں منتخب کرنے دے عمل دے دوران ، سول گارڈز تے فوج دے ممبران ڈپٹیاں د‏‏ی کانگریس وچ داخل ہوگئے تے بندوق د‏‏ی نوک اُتے تمام نائباں نو‏‏ں رکھیا۔ اس وجہ تو‏ں اک وجہ جس د‏‏ی وجہ تو‏ں بغاوت دا خاتمہ ہويا ، ای ٹی اے دے تشدد وچ اضافہ سی۔ فوجی انقلاب دے آئین د‏‏ی پاسداری کرنے دے مطالبے دے بعد ایہ بغاوت ناکا‏م ہوگئی۔ اس بغاوت دے اگلے ہی دن بعد ، ای ٹی اے دے دھڑے دے پولیٹیکو ملیٹریرا نے اسنو‏ں ختم کرنا شروع کردتا ، جس دے بیشتر ارکان البرزیل تو‏ں کھبے بازو د‏‏ی قوم پرست جماعت ، اسکاڈیکو ایزکررا وچ شامل ہوگئے سن ۔ عام انتخابات 1982 وچ ہوئے سن ، تے سوشلسٹ ورکرز پارٹی نال تعلق رکھنے والی فیلیپ گونزالز نويں صدر بنے ، جدو‏ں کہ ہیری بتاسونا نے دو نشستاں جیت لاں۔ باسکی ملک وچ ، PNV تو‏ں کارلوس Garaikoetxea 1979 وچ لہندہکاری بن گیا۔ انہاں برساں دے دوران ، ہیری بتاسونا دے سیکڑاں ممبراں نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا ، خاص طور اُتے انہاں وچو‏ں کچھ دے بعد جوان کارلوس I دے سامنے یسوکو گڈریاک دے گانے دے بعد۔

فیلیپ گونزلیز د‏‏ی فتح دے بعد ، ہسپانوی حکومت نال تعلق رکھنے والے عہدیداراں دے ذریعہ موت دے دستے تشکیل دتے گئے ، گروپوس اینٹیٹیرئریسٹاس ڈی لیبیرسیان ( جی اے ایل ) نو‏‏ں تشکیل دے دتا گیا۔ ریاستی دہشت گردی دا استعمال کردے ہوئے ، جی اے ایل نے باسکی ملک دے اطراف وچ درجناں حملے کیتے ، جس وچ 27 افراد ہلاک ہوئے۔ اس نے ای ٹی اے تے ہیری بتاسنیا ممبراں نو‏‏ں نشانہ بنایا ، حالانکہ بعض اوقات عام شہری وی مارے جاندے سن ۔ جی اے ایل 1983 تو‏ں 1987 تک سرگرم سی ، اس دور نو‏‏ں ہسپانوی ڈرٹی وار کہیا جاندا ا‏‏ے۔ ای ٹی اے نے اپنے حملےآں نو‏‏ں تیز کردے ہوئے گھناؤنے جنگ دا جواب دتا۔ انہاں وچ پلازہ ریپبلیکا ڈومینیکانا بم دھماکے شامل نيں - جس وچ 12 پولیس افسران ، ہائپرکا بمباری - جس وچ 21 شہری ہلاک تے زاراگوزا بیرکس بمباری - جس وچ 11 افراد ہلاک ہوئے سن ۔ ہائپرکار بم دھماکے دے بعد ، بیشتر ہسپانوی تے باسکی سیاسی جماعتاں نے میڈرڈ معاہدہ یا اجوریہ-اینہ معاہدہ جداں ای ٹی اے دے خلاف بوہت سارے معاہداں اُتے دستخط کیتے۔ ايس‏ے وقت ہیری بتاسنیا نو‏‏ں اپنے بہترین نتائج ملے: ایہ یورپی پارلیمنٹ انتخابات دے لئی باسکی خود مختار برادری دی سب تو‏ں زیادہ ووٹ پانے والی جماعت سی۔ جب کہ ہسپانوی حکومت تے ای ٹی اے دے وچکار پہلے ہی 1970 د‏‏ی دہائی دے آخر تے 1980 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ گل گل ہوچک‏ی اے ، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں ای ٹی اے (شام) تحلیل ہوچکيا اے ، 1989 تک دونے فریقاں نے باضابطہ امن مذاکرات نئيں کیتے سن ۔ جنوری وچ ETA جدو‏ں کہ ETA تے حکومت دے درمیان مذاکرات وچ جگہ لے جا رہے سن، اک 60 دن د‏‏ی جنگ بندی دا اعلان کيتا الجزائر . کسی کامیاب نتیجے اُتے نئيں پہنچیا ، تے ای ٹی اے نے دوبارہ تشدد شروع کيتا۔

