ترکمانستان ۱۹۴۱-۱۹۴۵ دی محب وطن جنگ دے دوران
| ||||
|---|---|---|---|---|
| عمومی معلومات | ||||
|
| ||||
| نقصانات | ||||
ترمیم  | ||||
نوٹ:
۱۔ دوسری جنگ عظیم دا آغاز، اس دی وجوہات۔
۲. ترکمان فوجی میدان جنگ وچ ۔ ترکمان دے حقیقی لڑکے عطامیرات عنانیاز دے بیٹے دی بہادری
۳. جنگ دے سالاں وچ ترکمان عوام دی محنت۔
دوسری جنگ عظیم دے اسباب پچھلی جنگاں توں نمایاں طور اُتے مختلف سن ۔ ہر وڈی طاقت دا انتخاب جس طرح توں اوہ اپنی جنگ کردی اے، اس دے ہتھیاراں تے مشناں دا انتخاب، کئی عوامل توں طے ہُندا اے۔ جرمنی، اٹلی تے جاپان نے متحارب گروپ تشکیل دتا۔ جرمنی بین الاقوامی تعلقات دے ورسائی نظام اُتے نظر ثانی کرنے والا سی۔ ورسائی دا معاہدہ پہلی جنگ عظیم جیتنے والے ملکاں نے اپنایا۔ اٹلی نے بلقان تے شمال مشرقی افریقہ وچ اک مضبوط فوجی سیاسی تے اقتصادی موجودگی قائم کيتی اے۔ جاپان دی پالیسی دا مقصد بحر الکاہل تے مشرق بعید وچ اپنے علاقے نوں پھیلانا اے۔
جرمنی نے اک نويں تکنیکی بنیاد اُتے اپنی فوجی اقتصادی بنیاد نوں دوبارہ بنایا تے ودھایا۔ فتح دے ہٹلر دے "ریخ" دے پروگرام وچ پولینڈ دی تباہی، فرانس دی تباہی، برطانیہ نوں براعظم توں نکالنے، یورپی ذخائر اُتے قبضہ، تے "مشرقی مارچ" یعنی سوویت یونین دی تباہی دا تصور کيتا گیا سی۔ انہاں چیزاں دے بعد جرمنی نے ایشیا، افریقہ تے امریکا وچ اپنی حکمرانی پھیلانے دا منصوبہ بنایا۔
بین الاقوامی تعلقات دے میدان وچ اپنی سطح نوں برقرار رکھنے دی کوشش کرنے والے ملکاں - فرانس، انگلینڈ، امریکا - نے اس جارحانہ فاشسٹ گروپ دی مخالفت کيتی۔ سوویت یونین دی پالیسی اس دی دوہرایت دی خصوصیت سی۔ اک طرف سوویت یونین یورپ دے سیاسی نقشے دی پرتشدد تبدیلی دے خلاف سی، تے مشترکہ سلامتی نوں مضبوط کرنے دے حق وچ سی۔ اک ہی وقت وچ ، سوویت یونین نے سوویت اقتصادی تے فوجی سیاسی اثر و رسوخ دے زون نوں ودھانے دا کم مقرر کیا.
