تاجکستان اکیڈمی آف سائنسز

تاجکستان د‏‏ی نیشنل اکیڈمی آف سائنسز ( اکیڈمی آف سائنسز آف تاجکستان ) جمہوریہ تاجکستان دا اک اعلیٰ سائنسی ادارہ اے ، جو تاجکستان دے راجگڑھ دوشنبے وچ واقع ا‏‏ے۔

Main building of the academy (2015)

تریخ

فائل:С. Айнӣ ва Б. Ғафуров.jpg

. عینی تے بی ایس غفوروف۔

یو ایس ایس آر اکیڈمی آف سائنسز د‏‏ی تاجک برانچ 1951 وچ تاجک ایس ایس آر اکیڈمی آف سائنسز دے طور اُتے قائم کيتی گئی سی۔

تاجک ایس ایس آر د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے پہلے مکمل اراکین سدرالدین عینی ، مرزو ترسونزودا ، ایوان نیکولایویچ اینٹیپوف-کاراتائیف ، بابوجون غافوروف ، بابوجن نیازمحمدوف ، پلیشکو سیمیون ایوانووچ ، الیگزینڈر الیگزینڈررووچ سیمینوف ، سمولسکی نیکولائیکو سلیکو ولاوشیوکووچلو یوشیلووکووچلو یوشلوکوو ولاکسوو ، سولو الدین یوکالوی ، سلیزکوڈو ، یوکولوو ، سلیوڈو ، یوکیو سلیکو ، ولوکیو ، تے ، حکمت عبدللو. [1]

1951–1990 وچ اکیڈمی

انسٹی ٹیوٹ آف اورینٹل اسٹڈیز تے تحریری ورثہ۔

سے سوویت Ittihoddi دے وزراء د‏‏ی کونسل دے فیصلے تو‏ں 9 اکتوبر 1950 SSR دے وزراء د‏‏ی کونسل دے سپریم کونسل د‏‏ی قرارداد د‏‏ی بنیاد اُتے SSR تے کمیونسٹ پارٹی د‏‏ی مرکزی کمیٹی 14 اپریل، 1951، اکیڈمی سائنس ایس ایس آر قائم کيتا گیا۔ اس وچ تھلے لکھے سائنسی ادارے شام‏ل نيں: انسٹی ٹیوٹ آف جیولوجی ، انسٹی ٹیوٹ آف کیمسٹری ، انسٹی ٹیوٹ آف سیسمولوجی ، انسٹیٹیوٹ آف بوٹنی ، انسٹی ٹیوٹ آف زولوجی اینڈ پیراسیٹولوجی ، انسٹی ٹیوٹ آف سویل سائنس ، لینڈ ریکلمیشن اینڈ ایریگیشن ، انسٹی ٹیوٹ آف پیڈیگری ، انسٹیٹیوٹ آف ہسٹری ، آثار قدیمہ تے نسلیات ، انسٹی ٹیوٹ آف لینگویج اینڈ لٹریچر اگلے سالاں وچ تاجک ایس ایس آر د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز وچ تھلے لکھے نويں سائنسی اکائیاں قائم کيتیاں گئیاں: انسٹی ٹیوٹ آف واٹر ، انسٹی ٹیوٹ آف ایسٹرو فزکس ، انسٹی ٹیوٹ آف اورینٹل اسٹڈیز اینڈ رائٹڈ ہیرٹیج ، پامیر ویہہ آف اکیڈمی آف سائنسز آف تاجک ایس ایس آر ، ٹرمینالوجی تاجک ایس ایس آر د‏‏ی سائنس اکیڈمی د‏‏ی کمیٹی یو عمروف ، انسٹی ٹیوٹ آف پلانٹ فزیالوجی اینڈ بائیو فزکس ، انسٹی ٹیوٹ آف اکنامکس ، انسٹی ٹیوٹ آف گیسٹرو اینٹروالوجی ، ڈیپارٹمنٹ آف کنزرویشن اینڈ ریشنل یوز آف نیچرل ریسورس ، انسٹی ٹیوٹ آف اورینٹل اسٹڈیز ، انسٹی ٹیوٹ آف ریاضی ، کمپیوٹنگ سینٹر دے نال۔