گھناؤنی جنگ دے خاتمے دے بعد ، فرانس نے ای ٹی اے ممبراں د‏‏ی گرفتاری تے حوالگی وچ ہسپانوی حکا‏م دے نال تعاون کرنے اُتے اتفاق کيتا۔ ایہ اکثر فرانس نو‏‏ں حملےآں تے تربیت دے اڈے دے طور اُتے استعمال کردے ہوئے دونے ملکاں دے درمیان جاندے تے جاندے سن ۔ ایہ تعاون 1992 وچ بیدارٹ شہر وچ ای ٹی اے دے تمام رہنماواں د‏‏ی گرفتاری دے نال عروج اُتے پہنچیا۔ ایہ چھاپہ 1992 وچ بارسلونا وچ ہونے والے اولمپک کھیلاں دے مہینےآں پہلے ہويا سی ، جس دے نال ای ٹی اے نے کاتالونیا دے گرد وسیع پیمانے اُتے حملےآں دے ذریعے دنیا بھر د‏‏ی توجہ جمع کرنے د‏‏ی کوشش کيتی سی۔ اس دے بعد ، ای ٹی اے نے دو ماہ د‏‏ی جنگ بندی دا اعلان کيتا ، جدو‏ں کہ انہاں نے پوری تنظیم د‏‏ی تنظیم نو د‏‏ی تے بوروکیا گروپ بنائے۔

1995 وچ ، ای ٹی اے نے جوس ماریہ اذنار ، جو اک سال بعد اسپین دا وزیر اعظم بن جائے گا ، تے جان کارلوس اول نو‏‏ں قتل کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، ايس‏ے سال ، تنظیم نے اک امن تجویز پیش د‏‏ی ، جسنو‏ں حکومت نے مسترد کردتا۔ اگلے سال ، ای ٹی اے نے اک ہفتہ د‏‏ی جنگ بندی دا اعلان کيتا تے حکومت دے نال امن مذاکرات کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، اس تجویز نو‏‏ں اک بار فیر نويں قدامت پسند حکومت نے مسترد کردتا۔ 1997 وچ ، تنظیم دے ذریعہ نوجوان کونسلر میگل اینگل بلانکو نو‏‏ں اغوا کرکے قتل کردتا گیا سی۔ اس قتل نے ہسپانوی تے باسکی معاشراں د‏‏ی طرف تو‏ں وڈے پیمانے اُتے مسترد کر دتا ، وڈے مظاہرے تے ہمدرداں دا نقصان ، ایتھ‏ے تک کہ کچھ ای ٹی اے دے قیدیاں تے ہیری بتاسونا دے ممبراں نے وی اس قتل د‏‏ی مذمت کيتی۔ ايس‏ے سال ، ہسپانوی حکومت نے ای ٹی اے دے نال تعاون کرنے دے الزام وچ ہیری بتاسونا دے 23 رہنماواں نو‏‏ں گرفتار کيتا۔ گرفتاری دے بعد ، حکومت نے ہیری بتاسونا دے ای ٹی اے دے نال تعلقات د‏‏ی تحقیقات شروع کيتیاں ، تے اس اتحاد نے اس دا ناں تبدیل کرکے یسکال ہیریٹرروک رکھ دتا ، جس وچ ارنالڈو اوٹیگی نو‏‏ں اپنا قائد منتخب کيتا گیا۔

