بست دوآب نہر
ایہہ بھارتی پنجاب دی اک نہر اے ۔
جدوں بھاکھڑا ڈیم دی اساری دا کم اتے روپڑ دے ستھان 'تے ہیڈّ ورکس دی ریماڈلنگ دا کم چل رہا سی تاں تجویز کیتا گیا کہ جالندھر ضلعے دے کجھ کھیتراں اتے پیپسو دے دوآبے وچ پیندے کھیتراں نوں نہری پانی دتا جاوے ۔ سو، 633745 ایکڑ رقبے نوں پانی دین لئی اک پراجیکٹ انومان بنایا گیا ۔ اج دا کپورتھلہ ضلع اس ویلے پیپسو پرانت ادھین پیندا سی ۔ اک نہر جس دی سمرتھا 1452 کیوسکس سی، دریا ستلج وچوں سجے کنڈھیوا روپڑ دے ستھان 'توں کڈھی گئی ۔ اس نہر دا ناں بست دوآب نہر اس واسطے رکھیا گیا کیونکہ اس نے دریا ستلج اتے بیاس وچکار پیندے دوابا بست جالندھر دے کھیتر نوں پانی دینا سی ۔ سوائے شروع دی کجھ لمبائی دے اس نہر نوں کچی رکھیا گیا ۔ شروع وچ 5500 فٹّ لمبائی وچ نہر نوں اس لئی پکیاں کیتا گیا کیونکہ ایہہ ڈنوگھی پتھر-کٹائی 'چوں گزردی سی ۔ روپڑ ہیڈ ورکس 'تے اک ریگولیٹر جس دے دو در جنہاں دی ہر اک دی چوڑائی 20 فٹّ سی، بنایا گیا اتے اس نوں روپڑ ہیڈورکس دے نویں بیراج نال جوڑیا گیا ۔ مین لائن نہر دی تھلیوں چوڑائی 28 فٹّ اتے ڈنوگھائی 9.5 فٹّ ہے ۔ نہر دی لمبائی 29 میل ہے اتے اس دیاں برانچاں دی لمبائی 61 میل ۔ دو برانچاں جالندھر برانچ (500 کیوسکس) اتے نوانشہر برانچ (497 کیوسکس) جو کرم وار مین نہر دی برجی 93487 اتے برجی 141000 توں نکلدیاں ہن، 450000 ایکڑ کھیتر نوں سنجدیاں ہن اتے اس سارے سسٹم دی لمبائی 800 کلومیٹر ہے ۔
سال 1954-55 وچ ایہہ نہر 1.95 کیوسکس پرتی 1000 ایکڑ دی تیبرتا نال ڈزائن کیتی گئی کیونکہ اوہناں سمیاں وچ اس دے کھیتر وچ کھوہاں نال سنچائی ہندی سی اتے نہری پانی دی سخت ضرورت سی کیونکہ بہتے لوکاں نوں بارشاں 'تے نربھرتا رکھنی پیندی سی ۔ اس ویلے دھرتی ہیٹھلے پانی دی پدھر 30 توں 40 فٹّ بھومی دی پدھر توں سی جدکہ ہن ایہہ 150 فٹّ توں 200 فٹّ تکّ ہو گئی ہے ۔ شروع-شروع وچ اس نہر تھلے رقبے دی 45 فیصدی سنچائی ہندی سی ۔ ہری کرانتی ویلے کساناں نے ٹیوبویلّ لوا لئے اتے نہری پانی 'تے نربھرتا گھٹّ گئی، جس کارن نہری سنچائی دی تیبرتا 14 فیصدی رہِ گئی ۔ سماں گزرن نال بھومی ہیٹھلا پانی بہتا ورتن کارن بہت سارے ٹیوبویلّ کم کرنا چھڈّ گئے اتے خشک ہو گئے ۔ کساناں نے سبمرسیبل موٹراں لا لئیاں ہن، جس نال پانی بہت تھلے چلا گیا ہے اتے ستھتی گمبھیر بنی ہوئی ہے ۔ کساناں نوں ہن نہری پانی دی بہت لوڑ ہے، جس دی بہت گھاٹ ہے، خاص کرکے خریف دی فصل ویلے ۔ سنچائی دی گھٹّ تیبرتا دا کارن نہری کمانڈ ایریئے دا شہریکرن اتے نہری سسٹم دی مینٹینینس نہ ہونا ہے ۔ لگپگ ایہو ستھتی سارے بھارتی پنجاب وچ پائی جاندی ہے ۔
سنچائی دی تیبرتا ودھاؤن لئی اتے بست دوآب نہر سسٹم سچارو ڈھنگ نال چلاؤن لئی 140.48 لکھ روپئے دی اک سکیم بنائی گئی سی، جس دی پروانگی پتہ لگا ہے کہ مرکز ولوں مل گئی ہے ۔ اس انوسار مین لائن اتے ڈسٹریبیوٹریز نوں پاسیاں توں پکا کیتا جاویگا اتے بیڈ (تھلا) کچا ۔ اجیہا کرن نال دھرتی دے پانی دی ریچارجنگ وی ہوویگی اتے سنچائی وی ودھیگی ۔ مرکزی سرکار نے اس 'تے آؤن والے خرچے دا 25 فیصدی گرانٹ وجوں دینا ہے اتے باقی 75 فیصدی پنجاب سرکار نے خود خرچ کرنا ہے ۔