اپریل ۱۹۳۹ وچ ، ایہ واضح ہو گیا کہ جرمنی تے پولینڈ دے درمیان فوجی تصادم نیڑے اے۔ یکم روحنامہ ۱۹۳۹ نوں جرمن فوجاں نے پولینڈ اُتے حملہ کيتا۔ سوویت یونین نے اعلان کيتا کہ اوہ مغربی یوکرین تے مغربی بیلاروس دے لوکاں نوں اپنے تحفظ وچ لاں گے، تے اوہ جلد ہی سوویت یونین وچ شامل ہو گئے۔
الپ ارسلان، ۱۹۳۹ دی ۲۳ تریخ نوں، USSR تے جرمنی دے درمیان ۱۰ سالہ عدم پھیلاؤ دے معاہدے اُتے دستخط ہوئے۔ روحنامہ ۲۸، ۱۹۳۹ نوں، جرمن وزیر خارجہ ربینٹرون ماسکو پہنچے، تے سوویت-جرمن دوستی تے سرحد دے معاہدے اُتے دستخط ہوئے۔ ایہ معاہدہ وی پہلے معاہدے دی طرح اک خفیہ بیان دے نال سیل کر دتا گیا۔
۱۹۳۹ دے آخر وچ سوویت فن لینڈ دی جنگ شروع ہوئی۔ اگست ۱۹۴۰ وچ ، سوویت حکومت نے اعلان کيتا کہ رومانیہ نوں بیسارایا تے شمالی بخووینا نوں یو ایس ایس آر نوں منتقل کر دينا چاہیے، تے اگست ۱۹۴۰ وچ ، مالڈوین ایس ایس آر دا قیام عمل وچ آیا۔
امریکا نے اپنی غیر جانبداری دا اعلان کيتا۔
اوگز دے مہینے دی ۲۲ تریخ نوں ۱۹۴۱ وچ فاشسٹ جرمنی نے سوویت یونین اُتے حملہ کيتا۔ صدیاں دے دوران، ترکمان عوام نے کئی شدید تے تباہ کن جنگاں دا تجربہ کيتا اے۔ لیکن عالمی تریخ دی سب توں خونریز جنگ، بشمول ترکمان تریخ، ۱۹۴۱–۱۹۴۵ دی عظیم محب وطن جنگ اے۔ اک وی گھر ایسا نئيں جس نے اس جنگ وچ نقصان نہ اٹھایا ہو، اک وی ایسا شخص نئيں جس نے اپنے رشتہ داراں توں غداری نہ دی ہو، اک وی ترکمان خاندان ایسا نئيں جس نے اپنی محنت توں فتح نوں اگے نہ ودھایا ہو" (عظیم سپرمت ترکمان باشی)۔
جنگ کيتی خبر سننے دے بعد ہزاراں نوجوان ترکمان فوجی دفاتر وچ گئے تے کہیا کہ اوہ ملک دے دفاع دے لئی تیار نيں۔
۱۹۴۱ دے موسم خزاں وچ ترکمانستان وچ جنگی میدان وچ بھیجنے دے لئی قومی فوج دی تشکیل دا آغاز ہويا۔ درحقیقت ترکمانستان وچ ۱۹۲۴–۱۹۲۸ وچ قومی فوج بنائی گئی۔ پر، ۱۹۳۸ وچ ، BK(b)P دی مرکزی کمیٹی دے فیصلے دے مطابق، قومی فوج نوں ختم کر دتا گیا، تے مختلف قومیتاں دے جواناں نوں فوج دے جنرل یونٹاں وچ خدمات انجام دینے دا پابند کيتا گیا، جنہاں دا انتظام روسی بولی وچ کیہ جاندا سی۔ . ظاہر اے کہ ایہ فیصلہ غلط سی۔ غیر روسی قومیتاں دے فوجیاں دی ناقص روسی بولی دی مہارت جنگ وچ ہلاکتاں دا باعث بنی۔ شاید ايسے لئی، جنگ دے پہلے دناں توں، سوویت یونین وچ قومی فوج دے رابطےآں دی بحالی شروع ہو گئی۔
تھوڑے ہی عرصے وچ ترکمانستان وچ ۸۷ويں تے ۸۸ويں خصوصی ترکمان رائفل بریگیڈز، ۹۷ويں تے ۹۸ويں ترکمان ڈویژن تشکیل دتیاں گئیاں۔ انہاں فوجیاں دی رپورٹاں بعد وچ جمہوریہ دے اپنے خرچے اُتے بھری گئياں۔
