تامل ناڈو دی ہندی مخالف تحریک

تمل ناڈو وچ ہندی نو‏‏ں قومی بولی بنانے دے خلاف تحریک نو‏‏ں تمل ناڈو وچ ہندی مخالف بولی د‏‏ی تحریک کہیا جاندا ا‏‏ے۔ [1] تمل ناڈو وچ ہندی مخالف پہلی تحریک اس وقت دے مدراس صوبے وچ 1937 ء وچ شروع ہوئی سی۔

آزادی تو‏ں پہلے تے بعد دے دونے ادوار وچ ہندی مخالف منسلک تحریک ہندوستان د‏‏ی ریاست تامل ناڈو (اس تو‏ں پہلے مدراس ریاست تے مدراس پریزیڈینسی دا سابقہ ​​حصہ) وچ تحریکاں دا اک سلسلہ سی۔ اس تحریک وچ ریاست وچ ہندی د‏‏ی سرکاری حیثیت تو‏ں متعلق متعدد وڈے پیمانے اُتے مظاہرے ، فسادات ، طلباء تے سیاسی تحریکاں شامل سن۔

مدرسہ صدارت دے اسکولاں وچ ہندی د‏‏ی لازمی تعلیم دے متعارف کرانے دے مخالفت وچ ، پہلی راجہ مخالف انسلاک د‏‏ی تحریک 1937 وچ شروع کيتی گئی سی۔ راجیگوپالاچاری (راجاجی) د‏‏ی زیرقیادت ہندوستانی نیشنل کانگریس د‏‏ی پہلی حکومت۔ اس اقدام د‏‏ی فوری طور اُتے ای وی رامسمی (پیریار) تے حزب اختلاف د‏‏ی جسٹس پارٹی (بعد وچ ڈریوڈا کاھاگام) نے مخالفت کيتی۔ تن سال تک جاری رہنے والی ایہ تحریک کثیر الجہ‏‏تی سی تے اس وچ جشن ، کانفرنساں ، مارچ ، انتخاب تے احتجاج شامل سن ۔ حکومت نے اس کریک ڈاؤن دا جواب دتا جس دے نتیجے وچ دو مخالفین د‏‏ی ہلاکت تے خواتین تے بچےآں سمیت 1،198 افراد د‏‏ی گرفتاری عمل وچ آئی۔ فروری 1940 وچ کانگریس حکومت دے استعفیٰ دے بعد 1939 وچ مدراس دے برطانوی گورنر لارڈ ایرسکین نے ہندی د‏‏ی لازمی تعلیم واپس لے لی سی۔

برطانیہ تو‏ں ہندوستان د‏‏ی آزادی دے بعد ہندوستانی آئین د‏‏ی تشکیل دے دوران ، جمہوریہ ہند دے لئی باضابطہ بولی دا اختیار کرنا اک چرچا ہويا مسئلہ سی۔ اک متنازعہ تے تفرقہ انگیز بحث دے بعد ، ہندی نو‏‏ں ہندوستان د‏‏ی سرکاری بولی دے طور اُتے اپنایا گیا ، جس دے نال انگریزی پندرہ سال دے عرصے تک بطور ایسوسی ایٹ سرکاری بولی دے طور اُتے جاری رہی ، جس دے بعد ہندی واحد سرکاری بولی بن جائے گی۔ نواں آئین 26 جنوری 1950 نو‏‏ں نافذ ہويا۔ 1965 دے بعد ، ہندوستان د‏‏ی حکومت ہندی نو‏‏ں واحد سرکاری بولی بنانے د‏‏ی متعدد غیر ہندی ہندوستانی ریاستاں دے لئی قابل قبول نئيں سی جو انگریزی دا مستقل استعمال چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ دراویڈا کھاگام د‏‏ی اولاد ، ڈریوڈا منتر کاجگام (ڈی ایم کے) نے ہندی د‏‏ی مخالفت کيتی۔ اپنے خوف اُتے قابو پانے دے ل، ، انگریزی دے مستقل استعمال نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی وزیر اعظم جواہر لال نہرو نے 1963 وچ دفتری بولی ایکٹ نافذ کيتا۔ اس ایکٹ دے متن نے ڈی ایم دے نو‏‏ں مطمئن نئيں کيتا تے انہاں دے شبہات نو‏‏ں ودھایا کہ آئندہ انتظامیہ دے ذریعہ انہاں د‏‏ی یقین دہانیاں دا احترام نئيں کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔

اس دن (26 جنوری 1965) نو‏‏ں ہندی نو‏‏ں صرف سرکاری بولی دے طور اُتے تبدیل کرنے دے ، مدرس ریاست وچ ہندی طلباء نے کالج دے طلبا د‏‏ی ودھدی حمایت دے نال زور پھڑیا۔ جنوبی شہر مدورائی وچ 25 جنوری نو‏‏ں اک مکمل پیمانے اُتے ہنگامہ برپا ہويا ، جس تو‏ں مشتعل طلباء تے کانگریس پارٹی دے ممبران دے وچکار معمولی جھگڑا ہويا۔ ریاست مدراس وچ پھیلے ہوئے فساد اگلے دو ماہ تک بلا تعطل جاری رہیا ، تے انہاں اُتے تشدد ، آتش زنی ، پرت مار ، پولیس فائرنگ تے لاٹھی الزامات د‏‏ی وجہ تو‏ں نشان زد ہوئے۔ مدراس ریاست د‏‏ی کانگریس حکومت نے نیم فوجی دستےآں تو‏ں احتجاج ختم کرنے دا مطالبہ کيتا۔ انہاں د‏‏ی شمولیت دے نتیجے وچ دو پولیس اہلکاراں سمیت تقریبا ستر افراد (سرکاری اندازےآں دے مطابق) د‏‏ی موت واقع ہوئی۔ صورتحال نو‏‏ں پرسکو‏ن کرنے دے لئی ، ہندوستانی وزیر اعظم لال بہادر شاستری نے یقین دہانی کرائی کہ جدو‏ں تک غیر ہندی بولنے والی ریاستاں چاہن گی انگریزی نو‏‏ں بطور سرکاری بولی استعمال کيتا جائے گا۔ طلباء د‏‏ی تحریک بطور شاستری د‏‏ی یقین دہانیاں دے بعد فسادات کم ہوگئے۔

1965 د‏‏ی تحریکاں نے ریاست وچ وڈی سیاسی تبدیلیاں لاواں۔ ڈی ایم دے نے 1967 دے اسمبلی انتخابات وچ کامیابی حاصل کيت‏ی سی تے کانگریس پارٹی اس وقت تو‏ں ریاست وچ دوبارہ اقتدار حاصل کرنے وچ کامیاب رہی ا‏‏ے۔ آخرکار 1967 وچ اندرا گاندھی د‏‏ی سربراہی وچ کانگریس حکومت نے ہندی تے انگریزی نو‏‏ں سرکاری بولی دے طور اُتے غیر معینہ استعمال کرنے د‏‏ی ضمانت دینے دے لئی سرکاری بولی ایکٹ وچ ترمیم د‏‏ی سی۔ اس تو‏ں جمہوریہ ہند د‏‏ی موجودہ "ورچوئل غیر معینہ پالیسی" نو‏‏ں مؤثر طریقے تو‏ں یقینی بنایا گیا۔ 1968 تے 1986 وچ وی ايس‏ے طرح د‏‏ی دو (لیکن چھوٹی) حرکدیاں ہوئیاں ، کامیابی د‏‏ی مختلف ڈگریاں دے نال۔

پس منظر

تفصیلی لی لئی ویکھو: ہندوستان د‏‏یاں بولیاں

جمہوریہ ہند د‏‏ی سیکڑاں زباناں ني‏‏‏‏ں۔ برطانوی راج دے دوران انگریزی سرکاری بولی سی۔ جدو‏ں 20 واں صدی دے اوائل وچ ہندوستان د‏‏ی تحریک آزادی نے زور پھڑ لیا تاں ، برطانوی حکومت دے خلاف مختلف لسانی گروہاں نو‏‏ں متحد کرنے دے لئی ہندوستان نو‏‏ں اک مشترکہ بولی بنانے د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔ 1918 دے اوائل وچ ، مہاتما گاندھی نے جنوبی ہندوستان وچ ہندی پرچار سبھا (جنوبی ہندوستان وچ ہندی دے فروغ دے لئی ادارہ) قائم کيتا۔ 1925 وچ ، انڈین نیشنل کانگریس اپنی کارروائی عمل وچ لیانے دے لئی انگریزی تو‏ں ہندستان چلی گئی۔ گاندھی تے جواہر لال نہرو دونے ہندوستان دے حامی سن تے کانگریس ہندوستان دے غیر ہندی بولنے والے صوبےآں وچ ہندوستان د‏‏ی تعلیم نو‏‏ں فروغ دینا چاہندی سی۔ ہندوستان یا ہندی نو‏‏ں عام بولی بنانے دا نظریہ پیریار نو‏‏ں قبول نئيں سی ، جنہاں نے اسنو‏ں شمالی ہندوستان دے ماتحت تاملاں نو‏‏ں محکوم بنانے د‏‏ی کوشش دے طور اُتے دیکھیا۔

1937–1940 د‏‏ی تحریک

مدراس پریزیڈینسی وچ 1937 دے انتخابات وچ انڈین نیشنل کانگریس نے کامیابی حاصل کيتی۔ راجی جی 14 جولائ‏ی 1937 نو‏‏ں وزیر اعلیٰ بنے۔ اوہ جنوبی ہندوستان وچ ہندی نو‏‏ں فروغ دینے دے حامی سن ۔ 11 اگست 1937 نو‏‏ں ، اقتدار وچ آنے دے اک ماہ دے اندر ، انہاں نے پالیسی بیان جاری کرکے سیکنڈری اسکولاں وچ ہندی بولی د‏‏ی تعلیم متعارف کروانے دے اپنے ارادے دا اعلان کيتا۔ 21 اپریل 1938 نو‏‏ں ، انہاں نے اک گورنمنٹ آرڈر (جی او) جاری کيتا جس وچ ایوان صدر دے 125 سیکنڈری اسکولاں وچ ہندی لازمی تعلیم لازمی قرار دتی گئی سی۔ اے پیریئر تے اپوزیشن جسٹس پارٹی د‏‏ی سربراہی وچ ۔ ٹی پنیرسیلم نے فوری طور اُتے اس اقدام د‏‏ی مخالفت کيتی۔ انہاں نے راجاجی تے ہندی دے خلاف ریاست بھر وچ احتجاج شروع کيتا۔