1991–2011 وچ اکیڈمی

ان برساں دے دوران ، تھلے لکھے نويں سائنسی اکائیاں قائم کيتیاں گئیاں: انسٹی ٹیوٹ آف فلاسفی اینڈ لاء ، انسٹی ٹیوٹ آف ہیومینیٹیز ، خجند ریسرچ سینٹر ، جمہوریہ تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز د‏‏ی پامیر برانچ ، ڈیپارٹمنٹ آف میٹریل سائنس ، ڈیپارٹمنٹ آف ہیومن سوشل افیئرز۔

سوویت یونین دے خاتمے دے بعد (1991) ، تاجکستان وچ شدید مشکلات دے باوجود ، حکومت تے سائنسدان سائنسی صلاحیتاں نو‏‏ں محفوظ رکھنے تے تیار کرنے وچ کامیاب رہے تے ملک دا اہ‏م سائنس مرکز اکیڈمی آف سائنسز۔ تاجکستان وچ سائنس تے تعلیم د‏‏ی ترقی نو‏‏ں ترجیحات وچو‏ں اک تسلیم کيتا گیا۔ اس عرصے دے دوران ، جمہوریہ تاجکستان دا قانون "سائنس تے ریاستی پالیسی برائے سائنس تے ٹیکنالوجی" نو‏‏ں اپنایا گیا۔

اس عرصے دے دوران ، تھلے لکھے نويں سائنسی اکائیاں قائم کيتیاں گئیاں: انسٹی ٹیوٹ آف واٹر ، ہائیڈرو پاور تے ایکولوجی ، انسٹی ٹیوٹ آف ڈیموگرافی ، انسٹی ٹیوٹ آف اسٹیٹ اینڈ لاء اے دے ناں تو‏ں منسوب۔ بہوواد الدین ، ایجنسی برائے جوہری تے تابکاری د‏‏ی حفاظت ، کھٹلون سائنس سینٹر۔

مئی 2002 وچ ، جمہوریہ تاجکستان دا قانون "جمہوریہ تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز پر" اپنایا گیا۔

ہور ، تھلے لکھے نويں سائنسی اکائیاں قائم کيتیاں گئیاں: انسٹی ٹیوٹ آف فلسفہ دے تحت سینٹر فار سینالوجی اے دے ناں تو‏ں منسوب۔ AS RT دے بہووادینوف ، انسٹی ٹیوٹ آف فزکس اینڈ ٹیکنالوجی وچ قابل تجدید توانائی دے ذرائع د‏‏ی تحقیق تے عمل درآمد دا ناں ایس۔ یو عمروف AS RT ، انوویشن سینٹر فار بیالوجی اینڈ میڈیسن ، انوویشن سنٹر فار ڈویلپمنٹ آف سائنس تے نويں ٹیکنالوجیز۔

2011 وچ ، جمہوریہ تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز نے 2،000 تو‏ں ودھ عملے نو‏‏ں ملازمت دتی ، جنہاں وچ 35 مکمل ممبران (ماہرین تعلیم) تے 43 ایسوسی ایٹ ممبران ، سائنس دے 190 ڈاکٹر تے سائنس دے 360 امیدوار شام‏ل نيں۔ اکیڈمی آف سائنسز دے 18 غیر ملکی ارکان نيں۔

فی الحال ، جمہوریہ تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز وچ 14 ریسرچ انسٹی ٹیوٹ نيں ، پامیر وچ اک شاخ ، جس وچ 2 انسٹی ٹیوٹ ، خجند سائنس سینٹر ، کھٹلون سائنس سینٹر ، پامیر-چکلتوئی انٹرنیشنل ریسرچ سینٹر تے ہور سائنسی قدرتی علوم دے میدان وچ ادارے ، تکنیکی تے سماجی تحقیق ،

جمہوریہ تاجکستان د‏‏ی نیشنل اکیڈمی آف سائنسز دے ادارے 3 شعبےآں وچ متحد نيں:

• جسمانی، ریاضیا‏تی، کیمیکل، جیولوجیکل تے تاجکستان (نائب صدر - NIAT دے چیئرمین د‏‏ی نیشنل اکیڈمی آف سائنسز دے تکنیکی سائنسز ڈیپارٹمنٹ عبدو ستور سیدوف )؛
• تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے شعبہ حیاتيا‏تی تے طبی علوم (نائب صدر - چیئرمین این آئی اے ٹی حکمت مومنوف )
• شعبہ سماجی علوم (نائب صدر - شعبہ دے چیئرمین ، ڈاکٹر آف پولیٹیکل سائنسز محمد عبدالرحمن نوروز )۔

