برقی مزاحمت تے موصلیت

برقی مزاحمت جاں الیکٹریکل ریزسٹیویٹی [جسنوں پرترودھکتا (resistivity) جاں مقررہ بجلئی مزاحمت (specific electrical resistance) وی کیہا جاندا اے۔]، کسے مادہ دا بنیادی گن ہندا اے جس نال کوئی مادہ اپنے وچوں لنگھن والے کرنٹ دا خلاف کردا اے۔ جنی کسے مادہ دی ریزیسٹینٹ گھٹ ہووے انی ہی آسانی نال کرنٹ اس مادہ وچوں لنگھ سکدا اے۔

ریزیسٹنٹ نوں عامَ طور تے یونانی لپی دے اکھر ρ (رھو) نال لکھیا جاندا اے۔ اسدی ایس۔آئی۔ اکائی اوہم-میٹر (Ω⋅m) اے۔ اداہرن دے لئی، اک مادہ دے 1 m × 1 m × 1 m دے اک ٹھوس گھن دے دوہاں الٹ پاسیاں تے رابطہ بنے ہوئے ہن اتے ایہناں رابطےآں دی رکاوٹ (Resistance) 1 Ω اے، تاں اس مادہ دی ریزیسٹنٹ 1 Ω⋅m ہوویگی۔

مقررہ بجلئی موصلیت (Electrical conductivity) جاں مقررہ موصلیت (specific conductance) بجلئی مزاحمت توں الٹ ہندی اے اتے ایہہ کسے مادہ ولوں کرنٹ نوں لنگھاؤن دی صلاحیت نوں درساؤندی اے۔ اسنوں مکھ طور تے یونانی لپی دے اکھر σ سگما نال لکھیا جاندا اے، پر کدے-کدے κ کاپا جاں γ گاما نال وی لکھیا جاندا اے۔ اسدی ایس۔آئی۔ اکائی سائیمنز /میٹر (S/m) اے۔

تشریح

ریزیسٹر(Resistors) جاں موصل(conductors) جہناں دا کراس-سیکشن کھیتر اکسار ہووے

ریزیسٹر مادہ دا اک ٹکڑا جسدے دوواں سریاں تے بجلئی رابطہ ہن۔

بہت سارے ریزیسٹراں اتے موصلاں دا کراس-سیکشنل کھیتر اکسار ہندا اے جس نال اوہناں وچوں کرنٹ اکسار مقدار وچ ہی لنگھدا اے، اتے ایہہ ایہہ اک ہی مادہ دا بنیا ہندا اے۔ (نال لگدی تصویر ویکھو) اس حالت وچ، بجلئی مزاحمتρ (یونانی: رھو) نوں اس طرحاں اس طرحاں متاثر کیتا جا سکدا اے:

$\rho =R{\frac {A}{\ell }},\,\!$

جتھے

R بجلئی ریزیسٹنس اے، جہڑا اکو مادہ دا بنیا ہویا اے۔

$\ell$ اس مادہ دے ٹکڑے دی لمبائی اے۔

A اس ٹکڑے دا کراسّ سیکشن علاقہ اے۔

اپروکت دتے ہوئے فارمولے توں پتہ لگدا اے کہ کسے وی مادہ دی ریزیسٹنس لمبائی ودھاؤن نال ودھدا اے، پر ایہہ کراسّ-سیکشنل کھیتر ودھاؤن نال گھٹدا اے۔ اس طرحاں اسدی ایس۔آئی۔ اکائی "اوہم-میٹر" (Ω⋅m) بن جاندی اے۔

مزاحمت جاں ریزیسٹیویٹی نوں اس طرحاں متاثر اس کرکے کیتا جاندا اے کیونکہ اس طرحاں ایہہ اک اندرونی گن (intrinsic property) بن جاندا اے، جہڑا کہ بجلئی ریزیسٹر اتے موصل توں وکھ اے۔ تامبے دیاں ساریاں تاراں دی، بنتر اتے اکار نوں چھڈّ کے وی، ریزیسٹیویٹی (resistivity) لگبھگ اکو جہی ہندی اے، پر اک لمبی اتے پتلی تامبے دی تار دا اخلاف، موٹی اتے چھوٹی تامبے دی تار نالوں بہت زیادہ ہندا اے۔ ہریک مادہ دی پرترودھکتا وکھ-وکھ ہندی اے، جویں کہ ربڑ دی اورودھتا تامبے دی اورودھتا توں بہت زیادہ ہندی اے۔

مقررہ بجلئی چالکتا، σ، پرترودھکتا توں الٹ ہندی اے:

$\sigma ={\frac {1}{\rho }}.\,\!$

اسدی ایس۔آئی۔ اکائی سائیمنز متعلق میٹر (S/m) ہندی اے۔

وکھ-وکھ مادےآں دی ریزیسٹیویٹی (Resistivity) اتے مقررہ موصلیت (conductivity)