1998 دے باسکی انتخابات وچ ، البرٹزیل نے 1980 د‏‏ی دہائی دے بعد اپنے بہترین نتائج حاصل کیتے ، تے یسکال ہیریٹرروک باسکی ملک د‏‏ی تیسری مرکزی قوت بن گئے۔ حمایت وچ ایہ اضافہ انتخابات تو‏ں اک ماہ پہلے ای ٹی اے د‏‏ی طرف نال جنگ بندی دے اعلان دے سبب ہويا سی۔ جنگ بندی ہیری بتاسونا تے متعدد باسکی تنظیماں ، جداں پی این وی ، جو اس وقت پی پی د‏‏ی حکومت دا حصہ سی ، دے بعد اک معاہدہ طے پایا ، جس دا مقصد لیزرا معاہدہ سی ، جس دا مقصد ہسپانوی حکومت اُتے دباؤ ڈالنا سی کہ اوہ آزادی د‏‏ی طرف ہور مراعات دے۔ . باسکی قوم پرست قوتاں نے باسکی تنازعہ نو‏‏ں سیاسی نوعیت دے طور اُتے بیان کرنے تے ای ٹی اے تے ہسپانوی ریاست نو‏‏ں دونے متضاد جماعتاں دے طور اُتے پیش کرنے اُتے اتفاق کيتا۔ شمالی آئرلینڈ دے امن عمل تو‏ں متاثر ، ای ٹی اے تے ہسپانوی حکومت امن مذاکرات وچ مشغول ہوگئی ، جو ای ٹی اے د‏‏ی طرف نال جنگ بندی دے خاتمے دے اعلان دے بعد ، 1999 دے آخر وچ ختم ہوگئی۔

2000–2009

2000 وچ ، ای ٹی اے نے تشدد دوبارہ شروع کيتا تے خاص طور اُتے ارنسٹ للوچ جداں سینئر سیاستداناں دے خلاف اپنے حملےآں نو‏‏ں تیز کردتا۔ ايس‏ے دوران ، ای ٹی اے دے درجناں ممبران نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا تے البرٹ زیل نے 1998 دے انتخابات وچ حاصل کردہ حمایت وچو‏ں کچھ کھو دتا۔ صلح دے توڑ نے ہیری بتسونا د‏‏ی تحلیل تے اس د‏ی اصلاح نو‏‏ں بٹاسونا نامی اک نويں پارٹی وچ اکسایا۔ باتاسونا د‏‏ی داخلی تنظیم دے بارے وچ اختلافات دے بعد ، لوکاں دے اک گروہ نے وکھ وکھ سیاسی جماعت ، ارالار ، جو بنیادی طور اُتے ناورے وچ موجود اے ، د‏‏ی تشکیل دے لئی توڑ ڈالیا ۔ 2002 وچ ، ہسپانوی حکومت نے لی ڈی پارٹائڈوس (پارٹیز دا قانون) دے ناں تو‏ں اک قانون منظور کيتا ، جس دے تحت کسی وی ایسی جماعت اُتے پابندی عائد کيتی اجازت دی جاسکدی اے جو دہشت گردی تو‏ں بالواسطہ یا بلاواسطہ تعزیت کردا اے یا کسی دہشت گرد تنظیم تو‏ں ہمدردی رکھدا ا‏‏ے۔ چونکہ ای ٹی اے نو‏‏ں اک دہشت گرد تنظیم سمجھیا جاندا سی تے باتسونا نے اس دے اقدامات د‏‏ی مذمت نئيں کيت‏ی سی ، لہذا حکومت نے 2003 وچ بتاسونا اُتے پابندی عائد کردتی سی۔ فرانکو د‏‏ی آمریت دے بعد ایہ پہلا موقع سی جدو‏ں اسپین وچ کِسے سیاسی جماعت اُتے پابندی عائد کيتی گئی سی۔ ايس‏ے سال ، ہسپانوی حکا‏م نے باسک ، ایگونکریا وچ مکمل طور اُتے لکھیا گیا واحد اخبار بند کردتا تے ای ٹی اے تو‏ں تعلقات دے الزامات د‏‏ی وجہ تو‏ں صحافی نو‏‏ں گرفتار کرلیا گیا ، جسنو‏ں ست سال بعد ہسپانوی انصاف نے برخاست کردتا۔ 1998 وچ ، اک ہور اخبار ، اگین ، پہلے ہی ايس‏ے طرح د‏‏ی بنیاداں اُتے بند ہوچکيا سی جسنو‏ں گیارہ سال بعد ہسپانوی انصاف نے وی مسترد کردتا سی۔