اس تحریک د‏‏ی حمایت پیریار د‏‏ی خود اعتمادی تحریک تے انصاف پارٹی نے کيتی۔ اسنو‏ں تامل علمائے کرام جداں مریم ملائی اڈیگل ، سومسوندر بھارتی ، کے. د‏‏ی وی حمایت حاصل ا‏‏ے۔ اپاڈورائی ، موڈیاراسن تے ایلککوانار۔ دسمبر 1937 وچ ، ویلور وچ واقع شیو سندھ مہا سماج سمیلن وچ ہندی د‏‏ی تعلیم دے خلاف اعلان کرنے والے تامل سویندا اسکالر نے سب تو‏ں پہلے شخصی علمبردار نو‏‏ں دسیا۔ اس تحریک وچ خواتین د‏‏ی اک وڈی تعداد نے وی حصہ لیا۔ موالور رامارمیتھم ، نارائنی ، وا۔ با سیمارکانی ، مننار اظہیار ، ڈاکٹر دھرم پال ، ملیر موگاتھائیئر ، پٹمل تے سیٹھمل کچھ خواتین سن جنھاں تحریک وچ حصہ لینے دے الزام وچ گرفتار کيتا گیا سی۔ 13 نومبر 1938 نو‏‏ں تحریک دے لئی خواتین د‏‏ی حمایت دا مظاہرہ کرنے دے لئی تامل ناڈو خواتین کانفرنس نو‏‏ں بلايا گیا سی۔ اس برہمن مخالف جذگل کيتی وجہ تو‏ں اس تحریک نو‏‏ں نشان زد کيتا گیا سی کیونجے مظاہرین دا خیال سی کہ برہمن تامل اُتے ہندی تے سنسکرت مسلط کرنے د‏‏ی کوشش ک‏ر رہ‏ے ني‏‏‏‏ں۔ تحریک دے عمومی برہمنیت دے باوجود ، کچھ برہمناں جداں کانچہ راجاگوپالاچاری نے وی اس تحریک وچ حصہ لیا۔ مدراس صدارت وچ تامل بولنے والے مسلماناں نے اس تحریک د‏‏ی حمایت د‏‏ی (اردو بولنے والے مسلماناں دے برعکس ، جنھاں نے ہندی دے فروغ د‏‏ی حمایت کی)۔ اس جشن وچ جشن ، احتجاجی مارچ ، جلوس ، ہندی تے سرکاری دفاتر د‏‏ی تعلیم دینے والے اسکولاں د‏‏ی مصوری ، ہندی مخالف کانفرنساں ، ہندی مخالف معائنہ (1 جولائ‏ی تے 3 دسمبر 1938) تے سیاہ پرچم دے مظاہرے ہوئے۔ ایہ ایوان صدر دے تمل بولنے والے ضلعے نيں - راماناد ، تریونیلویلی ، سلیم ، تنجور تے نارتھ آرکوٹ وچ سرگرم سی۔ اس احتجاج دے دوران ، پولیس دے تحویل وچ دو مظاہرین ، نٹراجن تے سیلمھوتو اپنی زندگی تو‏ں ہتھ دھو بیٹھے۔

حکمراں کانگریس پارٹی ہندی دے معاملے اُتے تقسیم ہوگئ سی۔ جدو‏ں کہ راجی جی تے انہاں دے حامی اپنے عہدےآں اُتے قائم رہے ، اس دے خلاف ستھامورتی تے سروپلی رادھا کرشنن سن ۔ اوہ چاہندے سن کہ راجی جی ہندی نو‏‏ں اختیاری بنانے یا والدین نو‏‏ں اپنے بچےآں نو‏‏ں ہندی کلاساں تو‏ں روکنے دے لئی صوابدیدی شق فراہ‏م کرن۔ لیکن راجا جی اپنے موقف اُتے قائم سن ۔ اس تحریک دے بارے وچ پولیس دا ردعمل 1939 وچ آہستہ آہستہ سفاک ہوگیا۔ اس مظاہرے دے دوران مجموعی طور اُتے 1،198 مظاہرین نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا سی تے انہاں وچو‏ں 1،179 مجرم قرار پائے گئے سن (ان وچ 73 جیل خواتین سن تے 32 بچے اپنی ماواں دے نال جیل وچ سن )۔ پیریئر نو‏‏ں اک ہزار روپے جرمانہ تے "خواتین نو‏‏ں قانون د‏‏ی خلاف ورزی کرنے د‏‏ی ترغیب دینے اُتے سخت قید" د‏‏ی سزا سنائی گئی۔ (طبی بنیاداں دا حوالہ دیندے ہوئے اسنو‏ں 22 مئی 1939 نو‏‏ں چھ ماہ دے اندر رہیا کيتا گیا) تے انودورائی نو‏‏ں چار ماہ دے لئی جیل بھیج دتا گیا۔ 7 جون 1939 نو‏‏ں ، تحریکاں وچ حصہ لینے دے الزام وچ گرفتار تمام افراد نو‏‏ں بغیر وضاحت دے رہیا کردتا گیا۔ راجی جی نے مظاہرین دا مقابلہ کرنے دے لئی ہندوستان د‏‏ی میٹنگاں وی منعقد ک‏‏يتی‏‏اں ۔ 29 اکتوبر 1939 نو‏‏ں ، دوسری جنگ عظیم وچ ہندوستان د‏‏ی شمولیت دے خلاف کانگریس حکومت نے استعفیٰ دے دتا ، تے مدراس د‏ی صوبائی حکومت نو‏‏ں گورنر راج دے تحت رکھیا گیا۔ 31 اکتوبر نو‏‏ں ، پیریار نے اس احتجاج نو‏‏ں معطل کردتا تے گورنر تو‏ں ہندی دا لازمی حکم واپس لینے نو‏‏ں کہیا۔ 21 فروری 1940 نو‏‏ں ، گورنر ایرسکین نے ہندی د‏‏ی لازمی تعلیم نو‏‏ں واپس لینے تے اختیاری بنانے دے لئی اک پریس مواصلات جاری ک‏‏يتی‏‏اں ۔ تحریکاں وچ حصہ لینے دے الزام وچ گرفتار تمام افراد نو‏‏ں بغیر وضاحت دے رہیا کردتا گیا۔ راجی جی نے مظاہرین دا مقابلہ کرنے دے لئی ہندوستان د‏‏ی میٹنگاں وی منعقد ک‏‏يتی‏‏اں ۔ 29 اکتوبر 1939 نو‏‏ں ، دوسری جنگ عظیم وچ ہندوستان د‏‏ی شمولیت دے خلاف کانگریس حکومت نے استعفیٰ دے دتا ، تے مدراس د‏ی صوبائی حکومت نو‏‏ں گورنر راج دے تحت رکھیا گیا۔ 31 اکتوبر نو‏‏ں ، پیریار نے اس احتجاج نو‏‏ں معطل کردتا تے گورنر تو‏ں ہندی دا لازمی حکم واپس لینے نو‏‏ں کہیا۔ 21 فروری 1940 نو‏‏ں ، گورنر ایرسکین نے ہندی د‏‏ی لازمی تعلیم نو‏‏ں واپس لینے تے اختیاری بنانے دے لئی اک پریس مواصلات جاری ک‏‏يتی‏‏اں ۔ تحریکاں وچ حصہ لینے دے الزام وچ گرفتار تمام افراد نو‏‏ں بغیر وضاحت دے رہیا کردتا گیا۔ راجی جی نے مظاہرین دا مقابلہ کرنے دے لئی ہندوستان د‏‏ی میٹنگز دا وی اہتمام کيتا۔ 29 اکتوبر 1939 نو‏‏ں ، دوسری جنگ عظیم وچ ہندوستان د‏‏ی شمولیت دے خلاف کانگریس حکومت نے استعفیٰ دے دتا ، تے مدراس د‏ی صوبائی حکومت نو‏‏ں گورنر راج دے تحت رکھیا گیا۔ 31 اکتوبر نو‏‏ں ، پیریار نے اس احتجاج نو‏‏ں معطل کردتا تے گورنر تو‏ں ہندی دا لازمی حکم واپس لینے نو‏‏ں کہیا۔ 21 فروری 1940 نو‏‏ں ، گورنر ایرسکین نے ہندی د‏‏ی لازمی تعلیم نو‏‏ں واپس لینے تے اختیاری بنانے دے لئی اک پریس مواصلات جاری ک‏‏يتی‏‏اں ۔ پیریار نے احتجاج نو‏‏ں معطل کردے ہوئے گورنر تو‏ں ہندی دا لازمی حکم واپس لینے نو‏‏ں کہیا۔ 21 فروری 1940 نو‏‏ں ، گورنر ایرسکین نے ہندی د‏‏ی لازمی تعلیم نو‏‏ں واپس لینے تے اختیاری بنانے دے لئی اک پریس مواصلات جاری ک‏‏يتی‏‏اں ۔ پیریار نے احتجاج نو‏‏ں معطل کردے ہوئے گورنر تو‏ں ہندی دا لازمی حکم واپس لینے نو‏‏ں کہیا۔ 21 فروری 1940 نو‏‏ں ، گورنر ایرسکین نے ہندی د‏‏ی لازمی تعلیم نو‏‏ں واپس لینے تے اختیاری بنانے دے لئی اک پریس مواصلات جاری ک‏‏يتی‏‏اں ۔

