تاجکستان

تاجکستان
Republic of Tajikistan
Ҷумҳурии Тоҷикистон
جھنڈا	نشان
راجگڑھ:	دوشنبہ
رقبہ:	143,100 مربع کلومیٹر
آبادی:	7,995,754
کرنسی:	سومونی
بولی:	تاجک

تاجکستان، وسطی ایشیا وچّ واقع اک مُلک ہے جو مکمل طور تے خشکی وچ گِھریا ہویا ہے۔ پہلاں سویت یونین دا حصہ سی تے سویت یونین ختم ہوݨ توں بعد 1991ء وچّ ایہہ اک آزاد مُلک بݨ گیا۔ ایہہ ازبکستان ، افغانستان، کرغزستان اتے چین دے وچکار واقع ہے ۔ اسدے علاوہ پاکستان دے اتلے علاقے ولوں ایہنوں صوبہ بدخشان دی پتلی جئی پٹی وکھ کردی ہے۔

ایہدا راجگڑھ دوشنبہ شہر ہے اتے ایتھے دی بولی نوں تاجک کہیا جاندا ہے جو فارسی دی بولی دے روپ وچّ جانی جاندی ہے ۔ تاجک بول نوں سیریلک اکھراں وچّ لکھیا جاندا اے جس وچّ روسی اتے کجھ ہوربولیاں لکھیاں جاندیاں ہن ۔ تاجیکیستان دا مطلب ہے تاجکاں دا وطن جویں کہ پاکستان ، افغانستان وغیرہ ۔

اجیہا منیا جاندا ہے کہ تاجکستان ، جسدا فارسی مطلب ہندا ہے تاجکاں دی بھوئیں ، پامیر دی گنڈھ نوں تاج کہ کےاس دیس دا ناں رکھیا گیا ہے ۔ حالانکہ اس تاج نوں فارسی بولی ( جاں تاجک بولی) وچّ صرف تاج کہندے ہن - تاجک نہیں - تاجک شبد دا پریوگ ایرانیاں ( یعنی آریاوں ) نوں ترکاں ولوں وکھرا کرن لئی پریوگ ہندا آ رہا ہے ۔ تاجک لفظ دا پریوگ تاجکستان دے نواسیاں لئی ہندا آیا ہے۔ تاجکستان وچّ مکھ آبادی تاجک نسل دی اے ، اتے اتھے ازبک تے روسی مول دے لوک وی رہندے نیں۔ اوہناں دا مت ہے کہ تاجکستان دے لوکاں نوں تاجک کہن دا مطلب ہے پئی تاجک مول دے لوکاں دا دیس جو اوہناں دے لئی منن یوگ نہیں ہے۔

تریخ

اتھے منکھ بساو 4000 سال پہلاں توں رہیا ہے ۔ مہامبھارت اتے ہور بھارتی گرنتھاں وچّ ورنت مہاجنپد کمبوج اتے پرم کمبوج دا تھاں اتھے منیا جاندا ہے ۔ ایران دے ھخامشی سلطنت وچّ شامل کیتے جان دے ویلے اتھے بدھ مت وی آیا سی ۔ اس سمیں بابل ولوں کجھ یہودی وی اتھے آکے وسے سن ۔ سکندر اعظم دے حملے دے سمیں ایہہ علاقہ بچیا رہیا ۔ چین دے ہان خاندان نال وی ایہناں دے سیاستی تعلقات سن ۔

ستویں صدی وچّ عرباں نے اتھے اسلام دی نیہہ رکھی۔ ایران دی سامانی سلطنت نے عرباں نوں بچا دتا اتے سمرقند اتے بخارا دی اساری کیتی ۔ ایہہ دونے شہر ہن ازبکستان وچّ ہن ۔ تیرھویں صدی وچّ منگولاں دے وچکار ایشیا اتے قبضہ ہون وچّ تاجک علاقہ سبھتوں پہلاں مل مہرے جان آلے علاقیاں چوں اک سی ۔ اٹھارہویں صدی وچّ روسی سلطنت دا وستھار ہو رہا سی اتے فارسی سلطنت نوں پچھے دکھن دے ولّ کھسکنا پیا ۔

1991 وچّ سویت یونین ولوں آزادی ملدے ہی اسنوں اندرونی خانہ جنگی دے دور ولوں لنگھنا پیا ۔ 1992 - 97 تکّ اتھے خانہ جنگی دی وجہ ولوں دیس دی مالی حالت چوپٹ ہو گئی ۔ 2008 وچّ آئی بھیانک سردی نے وی دیس نوں بہت نقصان پہنچایا ۔