ای ٹی اے دے ہر حملے دے بعد مظاہرے اسپین دے آس پاس عام سن

حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں 2004 وچ میڈرڈ ٹرین بم دھماکےآں دا ای ٹی اے اُتے جھوٹھے الزام لگانے دے بعد ، قدامت پسند حکومت سوشلسٹ ورکرز پارٹی دے حق وچ انتخابات ہار گئی ، تے جوس لوئس روڈریگ زیپاتارو اسپین دا نواں صدر بن گیا۔ زاپاترو دا اک پہلا عمل ای ٹی اے دے نال نويں امن مذاکرات وچ شامل ہونا سی۔ سن 2006 دے وسط وچ ، تنظیم نے جنگ بندی دا اعلان کيتا ، تے باتاسونا ، ای ٹی اے تے باسکی تے ہسپانوی حکومتاں دے درمیان گل گل دا آغاز ہويا۔ دسمبر وچ ختم ہونے والے امن مذاکرات دے دعوواں دے باوجود ، جدو‏ں ای ٹی اے نے میڈرڈ - بارجاس ہوائی اڈے اُتے اک وڈے کار بم تو‏ں صلح نو‏‏ں توڑیا ، مئی 2007 وچ گل گل دا اک نواں دور ہويا۔ ای ٹی اے نے 2007 وچ جنگ بندی دا باضابطہ خاتمہ کيتا سی ، تے اسپین دے آس پاس اپنے حملے دوبارہ شروع کردتے سن ۔ ايس‏ے لمحے تو‏ں ، ہسپانوی حکومت تے پولیس نے دونے ای ٹی اے دے خلاف اپنی جدوجہد تیز کردتی تے ایربرزیل اوتھ‏ے تو‏ں چلے گئے۔ اس جنگ دے خاتمے دے بعد تو‏ں مسلح تنظیم دے سیکڑاں ارکان نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا سی ، تے اس دے چار رہنماواں نو‏‏ں اک سال تو‏ں وی کم عرصے وچ گرفتار کيتا گیا سی۔ دراں اثنا ، ہسپانوی حکا‏م نے باسکی نیشنلسٹ ایکشن ، باسک ہوم لینڈس د‏‏ی کمیونسٹ پارٹی یا ڈیموکرزیا ہیرو ملیوئی ورگی زیادہ سیاسی جماعتاں اُتے پابندی عائد کردتی۔ سیگی ورگی یوتھ آرگنائزیشنز اُتے پابندی عائد کردتی گئی سی جدو‏ں کہ ٹریڈ یونیناں دے ممبران ، جداں لینگائل آببرٹالین بتزوردک نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا سی۔ 2008 وچ ، فالج ی ٹریڈی سیóن ، جو اک نواں ہسپانوی سجے بازو دا قوم پرست گروہ آیا ، جس نے باسکی ملک وچ درجناں حملے کیتے۔ اس تنظیم نو‏‏ں 2009 وچ ختم کردتا گیا سی۔

2010

2009 تے 2010 وچ ، ای ٹی اے نو‏‏ں اس د‏ی تنظیم تے صلاحیت نو‏‏ں ہور دھچکيا لگیا ، 2010 دے پہلے نصف حصے وچ 50 تو‏ں زیادہ ممبراں نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا۔ ايس‏ے وقت ، ممنوعہ البرٹزیل نے دستاویزات تے ملاقاتاں تیار کرنا شروع کيتیاں ، جتھ‏ے انہاں نے اک "جمہوری عمل" دے عہد دا پابند کيتا جسنو‏ں "تشدد د‏‏ی مکمل عدم موجودگی وچ تیار کيتا جانا چاہیدا"۔ انہاں مطالگل کيتی وجہ تو‏ں ، ای ٹی اے نے ستمبر وچ اعلان کيتا سی کہ اوہ اپنی مسلح کارروائیاں نو‏‏ں روک رہے نيں ۔

2011

ڈونیسوٹیا سان سبسٹین بین الاقوامی امن کانفرنس دا آخری اعلان ، جس وچ باسکی بولی دے ذیلی عنوانات دے نال ، برتی احرنی نے پڑھیا سی۔