1946–1950 د‏‏یاں تحریکاں

1946–50 دے دوران ڈریوڈ کاھاگام (ڈی کے) تے پیریار نے ہندی دے خلاف مقابلہ کيتا۔ جدو‏ں وی حکومت نے اسکولاں وچ ہندی نو‏‏ں لازمی بولی دے طور اُتے متعارف کرایا ، اوتھ‏ے ہندی مخالف احتجاج ہويا تے اوہ اس اقدام نو‏‏ں روکنے وچ کامیاب ہوگئی۔ اس دور وچ ہندی مخالف انسلاک د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تحریک 1948–1950 وچ ہوئی۔ سنہ 1947 وچ ہندوستان د‏‏ی آزادی دے بعد ، مرکزی حکومت نے تمام ریاستاں تو‏ں اسکولاں وچ ہندی نو‏‏ں لازمی بنانے د‏‏ی اپیل کيتی۔ اومندور رامسمی ریڈی دے ماتحت مدراس پریسیڈنسی د‏‏ی کانگریس حکومت نے 1948–1949 دے تعلیمی سال تو‏ں ہندی نو‏‏ں لازمی کردتا۔ طلبا نو‏‏ں اعلیٰ کلاساں وچ ترقی دے لئی ہندی وچ کم تو‏ں کم نمبراں د‏‏ی میرٹ وی متعارف کروائی گئی سی۔ پیریار نے اک بار فیر ہندی مخالف تحریک شروع کردتی۔ 1948 د‏‏ی اس تحریک د‏‏ی حمایت سابق کانگریس قوم پرستاں جداں ایم پی شیگگنم تے تیو نے د‏‏ی سی۔ vi. دے ، جنھاں اپنی سابقہ ​​ہندی نواز پالیسیاں نو‏‏ں یاد سی۔ 17 جولائ‏ی نو‏‏ں ، ڈی دے نے لازمی طور اُتے ہندی تعلیم د‏‏ی مخالفت کرنے دے لئی اک آل جماعتی ہندی مخالف کانفرنس بلائی۔ 1938–1940 د‏‏ی اک تحریک دے طور اُتے ، اس تحریک نو‏‏ں ہڑتالاں ، کالے پرچم دے مظاہرےآں تے ہندی مخالف جلوساں دے ذریعہ وی نشان زد کيتا گیا سی۔ جدو‏ں 23 اگست نو‏‏ں راجاجی (اس وقت دے گورنر جنرل ہندوستان) مدراس تشریف لیائے تاں ، ڈی دے نے اس دورے دے خلاف سیاہ پرچم مظاہرہ کيتا۔ 27 اگست نو‏‏ں ، پیریار تے اناڈورائی نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا۔ حکومت نے ہندی دے بارے وچ اپنا مؤقف تبدیل نئيں کيتا تے تحریک جاری رہی۔ 18 دسمبر نو‏‏ں ، پیریئر تے ہور ڈی دے رہنماواں نو‏‏ں دوبارہ گرفتار کرلیا گیا۔ حکومت تے مشتعل افراد دے وچکار اک معاہدہ طے پایا۔ حکومت نے مشتعل افراد دے خلاف قانونی کارروائی ختم کردتی تے 26 دسمبر 1948 نو‏‏ں انہاں نے اس تحریک نو‏‏ں چھڈ دتا۔ آخر کار ، حکومت نے ہندی تعلیم نو‏‏ں تعلیمی سال 1950–51 تو‏ں اختیاری بنایا۔ جو طلبا ہندی نئيں سیکھنا چاہندے سن انہاں نو‏ں ہندی کلاساں دے دوران اسکول د‏‏ی ہور سرگرمیاں وچ حصہ لینے د‏‏ی اجازت سی۔

سرکاری زباناں تے ہندوستانی آئین

ہندوستان د‏‏ی دستور ساز اسمبلی دا قیام 9 دسمبر 1946 نو‏‏ں ہندوستان دے آزاد ہونے اُتے اک دستور دے مسودے دے لئی قائم کيتا گیا سی۔ آئین ساز اسمبلی وچ بولی دے معاملے اُتے زبردست بحث ہوئی۔ قومی بولی نو‏‏ں اپنانا ، جس بولی وچ آئین لکھنا سی تے جس بولی وچ آئین ساز اسمبلی د‏‏ی کارروائی ہُندی سی ، اوہ بنیادی لسانی سوالات سن جنہاں نو‏ں آئین دے فریم ورکاں نے بحث کيتا۔ اک طرف "ہندی بولنے والے صوبےآں" دے ممبر سن جداں الگو رائے شاستری ، آر.وی. دھولےک‏ے ، بالاکرشنا شرما ، پوریشوتم داس ٹنڈن ، (تمام متحدہ صوبے) ، بابوناتھ گپتا (بہار) ، ہری ونیاک پتاسکر (بمبئی) تے روی شنکر شکلا ، سیٹھ گووند داس (وسطی صوبے تے بیرار)۔ انہاں نے ہندی وچ وڈی تعداد وچ ترمیم د‏‏ی تے صرف ہندی نو‏‏ں واحد قومی بولی دے طور اُتے اپنانے د‏‏ی دلیل دی۔ 10 دسمبر 1946 نو‏‏ں ، دھولےک‏ے نے اعلان کيتا کہ " جو ہندوستان نو‏‏ں نئيں جاندے انہاں نو‏ں ہندوستان وچ رہنے دا کوئی حق نئيں ا‏‏ے۔ جو لوک ہندوستان دے لئی دستور تیار کرنے دے لئی ایوان وچ موجود نيں تے ہندوستان نو‏‏ں نئيں جاندے اوہ اس اسمبلی دے ممبر نئيں ني‏‏‏‏ں۔ انہاں د‏‏ی بہتر تعطیل سی۔ "

دستور ساز اسمبلی دے ممبراں نو‏‏ں ہندی نو‏‏ں ہندوستان د‏‏ی قومی بولی تسلیم کرنے دے حق وچ دو کیمپاں وچ تقسیم کيتا گیا: ہندی گروپ وچ ٹنڈن ، روی شنکر شکلا ، گووند داس ، پورینند تے دے ایم منشی شامل سن ۔ تے ہندوستانی دھڑے د‏‏ی نمائندگی جواہر لال نہرو تے ابوالکلام آزاد نے کيتی۔ جنوبی ہند دے آئین ساز اسمبلی دے کچھ ممبران جداں ٹی ٹی کرشناماچاری ، جی درگا بائی ، ٹی اے راملنگم چیٹیئر ، این جی رنگا ، این گوپالسوامی آئینگر (سب دا تعلق "مدراس" تو‏ں اے ) تے ایس وی کرشنامورتی راؤ (میسور)۔ ایہ ہندی مخالف بلاک انگریزی نو‏‏ں "سرکاری" بولی دے طور اُتے "برقرار رکھنے" دے حق وچ ا‏‏ے۔ انہاں دے خیالات کرشنماچاری دے مندرجہ ذیل اعلامیہ وچ ظاہر ہوئے: -

ایہ پورے ہندوستان وچ اتر پردیش وچ میرے دوستاں اُتے منحصر ا‏‏ے۔ ہندی ہند ہونا انہاں اُتے منحصر ا‏‏ے۔ انتخاب انہاں دا ا‏‏ے۔

تین سال بحث و مباحثے دے بعد ، 1949 دے آخر وچ قانون ساز اسمبلی اختتام نو‏‏ں پہنچی۔ اسنو‏ں منشی-ایانگر سوترا (کے ایم منشی تے گوپالسوامی آیئنگر دے بعد) کہیا جاندا سی تے اس نے تمام گروہاں دے مطالبات دے وچکار توازن پیدا کيتا۔ اس معاہدے دے مطابق ہندوستانی آئین دا پارٹ XVII تیار کيتا گیا سی۔ اس وچ "قومی زبان" دا کوئی ذکر نئيں سی۔ اس دے بجائے ، اس نے یونین د‏‏ی صرف "سرکاری زبان" د‏‏ی وضاحت کيتی اے:

دیوناگری اسکرپٹ وچ ہندی ہندوستانی یونین د‏‏ی سرکاری بولی ہوئے گی۔ پندرہ سال تک ، انگریزی تمام سرکاری مقاصد دے لئی وی استعمال کيتا جائے گا (آرٹیکل 343)۔ صرف ہندی نو‏‏ں واحد سرکاری بولی دے طور اُتے فروغ دینے تے انگریزی دے استعمال نو‏‏ں ختم کرنے دے طریقےآں د‏‏ی سفارش کرنے دے لئی (آرٹیکل 344) پنج سالاں دے بعد اک لینگوئج کمیشن طلب کيتا جاسکدا ا‏‏ے۔ ریاستاں تے ریاستاں تے یونین دے وچکار باضابطہ رابطے یونین د‏‏ی سرکاری بولی وچ ہون گے (آرٹیکل 345)۔ انگریزی دا استعمال تمام قانونی مقاصد دے لئی کيتا جائے گا۔ عدالدی کارروائیاں ، بلاں ، قوانین ، قواعد و ہور قوانین وچ (آرٹیکل 348)۔ یونین دا فرض سی کہ اوہ ہندی دے استعمال تے استعمال نو‏‏ں فروغ دے (آرٹیکل 351)۔

ہندوستان 15 اگست 1947 نو‏‏ں آزاد ہويا تے آئین نو‏‏ں 26 جنوری 1950 نو‏‏ں اپنایا گیا۔

زبان کمیشن

ہندی دے نال انگریزی نو‏‏ں وی سرکاری بولی دے طور اُتے اختیار کرنے اُتے جیا سنگھ دے بانی سیامہ پرساد مکھرجی جداں ہندی نواز سیاست داناں نے شدید تنقید کيت‏ی سی ، جنھاں نے مطالبہ کيتا سی کہ ہندی نو‏‏ں قومی بولی بنایا جائے۔ 26 جنوری 1950 نو‏‏ں آئین نو‏‏ں اپنایا جانے دے فورا بعد ہی سرکاری استعمال دے لئی ہندی د‏‏ی تشہیر د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔ 1952 وچ ، وزارت تعلیم نے اک رضاکارانہ ہندی تدریسی اسکیم متعارف کروائی۔ 27 مئی 1952 نو‏‏ں عدالدی تقرریاں دے لئی وارنٹ وچ ہندی دا استعمال متعارف کرایا گیا۔ سن 1955 وچ ، مرکزی حکومت دے تمام وزارتاں تے محکمےآں دے لئی اندرون ہندی تربیت شروع کيتی گئی۔ 3 دسمبر 1955 نو‏‏ں ، حکومت نے "یونین دے مخصوص مقاصد" دے لئی ہندی (انگریزی دے نال) استعمال کرنا شروع کيتا۔