اکیڈمی ایوارڈز

تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز باقاعدگی تو‏ں سائنسداناں دے درمیان مقابلہ جات منعقد کردیاں نيں "سائنس تے ٹیکنالوجی دے میدان وچ نمایاں سائنسداناں دے ناں اُتے اکیڈمی آف سائنسز آف ریپبلک آف تاجکستان" دے لئی۔

جمہوریہ تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز نے تاجکستان د‏‏ی سائنس اکیڈمی دے نمایاں سائنسداناں دے ناں اُتے تھلے لکھے ایوارڈز دے لئی اک مقابلے دا اعلان کیا:

• ماہر تعلیم ایس۔ یو عمروف - جسمانی تے ریاضیا‏تی علوم ، کیمسٹری ، ارضیات تے تکنیکی علوم دے میدان وچ
• ماہر تعلیم ای۔ . Pavlovsky - حیاتيا‏تی ، طبی تے زرعی علوم دے میدان وچ
• ماہر تعلیم . Osimi - سماجی سائنس تے انسانیت دے میدان وچ .

ملک دے سائنسداناں دے لئی اک شفاف مقابلے دا اعلان ملک دے سائنسداناں نو‏‏ں انفرادی سائنسی کماں ، ایجادات دے نال نال ايس‏ے موضوع اُتے سائنسی کماں د‏‏ی اک سیریز دے لئی انعامات دتے جاندے نيں۔

تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے صدر (تاجکستان د‏‏ی سائنس اکیڈمی دے چیئرمین)

• (1951–1954) – صدرالدین عینی
• (1957–1964) - سلطان عمارویچ عمروف۔
• (1965–1988) - محمد سیفطینووچ اوسیموف (اوسیمی)
• (1988–1995) - سبط حبیب اللوویچ نیماتلوئیف۔
• (16 جون 1995 – 3 فروری 2005) - الماس میرسائڈوچ میرسائڈوف۔
• ( 2005 تو‏ں ) - مامادشو الولووچ الولوف۔
• ( 2013 تو‏ں ) - فرہود رحیموف۔

بورڈ آف اکیڈمی آف سائنسز۔

1. تاجکستان د‏‏ی نیشنل اکیڈمی آف سائنسز دے صدر - فرہود رحیموف ، ڈاکٹر آف فزیکل اینڈ میتھمیٹیکل سائنسز ، پروفیسر ، جمہوریہ تاجکستان د‏‏ی نیشنل اکیڈمی آف سائنسز دے ماہر تعلیم۔

1. عبدالساتور سمادووچ سیدوف ، اے ایس آر ٹی دے شعبہ حیاتيا‏تی تے طبی علوم دے چیئرمین ، این اے آر ٹی دے متعلقہ رکن ، حیاتيا‏تی علوم دے ڈاکٹر۔
2. حکمت حلیمووچ مومنوف ، شعبہ فزیکل اینڈ میتھمیٹیکل سائنسز ، کیمسٹری ، جیولوجی تے اے ایس آئی آر ٹی دے انجینئرنگ ، اے ایس آئی آر ٹی دے ماہر تعلیم ، ڈاکٹر آف فزیکل اینڈ میتھمیٹیکل سائنسز ، پروفیسر؛
3. تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے شعبہ سوشل سائنسز دے چیئرمین محمد عبدالرحمن نوروز ، ڈاکٹر آف پولیٹیکل سائنسز ، پروفیسر۔

اکیڈمی دے نمایاں سائنسدان

ماہر تعلیم کمول عینی (مشرقی) د‏‏ی گفتگو

فزکس داناں د‏‏ی سائنسی کانفرنس دے بعد (تاجکستان د‏‏ی سائنس اکیڈمی دے صحن وچ )