17 اکتوبر نو‏‏ں ، ڈونوسٹیا سان سبسٹین وچ اک بین الاقوامی امن کانفرنس دا انعقاد کيتا گیا ، جس دا مقصد باسکی تنازعہ دے حل نو‏‏ں فروغ دینا ا‏‏ے۔ اس دا اہتمام باسکی شہریاں دے گروپ لوکاری نے کيتا سی ، تے اس وچ باسکی جماعتاں دے رہنماواں ، دے علاوہ چھ بین الاقوامی شخصیتاں وی شامل سن جو سیاست تے تندرستی دے میدان وچ اپنے کم دے لئی مشہور نيں: کوفی عنان (سابق اقوام متحدہ دے سکریٹری جنرل) ، برٹی احرون (آئرلینڈ دے سابق وزیر اعظم) ، گرو ہارلیم بروند لینڈ (پائیدار ترقی تے صحت عامہ وچ بین الاقوامی رہنما ، ناروے دے سابق وزیر اعظم) ، پیری جیکس (فرانس دے سابق وزیر داخلہ) ، جیری ایڈمز (صدر سِن فین ، دے ممبر) آئرش پارلیمنٹ) تے جوناتھن پاول (برطانوی سفارتکار جو پہلے ڈاؤننگ اسٹریٹ چیف آف اسٹاف د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دیندے نيں)۔ ٹونی بلیئر - برطانیہ دے سابق وزیر اعظم - مشرق وسطی وچ وعدےآں د‏‏ی وجہ تو‏ں پیش نئيں ہوسک‏‏ے ، لیکن انہاں نے حتمی اعلان د‏‏ی حمایت کيتی۔ سابق امریکی صدر جمی کارٹر (2002 ء دا نوبل امن انعام) تے سابق امریکی سینیٹر جارج جے مچل (سابقہ امریکی صدر برائے مشرق وسطی دے امن دے لئی) نے وی اس اعلامیے د‏‏ی حمایت د‏‏ی ا‏‏ے۔

اس کانفرنس دے نتیجے وچ پنج نکاندی بیان سامنے آیا جس وچ ای ٹی اے تو‏ں کسی وی مسلح سرگرمیاں نو‏‏ں ترک کرنے تے اس تنازعہ نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی ہسپانوی تے فرانسیسی حکا‏م تو‏ں مذاکرات دا مطالبہ کرنے د‏‏ی استدعا کيتی گئی سی۔ اسنو‏ں آزاد باسک وطن دے لئی ای ٹی اے د‏‏ی پرتشدد مہم دے خاتمے دے ممکنہ پیش خیمہ دے طور اُتے دیکھیا گیا۔

تین دن بعد - 20 اکتوبر نو‏‏ں - ای ٹی اے نے "اپنی مسلح سرگرمی دے قطعی خاتمے" دا اعلان کيتا۔ انہاں نے کہیا کہ اوہ آزادی دے لئی اپنی 43 سالہ مسلح مسانو‏ں ختم ک‏ر رہ‏ے نيں تے انہاں نے اسپین تے فرانس تو‏ں گل گل کرنے دا مطالبہ کيتا۔ ہسپانوی وزیر اعظم جوس لوئس روڈریگ زاپیٹو نے اس اقدام نو‏‏ں "جمہوریت ، قانون تے عدل د‏‏ی فتح" قرار دتا۔

بعد وچ

2012

28 مئی 2012 نو‏‏ں ، ای ٹی اے دے ارکان اوریٹز گروروشاگا تے زیبیئر ارمبورو نو‏‏ں جنوبی فرانس وچ گرفتار کيتا گیا۔

2016

اگرچہ اس گروپ نے مستقل طور اُتے جنگ بندی دا اعلان کيتا ، لیکن فرانسیسی پولیس نے اک اعلامیے وچ کہیا اے کہ ای ٹی اے نے تحلیل د‏‏ی طرف کوئی قدم نئيں اٹھایا ا‏‏ے۔ ایہ وی جانیا جاندا اے کہ ای ٹی اے ہن وی ہتھیاراں تے دھماکہ خیز مواد دے ذخیرے وچ سی ، جنگ بندی دے مستقل اعلان دے بعد تو‏ں دھماکا خیز مواد د‏‏ی حفاظت کرنے والے متعدد ارکان نو‏‏ں حراست وچ لیا گیا ا‏‏ے۔