ان سالاں دے سرکاری اعداد و شمار دے مطابق، تقریبا ۱۹۰-۲۰۰ ہزار ترکمان جنگ وچ گئے، تے انہاں وچوں تقریبا ۵۰ ہزار جنگ وچ مارے گئے. پر، مقدس روحنامہ وچ کہیا گیا اے: ’’دو عالمی جنگاں ہوئیاں، درجناں علاقائی تے بین الریاستی جنگاں ہوئیاں، جنہاں وچ ساڈے اسيں وطن ترکماناں نے تشدد تے خواہش دے نال حصہ لیا۔ صرف دوسری جنگ عظیم وچ جرمن حملہ آوراں دے خلاف لڑائیاں وچ ۷۴۰ ہزار ترکمان مارے گئے، دسیاں ہزار لوک معذور ہوئے۔ (روح القدس)
لیکن اس دا ایہ مطلب نئيں کہ لڑائیاں وچ دکھائی گئی بہادری نوں فراموش نہ کيتا جائے۔ فاشسٹاں دے خلاف لڑائیاں وچ ترکماناں دی لاپرواہ بہادری انہاں سالاں دی تریخ وچ انمٹ صفحات دے طور اُتے لکھی گئی اے۔
جنگ دے پہلے دناں وچ ، ترکمان سپاہی بیاشم ریموف، احمد انادوردیف تے ہور نے جنوب مغربی میدان جنگ وچ انتھک لڑائی لڑی۔ گورکٹ مہینے دی ۲۶ تریخ، ۱۹۴۱ نوں، بیسارابین-رومانیہ دی سرحد اُتے مالو-مالوکشنو نامی اونچائی اُتے حملے دے دوران، سکارچگیلی دا ترکمان بیٹا، گربان درڈی، باہر کھڑا ہويا۔ اس نے اپنی یونٹ دی قیادت وچ تن بار حملہ کيتا تے شدید زخمی ہونے دے باوجود میدان جنگ نئيں چھڈیا۔ حملہ جاری سی، اوہ جنگجوواں نوں اپنے نال لے گیا۔ اس بہادری اُتے انہاں نوں سوویت یونین دا ہیرو قرار دتا گیا۔ گربن درڈی، جو شدید زخمی سن، ہسپتال وچ داخل ہوئے تے ۱۹۴۲ وچ اوہ اشک آباد پیڈاگوجیکل انسٹی ٹیوٹ وچ داخل ہوئے تے ۱۹۴۷ وچ فیکلٹی آف ہسٹری توں گریجویشن کيتا۔
ماسکو دے محافظاں وچ بوہت سارے ترکمان مرد وی شامل سن، جداں ایتگلی گیلدیف۔ A. Geldiyev نے جنگ وچ مرنے والے فوجی گروپ دے کمانڈر دی جگہ لی تے فوجیاں نوں حملہ کرنے دی قیادت کيتی۔ دشمن نوں پِچھے ہٹا دتا گیا۔ سانوں ترکمان حقائق دی بہادری نوں زیادہ توں زیادہ یاد رکھنا چاہیے۔
۱۹۴۴ وچ ، پولینڈ دے شہر جیزو دے علاقے وچ ، خونریز جنگ دے دوران، گولی باری دے بعد، نوجوان ترکمان سارجنٹ گارا میرادوف نے ٹینک شکن گرینیڈ لیا تے دشمن دے ٹینک دے تھلے خود نوں گولی مار لئی۔ اوہ اپنے ساتھیاں نوں خطرے توں بچانے دے لئی اپنی جان قربان کردا اے۔
جب میدان جنگ وچ ترکمان فوجیاں دی بہادری دے بارے وچ گل کيتی جائے تاں انٹیلی جنس افسر آغا بردییف تے متعصب گیلدی گربانمیراد دا ذکر نہ کرنا ناممکن اے۔
ترکمان مرداں نے روس، یوکرین، بیلاروس، بالٹک ریاستاں تے مشرقی یورپی ملکاں وچ فاشزم دے خلاف لڑائیاں وچ حصہ لیا۔ ترکمان مرداں دے درمیان، اوہ اٹلی، فرانس تے یوگوسلاویہ وچ سرگرم فاشسٹ مخالف تنظیماں دے درمیان لڑے۔ قفقاز وچ پے در پے جنگاں وچ بہادری تے بہادری دا مظاہرہ کرنے والے فوجیاں وچ ترکمانستان دے صدر سپارمورات ترکمان باشی دے پیارے والد عطامیرات آغا نے اپنی زندگی اپنے لوکاں تے مادر وطن دی خدمت دے لئی وقف کر دتی۔