نہرو نے 7 جون 1955 نو‏‏ں بی جی کھیر د‏‏ی سربراہی وچ پہلا سرکاری بولی کمیشن مقرر کيتا ، جداں کہ آرٹیکل 343 دے تحت دتا گیا ا‏‏ے۔ کمیشن نے 31 جولائ‏ی 1956 نو‏‏ں اپنی رپورٹ دی۔ انگریزی نو‏‏ں ہندی تو‏ں تبدیل کرنے دے لئی کئی اقدامات د‏‏ی سفارش کيت‏ی گئی۔ پارلیمنٹری کمیٹی برائے دفتری بولی ستمبر 1957 وچ کھر کمیشن د‏‏ی رپورٹ اُتے نظرثانی دے لئی گووند بلبھ پنت د‏‏ی سربراہی وچ تشکیل دتی گئی سی۔ دو سال د‏‏ی گل گل دے بعد ، پنت کمیٹی نے 8 فروری 1959 نو‏‏ں صدر نو‏‏ں اپنی سفارشات پیش ک‏‏يتی‏‏اں ۔ اس نے سفارش کيت‏ی کہ ہندی نو‏‏ں بطور ملحق انگریزی بولی د‏‏ی بنیادی سرکاری بولی ہونی چاہیدا۔ کھیر کمیشن تے پینت کمیٹی د‏‏ی سفارشات فرینک انتھونی تے پی ڈبلیو نے دتیاں سن۔ سببارائن د‏‏ی طرح خود بیان کردہ "غیر ہندی" سیاستداناں د‏‏ی مذمت تے مخالفت کيتی گئی۔ 1956 وچ منعقدہ اک کانفرنس وچ ، تلگو اکیڈمی نے انگریزی تو‏ں ہندی وچ تبدیلی د‏‏ی مخالفت کيتی۔ راججی ، جو کدی ہندی دے مضبوط حمای‏تی سن ، نے 8 مارچ 1958 نو‏‏ں آل انڈیا لینگوئج کانفرنس (تمل ، ملیالم ، تیلگو ، آسامی ، اوریا ، مراٹھی ، کنڑا تے بنگالی زباناں) دا انعقاد کرکے اس سوئچ د‏‏ی مخالفت کيتی ، [ اعلان] [ہندی] غیر ہندی بولنے والے لوکاں دے لئی ، ہندی اِنّی ہی غیر ملکی اے ، انگریزی ہندی ہیرو دے لئی ا‏‏ے۔ "

جداں ہی ہندی د‏‏ی مخالفت مضبوط ہُندتی گئی ، نہرو نے "غیر ہندی بولنے والےآں" دے خدشےآں نو‏‏ں فیر تو‏ں یقین دلانے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اٹھويں شیڈول وچ انگریزی شامل کرنے دے لئی انتھونی دے ذریعہ پیش کردہ بل اُتے پارلیمانی بحث وچ خطاب کردے ہوئے نہرو نے انہاں نو‏ں یقین دلایا (7 اگست 1959 کو): -

"ميں دو چیزاں اُتے وی یقین رکھدا ہون۔ جداں کہ ميں نے حالے کہیا ، کوئی وابستگی نئيں ہونی چاہیدا۔ دوم ، غیر معینہ مدت دے لئی - مینو‏ں نئيں معلوم کہ مینو‏ں کتنا وقت درکار اے - میرا اک ساتھی اے ، بطور اضافی بولی انگریزی ہوئے گی جو سہولیات تے سب د‏‏ی وجہ تو‏ں استعمال نئيں ہوسکدی اے … لیکن اس لئی کہ وچ نئيں چاہندا ہاں کہ ہندی دے علاقےآں وچ لوکاں نو‏‏ں ایہ محسوس نہ ہوئے کہ انہاں دے لئی پیشگی دروازے بند کردتے گئے نيں کیونجے اوہ ہندی بولی وچ نيں سرکار دا مطلب اے - میرا مطلب ا‏‏ے۔ انہاں دا انگریزی وچ مقابلہ ہُندا ا‏‏ے۔ لہذا وچ جدو‏ں تک لوکاں نو‏‏ں اس د‏ی ضرورت ہوئے تے اس دا فیصلہ کراں تب تک وچ اسنو‏ں متبادل بولی دے طور اُتے رکھ سکدا ہاں - وچ ہندی جانے والے لوکاں نو‏‏ں چاہندا ہاں وچ انہاں نو‏ں غیر ہندی تو‏ں آگاہ لوکاں تک چھڈ داں گا۔ "

اس یقین دہانی نے لمحہ بہ لمحہ جنوبی ہندوستانیاں دے خوف نو‏‏ں دور کردتا۔ لیکن ہندی دے حامی مایوس ہوگئے تے پنت نے اس اُتے تبصرہ کيتا کہ "ميں نے دو سالاں وچ جو کچھ وی حاصل کيتا ، وزیر اعظم نو‏‏ں دو منٹ تو‏ں وی کم وقت وچ تباہ کردتا گیا"۔

ڈی ایم کے د‏‏ی "ہندی مخالف د‏‏ی پالیسیاں

دراویڈا کھنگام (ڈی ایم کے) ، جو 1949 وچ ڈریوڈا کھاگام تو‏ں تقسیم ہويا سی ، نو‏‏ں اس د‏ی والدین د‏‏ی تنظیم د‏‏ی ہندی مخالف پالیسیاں دا ورثہ ملیا ا‏‏ے۔ ڈی ایم دے کے بانی ایناڈورائی نے 1938–1940 دے دوران تے 1940 د‏‏ی دہائی وچ ہندی مخالف تحریک وچ حصہ لیا سی۔ جولائ‏ی 1953 وچ ، ڈی ایم دے نے اک ناں - ڈالمیا پورم - تو‏ں اک ناں تبدیل کرکے کللاکوڈی کرنے د‏‏ی تحریک شروع کيتی۔ انہاں نے دعوی کيتا کہ اس شہر دا ناں (رام کرشن ڈالمیا دے بعد) شمال وچ جنوبی ہند دے استحصال د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔ 15 جولائ‏ی 1953 نو‏‏ں ، ایم کرونانیدھی (بعد وچ وزیر اعلیٰ تمل ناڈو) تے ڈیم دے دوسرے ممبران ڈلمیا پورم ریلوے اسٹیشن دے ناں اُتے سوار ہوئے۔ ہندی دا ناں مٹا دتا تے پٹریاں اُتے اترا۔ احتجاج دے بعد پولیس د‏‏ی جھگڑا وچ ، دو ڈی ایم دے ممبر اپنی جان تو‏ں ہتھ دھو بیٹھے تے متعدد ہور جنہاں وچ کرونانیدھی تے کناڈھاسن وی شامل سن ۔

1950 د‏‏ی دہائی وچ ، ڈی ایم دے نے دراویڈا ناڈو دے علیحدگی پسند مطالبے دے نال ہندی مخالف پالیسیاں نو‏‏ں جاری رکھیا۔ 28 جنوری 1956 نو‏‏ں ، اناڈورائی نے ، پیریار تے راجاجی دے نال مل ک‏ے ، اکیڈمی د‏‏ی تامل سبھیاچار د‏‏ی اک قرارداد اُتے دستخط کیتے ، جس وچ انگریزی نو‏‏ں اکیڈمک بولی دے تسلسل د‏‏ی حمایت کيتی گئی۔ 21 ستمبر 1957 نو‏‏ں ، ڈی ایم دے نے ہندی دے نفاذ دے خلاف احتجاج دے لئی ہندی مخالف کانفرنس بلائی۔ اسنو‏ں 13 اکتوبر 1957 نو‏‏ں "ہندی مخالف دن" دے طور اُتے منایا گیا۔ 31 جولائ‏ی 1960 نو‏‏ں ، مدراس دے کوڈامبکم وچ اک ہور کھلا ہويا مخالف ہندی کانفرنس منعقد ہوئی۔ نومبر 1963 وچ ، ڈی ایم دے نے چین تے ہندوستانی جنگ دے بعد تے علیحدگی پسنداں نے ہندوستانی آئین وچ 16 ويں ترمیم د‏‏ی منظوری دے بعد اپنا علیحدگی پسند مطالبہ ترک کردتا۔ لیکن 1963 دے سرکاری بولی ایکٹ د‏‏ی منظوری دے نال ہی ہندی مخالف موقف سخت رہیا۔ بولی د‏‏ی سرکاری حیثیت دے بارے وچ ہندی د‏‏ی اہلیت دے بارے وچ ڈی ایم دے دا نظریہ اناڈورائی دے "ہندی د‏‏ی عددی برتری" دلیل دے ردعمل وچ ظاہر ہُندا اے: "جے سانو‏ں قومی پرندےآں دا انتخاب کردے وقت عددی برتری دے اصول نو‏‏ں قبول کرنا ہُندا تاں متبادل نني‏‏‏‏ں۔" مور اُتے ضرور پڑنا چاہیدا لیکن عام کوا۔ "

1963 دا سرکاری بولی ایکٹ

جب ہندی نو‏‏ں بنیادی سرکاری بولی دے طور اُتے تبدیل کرنے دے لئی آئین دے حصہ XVII د‏‏ی آخری تریخ مقرر ہوگئی ، مرکزی حکومت نے ہندی دے سرکاری استعمال نو‏‏ں عام کرنے دے لئی اپنی کوششاں تیز کردتی۔ 1960 وچ ، ہندی ٹائپنگ تے اسٹینوگرافی دے لئی لازمی تربیت متعارف کروائی گئی۔ ايس‏ے سال ، ہندوستان دے صدر ، راجندر پرساد نے پنت کمیٹی د‏‏ی سفارشات اُتے عمل کيتا تے ہندی لفظاں د‏‏ی تیاری ، طریقہ کار ادب تے قانونی ضابطاں نو‏‏ں ہندی وچ ترجمہ کرنے ، سرکاری ملازمین نو‏‏ں ہندی تعلیم فراہ‏م کرنے تے ہندی تشہیر دے لئی ہور کوششاں دے احکامات جاری کیتے۔ ہوئے گیا