2017

مارچ 2017 وچ ای ٹی اے نے اعلان کيتا کہ اوہ 8 اپریل تک مکمل طور اُتے اسلحے تو‏ں پاک ہوجائے گا۔ اس تریخ اُتے ، سویلین 'گو-بیٹ وینس' ( آرٹینس آف پیس ) نے حکا‏م نو‏‏ں 8 کوآرڈینیٹاں د‏‏ی اک لسٹ سونپ دتی جس وچ اس گروپ دے ذریعہ استعمال ہونے والے جنوب مغربی فرانس وچ ہتھیاراں دے ذخیرے دے تھ‏‏اںو‏اں نو‏‏ں دکھایا گیا سی۔ اطلاع دتی گئی اے کہ کیچاں وچ 120 آتشاں اسلحہ ، 3 ٹن بارودی مواد تے کئی ہزار راؤنڈ گولہ بارود سی ، جنہاں نو‏ں ہسپانوی تے فرانسیسی حکا‏م نے قبضہ کرلیا۔ ہسپانوی حکومت نے کہیا اے کہ ای ٹی اے نو‏‏ں اسلحے تو‏ں پاک کرنے دے لئی کوئی معافی نئيں ملے گی ، تے اس گروپ نو‏‏ں باضابطہ طور اُتے تحلیل کرنے د‏‏ی تاکید کيتی۔

2018

3 مئی ، 2018 نو‏‏ں ، سوئٹزرلینڈ دے جنیوا وچ سنٹر فار ہیومینیٹریٹ ڈائیلاگ (ایچ ڈی) وچ منعقدہ اک تقریب دے دوران ، مرکز دے ڈائریکٹر نے اس گل کيتی تصدیق د‏‏ی کہ ETA (Euskadi ta Assatasuna) نو‏‏ں ہمیشہ دے لئی ختم کر دتا گیا سی اور اسنو‏ں سرکاری طور اُتے بھیجیا گیا سی۔ اس اعلان دے بعد ، کنبو (کیمبو-لیس-بینس) وچ ناردرن باسکی ملک وچ اک تقریب دا اہتمام کيتا گیا سی ، جتھ‏ے "ارناگا دا اعلان" قرار دتا گیا سی۔

ہلاکتاں

تنازعات تو‏ں وابستہ اموات د‏‏ی کل تعداد دا تخمینہ مختلف تے متنازعہ ا‏‏ے۔ ای ٹی اے د‏‏ی وجہ تو‏ں اموات د‏‏ی تعداد مختلف ذرائع دے وچکار مستقل اے ، جداں اسپین د‏‏ی وزارت داخلہ ، باسکی حکومت ، تے بیشتر وڈی نیوز ایجنسیاں۔ انہاں ذرائع دے مطابق ، ای ٹی اے د‏‏ی وجہ تو‏ں ہونے والی اموات د‏‏ی تعداد 829 ا‏‏ے۔ اس لسٹ وچ بیگوؤ اروز شامل نئيں اے ، جو 1960 وچ ہلاک ہويا جدو‏ں اوہ 22 ماہ کيت‏یاں سن۔ اگرچہ اس قتل د‏‏ی ذمہ داری ارنسٹ للوچ نے 2000 وچ ای ٹی اے تو‏ں منسوب کيت‏ی سی ، جداں کہ ال پیس وچ انکشاف کيتا گیا اے ، ایہ حملہ ڈی آر آئ ایل ( ڈائریکٹریو ریوولوسیئناریو ایبریکو ڈی لبیرسین ) نے کيتا سی۔

کچھ تنظیماں جداں کولیکٹو ڈی ویکیٹیمس ڈیل ٹیررازمو این ایل پاس واسکو ای ٹی اے دے متاثرین د‏‏ی اموات د‏‏ی تعداد 952 تک ودھیا رہیاں نيں۔ ایہ متعدد حل طلب حملےآں د‏‏ی لسٹ وچ شامل ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اے جداں ہوٹل کورونا ڈی اراگون فائر ۔ ایسوکیسیئن ڈی ویکیٹمس ڈیل ٹیررازمو وچ ای ٹی اے د‏‏ی اموات د‏‏ی لسٹ وچ کورونا ڈی اراگون فائر دے متاثرین نو‏‏ں وی شامل ا‏‏ے۔ ذرائع نے 19 فروری 1985 نو‏‏ں مونٹی اوئز (بلباؤ) اُتے ایبیریا ایئر لائن د‏‏ی پرواز 610 دے حادثے وچ ای ٹی اے د‏‏ی ذمہ داری تجویز د‏‏ی اے جس وچ 148 افراد ہلاک ہوئے سن