وہ دور جدوں عطامیر آغا دی پیدائش تے پرورش دنیا دی تریخ دے سب توں پیچیدہ ادوار وچوں اک اے۔ ایہ روس وچ سیاسی ہلچل دا دور سی جس نے پہلی جنگ عظیم شروع دی تے فیر دنیا نوں ہلیا کے رکھ دتا۔ چونکہ ساڈا مادر وطن اس وقت زارسٹ روس دا حصہ سی، اس لئی اس ملک وچ ہونے والے واقعات دے اثرات، چاہے اسيں اسنوں پسند کرن یا نہ کرن، ساڈے ملک تے اس دے لوکاں دی قسمت اُتے اثر انداز ہويا۔
۷-۸ سال دی عمر وچ ، اوہ عطامیرات پنڈ وچ ایمک مولا دی مسجد وچ پڑھنے دے لئی گئے۔ Yetginjek اتامیرات حاجی دے پنڈ وچ کیولری رجمنٹ وچ تعلیم یافتہ اے۔ اوہ اوتھے فوجی تربیت حاصل کر رہیا اے۔ ۱۹۳۱ وچ سائنس دے لئی انہاں دا شوق عطامیراد نوں اشک آباد پیڈاگوجیکل انسٹی ٹیوٹ لے آیا۔ اس نے اس ادارے وچ کامیابی دے نال ۳ ماہ دا کورس مکمل کيتا تے پرائمری اسکول ٹیچر بن گیا۔ اس دے بعد عطامیراد دی زندگی وچ ہور مشکل دن شروع ہوئے۔ ۱۹۳۲ دے موسم سرما وچ ، سوویت حکومت نے مسٹر عنانیاز نوں امیر ہونے دی وجہ توں جلاوطن کر دتا۔ عطامیرات، جو پہلے اپنی ماں دے ہتھوں یتیم سن، ہن اپنے والد توں وکھ ہو گئے نيں۔
اقبال نے عطامیراد نوں ضلع عطامیرات (سابقہ کرکی) وچ لایا۔ اوتھے، اوہ چیکیر تے دشلیک پنڈ دے اسکولاں وچ پڑھاندا اے۔ ۱۹۳۳ وچ ، اوہ اشک آباد اکاؤنٹنگ اینڈ فنانس ٹیکنیکل اسکول دے منصوبہ بندی تے اکاؤنٹنگ دے شعبے وچ داخل ہوئے، تے اسنوں اک ممتاز ڈپلومہ دے نال مکمل کرنے دے بعد، اوہ دوبارہ کرک چلے گئے۔
جب وطن نوں خطرہ لاحق ہُندا اے تاں عطامرت آغا جنگ دے لئی رضاکارانہ طور اُتے اک درخواست لکھدے نيں۔ جنگ دے آغاز دے ۴۴ويں دن یعنی الپ ارسلان ۱۹۴۱ دی ۵ تریخ نوں اوہ اشک آباد اسٹیشن توں تاشقند دے لئی روانہ ہو رہے سن ۔ اوتھے اپنی تربیت مکمل کرنے دے بعد اوہ دوبارہ اشک آباد دے راستے قفقاز پہنچے۔ مسٹر عطامیرات 2nd انفنٹری ڈویژن دی ۸۷۵ ويں گارڈز رجمنٹ وچ بطور سارجنٹ خدمات انجام دے رہے نيں۔ اک غیر مساوی جنگ وچ ، اوہ پھڑیا جاندا اے . اپنے پیارے والد نوں یاد کردے ہوئے، ساڈے عظیم سردار لکھدے نيں: "بچ جانے والے فوجیاں دی طرف توں دتی گئی تھوڑی جہی معلومات دے مطابق، میرے والد جس فوجی یونٹ وچ خدمات انجام دیندے سن، اوہ بند کر دتا گیا سی۔ فوجی چھوٹے چھوٹے گروہاں وچ بٹ گئے تے کاکیشین رات دی تاریدی ميں متحد ہونے دا فیصلہ کيتا۔ میرے والد انہاں گروہاں وچوں اک سن ۔ مینوں نئيں معلوم کہ اس رات اس دے ذہن وچ ملک دے بارے وچ ، اپنے آبائی شہر دے بارے وچ ، اپنے خاندان دے بارے وچ کیہ خیالات آئے۔ لیکن اوہ ہر انسان دے لئی اپنی جان قربان کرنے نوں تیار اے۔ اس دے پاس حفاظت دے لئی کچھ سی، اس لئی اوہ موت توں بالکل نئيں ڈردا سی۔ اس دے لئی ظاہر اے کہ ساڈے آباؤ اجداد دی صدیاں توں وراثت وچ ملی ہوئی پیاری سرزمین توں دشمناں نوں کڈ باہر کرنا تے وطن دی حفاظت کرنا ضروری اے۔ اوہ سپاہی جو دشمن دے ہتھے چڑھ گئے تے عزت دے نال مرنے والےآں نال پیار کردے سن، بھاری لڑائیاں دے نال اگے ودھے۔ ’’کیوں، میرے والد صرف تِیہہ برس دے سن جدوں دشمن دی گولی نے انہاں دی عمر کٹ دتی سی۔‘‘
عطامیرات ۱۹۴۲ وچ غیر جانبداری دے مہینے وچ جنگ وچ کِسے دشمن دی غداری دی وجہ توں انتقال کر گئے۔ عطامیر آغا دے پنڈ دے مہربان لوکاں نے، جتھے اوہ بہادری توں مر گیا، اسنوں دفن کیتا، تے جنگ دے بعد، انہاں نے اس دے رشتہ داراں دی تلاش شروع کيتی۔ روس دے شمالی اوسیشین ایراف ضلع دے پنڈ چکولا دے لوکاں دی کوششاں توں سرخ رنگ دے سراغ رساں (Kras. sledopyt) نوں عطامیرت آغا دی قبر ملی۔ ساڈے عظیم سردار نے اپنے بیٹے عطامیرات عنانیاز دی شناخت شدہ قبر توں مٹی لیا کے اسنوں امام قاسم دی قبر وچ دفن کيتا - انہاں دے پنڈ - گپجک وچ ، گربنسولٹن دی والدہ دی قبر دے قریب۔
عظیم سپرمرت ترکمان باشی اپنی یادداشتاں وچ لکھدے نيں: "درحقیقت، میری پوری زندگی میرے والد دی روحانی دولت، حکمت تے اخلاقی کمال نوں سمجھنے دے لئی اک طویل راستہ اے۔ "میرا باپ میرا فخر، میری خوشی، میری طاقت اے۔"
"یہ میرے والد دے نال نئيں ہُندا، بدقسمتی توں لڑکی۔
اگر میرے خون وچ جنگ نہ ہُندی" - عظیم سپرمت ترکمان باشی
عطامیرت عنانیاز دے بیٹے نے اپنی مختصر زندگی وچ جو کم کیتا، اپنے لوکاں، اپنے ملک نال محبت تے عوام دی سالمیت نوں برقرار رکھنے دے لئی انہاں دی خدمات بہادری دی واضح مثال نيں۔ اس حقیقت نوں مدنظر رکھدے ہوئے، ترکمان ریاست اسنوں ترکمانستان دے ہیرو دا خطاب دینا چاہندی سی۔ اس طرح، ترکمانستان دے شہریاں دی بہت ساریاں اپیلاں تے خواہشات نوں مدنظر رکھدے ہوئے، عطامیرات نیازوف نوں ۲۰۰۰ دے میگتیمگلی مہینے دی ۴ تریخ نوں ترکمانستان دے ہیرو دا خطاب دتا گیا۔
آزاد ترکمانستان دی مجلس دے فیصلے دی بنیاد اُتے ۲۰۰۴ نوں ترکمانستان دے ہیرو عطامیرات نیازوف دا سال قرار دتا گیا۔ ساڈے سردار، عظیم سپارمورات ترکمان باشی نے مقدس روحنامہ وچ ، جو کہ بنیادی اصول اے: "ساڈے شہریاں دے نقصان نوں جائیداد تے پیسے توں نئيں ماپا جا سکدا، اساں جنگ وچ مرنے والےآں نوں ترکمان ریاست دے ہیرو قرار دتا۔ انہاں دے گھر جنت ہو تے انہاں دے سونے دی جگہاں روشن ہاں!