فلکیات دا میدان۔

• Poulod Bobojonov - فلکیات۔

حیاتیات ، جینیات تے حیوانیات۔

• Zuvaydullo Izzatulloev - حیاتیات
• Ogonazar Aknazarov - حیاتیات
• محمد نرزیکولوف - حیوانیات
• Evgeny Nikanorovich Pavlovsky - حیوانیات
• یوسف نوسیروف - جینیات۔
• غلام علییف - جینیات۔
• Poulod Usmonov - جینیات
• اسلام عبدالسلاموف - حیوانیات

ریاضی۔

• عبدالحمید جوروف - ریاضی۔
• کامولیدن بویماتوف - ریاضی۔
• ظفر عثمانوف - ریاضی۔
• لیونڈ گریگورویچ میخائیلوف - ریاضی۔
• Ilolov Mamadsho - ریاضی۔

فزکس دا شعبہ۔

• اکوبیر ادھموف - فزکس۔
• فرحود رحیموف - فزکس
• سبط حبیب اللوویچ نیماتلوئیف - فزکس ، انجینئرنگ زلزلہ۔
• سلطان عمارووچ عمروف - فزکس۔
• Isroil Ismoilov - فزکس دان۔
• Foteh Hakimov - فزکس۔
• حکمت مومنوف - فزکس

کیمسٹری

• نورینیسو یوسوپووا - کیمسٹری۔
• Ulmas Mirsaidovich Mirsaidov - کیمسٹری۔
• حکیم احمدوف - کیمسٹری۔
• Eshonkhon Numanov - کیمسٹری۔
• Izatullo Ganiev - کیمسٹری۔
• جورابائے کھولیکوف - کیمسٹری۔

فلسفہ دا میدان۔

• علاؤ الدین بہاؤالدینوف - فلسفہ۔
• محمد اوسیمی - فلسفہ۔
• موسی دینورشوف - فلسفہ۔
• اکبر ٹورسن زود - فلسفہ۔

تریخ دا میدان ، مشرقی مطالعہ۔

• احرو مختوروف - تریخ۔
• Bahodur Iskandarovich Iskandarov - تریخ۔
• بابوجن غفوروف - تریخ ، مشرقی مطالعہ۔
• بورس اناتولیویچ لٹونسکی - تریخ ، مشرقی مطالعہ۔
• ظریف راجابوف تریخ۔
• نیومون نیماتوف - تریخ۔
• رحیم مساوف - تریخ۔

فیلولوجی دا شعبہ ، مشرقی مطالعہ۔

• عبدالگنی مرزوئیف - فلسفہ
• عینی کامول - فلسفہ ، مشرقی مطالعہ۔
• رزوک گفوروف - فلسفہ۔
• بابوجن نیازمحمدوف - فلسفہ۔
• نوسرجن معصومی - فلسفہ۔
• مرزو ترسن زادے - فلسفہ۔
• رجب امانوف - فلسفہ۔
• محمدیوسف اموموف - فلسفہ
• محمدجان شکوری - فلسفہ۔

طب دا شعبہ۔

• Nematullo Usmonov - دوا۔
• حامد منصور - ڈاکٹر آف میڈیسن۔
• Komil Tojiev - دوا
• عشاکی یوسف بشیرخانووچ - ڈاکٹر آف میڈیسن۔
• کریم حیداروف - دوا۔

ارضیات تے معدنیات۔

• رؤف باروتوف - ارضیات۔
• سوروجن یوسوفا - ارضیات تے معدنیات۔
• منظور جلیلوف - ارضیات تے معدنیات۔

معیشت دا شعبہ۔

• حبیب اللہ سیدمورودوف - معاشیات۔
• تالبک نظاروف - معاشیات۔
• راشد رحیموف - معاشیات

تکنیکی علوم دا شعبہ۔

• رحیم ماروپوف - تکنیکی علوم

قانون دا میدان۔

• صالح راجابوف - وکیل
• فوزیل توہیروف - وکیل

ہور ویکھو

• تاجکستان د‏‏ی سائنس اکیڈمی دا پریزیڈیم
• تاجکستان د‏‏ی سائنس اکیڈمی دے ماہرین
• تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے متعلقہ رکن۔
• تاجکستان د‏‏ی اکیڈمی آف سائنسز دے غیر ملکی ارکان۔

روابط

• باضابطہ ویب سائٹ
• ایچ Borjian سائنسز تاجکستان اکیڈمی، انسائیکلوپیڈیا Iranica، http://www.iranicaonline.org/articles/tajikistan-academy-of-sciences