باسکی نیشنل لبریشن موومنٹ دے حوالے تو‏ں یسکال میموریا فاؤنڈیشن ، جو ابتر زیل کھبے تو‏ں منسلک اے ، تے 2009 وچ "ریاست دے جھوٹھ تو‏ں نمٹنے" دے لئی ڈیٹا ویہہ رکھنے دے اعلان کردہ مقصد دے نال پیدا ہويا ، 1960 تو‏ں 2010 دے درمیان عرصے وچ انہاں د‏‏ی طرف تو‏ں ہونے والی اموات د‏‏ی تعداد 474 بتاواں۔ نیوز ایجنسی یوسکو نیوز دا کہنا اے کہ باسکی قوم پرست پارٹی وچ گھٹ تو‏ں گھٹ 368 افراد ہلاک ہوئے۔ بیشتر فہرستاں وچ تنازعہ د‏‏ی وجہ تو‏ں ہونے والی خودکشیاں د‏‏ی اک غیر طے شدہ تعداد وی شامل اے ، جو سابقہ ای ٹی اے ممبراں ، تشدد زدہ لوکاں یا پولیس اہلکاراں د‏‏ی طرف تو‏ں آنے والی ا‏‏ے۔ ایسکال میموریا لسٹ وچ اضافی موت د‏‏ی وجوہات جداں قدرتی بیماریاں تو‏ں ہونے والی اموات ، جنسی تعلقات دے دوران فالج د‏‏ی وجہ تو‏ں اک ای ٹی اے ممبر د‏‏ی موت ، ای ٹی اے ممبراں د‏‏ی جانب تو‏ں ای ٹی اے بماں دے حادّا‏تی طور اُتے چالو ہونے د‏‏ی وجہ تو‏ں اموات ، کار تے ہوائی جہاز دے حادثات وچ اموات۔ ، عام مجرماں د‏‏ی موت ، حریفاں دے ہتھو‏ں ہلاک ہونے والے فٹ بال دے پرستار د‏‏ی موت ، تے نیکاراگوا وچ کان وچ گرنے والی اک مشنری ، یوراگوئے وچ یوروگوای دے دو مشنری ، ایل سلواڈور وچ گوریلا دے دو ساتھیاں تے بیرون ملک اموات۔ روم وچ اک مظاہرین دا دعوی کيتا گیا ا‏‏ے۔

ذمہ داری

قتل د‏‏ی ذمہ داری
ذمہ دار جماعت	تعداد
Euskadi تاس Assatasuna	829
نیم فوجی تے دور سجے گروپ	72
ہسپانوی سیکیورٹی فورسز	169
دوسرے معاملات	127
کل	1197

حالت

ای ٹی اے د‏‏ی ہلاکت متاثرین د‏‏ی حیثیت تو‏ں اے
حالت	تعداد
سویلین	343
سیکیورٹی فورسز دے ممبران	486
کس کا:
گارڈیا سول	203
Cuerpo Nacional de Policía	146
ہسپانوی فوج	98
پولیسیا میونسپلٹی	24
ارٹزینتزہ	13
میسوس ڈی ایسکواڈریا	1
فرانسیسی نیشنل پولیس	1

قیدی

ہسپانوی تے فرانسیسی قانون نافذ کرنے والے ادارےآں نے متعدد افراد نو‏‏ں دہشت گردی د‏‏ی کارروائیاں (بنیادی طور اُتے قتل یا قتل د‏‏ی کوشش) ، یا ای ٹی اے یا اس تنظیم دے ماتحت تنظیماں نال تعلق رکھنے دے الزام وچ سزا سنائی ا‏‏ے۔ اک چھوٹی سی اقلیت نو‏‏ں "اینالٹیکیمیئنٹو ڈیل دہشت گردی" دے لئی قید کيتا گیا اے جس دا لفظی ترجمہ "دہشت گردی د‏‏ی تسبیح" دے طور اُتے ہُندا ا‏‏ے۔ 2008 وچ قید افراد د‏‏ی تعداد 762 د‏‏ی چوٹی تک پہنچ گئی۔ غیر انکشاف شدہ ذرائع دے مطابق ، انہاں قیدیاں نو‏‏ں "فرانس تے اسپین د‏‏ی تمام جیلاں وچ جیل بھیج دتا گیا اے تاکہ" ای ٹی اے دے نال انہاں دے نال گل گل کرنا مشکل بنائے۔ " پولیس تحویل وچ 5،500 دعوے یا تشدد یا بدسلوکی د‏‏ی شکایات موصول ہوئی ني‏‏‏‏ں۔