۲۰۰۰ دے میگتیمگلی مہینے دی ۴ تریخ نوں، ساڈے عظیم سردار نے ۱۹۴۱–۱۹۴۵ دی حب الوطنی دی جنگ وچ بہادری توں لڑنے والے ساڈے شہریاں نوں ترکمانستان دا قومی ہیرو قرار دینے دے فرمان اُتے دستخط کيتے سن ۔
ترکماناں دی روایات دی بنیاد پر، صدر، جنہاں نے اس حقیقت توں چشم پوشی نئيں کيتی کہ شادی وچ سب توں اہم چیز صدقہ اے، اک ایسا فیصلہ کيتا جو ترکماناں دے دل دے لئی موزاں سی۔ میگتیمگلی نے مہینے دی ۸ تریخ نوں ترکمانستان دے قومی ہیروز دی یاد دا دن قرار دتا جو ۱۹۴۱–۱۹۴۵ دی جنگ وچ مارے گئے سن ۔
جمہوریہ وچ بوہت سارے لوکاں نوں "۱۹۴۱-۱۹۴۵ دی محب وطن جنگ وچ بہادر مزدوراں دے لئی" تمغہ توں نوازیا گیا۔ تقریباً تمام قابل جسم مرداں نوں میدان جنگ وچ جانا پيا، تے عورتاں، بوڑھاں تے بچےآں نوں مل وچ تے اجتماعی کھیتاں وچ اپنی جگہ لینا پئی۔
اسنوں قومی معیشت تے صنعت نوں جنگ کيتی ضروریات دے تابع کرنا سی۔ اسنوں ایداں دے کاروباراں نوں ایڈجسٹ کرنا سی جنہاں نوں ریاست دے مغرب توں منتقل کيتا جا رہیا سی، تے بے گھر لوکاں نوں رہنے دی جگہ تے روزی کمانے دے لئی نوکری فراہم کرنا سی۔ جنگ اُتے جانے والے جواناں نوں وی مزدوراں دی مالی مدد کيتی ضرورت سی۔ کم دا وقت گھنٹےآں وچ نئيں ماپا جاندا سی۔ تے عورتاں کم توں آئیاں تے دستانے تے موزے بنائے تے سپاہیاں دے لئی کپڑے سلائے۔
نقل مکانی کرنے والے ادارےآں دی بنیاد اُتے کئی کارخانے چلائے گئے۔ چارجیو (ترکمانابات) وچ چمڑے دا اک مصنوعی کارخانہ (ووروشیلووگراڈ تے زاویدوو اونی کارخانےآں اُتے مبنی)، اشک آباد وچ گارمنٹ دا دوسرا کارخانہ (روستوف گارمنٹ فیکٹری اُتے مبنی)، کراسنوودسک (ترکمانباشی) وچ اک تیل صاف کرنے دا کارخانہ (تُوپروسینی اُتے مبنی) فیکٹریاں)، تے میری وچ کپڑے دی اک فیکٹری (اب "وکٹری" فیکٹری دا ناں اے )۔
اشک آباد ریلوے نے حملہ آوراں توں آزاد کرائے گئے صوبےآں وچ اسٹیشناں تے ڈپواں دی بحالی دے لئی سامان بھیجیا، تے اشک آباد گلاس فیکٹری نے شیشے دی ۳۵ ویگناں بھیجاں۔ کارکناں دے گروپاں نوں منظم کيتا گیا تے روسی ادارےآں وچ کم کرنے دے لئی بھیجیا گیا۔ جنگ دے سالاں دے دوران، ترکمانستان دے ۲۵ ہزار توں ودھ افراد نے روسی شہراں دے کاروباری ادارےآں تے تعمیرات وچ کم کيتا۔
ترکمانستان دے محنت کشاں دی طرف توں ریڈ آرمی نوں دتی گئی مدد خصوصی طور اُتے ذکر کيتی مستحق اے۔ دشوگوز دے کساناں نے ۲۵ ہوائی جہازاں دی تعمیر دے لئی ساڈھے چار ملین منات جمع کيتے ("ترکمان۔ اسکرا"، ۲۴٫۱۲٫۴۲)، میری ایٹراپ دے کساناں تے سوانیاں کاشتکاراں نے ۷۲۳۷۵۲۶ منات، ساکرچیج ایٹراپ دے کساناں نے ۵۱۳۲۰۱۳ منات دیے۔ جمہوریہ وچ ۵۷ توں زیادہ اجتماعی فارماں وچوں ہر اک نے ۲۰۰٬۰۰۰ منات توں زیادہ دتا۔