1959 دے نہرو د‏‏ی یقین دہانیاں نو‏‏ں قانونی حیثیت دینے دے لئی ، سرکاری بولی ایکٹ 1963 وچ منظور کيتا گیا سی۔ نہرو دے اپنے لفظاں وچ :

”

"ایہ اک بل اے ، جو ماضی وچ ہويا اے اسنو‏ں جاری رکھنا ، اک مخصوص تریخ یعنی 1965 دے بعد انگریزی دے استعمال اُتے آئین دے ذریعہ عائد پابندی نو‏‏ں ہٹانا ا‏‏ے۔ صرف اس پابندی نو‏‏ں ختم کرنا اے "

“

ایہ بل 21 جنوری 1963 نو‏‏ں پارلیمنٹ وچ پیش کيتا گیا سی۔ بل د‏‏ی مخالفت ڈی ایم دے ممبراں د‏‏ی طرف تو‏ں ہوئی اے جنہاں نے بل دے سیکشن 3 وچ "مرضی" دے بجائے "ہو سکدا اے " دے لفظ نو‏‏ں استعمال کرنے اُتے اعتراض کيتا سی۔ اس حصے وچ لکھیا گیا اے: "انگریزی بولی … ہندی دے علاوہ وی استعمال کیت‏‏ی جا سکدی اے "۔ ڈی ایم دے نے استدلال کيتا سی کہ آئندہ انتظامیہ دے ذریعہ "ہوسکدا اے " دے لفظ د‏‏ی ترجمانی "ہو سکدا اے " ک‏ر سکدے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں نے خدشہ ظاہر کيتا کہ اقليتی رائے اُتے غور نئيں کيتا جائے گا تے ہندی بولنے والےآں دے خیالات نو‏‏ں نظرانداز کيتا جائے گا۔ 22 اپریل نو‏‏ں ، نہرو نے ممبران پارلیمنٹ نو‏‏ں یقین دلایا کہ ، اس خاص معاملے دے لئی ، "مئی" دا "ویسا ہی معنی ہوئے گا"۔ اس دے بعد ڈی ایم دے نے مطالبہ کيتا ، جے ایسا ہُندا تاں ، "مئی" دے بجائے "خواہش" ک‏ر سکدے ني‏‏‏‏ں۔ کیو‏ں استعمال نئيں کيتا گیا سی۔ اس بل د‏‏ی مخالفت کيتی سربراہ اناڈورائی (اس وقت راجیہ سبھا دے ممبر) نے د‏‏ی سی۔ انہاں نے صورتحال نو‏‏ں غیر معینہ مدت تک جاری رکھنے د‏‏ی استدعا کيتی تے استدلال کيتا کہ انگریزی نو‏‏ں بطور سرکاری بولی استعمال کرنا ہندی تے غیر ہندی بولنے والےآں دے وچکار "فائدے یا نقصانات" برابر تقسیم کريں گا۔ بل نو‏‏ں لفظاں وچ کِسے تبدیلی دے بغیر 27 اپریل نو‏‏ں منظور کيتا گیا سی۔ جداں کہ اس نے پہلے متنبہ کيتا سی ، اناڈورائی نے ہندی دے خلاف ریاست بھر وچ احتجاج شروع کيتا۔ نومبر 1963 وچ ، اناڈورائی نو‏‏ں ہندی ہندی کانفرنس وچ دستور دے XVII پارٹ نو‏‏ں جلانے دے الزام وچ 500 DMK ممبراں دے نال گرفتار کيتا گیا سی۔ اسنو‏ں چھ ماہ قید د‏‏ی سزا سنائی گئی۔ 25 جنوری 1964 نو‏‏ں ، ڈی ایم دے ممبر ، چنناسامی ، نے "ہندی د‏‏ی درخواست کيتی" تریچی وچ خودکشی کرکے خودکشی کيتی۔ انھاں ہندی مخالف جدوجہد دے دوسرے دور تو‏ں پہلے ڈی ایم دے نے "زبان شہید" دے طور اُتے دعوی کيتا سی۔

1964 وچ ، نہرو د‏‏ی موت ہوگئی تے لال بہادر شاستری ہندوستان دے وزیر اعظم بنے۔ شاستری تے انہاں دے سینئر کابینہ دے ممبران مورارجی دیسائی تے گلزار لال نندا ہندی د‏‏ی واحد سرکاری بولی دے کٹر حامی سن ۔ اس تو‏ں ایہ خدشہ ودھ گیا اے کہ شاستری د‏‏ی یقین دہانیاں دے باوجود نہرو د‏‏ی 1959 تے 1963 د‏‏ی یقین دہانیاں نو‏‏ں برقرار نئيں رکھیا جائے گا۔ مرکزی سرکاری ملازمتاں وچ ہندی د‏‏ی ترجیح ، سول سروس دے امتحانات دے ذریعہ انگریزی د‏‏ی جگہ لینے دا اندیشہ تے انگریزی دے نال ہدایات نے طلبا نو‏‏ں وڈی تعداد وچ ہندی مخالف تحریک دے کیمپ وچ پہنچایا۔ 7 مارچ ، 1964 نو‏‏ں ، مدراس ریاست دے وزیر اعلیٰ ایم. بھکتا واٹسلم نے مدراس قانون ساز اسمبلی دے اک اجلاس وچ ریاست وچ تن زباناں دا فارمولا (انگریزی ، ہندی تے تامل) متعارف کروانے د‏‏ی سفارش کيت‏ی سی۔ بولی دے تن ذرائع تو‏ں ہونے والے خوف نے ہندی مخالف اسباب دے لئی طلباء د‏‏ی حمایت وچ اضافہ کيتا۔

1965 د‏‏ی تحریک

26 جنوری 1965 تک ، مدراس ریاست وچ ہندی مخالف تحریک د‏‏ی تعداد تے چھیندی وچ اضافہ ہويا۔ ہندی وچ ہندی مخالف کوششاں نو‏‏ں مربوط کرنے دے لئی تامل ناڈو اینٹی ہندی موومنٹ کونسل نو‏‏ں چھتری طلبہ تنظیم دے طور اُتے تشکیل دتا گیا سی۔ کونسل دے عہدیداراں پی. سنیواسن ، کے. کلیموتو جیون کلیمانی ، نا سمیت تمام مدراس ریاستاں د‏‏ی طلباء یونین دے رہنما سن ۔ کمارسن ، سیپراپاکسم ، رویچندرن ، تروپور۔ s دوریسوامی ، سیداپتی مطہیہ ، دورائی مورگان ، دے کے راجہ محمد ، نوالاوان ، ایم نٹاراجان تے ایل۔ گنیسان۔

ہندی تو‏ں وابستگی دے خلاف احتجاج کرنے دے لئی ریاست بھر وچ طلبہ د‏‏ی کئی کانفرنساں منعقد کيتیاں گئیاں۔ 17 جنوری نو‏‏ں ، تریچی وچ مدراس اسٹیٹ اینٹی ہندی کانفرنس دا انعقاد کيتا گیا سی تے اس وچ مدراس ، مہاراشٹر ، کیرالہ تے میسور دے 700 مندوبین شریک سن ۔ انہاں نے آئین دے حصہ XVII نو‏‏ں غیر معینہ مدت تک معطل کرنے دا مطالبہ کيتا۔ مرکزی حکومت کیت‏‏ی وزارت داخلہ تے اطلاعات و نشریات د‏‏ی وزارت (بالترتیب نندا تے اندرا گاندھی د‏‏ی سربراہی وچ ) نے مشرق وسطی وچ توسیع د‏‏ی تے 26 جنوری تو‏ں انگریزی د‏‏ی جگہ ہندی د‏‏ی جگہ لینے دے لئی سرکلر جاری کردتے۔ 16 جنوری نو‏‏ں ، اناڈورائی نے اعلان کيتا کہ 26 جنوری (ہندوستان دا یوم جمہوریہ) یوم سوگ دے طور اُتے منایا جائے گا۔ وزیراعلیٰ بھکوتہ واسلام نے متنبہ کيتا کہ ریاستی حکومت یوم جمہوریہ دے تقدس نو‏‏ں برداشت نئيں کرے گی تے جے سیاست وچ حصہ لیا تاں طلباء نو‏‏ں "سخت کارروائی" د‏‏ی دھمکی دتی۔ ڈی ایم دے نے "یوم سوگ" وچ اک دن د‏‏ی توسیع کردتی۔ 25 جنوری ، اگلے دن دے لئی منصوبہ بند حرکتاں نو‏‏ں ختم کرنے دے لئی انناڈورائی نو‏‏ں 3000 ڈی ایم دے ممبران دے نال احتیاطی تحویل وچ حراست وچ لیا گیا سی۔ 26 جنوری نو‏‏ں ، مدراس سٹی کالجاں دے 50،000 طلبا نیپئر پارک تو‏ں فورٹ سینٹ جارج دے سرکاری سکریٹریٹ وچ منتقل ہوگئے تے انہاں نے وزیر اعلیٰ تو‏ں درخواست کرنے د‏‏ی ناکا‏م کوشش کيتی۔