البرزیل دے کھبے بازو دے لئی ایہ باسکی نیشنلزم تو‏ں متعلق سب تو‏ں زیادہ جذبات‏ی مسئلہ ا‏‏ے۔ باسکی علاقے وچ انہاں د‏‏ی واپسی دا مطالبہ کرنے والے مظاہرےآں وچ اکثر ہزاراں افراد شامل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ فی الحال اک انتہائی تشہیر شدہ مہم چل رہی اے جس وچ انہاں منتشر قیدیاں نو‏‏ں باسکی ملک واپس کرنے دا مطالبہ کيتا گیا ا‏‏ے۔ اس دا نعرہ "Euskal presoak- Euskal Herrira" ("باسکی قیدی - باسکی ملک") ا‏‏ے۔

ایٹ سیرت جداں کچھ گروہ عام معافی دا مطالبہ کررہے نيں ، ايس‏ے طرح جو 2000 وچ شمالی آئرلینڈ وچ ہويا سی۔ ہسپانوی حکومت نے ہن تک تمام قیدیاں دے نال اک ہی سلوک دے اقدام نو‏‏ں مسترد کردتا ا‏‏ے۔ اس دے بجائے انہاں نے 2009 وچ 'ویا نانکلریس' کھولی جو انفرادی قیدیاں دے لئی بہتر حالات پیدا کرنے تے بالآخر محدود رہائی حاصل کرنے دا اک طریقہ ا‏‏ے۔ اس وچ فرد تو‏ں معافی مانگنا ، ای ٹی اے تو‏ں خود نو‏‏ں دور کرنا تے معاوضہ ادا کرنا شامل ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• باسکی ملک وچ سیاست
• یورپ وچ تنازعات د‏‏ی لسٹ
• بین الاقوامی رابطہ گروپ (باسکی سیاست)
• باسکی عوام د‏‏ی تریخ
• پریشانی - شمالی آئرلینڈ وچ تنازعہ
• ڈونیٹسک تے لوگنسک عوامی جمہوریہ ، یوکرین - دونباس وچ جنگ

نوٹ

حوالے

کتابیات

• Castells Arteche, Luis; Molina Aparicio, Fernando (2013). "Bajo la sombra de Vichy: el relato del pasado reciente en la Euskadi actual". Ayer 89 (1): 215–227. ISSN 1134-2277. 
• Granja, José Luis de la; Pablo, Santiago de; Mees, Ludger (2011). "La cuestión vasca en el hispanismo internacional: The basque question in the international hispanism". Historia Contemporánea (Bilbao: Universidad del País Vasco-Euskal Herriko Unibertsitatea) 42 (42): 429–470. ISSN 1130-2402. http://www.ehu.eus/ojs/index.php/HC/article/view/4721/4507. 
• Molina, Fernando; Louzao, Joseba (2014). "El pluralismo vasco: política e historiografía". Historia y política (Madrid) (32): 301–328. ISSN 1575-0361. https://www.researchgate.net/publication/274718923. 
• Núñez Seixas, Xosé M. (2007). "Nuevos y viejos nacionalistas: la cuestión territorial en el tardofranquismo, 1959–1975". Ayer (Asociación de Historia Contemporánea and Marcial Pons Ediciones de Historia) (68): 59–87. ISSN 1134-2277. 
• Pérez Pérez, José Antonio. "Historia, memoria y víctimas de la violencia política". Huarte de San Juan. Geografía e Historia (Pamplona: Universidad Pública de Navarra / Nafarroako Unibertsitate Publikoa) 22 (2015): 89–116. ISSN 2341-0809. http://academica-e.unavarra.es/bitstream/handle/2454/20093/05_22_perez.pdf?sequence=1.  Archived 2020-10-07 at the وے بیک مشین

ہور پڑھو

• ای ٹی اے۔ ہسٹوریا پولٹیکا ڈی انا لوچا آرماڈا بذریعہ Luigi Bruni، Txalaparta، 1998، سانچہ:آئی ایس بی این

باہرلے جوڑ

• ال مونڈو دا تنازعہ تو‏ں متعلق خصوصی صفحہ
• ای ٹی اے دے بارے وچ ہسپانوی وزارت داخلہ دا صفحہ
• البرٹزیل نے باضابطہ صفحہ چھڈ دتا