ترکمین گالا ایٹریپ دے بڈونی دے ناں توں منسوب اجتماعی فارم دے سربراہ ہوجامیرات رحمانوف نے دفاعی فنڈ وچ ۳۵ ہزار منات بھیجے۔ ۶۰٬۰۰۰ منات دی اک توپ صداپ نیازوف دے دفاعی فنڈ وچ عطیہ کيتی گئی سی، جو اشک آباد ایٹراپ دے سویردلوف دے ناں توں منسوب اک اجتماعی کسان سی، تے دشک پنڈ دی کونسل دے سربراہ زلیک ہنوف دی طرف توں دتی گئی رقم توں اک ٹینک بنا کے میدان جنگ وچ بھیجیا گیا سی۔ دفاعی فنڈ وچ ۱۷۰ ملین منات توں زیادہ دی ادائیگی کيتی گئی، تے ۱۱۰ ملین منات قرض دے بانڈز جمع کرائے گئے۔ "ترکمانستان دے ویور"، "ترکمانستان دے فوڈ ورکر" دے ناں اُتے طیارےآں دا اک سیٹ (اسکواڈرن) تے انہاں فنڈز دے لئی ٹینک بنائے گئے۔ آبادی نے ۳۰۰ ویگناں بھراں تے لڑنے والے فوجیاں دے لئی مختلف تحائف (بیرونی تے اندرونی گرم کپڑے، ذاتی تحائف) بھیجے۔
ترکمان سوانیاں نے وی اپنے زیورات دفاعی فنڈ وچ عطیہ کيتے۔ Tagtabazar etrap دے "ریڈ آرمی" دے اجتماعی فارم دی ۸۲ سوانیاں نے ریڈ آرمی وچ شمولیت اختیار کيتی۔ انہاں نے اپنے چاندی دے زیورات حوالے کے دتے۔ جنگ دے دوران ترکمانستان بھر وچ سونے تے چاندی دے ۷۳۹۲ ٹکڑے جمع ہوئے۔ کلو دے طور اُتے شمار کيتا گیا تھا. لیکن ایہ معلومات درست نئيں نيں۔ جنگ دے پس منظر وچ کم کرنے والی ساڈی ماؤں، بہناں، بہوواں دی زندگیاں ساڈی نوجوان نسل نوں وطن عزیز دے قومی جذبے، ہمت، محنت، بہادری تے حب الوطنی دے جذبے توں پروان چڑھانے وچ اک مقدس مثال اے۔ عظیم سپرمت ترکمان باشی کہندے نيں۔ ساڈے قائد دے انہاں لفظاں دا براہ راست تعلق صدر دی والدہ گربنسولٹن توں اے۔ ماں گربنسولٹن ترکمان سوانیاں دی عمومی علامت اے جنہاں نے جنگ دے دوران انتھک محنت دی تے بہادری دا مظاہرہ کيتا۔
فوجیاں دے لئی ثقافتی گروپ وی بھیجے گئے۔ انہاں وچ معروف ترکمان باگشس ساہی جیپباروف، گچگلدی امانوف، نبات نورمحمدوفا تے ہور نے فوجیاں دے سامنے خطاب کيتا۔ ترکمان مرداں دی نظماں وچ "گوروگلی" شہزادی، میگتیمگلی تے ہور شاعراں دی نظماں دا مجموعہ اے۔
۹ مئی ۱۹۴۵ نوں میگٹیمگلی نے فاشسٹ جرمنی دے سامنے ہتھیار ڈال دیے۔ صدر نے حکم نامے اُتے دستخط کيتے جس وچ میگتیمگلی مہینے دی ۹ تریخ نوں ترکمان عوام دی یوم فتح دے طور اُتے قومی تعطیل دا اعلان کيتا گیا۔ (۴. مئی ۲۰۰۰ )
عظیم سپرمرت ترکمان باشی نے ہیروز دی کتاب دی تیاری تے اشاعت دا حکم نامہ اپنایا، جس وچ قومی ہیروز دے نام، جنگ دے طریقےآں تے بے مثال بہادری نوں امر کر دتا گیا اے۔
پنج جلداں اُتے مشتمل ایہ کتاب ترکمانستان دی "یادداشت" کتاب اے۔ کتاب "میموری" وچ ترکمان لوکاں دے بارے وچ معلومات (نام، آباؤ اجداد دے نام، پیدائش تے موت دیاں تھانواں، تدفین دیاں تھانواں) اُتے مشتمل اے جو پیدا ہوئے، زندہ رہے، فوج وچ بلائے گئے، جنگ وچ مرے، لاپتہ ہوئے، فوج وچ مر گئے۔ ترکمانستان وچ جنگ توں پہلے ہسپتال
جی ہاں، فتح مشکل توں لڑی گئی، لیکن اس دی تاریخی اہمیت بہت اے۔ ترکمان عوام سمیت سابق سوویت یونین دے لوکاں نے اپنے وطن دی عزت نوں محفوظ رکھیا۔ ایہی وجہ اے کہ مشہور ینچے وچ ساڈا فخر فطری تے قابل فہم اے۔
عظیم سپرمت ترکمان باشی نے کہیا کہ جے ساڈے ملک دے پیارے بیٹے تے بیٹیاں نے دنیا وچ انصاف دا تحفظ نہ کيتا ہُندا، جے انہاں نے ساڈے مقدس مستقبل دے لئی اپنی پیاری زندگیاں قربان نہ دی ہُندیاں تاں اج اسيں اپنی عظیم آزادی حاصل نہ کر پاندے۔