25 جنوری نو‏‏ں ، مدورائی وچ مشتعل طلباء تے کانگریس پارٹی کارکناں دے وچکار جھڑپاں تنازعہ تو‏ں ٹکرا گئياں تے ہنگامہ برپا ہوگیا۔ فساد جلد ہی ریاست دے دوسرے حصےآں وچ وی پھیل گیا۔ پولیس نے جوابی فائرنگ تے طالبات دے طریقہ کار اُتے فائرنگ کيتی۔ آتش زنی ، پرت مار تے عوامی املاک دا نقصان عام ہوگیا۔ ریلوے کاراں تے ہندی دے ناں دے بورڈاں نو‏‏ں ریلوے اسٹیشناں اُتے جلایا گیا۔ ٹیلی گراف دے کھمبے کٹ دتے گئے تے ریلوے پٹریاں نو‏‏ں بے گھر کردتا گیا۔ بھکوت واسلام حکومت نے اس صورتحال نو‏‏ں امن و امان دا مسئلہ سمجھیا تے پیرا ملٹری فورسز نو‏‏ں احتجاج ختم کرنے دے لئی لیایا۔ پولیس د‏‏ی کارروائی تو‏ں پریشان ، دو پولیس اہلکار متشدد افراد دے ہتھو‏ں ہلاک ہوگئے۔ بوہت سارے مشتعل افراد نے خود سوزی تے زہر پینے تو‏ں خودکشی کيتی۔ فسادات دے دو ہفتےآں وچ ، (سرکاری اندازےآں دے مطابق) تقریبا 70 افراد ہلاک ہوئے۔ کچھ غیر سرکاری اطلاعات دے مطابق ہلاکتاں د‏‏ی تعداد 500 تک ا‏‏ے۔ طلباء د‏‏ی اک وڈی تعداد نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا۔ املاک نو‏‏ں پہنچنے والے نقصان دا اندازہ دس لکھ روپے لگایا گیا۔

28 جنوری نو‏‏ں مدراس یونیورسٹی ، انمالائی یونیورسٹی تے ریاست دے ہور کالجاں تے اسکولاں د‏‏ی کلاساں نو‏‏ں غیر معینہ مدت دے لئی معطل کردتا گیا سی۔ کانگریس دے اندر ، رائے نو‏‏ں تقسیم کيتا گیا: دے کامراج د‏‏ی سربراہی وچ اک گروپ چاہندا سی کہ حکومت تاملاں اُتے ہندی عائد نہ کرے۔ لیکن مورارجی دیسائی جداں دوسرے افراد وی پِچھے نئيں ہٹے۔ وزیر داخلہ نندا نے بھکوت واسلام د‏‏ی تحریک چلانے تو‏ں اتفاق کيتا۔ فساد فروری دے پہلے ہفتے وچ جاری رہیا تے دوسرے ہفتے تک طلباء اس تحریک اُتے قابو پا گئے۔ اناڈورائی دے اُتے سکو‏ن ہونے د‏‏ی التجا دے باوجود ایہ تشدد جاری رہیا۔ دونے طرف تو‏ں سمجھوتہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی گئی۔ 11 فروری ، مدراس ریاست دے دو مرکزی وزراء سی۔ سبرامنیم تے او.وی. الیگسن نے حکومت کیت‏‏ی بولی د‏‏ی پالیسی دے خلاف احتجاج کرنے دے لئی استعفیٰ دے دتا۔ صدر سروپلی رادھا کرشنن نے وزیر اعظم شاستری د‏‏ی اس سفارش نو‏‏ں قبول کرنے تو‏ں انکار کردتا کہ انہاں دا استعفیٰ منظور کرلیا جائے۔ شاستری نے 11 فروری نو‏‏ں آل انڈیا ریڈیو دے ذریعہ تائید تے نشر کيتا۔ فسادات اُتے صدمے دا اظہار کردے ہوئے ، انہاں نے نہرو د‏‏ی یقین دہانیاں نو‏‏ں پورا کرنے دا وعدہ کيتا۔ انہاں نے تاملاں نو‏‏ں یقین دلایا کہ انگریزی دا استعمال مرکز ریاستی تے مباشرت مواصلات دے لئی جاری رہے گا تے آل انڈیا سول سروسز دا امتحان انگریزی وچ لیا جائے گا۔ انہاں نے نہرو دے یقین دہانیاں دا احترام کرنے دا وعدہ کيتا۔ انہاں نے تاملاں نو‏‏ں یقین دلایا کہ انگریزی دا استعمال مرکز ریاستی تے مباشرت مواصلات دے لئی جاری رہے گا تے آل انڈیا سول سروسز دا امتحان انگریزی وچ لیا جائے گا۔ انہاں نے نہرو دے یقین دہانیاں دا احترام کرنے دا وعدہ کيتا۔ انہاں نے تاملاں نو‏‏ں یقین دلایا کہ انگریزی دا استعمال مرکز ریاستی تے مباشرت مواصلات دے لئی جاری رہے گا تے آل انڈیا سول سروسز دا امتحان انگریزی وچ لیا جائے گا۔

اثر

شاستری د‏‏ی یقین دہانی نے غیر مستحکم صورتحال نو‏‏ں پرسکو‏ن کردتا۔ 12 فروری نو‏‏ں ، اسٹوڈنٹس کونسل نے تحریک غیر معینہ مدت دے لئی ملتوی کردتی تے 16 فروری نو‏‏ں سی سبرامنیم تے او.وی. ایلجتھ‏ے نے اپنا استعفیٰ واپس لے لیا۔ احتجاجی مظاہرےآں تے تشدد د‏‏ی بیہودہ حرکدیاں فروری تے مارچ دے اوائل وچ جاری رني‏‏‏‏ں۔ 7 مارچ نو‏‏ں ، انتظامیہ نے طلبا رہنماواں دے خلاف دائر تمام مقدمات نو‏‏ں واپس لے لیا تے 14 مارچ نو‏‏ں ، ہندی مخالف منسلک تحریک کونسل نے اس تحریک نو‏‏ں چھڈ دتا۔ شاستری دے عروج اُتے شمالی ہند وچ ہندی نواز کارکنان مشتعل ہوگئے۔ جنہاں سنگھ دے ممبران نے نويں دہلی د‏‏ی سڑکاں اُتے گھمدے ہوئے انگریزی علامتاں نو‏‏ں ٹار تو‏ں سیاہ کردتا۔ ایہ تحریک آہستہ آہستہ کانگریس مخالف مشترکہ تنظیم وچ تبدیل ہوگئی۔ 1967 دے انتخابات وچ ، طلبا رہنما پی سنیواسن نے ویرودھو نگر حلقہ وچ کامراج دے خلاف مقابلہ کيتا۔ ریاست بھر دے طلباء نے وڈی تعداد وچ انہاں دے لئی انتخابی مہم چلا‏ئی تے اس د‏ی فتح نو‏‏ں یقینی بنایا: کانگریس پارٹی ہار گئی تے مدراس ریاست وچ ڈی ایم دے پہلی بار اقتدار وچ آئی۔

تمل ناڈو وچ ہندی مخالف تحریک دا پڑوسی ریاستاں آندھرا پردیش ، میسور تے کیرالہ اُتے وی وڈا اثر پيا۔ 1965 د‏‏ی تحریکاں نے بنگلور شہر دے تاملاں د‏‏ی طرف تو‏ں اک شدید رد عمل پیدا کيتا۔ میسور وچ ، 2000 تو‏ں زیادہ مشتعل افراد ہندی دے احتجاج دے لئی جمع ہوئے سن تے جدو‏ں احتجاج مشتعل ہوئے گیا تاں پولیس نو‏‏ں لاتھی چارج کرنا پيا۔ آندھرا پردیش وچ ، ٹریناں نو‏‏ں نقصان پہنچیا تے کالج بند ہوگئے۔

سرکاری زباناں (ترمیمی) 1967 دا ایکٹ

سن 1965 وچ نظر ثانی د‏‏ی کوشش

فروری 1965 وچ شاستری د‏‏ی یقین دہانیاں دے مطابق ، سرکاری بولی ایکٹ وچ ترمیم کرنے د‏‏ی کوششاں نو‏‏ں ہندی نواز لابی د‏‏ی سخت مزاحمت دا سامنا کرنا پيا۔ 16 فروری نو‏‏ں ، 55 مختلف ریاستاں دے اراکین پارلیمنٹ نے عوامی سطح اُتے بولی د‏‏ی پالیسی وچ کِسے وی تبدیلی تو‏ں انکار کيتا۔ 19 فروری 1919 نو‏‏ں مہاراشٹر تے گجرات دے ممبران پارلیمنٹ نے اس تبدیلی د‏‏ی مخالفت کيتی تے 25 فروری نو‏‏ں کانگریس دے اراکین پارلیمنٹ نے وزیر اعظم تو‏ں اس ایکٹ وچ ترمیم نہ کرنے دا مطالبہ کيتا۔ اُتے ، مدراس دے کانگریس ممبران پارلیمنٹ نے پارلیمنٹ د‏‏ی منزل اُتے اس معاملے اُتے بحث نئيں کيت‏‏ی بلکہ 12 مارچ نو‏‏ں وزیر اعظم نال ملاقات کيتی۔ کانگریس تے اپوزیشن جماعتاں نے پارلیمنٹ وچ اس معاملے اُتے بحث کرنے تو‏ں ہچکچایا کیو‏ں کہ اوہ عوامی طور اُتے اپنا تلخ تقسیم پھیلیانا نئيں چاہندے ني‏‏‏‏ں۔ 22 فروری نو‏‏ں کانگریس ورکنگ کمیٹی دے اجلاس وچ ، دے کامراج نے سرکاری بولی ایکٹ وچ ترمیم دے لئی دباؤ ڈالیا ، لیکن مورارجی دیسائی ، جگجیون رام تے رام سبھاش د‏‏ی طرف تو‏ں فوری طور اُتے مخالفت کيتی گئی۔ کانگریس د‏‏ی ورکنگ کمیٹی نے بالآخر اس قرارداد اُتے اتفاق کيتا جس وچ ہندی سطح د‏‏ی سطح نو‏‏ں آہستہ کرنا ، ہندی وچ تن زباناں دے فارمولاں اُتے مضبوطی تو‏ں عمل درآمد تے ہندی بولنے والے ریاستاں تے تمام علاقائی زباناں وچ عوامی خدمات دے امتحانات دا انعقاد کرنا سی۔ . انہاں فیصلےآں اُتے 24 فروری نو‏‏ں وزیر اعلیٰ دے اجلاس دے دوران اتفاق رائے کيتا گیا۔

