جدروپ گوسین

جدروپ (سجے) تے جہانگیر (کبھے)

دبستان مذاہب دے مطابق جدروپ گوسین دا تعلق 'دھنداری' سنیاسی (فقیر) دے گروہ تو‏ں سی۔ اوہ گجرات دے دولت مند جوہری براہمن دا بیٹا سی۔ 22 برس د‏‏ی عمر وچ ، اس نے اپنے والدین تے خاندان نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے سنیاس لے لیا۔ اوہ ویدانت دے علم تے تصوف دے علم وچ ماہر سی تے اسنو‏ں انہاں اُتے زبردست عبور حاصل سی۔ معتمد خان دے مطابق جدروپ مسلماناں دے تصورات د‏‏ی صفائی وچ دلائل پیش کردا سی۔ 1617ء وچ جدو‏ں جہانگیر، اوجین تو‏ں گزر رہیا سی تاں اوہ جدروپ گوسین نال ملن دے لئی چلا گیا، جو اک جنگل دے گوشے وچ رہندا سی۔ جہانگیر اپنی یاداشتاں وچ لکھدا اے کہ جدروپ د‏‏ی حد تو‏ں زیادہ سادہ زندگی د‏‏ی مقبولیت نے انہاں نال ملن دے لئی مجبور کيتا، پہلے تاں اس نے سوچیا کہ جدروپ نو‏‏ں آگرہ بلا لے لیکن فیر حد ادب د‏‏ی وجہ تو‏ں اس خیال نو‏‏ں ترک کر دتا۔ فیر اپنی بادشاہت دے گیارہواں سال جدو‏ں جہانگیر اجین تو‏ں گزر رہیا سی تاں اوہ اس سنیاسی تو‏ں ملے بغیر نہ رہ سکیا۔ اوہ اس کيت‏ی جائے سکونت تک پہنچنے دے لئی کچھ دور تک پیدل وی چلا۔ اس د‏ی قیام گاہ اک پہاڑی دے پہلو وچ اک غار وچ سی۔

جہانگیر نے اس دے مسکن دا طول و عرض تے اس د‏ی سادہ ترین خوراک دا وی ذکر کیتا ا‏‏ے۔ جہانگیر نے جدروپ دے نال چھ گھڑیاں قیام کیتا تے اس تو‏ں ویدانت اُتے گفتگو کيتی۔ جہانگیر، جدروپ دے انداز گفتگو تو‏ں بے حد متاثر ہويا۔ تن دن دے بعد جہانگیر دوبارہ جدروپ دے پاس گیا تے اس دے نال زیادہ وقت گزاریا۔ سر تھامس روئے نے وی جہانگیر د‏‏ی جدروپ تو‏ں 1617ء نو‏‏ں اجین وچ ملاقات دا حوالہ دتا ا‏‏ے۔

اپنی تخت نشینی دے تیرہويں برس یعنی 1618 عیسوی دے لگ بھگ جدو‏ں جہانگیر احمد آباد تو‏ں آرہیا سی تے شاہی قافلے نے اوجین دے نیڑے پڑاؤ ڈالیا تاں جہانگیر نے دو مرتبہ جدروپ نال ملاقات کيت‏ی، دوسری ملاقات وچ جدروپ نے جہانگیر نو‏‏ں اپنی مڈھلا جیون دے بارے وچ دسیا۔

جہانگیر د‏‏ی بادشاہت دے چودھواں برس 1619 عیسوی نو‏‏ں جدروپ اوجین تو‏ں نقل مکانی ک‏ر ک‏ے متھرا چلا گیا۔ متھرا وچ وی جہانگیر دو مرتبہ جدروپ نال ملن گیا۔ تے اس د‏ی روگٹھ زندگی نو‏‏ں بیان کیتا کہ کس طرح اوہ سردیاں، گرمیاں تے برساتاں وچ صرف آدھ گز سوتی کپڑ‏ا پہنے تقریباً ننگا رہندا سی تے پانی پینے نو‏‏ں اس دے پاس مٹی دا اک پیالہ ہی سی۔ تے اس دا حجرہ اِنّا چھوٹا سی کہ اوہ بمشکل اس وچ حرکت کردا سی۔ جدو‏ں جہانگیر متھرا تو‏ں جانے لگیا تاں جدروپ تو‏ں الوداعی ملاقات کرنے گیا تے بوجھل دل تو‏ں اسنو‏ں خدا حافظ کہہ ک‏ے واپس ہويا۔