• موصل جویں کہ دھاتاں دی چالکتا زیادہ ہندی اے اتے مزاحمت گھٹ ہندی اے۔
• اک ریزیسٹر جویں کہ کچ، دی موصلیت بہت گھٹ ہندی اے اتے مزاحمت بہت زیادہ ہندی اے۔
• اک سیمی کنڈیکٹر (semiconductor ) دی ستھر موصلکت نہ بہت زیادہ اتے نہ ہی بہت گھٹ ہندی اے پر ایہناں دی موصلیت جاں مزاحمت وکھ-وکھ حالتاں تے انحصار کردی اے، جویں کہ بجلئی کھیتر جاں روشنی دی فریکئینسی۔ اس توں علاوہ ایہناں دی موصلیت سبھ توں ودھیرے درجہ حرارت اتے نیم موصل مادہ دی بنتر تے انحصار ہندی اے۔

مادہ	مزاحمت(Resistivity)، ρ (Ω·m)
سیمی کنڈیکٹر	0
دھاتاں	10−8
سیمی کنڈیکٹر	حالتاں تے انحصار
الیکٹرولائیٹ	حالتاں تے انحصار
بجلئی انسولیشن	1016
مکمل مزاحمت	∞

اس لڑی وچ 20 C (68 F، 293 K) درجہ حرارت اپر وکھ-وکھ مادےآں دی مزاحمت ، ستھر موصلیت اتے درجاہ حرارت کوفیشینٹ درسایا گیا اے۔

Material	ρ (Ω·m) at ۲۰ °C	σ (S/m) at ۲۰ °C	Temperature coefficient (K−1)	Reference
چاندی	۱.59×10−۸	۶.30×10۷	0.0038
تانبہ	۱.68×10−۸	۵.96×10۷	0.00404
انیلڈ تانبہ	۱.72×10−۸	۵.80×10۷	0.00393
سونا	۲.44×10−۸	۴.10×10۷	0.0034
ایلومینیئم	۲.65×10−۸	۳.77×10۷	0.0039
کیلشیئم	۳.36×10−۸	۲.98×10۷	0.0041
ٹنگسٹن	۵.60×10−۸	۱.79×10۷	0.0045
زنک	۵.90×10−۸	۱.69×10۷	0.0037
نکل	۶.99×10−۸	۱.43×10۷	0.006
لیتھئم	۹.28×10−۸	۱.08×10۷	0.006
لوہا	۹.71×10−۸	۱.00×10۷	0.005
پلاٹینم	۱.06×10−۷	۹.43×10۶	0.00392
ٹن	۱.09×10−۷	۹.17×10۶	0.0045
گیلیئم	۱.40×10−۷	۷.10×10۶	0.004
کاربن سٹیل (1010)	۱.43×10−۷	۶.99×10۶
سیسہ	۲.20×10−۷	۴.55×10۶	0.0039
ٹائیٹینیئم	۴.20×10−۷	۲.38×10۶	0.0038
Grain oriented بجلئی سٹیل	۴.60×10−۷	۲.17×10۶
مینگینن	۴.82×10−۷	۲.07×10۶	0.000002
کونسٹینٹن	۴.90×10−۷	۲.04×10۶	0.000008
سٹینلیس سٹیل	۶.90×10−۷	۱.45×10۶	0.00094
پارا	۹.80×10−۷	۱.02×10۶	0.0009
نائیکروم	۱.10×10−۶	۶.7×10۵	۰.0004
گاس	۱.00×10−۳ to ۱.00×10۸	۱.00×10−۸ to 10۳
کاربن (امورفس)	۵.00×10−۴ to ۸.00×10−۴	۱.25×10۳ to ۲×10۳	−0.0005
کاربن (گریفائیٹ)	۲.50×10−۶ to ۵.00×10−۶ ∥basal plane ۳.00×10−۳ ⊥basal plane	۲.00×10۵ to ۳.00×10۵ ∥basal plane ۳.30×10۲ ⊥basal plane
جرمینیئم	۴.60×10−۱	2.17	−0.048
سمندری پانی	۲.00×10−۱	۴.80
Swimming pool water	۳.33×10−۱ to ۴.00×10−۱	۰.25 to ۰.30
پین والا پانی	۲.00×10۱ to ۲.00×10۳	۵.00×10−۴ to ۵.00×10−۲
سلیکان	۶.40×10۲	۱.56×10−۳	−۰.075
لکڑ	۱.00×10۳ to ۱.00×10۴	10−۴ to 10−۳
Deionized water	۱.80×10۵	۵.50×10−۶
کچ	۱.00×10۱۱ to ۱.00×10۱۵	10−۱۵ to 10−۱۱	?
پکی ربڑ	۱.00×10۱۳	10−۱۴	?
سکی لکڑ	۱.00×10۱۴ to ۱.00×10۱۶	10−۱۶ to 10−۱۴
سلفر	۱.00×10۱۵	10−۱۶	?
ہوا	۱.30×10۱۴ to ۳.30×10۱۴	۳×10−۱۵ to ۸×10−۱۵
کاربن (ہیرا)	۱.00×10۱۲	~10−۱۳
Fused quartz	۷.50×10۱۷	۱.30×10−۱۸	?
پی۔ای۔ٹی۔	۱.00×10۲۱	10−۲۱	?
ٹیفلون	۱.00×10۲۳ to ۱.00×10۲۵	10−۲۵ to 10−۲۳	?