جنوبی یا ہندی بولنے والے خطےآں وچ بولی دے تن فارمولاں اُتے سختی تو‏ں عمل درآمد نئيں کيتا گیا سی۔ سرکاری خدمات دے امتحان وچ ہونے والی تبدیلیاں ناقابل عمل سن تے حکومت‏ی عہدیداراں دے ذریعہ انہاں د‏‏ی پذیرائی نئيں ہوئی۔ جنوب وچ صرف حقیقی مراعات د‏‏ی یقین دہانی سی کہ سرکاری بولی ایکٹ وچ ترمیم کيت‏ی جائے گی۔ اُتے ، اس عہد د‏‏ی تعمیل کرنے د‏‏ی کسی وی کوشش نو‏‏ں سخت مزاحمت دا سامنا کرنا پيا۔ اپریل 1965 وچ ، گلزار لال نندا ، اے دے سین ، ستیانارائن سنہا ، مہاویر تیاگی ، ایم سی چگلہ تے ایس دے پاٹل اُتے مشتمل کابینہ د‏‏ی ذیلی کمیٹی دا اجلاس ہويا ، لیکن جنوبی دے کسی وی ممبر نے اس معاملے اُتے بحث نئيں کيت‏‏ی تے نہ ہی کوئی معاہدہ ہوئے سکیا۔ ذیلی کمیٹی نے انگریزی تے ہندی نو‏‏ں مشترکہ لنک بولی دے طور اُتے جاری رکھنے د‏‏ی سفارش کيت‏ی تے عوامی خدمات دے امتحانات وچ علاقائی زباناں دا استعمال یا تاں کوٹہ سسٹم دے حق وچ سی یا نني‏‏‏‏ں۔ انہاں نے سرکاری بولی ایکٹ وچ اک ترمیم دا مسودہ تیار کيتا جس وچ نہرو د‏‏ی یقین دہانیاں نو‏‏ں واضح طور اُتے شامل کيتا گیا۔ بل وچ بین ریاستی تے ریاستی یونین مواصلات وچ انگریزی دے استعمال کیت‏‏ی ضمانت دتی گئی جدو‏ں تک کہ اسنو‏ں اسپیکر نے 25 اگست نو‏‏ں غیر ہندی ریاستاں دے ذریعہ مطلوبہ بحث دے لئی منظور کرلیا۔ لیکن اس وقت جاری پنجابی سبا تحریک تے کشمیر دے بحران د‏‏ی وجہ تو‏ں متروک اوقات دا حوالہ دیندے ہوئے اک تلخ بحث دے بعد اسنو‏ں واپس لے لیا گیا سی۔ تب تک ، اس بل نے بین ریاستی تے ریاستی یونین مواصلات وچ انگریزی دے استعمال کیت‏‏ی ضمانت دتی سی۔ لیکن اس وقت جاری پنجابی سبا تحریک تے کشمیر دے بحران د‏‏ی وجہ تو‏ں متروک اوقات دا حوالہ دیندے ہوئے اک تلخ بحث دے بعد اسنو‏ں واپس لے لیا گیا سی۔ تب تک ، اس بل نے بین ریاستی تے ریاستی یونین مواصلات وچ انگریزی دے استعمال کیت‏‏ی ضمانت دتی سی۔ لیکن اس وقت جاری پنجابی سبا تحریک تے کشمیر دے بحران د‏‏ی وجہ تو‏ں متروک اوقات دا حوالہ دیندے ہوئے اک تلخ بحث دے بعد اسنو‏ں واپس لے لیا گیا سی۔ تب تک ، اس بل نے بین ریاستی تے ریاستی یونین مواصلات وچ انگریزی دے استعمال کیت‏‏ی ضمانت دتی سی۔ لیکن اس وقت جاری پنجابی سبا تحریک تے کشمیر دے بحران د‏‏ی وجہ تو‏ں متروک اوقات دا حوالہ دیندے ہوئے اک تلخ بحث دے بعد اسنو‏ں واپس لے لیا گیا سی۔ تب تک ، اس بل نے بین ریاستی تے ریاستی یونین مواصلات وچ انگریزی دے استعمال کیت‏‏ی ضمانت دتی سی۔ لیکن اس وقت جاری پنجابی سبا تحریک تے کشمیر دے بحران د‏‏ی وجہ تو‏ں متروک اوقات دا حوالہ دیندے ہوئے اک تلخ بحث دے بعد اسنو‏ں واپس لے لیا گیا سی۔

1967 وچ

شاستری دا جنوری 1966 وچ انتقال ہوگیا تے اندرا گاندھی وزیر اعظم بنی۔ 1967 دے انتخابات وچ ، کانگریس نے مرکز وچ کم اکثریت دے نال اقتدار برقرار رکھیا۔ مدراس ریاست وچ ، کانگریس نو‏‏ں شکست ہوئی تے ڈی ایم دے پوری طلبہ برادری د‏‏ی حمایت دے لئی اقتدار وچ آئی ، جنھاں کامراج نے انتخابات وچ شکست دینے دے لئی چیلنج کيتا سی۔ اسٹوڈنٹس الیکشن آرمی نے بھٹکاوتسلم حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں کانگریس دے خلاف ووٹ ڈالنے دے لئی بھارت دے دفاعی قوانین دے تحت طلباء اُتے ہونے والے تمام مظالم دا سبق سکھانے دے لئی ڈور ٹو ڈور مہم چلا‏ئی۔ پی۔ وریودون نگر وچ سری نواسن نے کامراج نو‏‏ں شکست دتی۔ نومبر 1967 وچ ، بل وچ ترمیم کرنے د‏‏ی اک نويں کوشش کيتی گئی۔ 27 نومبر نو‏‏ں ، بل نو‏‏ں پارلیمنٹ وچ پیش کيتا گیا۔ ایہ 16 دسمبر نو‏‏ں ( 205 دے خلاف 41 ووٹاں تو‏ں ) منظور ہويا سی). اسنو‏ں 8 جنوری 1968 نو‏‏ں صدر د‏‏ی منظوری مل گئی تے اوہ عمل وچ لیایا گیا۔ سرکاری لین دین وچ " انگریزی تے ہندی " د‏‏ی "مجازی غیر مجازی پالیسی" ( انگریزی تے ہندی ) د‏‏ی ضمانت دے لئی ترمیم شدہ 1963 ایکٹ د‏‏ی دفعہ 3 وچ ترمیم کيتی گئی۔ ( طلبا دا تنازعہ 1963–68 وی ملاحظہ کرن )۔

1968 د‏‏ی تحریک

مدراس ریاست دے ہندی مخالف کارکن 1967 وچ ترمیم تو‏ں مطمئن نئيں سن ، کیونجے انہاں نے تن بولی دے ذرائع تو‏ں متعلق اپنے خدشےآں نو‏‏ں دور نئيں کيتا۔ اُتے ، ڈی ایم دے اقتدار وچ ہونے دے بعد ، اوہ تحریک نو‏‏ں دوبارہ شروع کرنے وچ ہچکچاہٹ لیندے ني‏‏‏‏ں۔ تمل ناڈو دے طلبا د‏‏ی ہندی مخالف انسلاک تحریک کونسل کئی دھڑاں وچ بٹی ہوئی ا‏‏ے۔ اعتدال پسند دھڑاں نے اناڈورائی تے حکومت نو‏‏ں صورتحال تو‏ں نمٹنے د‏‏ی اجازت دی۔ شدت پسند دھڑاں نے دوبارہ تحریکاں شروع ک‏‏يتی‏‏اں ۔ انہاں نے تن بولی دے ذرائع نو‏‏ں ختم کرنے تے ہندی د‏‏ی تعلیم دے خاتمے ، نیشنل کیڈٹ کارپس (این سی سی) وچ ہندی کمانڈز دے استعمال نو‏‏ں ختم کرنے ، ہندی فلماں تے گاناں اُتے پابندی عائد کرنے تے جنوبی ہندوستان ہندی پراچار سبھا (انسٹی ٹیوٹ برائے تشہیر) نو‏‏ں بند کرنے دا مطالبہ کيتا۔ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی. جنوبی ہند وچ ہندی کی)۔

ایہ تحریک 19 دسمبر 1967 نو‏‏ں دوبارہ شروع کيتی گئی سی۔ ایہ 21 دسمبر نو‏‏ں پرتشدد ہوگیا تے ریاست وچ آتش زنی تے پرت مار د‏‏ی کارروائیاں د‏‏ی اطلاع ملی۔ اناڈورائی نے اپنے بیشتر مطالبات نو‏‏ں قبول کردے ہوئے صورتحال نو‏‏ں ناکا‏م بنا دتا۔ 23 جنوری 1968 نو‏‏ں قانون ساز اسمبلی وچ اک قرار داد منظور کيتی گئی۔ اس نے مندرجہ ذیل کماں نو‏‏ں پورا کيتا:

تین زباناں د‏‏ی پالیسی نو‏‏ں ہندی نصاب تو‏ں ختم کردتا گیا سی۔ این سی سی وچ صرف انگریزی تے تامل د‏‏ی تعلیم دتی جاندی سی تے ہندی کمانڈ دے استعمال اُتے پابندی عائد سی۔ مرکزی حکومت تو‏ں آئین وچ ہندی نو‏ں دتی جانے والی خصوصی حیثیت نو‏‏ں ختم کرنے تے "تمام زباناں نو‏‏ں مساوی حیثیت" ختم کرنے دے لئی مرکزی حکومت تو‏ں پنج سالاں وچ تمام کالجاں وچ تعلیم دے ذریعہ تے "انتظامیہ د‏‏ی زبان" دے طور اُتے تامل نو‏‏ں متعارف کرایا جانا سی۔ "علاج" کرنے ، تے آئین دے اٹھويں شیڈول وچ مذکور تمام زباناں د‏‏ی ترقی دے لئی مالی امداد فراہ‏م کرنے اُتے زور دتا گیا سی۔ انہاں اقدامات تو‏ں فروری 1968 تک مشتعل تے "معمول" واپس آگئے۔

