بہرام سقا بردوانی

بہرام سقا بردوانی (وفات: 1562ء) بنگال دے مشہور صوفیا وچوں اک نیں ۔بہرام سقا صاحبِ دِل صوفی تے فارسی زبان دے شاعر سن۔

جیون ویروے

بہرام سقا دا سلسلۂ نسب بخارا دے چغتائی ترکاں نال ملدا اے۔ بہرام بردوان وچ پیدا ہوئے سن۔ اُنہاں دا سال پیدائش معلوم نہیں ہو سکیا تے نہ ای کسے تذکرے دی کتاب وچ اُنہاں دا سال پیدائش رقم اے۔بہرام پیشے دے اعتبار توں سقا جاں بہشتی کہلاندے سن۔ اُنہاں دی عادت سی کہ اوہ مسافراں، زائرین تے حجاج نوں فی سبیل اللہ پانی پلایا کردے سن۔ بہرام نے مجذوبانہ زِندگی بسر کیتی۔ مشہور اے کہ جدوں مغل شہنشاہ نصیرالدین ہمایوں (متوفی1556ء) نے 953ھ مطابق 1546ء وچ جلال الدین اکبر دی رسم ختنہ اُتے قندھار وچ جشن منعقد کیتا تے اُسے زمانے وچ بہرام اُتے مجذوبانہ کیفیت طاری ہوئی۔ نصیرالدین ہمایوں جدوں ایامِ جلاوطنی گزار کے دوبارہ ہندوستان دا شہنشاہ بن گیا تے ایہ اُس زمانے وچ ہندوستان آئے۔ غالباً ایہ زمانہ فروری 1555ء دے بعد دا ہوۓگا کیونجے نصیرالدین ہمایوں نے دوبارہ ہندوستان 1555ء وچ تسخیر کر لیا سی۔ جلال الدین اکبر دے عہدِ حکومت وچ بہرام آگرہ وچ مقیم سن۔

• ملا عبدالقادر بدایونی صاحب منتخب التواریخ نے اِنہاں دے حالات دے ضمن وچ لکھیا اے کہ:

’’اوہ اپنے چند مریدین تے شاگرداں دے نال اکبرآباد وچ مفت پانی پلایا کردے سن تے نال نال شعر کہندے جاندے سن۔ اکبر دے ابتدائی عہدِ حکومت وچ اُنہاں اُتے رفض دا اِلزام لایا گیا، اُنہاں نے اپنے اَشعار وچ اِس دی تردید کیتی۔ تریخ نگاراں دا بیان اے کہ اوہ اِسے توں بددِل ہوکے اکبرآباد چھڈ کے چلے گئے۔‘‘

وفات

970ھ مطابق 1562ء وچ بہرام بردوان پہنچے تے اوتھے پہنچنے دے تیسرے روز وفات پائی۔ بہرام سقا دا مقبرہ بردوان وچ اے تے اِس مقبرے دے احاطہ وچ ملکہ نورجہاں دے پہلے شوہر شیرافگن دی قبر وی موجود اے۔ دوسری قبر قطب الدین دی اے جسنوں شیرافگن نے قتل کیتا سی۔

شاعری

ملا عبدالقادر بدایونی (صاحبِ منتخب التواریخ) دا بیان اے کہ: "بہرام سقا نے اپنی شاعری دے بوہت سارے دِیوان جمع کیتے سن لیکن جدوں اُنہاں اُتے جذب دی کیفیت طاری ہُندی تے اوہ اُنہاں دھو دیندے۔‘‘ اِس دے باوجود اُنہاں دی شاعری دا اک نسخہ ایشیاٹک سوسائٹی، کلکتہ تے خدا بخش اورئینٹل پبلک لائبریری (پٹنہ) وچ موجود اے ۔انسکرپشن آف بنگال وچ لکھیا اے کہ مقبرہ بہرام سقا دے متولی دے کول اک دِیوان سی جسنوں اوہ بہرام سقا دا دِیوان بتلاندا سی۔ اِس دیوان دے اک خالی ورق اُتے ایہ عبارت رقم سی: ’’تریخ وصال حضرت حاجی الحرمین الشریفین بہرام سقا کہ در سنہ نہصد و ھفتاد واصل حق شد، قطعہ از فتحی۔‘‘ بہرام سقا دے کلام وچ سانوں اُس دور دے معاشرے دی جھلکیاں وی نظر آندیاں نیں جنہاں توں سانوں اُنہاں دے زمانے دے حالات نوں سمجھنے وچ وڈی مدد ملدی اے۔ اوہ اُس زمانے دی خود غرضی تے نخوت نوں اپنے تجربے دے آئینے وچ عکاسی کردے ہوئے فرماندے نیں:

در مردم ہند طرفہ حالیست

کس را بکسے سر سخن نیست

مستغرق حیرت اند یکسر

چنداں کہ مجال دم زدن نیست

سر مست زِ بادۂ غرور اند

کس را خبرے زِ خویشتن نیست

گفتم کہ سقاوۂ بسازم

درِ شہر کسے ممد من نیست

سقاؔ چہ کند حسن دریں کار

ایں از فلک است از حسن نیست

ہور ویکھو

• خدا بخش اورئینٹل پبلک لائبریری