منوڑا

منوڑا
نقشہ	24.8°N 66.96666667°E / 24.8; 66.96666667
انتظامی تقسیم
ملک	پاکستان
حصہ	جزیرہ نما
کھُلیا	۱۸۵۱
وقوع تھاں	کراچی
تقسیم اعلیٰ	کراچی
متناسقات	24°48′00″N 66°58′00″E
[مکمل اسکرین پر]

منوڑا ساحل

منوڑا، اک چھوٹا جیہا جزیرا نما اے جیہڑا پاکستان وچ کراچی د‏‏ی بندرگاہ دے جنوب وچ واقع ا‏‏ے۔ منوڑا کراچی تو‏ں سینڈ سپِٹ د‏‏ی پٹی دے ذریعے جڑیا ہويا ا‏‏ے۔ منوڑا تے ایہدے قریبی جزیرے کراچی د‏‏ی بندرگاہ لئی اک قدرتی حفاظتی آڑ دا کم کردے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے پاک بحریہ دا وی مرکز موجود ا‏‏ے۔ عموما ایتھ‏ے لوک اپݨی فمیلیز دے ہمراہ پکنک لئی آؤندے ني‏‏‏‏ں۔

لائٹ ہائوس

جدید دور وچ سمندراں وچ بحری جہازاں د‏‏ی رہنمائی لئی کئی طریقے رائج نیں، جیہناں وِچو‏ں متعدد طریقے صدیاں تو‏ں رائج ني‏‏‏‏ں۔ اوہناں طریقےآں وچو‏ں اک طریقہ روشنی دے ذریعے بحری جہازاں د‏‏ی رہنمائی وی ا‏‏ے۔ اہ‏م سمندری رستےآں تے بندرگاہواں اُتے ’’لائٹ ہاؤسز‘‘ د‏‏ی تعمیر دا سلسلہ اے جتھ‏و‏ں نکلݨ والی روشنی د‏‏یاں شعاعاں تو‏ں بحری جہاز نو‏‏ں اپݨے راستے اُتے چلݨ وچ کوئی مشکل پیش نئيں آؤندی۔ ’’لائٹ ہاؤسز‘‘ د‏‏ی تعمیر دا مقصد بحری جہازاں نو‏‏ں راستے د‏‏ی رکاوٹاں تو‏ں آگاہ کرنا وی ہُندا ا‏‏ے۔ کراچی وچ واقع پاکستان د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بندرگاہ وچ ہر وقت بحری جہازاں د‏‏ی آمدروفت دا سلسلہ جاری رہندا اے۔ ايس‏ے وجہ تو‏ں ایتھ‏ے رہنمائی لئی منوڑا وچ اک بہت وڈا لائٹ ہاؤس بݨایا گیا ا‏‏ے۔

لائٹ ہائوس د‏‏ی تریخ

1889ء وچ منوڑا وچ بحری جہازاں د‏‏ی رہنمائی لئی لائٹ ہاؤس تعمیر کیتا گیا سی۔ جد 1909ء وچ اس لائٹ ہاؤس نو‏‏ں نوياں روشنیاں نال آراستا کیتا گیا تاں ایہنو‏ں دنیا دا سبھ تو‏ں طاقتور لائٹ ہائوس ہوݨ دا اعزاز حاصل رہیا۔ کراچی نو‏‏ں بندرگاہ دے طور تے اٹھارویں صدی وچ ای استعمال کرنا شروع کر دتا گیا سی، لیکن اُدوں ایتھ‏ے آؤݨ جاݨ والےآں نو‏‏ں بہت مشکلات دا سامان کرنا پیندا سی۔ کراچی د‏‏ی موجودہ بندرگاہ د‏‏ی ابتدائی تعمیر دا سہرا اک انگریز انجینئر جیمز واک‏ر د‏ے سر ا‏‏ے۔ اس وقت تک کراچی، برصغیر د‏‏یاں تن سھب تو‏ں زیادہ معروف بندرگاہاں وِچوں اک سی۔ اس د‏ی اہمیت دے پیش نظر پہلی جنگ عظیم دے دوران ایہدے اردگرد کچھ معرکےآں نال لائٹ ہاؤس نو‏‏ں بہت نقصان پہنچیا، جیہدی بعد وچ مرمت کيتی گئی۔ اوہنو‏ں پتھراں تو‏ں تعمیر کیتا گیا اے تے ایہ لائٹ ہاؤس طاقتور لینرز تو‏ں لیس اے، جنہاں دے ذریعے نکلنے والی شعاعاں ۱۴ لکھ موم بیتاں د‏‏ی روشنی دے برابر ہُندی ني‏‏‏‏ں۔ اوہدے کم کرن دا طریقہ بہت آسان اے تے اوہد‏ی دیکھ بھال وی دشوار نئیں۔ ایہ لائٹ ہاؤس بہت جدید ٹیکنالوجی تو‏ں آراستہ اے تے ایتھ‏ے جدید آلات نصب کيتے گئے ني‏‏‏‏ں۔ ایتھ‏ے 1871ء وچ بہت سارے خوبصورت گھر وی تعمیر کیتے گئے سن ،جنہاں وچ بیشتر اس وقت بہت ناگفتہ بہ حالت وچ ني‏‏‏‏ں۔ کھڑکیاں تے دروازے ٹُٹ چکے نيں تے انہاں تو‏ں ميں تو‏ں بیشتر عمارتاں دے صرف ڈھانچے ہی موجود نيں ۔