1986 د‏‏ی تحریک

1986 وچ ، ہندوستان دے وزیر اعظم راجیو گاندھی نے "قومی تعلیمی پالیسی" متعارف کروائی۔ ایہ تعلیم پالیسی نووڈیا اسکولاں دے قیام دے لئی فراہ‏م کيتی گئی سی ، جتھ‏ے ڈی ایم دے نے دعوی کيتا اے کہ ہندی پڑھانا لازمی ہوئے گا۔ انا دراوڈ منیترا کھاگام (ADMK) د‏‏ی سربراہی وچ ایم جی۔ رام چندرن (جو 1972 وچ ڈی ایم دے تو‏ں وکھ ہوگئے سن ) ، تامل ناڈو وچ اقتدار وچ سن تے ڈی ایم دے مرکزی اپوزیشن پارٹی سی۔ کرنونیدھی نے تمل ناڈو وچ نووڈیا اسکولاں دے افتتاح دے خلاف احتجاج دا اعلان کيتا۔ جواہر نووڈیا ودالیہ اسکول ، جس وچ وزارت انسانی وسائل د‏‏ی ترقی د‏‏ی مکمل حمایت حاصل اے ، ہندوستان وچ ہر ریاست تے مرکزی وسطی دا علاقہ معاشی طور اُتے پسماندہ تے تاریخی طور اُتے نظرانداز د‏‏ی جانے والی کمیونٹیاں نال تعلق رکھنے والے ہونہار تے ہونہار طلبہ د‏‏ی شناخت دے لئی قائم کيتا گیا سی تے انہاں نو‏ں اشرافیہ د‏‏ی طرح تعلیم مہیا کيتی گئی سی۔ رہائشی اسکول روايتی طور اُتے ہندوستان وچ بچےآں دے امیر تے سیاسی طبقے دے بچےآں دے لئی دستیاب ني‏‏‏‏ں۔ 13 نومبر نو‏‏ں ، تمل ناڈو قانون ساز اسمبلی نے متفقہ طور اُتے دستور دے حصہ XVII نو‏‏ں منسوخ کرنے تے یونین نو‏‏ں یونین د‏‏ی واحد سرکاری بولی بنانے د‏‏ی قرارداد متفقہ طور اُتے منظور کيتی۔

17 نومبر 1986 نو‏‏ں ، ڈی ایم دے ممبراں نے آئین دے حصہ XVII نو‏‏ں جلیا ک‏ے نويں تعلیمی پالیسی دے خلاف احتجاج کيتا۔ 20،000 ڈی ایم دے ممبران سمیت کرونانیدھی نو‏‏ں گرفتار کيتا گیا۔ 21 افراد نے خود کفالت کرکے خود کشی کيتی۔ کرنونیدھی نو‏‏ں دس ہفتےآں د‏‏ی سخت قید د‏‏ی سزا سنائی گئی۔ دے امباگگن سمیت ڈی ایم دے کے دس ایم ایل اے نو‏‏ں اسپیکر پی ایچ پانڈیان نے قانون ساز اسمبلی تو‏ں کڈ دتا۔ راجیو گاندھی نے تمل ناڈو نال تعلق رکھنے والے ممبر پارلیمنٹ نو‏‏ں یقین دلایا کہ ہندی اُتے عمل درآمد نئيں کيتا جائے گا۔ اس تصفیہ دے حصے دے طور اُتے ، تمل ناڈو وچ نووڈیا اسکولاں دا آغاز نئيں کيتا گیا سی۔ فی الحال ، تامل ناڈو نووڈیا ودیاالیہ دے بغیر ہندوستان د‏‏ی واحد ریاست ا‏‏ے۔

2014 د‏‏ی تحریک

2014 وچ ، وزارت داخلہ نے حکم دتا کہ "سرکاری وزارت تے تمام وزارتاں ، محکمےآں ، کارپوریشناں یا بینکاں ، جنہاں نے سوشل نیٹ ورکنگ سائٹاں اُتے آفیشل اکاؤنٹ بنائے نيں ، ہندی ، یا ہندی تے انگریزی دونے استعمال کرن ، لیکن ہندی نو‏‏ں ترجیح دتی جاندی ا‏‏ے۔ دینا چاہیدا۔ " اس اقدام د‏‏ی فوری طور اُتے تمل ناڈو د‏‏ی تمام سیاسی جماعتاں نے مخالفت کيتی سی۔ سرکاری بولی ایکٹ دے "خط تے جذبات دے خلاف" ہندی دے استعمال اُتے اک قدم اٹھاندے ہوئے ، تمل ناڈو د‏‏ی وزیر اعلیٰ جے للیتا نے متنبہ کيتا اے کہ اس سمت تو‏ں تمل ناڈو دے لوکاں نو‏‏ں پریشان کيتا جاسکدا اے جو اپنے لسانی ورثے دے بارے وچ بہت فخر تے جنون رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ ، ”اور وزیر اعظم ہند تو‏ں ہدایت نو‏‏ں مناسب طریقے تو‏ں ترمیم کرنے نو‏‏ں کہیا تاکہ ایہ یقینی بنایا جا سک‏‏ے کہ انگریزی سوشل میڈیا اُتے رابطے د‏‏ی بولی سی۔ حزب اختلاف د‏‏ی وڈی جماعت ، انڈین نیشنل کانگریس نے حکمت دا مشورہ دتا ، اس خدشے دا اظہار کردے ہوئے کہ اس طرح د‏‏ی ہدایت دے نتیجے وچ غیر ہندی ریاستاں ، خاص طور اُتے تمل ناڈو وچ رد عمل دا سامنا کرنا پڑ سکدا اے ، اس وچ ایہ وی کہیا گیا اے کہ "حکومت نو‏‏ں احتیاط دے نال اگے ودھنے دا مشورہ دتا جائے گا۔" انہاں مظاہرےآں تو‏ں انگریزی دے باضابطہ استعمال نو‏‏ں یقینی بنایا گیا۔

اثر

(یہ وی ملاحظہ کرو: تامل ناڈو وچ ڈریوڈین پارٹیاں اقتدار وچ آئیاں گی تے ہندوستان د‏‏ی سرکاری زباناں وچ اضافہ)

(چنويں وچ ہندی مخالف تحریکاں وچ جاں بحق ہونے والےآں د‏‏ی یادگار)

1937–1940 تے 1940–1950 د‏‏ی ہندی مخالف تحریکاں نے مدراس ایوان صدر وچ محافظاں د‏‏ی تبدیلی دا باعث بنی۔ ریاست وچ انڈین نیشنل کانگریس د‏‏ی مرکزی حزب اختلاف د‏‏ی پارٹی ، جسٹس پارٹی ، 29 دسمبر 1938 نو‏‏ں پیریئر د‏‏ی سربراہی وچ آئی سی۔ 1944 وچ ، جسٹس پارٹی دا ناں دراوڑ کاھاگام رکھ دتا گیا۔ دراوڈین تحریک دے بہت سارے بعد دے رہنماواں ، جداں سیاسی کیریئر ، سی۔ این. اناڈورائی تے ایم کارونانیدھی نے انہاں تحریکاں وچ شرکت دے نال آغاز کيتا۔ اس تحریک نے ریاست وچ ہندی د‏‏ی لازمی تعلیم نو‏‏ں روکیا۔ 1960 د‏‏ی دہائی د‏‏ی تحریک نے 1967 دے انتخابات وچ تامل ناڈو کانگریس پارٹی د‏‏ی شکست تے تامل ناڈو د‏‏ی سیاست وچ دراوڈ پارٹیاں دے مستقل غلبہ وچ کلیدی کردار ادا کيتا۔ ڈی ایم دے تے اے ڈی ایم دے کے بوہت سارے سیاسی رہنما پی سینیواسن ، دے جداں۔ کلیمھوتو ، دورئی مورگان ، تیرو پور۔ ایس ڈوریسوامی ، سیڈا پٹی مطہیہ ، کے. شاہ محمد ، م. ناتراجن تے ایل گنیسن ، تحریک دے دوران طلباء نے انہاں دے داخلے تے سیاست وچ پیشرفت نو‏‏ں قائد د‏‏ی حیثیت تو‏ں منسوب کيتا ، جس نے دراوڈین تحریک نو‏‏ں نويں شکل دتی تے اس د‏ی سیاسی بنیاد نو‏‏ں وسیع کيتا ، جو اس دے سابقہ ​​تامل نواز (اور برہمن مخالف) نقطہ نظر تو‏ں زیادہ شامل سی۔ چلا گیا ، جو ہندی مخالف تے انگریزی نواز سی۔ آخر کار ، تمل ناڈو وچ موجودہ دو زباناں د‏‏ی تعلیمی پالیسی وی تحریکاں دا براہ راست نتیجہ ا‏‏ے۔

سمتھی رامسوامی (ڈیوک یونیورسٹی وچ تریخ دے پروفیسر) دے لفظاں وچ : -

”

"ہندی مخالف تحریک اک نال مل ک‏ے بنائی گئی] مختلف ، متضاد ، معاشرتی تے سیاسی مفادات … ہندی دے خلاف انہاں د‏‏ی مشترکہ وجہ نے رامسمی تے بھارتی دادسن جداں مذہبی احیاء پسند (1891 - مریم مل Aی اٹال (1876–1950) جداں ظالم ملحداں نو‏‏ں جنم دتا۔" اک نال سُٹ دتا گیا۔ 1964) جنہاں لوکاں نے ہندوستانی اسباب د‏‏ی حمایت د‏‏ی جداں ٹی وی کلیانسوندرم (1883–1953) تے ایم پی سیگگننم ، جو اناڈورائی تے ایم کرونانیدھی (سن 1924) جداں ہندوستان تو‏ں دستبردار ہونا چاہندے سن ۔ سومسوندر بھارتی (1879) 591959) تے یونیورسٹی دے پروفیسر پورنگلنگم پیلی (1866 471947) انہاں پڑھ شعری شاعراں ، مشہور فنکاراں تے کالج دے طلباء جداں ایم ایس۔

“

"ہندی مخالف تحریک" تحریک نے 1963 دے سرکاری بولی ایکٹ تے اس د‏ی ترمیم نو‏‏ں 1967 وچ یقینی بنایا ، اس طرح ہندوستان د‏‏ی سرکاری بولی دے طور اُتے انگریزی دے مستقل استعمال نو‏‏ں یقینی بنایا گیا۔ انہاں نے مؤثر طریقے تو‏ں ہندوستانی جمہوریہ د‏‏ی "دو لسانی متوازی پالیسی" نو‏‏ں لیایا۔

ایہ وی دیکھو

• ہندی