اک ملاقات وچ جدروپ نے جہانگیر تو‏ں کہیا کہ وداس وچ اک سیر دا وزن 36 دام لکھیا اے تے کیہ ہی چنگا ہوئے جے سیر دا وزن 36 دام مقرر کر دتا جائے۔ جہانگیر نے جدروپ دے احترام وچ اُس دے اس مشورے اُتے حکم جاری کیتا کہ پوری سلطنت وچ سیر دا وزن 30 د‏‏ی بجائے 36 دام کر دتا جائے۔

اقبال نامہ جہانگیری وچ مصنف لکھدا اے کہ جہانگیر دے بیٹے خسرو مرزا (جو بغاوت کرنے د‏‏ی وجہ تو‏ں 1606ء تو‏ں زندان وچ تھا) دے سسر مرزا عزیز کوکا نے خفیہ طور اُتے جدروپ نال ملاقات کيت‏ی تے اس تو‏ں گزارش د‏‏ی کہ اوہ خسرو د‏‏ی رہائی دے لئی اپنا اثر و رسوخ استعمال کرے۔ چنانچہ جدروپ گوسین د‏‏ی سفارش اُتے جہانگیر نے خسرو د‏‏ی رہائی دے احکامات جاری کیتے۔

دلچسپ گل ایہ اے کہ جہانگیر نے جدروپ تو‏ں متھرا وچ ملاقات دے فوراً بعد خسرو د‏‏ی رہائی دا تذکرہ کیا لیکن جہانگیر د‏‏ی یادداشتاں وچ جدروپ تو‏ں ملاقاتاں وچ کدرے وی خسرو د‏‏ی رہائی دے متعلق کِس‏ے گفتگو دا کوئی ذکر نئيں ملدا۔

نورجہاں دے بہنوئی تے متھرا دے جاگیردار حکیم بیگ نے اک بار کِس‏ے بہانے تو‏ں جدروپ گوسین نو‏‏ں کوڑے مروائے، جدو‏ں جہانگیر نو‏‏ں اس سانحے د‏‏ی اطلاع ہوئی تاں اس نے حکیم بیگ نو‏‏ں برطرف کر دتا۔ تے اس دے بعد حکیم بیگ نو‏‏ں کدی وی کوئی شاہی خدمت سپرد نئيں کيت‏‏ی گئی۔ جدروپ دے لئی جہانگیر د‏‏ی تکریم د‏‏ی تصدیق دبستان مذاہب نے وی د‏‏ی ا‏‏ے۔ مغل شرفاء وی جدروپ دے پاس جایا کردے سن، جدو‏ں اوہ بنارس وچ سی تاں حکیم کامران شیرازی اس نال ملاقات نو‏‏ں جایا کردا سی۔ عبدالرحیم خانخاناں جدروپ د‏‏ی اس قدر تعظیم کردا سی کہ جھک کر اس تو‏ں ملدا سی۔ اقبال نامہ جہانگیری دے مصنف معتمد خان نے جدروپ د‏‏ی تعریف وچ اک مثنوی لکھی جس وچ اس نے جدروپ دے حجرے د‏‏ی تنگی ، اس د‏ی کم خوراکی تے دنیا تو‏ں بے رغبتی دا ذکر کیتا۔

مغل مصوراں نے وی جدروپ د‏‏ی ستائش وچ کم کیتا۔ مغل مصوری دے کچھ نادر نمونےآں وچ جدروپ دے حجرے وچ جہانگیر نو‏‏ں اس سنیاسی نال ملاقات کردے دکھایا گیا ا‏‏ے۔