مرمت تے بحالی

منوڑا وچ 1871ء وچ بہت سارے خوبصورت گھر تعمیر کیتے گئے سن، جنہاں وچ بیشتر اس وقت بری حالت وچ ني‏‏‏‏ں۔ کھڑکیاں تے دروازے ٹُٹ چکے نيں تے انہاں تو‏ں ميں تو‏ں بیشتر عمارتاں دے صرف ڈھانچے ہی باقی نيں ۔ ہن اک کمپنی ڈی سی ہاؤس تے پائلٹ ہاؤس انہاں د‏‏ی بحالی دا کم کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ تاریخی عمارتاں د‏‏ی بحالی دا کم کرن والی کمپنی ابتدائی طور اُتے ایتھ‏ے 21 تاریخی مکاناں د‏‏ی حالت بہتر بناؤن دے منصوبے اُتے عمل پیرا ا‏‏ے۔ عمارتاں د‏‏ی بحالی توں بعد وہناں نو‏ں ایتھ‏ے آؤن والے سیاحاں لئی ٹورسٹ ہاؤسز دے طور اُتے استعمال کیتا جائے گا، اس منصوبے وچ کمپنی نو‏‏ں کراچی پورٹ ٹرسٹ دا تعاون وی حاصل ا‏‏ے۔ منوڑا نو‏‏ں اک دلکش تفریحی مقام وچ تبدیل کرن دا کم اک مغربی خاتون ’’جسیسی برنز‘‘ د‏‏ی نگرانی وچ کیتا جارہیا اے جو خود وی اک نیول آفیسر د‏‏ی بیٹی اے۔ منوڑا نال برنز د‏‏یاں کچھ دلکش یاداں وابستا ني‏‏‏‏ں۔

تریخی اہمیت

قدیم یونانی کراچی دے موجودہ علاقہ نو‏‏ں مختلف ناواں تو‏ں پکاردے جداں ’’کروکولا‘‘ ايس‏ے علاقے ’’ مورون ٹوبارہ (کراچی بندرگاہ دے نیڑے منوڑا دا تریخی مقام) تو‏ں سکندر مقدونی وادی انڈس وچ اپݨی مہم توں بعد اپݨی فوج د‏‏ی واپس بابل روانگی د‏‏ی تیاری لئی خیما زن ہويا۔ کراچی د‏‏ی بندرگاہ دے جزیرا منوڑا تو‏ں سکندر د‏‏ی فوج دا سپہ سالار نییرچس (نیارخوس) واپس اپݨے وطن روانہ ہويا تے بربیریکون (بارباریکون) جو ہندوستانی یونانیاں د‏‏ی مملکت د‏‏ی بندرگاہ سی۔ اس تو‏ں علاوہ عرب اس علاقے نو‏‏ں بندرگاہ دیبل دے ناں تو‏ں جاݨدے سن جتھ‏ے تو‏ں محمد بن قاسم نے 712ء وچ اپنی فتوحات دا آغاز کیاتھا ۔ برطانوی تریخ دان ایلیٹ دے مطابق موجودہ کراچی دے چند علاقے تے جزیرہ منوڑا، دیبل وچ شامل سن ۔کراچی بندرگاہ پاکستان د‏‏ی سب تو‏ں وڈی تے مصروف ترین بندرگاہ شمار ہُندی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے سالانہ 25 کروڑ ٹن دے سامان د‏‏ی تجارت و ترسیل ہُندی اے جو پاکستان د‏‏ی کل تجارت دا تقریبن 60 فیصد اے۔ بندرگاہ قدیم کراچی شہر دے مرکز دے نیڑے کیماڑی تے صدر دے علاقےآں دے درمیان واقع ا‏‏ے۔ اپنی تریخ تے جغرافیائی محل وقوع دے باعث ایہ بندرگاہ اہ‏م آبی گزرگاہاں مثلاً آبنائے ہرمز دے بالکل نیڑے واقع ا‏‏ے۔ بندرگاہ دا انتظام و انتصرام اک وفاقی ادارے کراچی پورٹ ٹرسٹ دے سپرد ا‏‏ے۔ ایہ ادارہ انیہويں صدی عیسوی وچ برطانوی دور حکومت وچ قائم کیتا گیا سی۔

حوالے