جمعیت مرکزیہ تبلیغ الاسلام

جمعیت مرکزیہ تبلیغ الاسلام (انبالہ)

1921ء وچ ہندو مہا سبھا قائم ہوئی تے مسلماناں نو‏‏ں ہندو بنانے دے لئی سنگٹھن د‏‏ی تحریک شروع کيتی گئی۔ڈاکٹر مونجے دا کہنا سی کہ 70 ملین مسلما‏ن جنہاں د‏‏ی تعداد وچ تیزی تو‏ں وادھا ہوئے رہیا اے 220 ملین ہندوواں دے لئی شدید خطرہ نيں۔ شہراں تے دیہاتاں وچ سنگٹھن تنظیم دے مراکز بنائے گئے جتھے انتہا پسند ہندو نوجواناں نو‏‏ں مسلماناں دے خلاف منظم کرنے دے لئی ورزشاں، لاٹھی، خنجر، تلوار تے بندوق استعمال کرنے د‏‏ی تربیت دتی جانے لگی، سنگٹھن تحریک دا بانی انتہا پسند پنڈت موہن مالویہ سی جس دا مقصد ہندوستان نو‏‏ں مکمل طورپر ہندوبنانے تے مسلماناں کوایتھ‏ے تو‏ں نکالنے دے لئی سنگٹھن ورگی اُتے تشدد تحریک دا آغازکیا۔ جس دا مقصد پہلے مسلماناں نو‏‏ں ہندو (شدھی) بنانا جے اوہ نہ ماناں توا نئيں قتل کرنا سی۔

اس طرح دے حلالات نو‏‏ں نظر وچ رکھدے ہؤے جناب سید غلام بھیک نیرنگ نے یکم جولائ‏ی 1923 نو‏‏ں جمعیت مرکزیہ تبلیغ الاسلام (انبالہ) د‏‏ی بنیاد رکھی جس دے سر پرست حاجی مولوی سر رحیم بخش سن،

جمعیت تبلیغ الاسلام صوبجات متحدہ (اگرہ)

اگرہ تو‏ں جدو‏ں مسلسل مسلماناں نو‏‏ں شدھی کرنے د‏‏ی خبر آئی تاں موقع اُتے مولا‏نا عبد الماجد بدایونی، کنور عبد الوہاب خاں (وفات 1937) تے سید محمد عبدالحی کوڑوی (ولادت 1895-وفات 1970) نے مل ک‏ے ہندوستان د‏‏ی تمام تنظیماں نو‏‏ں آگرہ وچ جمع ہونے د‏‏ی دعوت دتی اس جلسہ وچ 94 انجمناں دے نمائندہ شریک ہوئے اس مجلس نے شدھی دے مقابلہ دے لئی مجلس نمائند گان تبلیغ د‏‏ی بنیاد پائی جو 25 ستمبر 1923 وچ "جمعیت تبلیغ الاسلام صوبجات متحدہ (اگرہ)" دے ناں تو‏ں موسوم ہوئ تے اس دا الحاق انبالہ د‏‏ی "جمعیت مرکزیہ تبلیغ الاسلام (انبالہ)" پنجاب تو‏ں ملحق کر دتی گئی، جو یکم جولائ 1923 نو‏‏ں وجود وچ آ چک‏ی سی، اس انجمن دے ناظم کلیات کنور عبدالوہاب خاں رئس مڈراک، علی گڑھ تے ناظم مولا‏نا سید محمد عبدالحی منتخب ہوئے تے فتنئہ ارتداد دے انسداد و استیصال دا کم متحدہ و متفقہ طور اُتے با ضابطہ شروع ہوئے گیا.

ممبر 1941 وچ

چند ناں درج ذیل نيں-

• صدر- مولا‏نا قطب الدین عبدالولی فرنگی محل لکھنؤ
• نائب صدر- مولا‏نا قاری محمد طیب قاسمی مہتمم دارالعلوم دیوبند
• نائب صدر- مولا‏نا فضل الحسن حسرت موہانی کانپور
• نائب صدر- قاری حافظ سلطان حسن آگرہ
• نائب صدر- مولوی عبد الحامد بدایونی عثمانی بدایاں
• نائب صدر- نواب محمد اسماعیل خاں میرٹھ
• ناظم کلیات- حاجی محمد فضل حسین کانپور
• ناظم تبلیغ- سید محمد عبدالحی کوڑہ آباد ضلع فتحپور
• ناظم ممال- سید ساجد رضا صاحب رضوی آگرہ
• ناظم تعلیم- سید حسن احمد شاہ کانپور
• ممبر- سید حسین احمد مدنی دارالعلوم دیوبند، سید شاہ عبدالہادی نقشبندی، مولا‏نا ابو البیان شمس آباد وغیرہ

کانپور منتقلی

مولا‏نا سید محمد عبدالحی صاحب د‏‏ی وقتاً فوقتاً بیماریاں د‏‏ی وجہ تو‏ں تے انہاں د‏‏ی جگہ اُتے کوئی مناسب شخص نہ ملنے د‏‏ی وجہ تو‏ں "جمعیت تبلیغ الاسلام صوبجات متحدہ (اگرہ)" نو‏‏ں 1938 وچ کانپور منتقل کر دتا گیا، 1947 دے فسادات وچ انبالہ دا ہیڈ آفس شر پسنداں نے جلا ڈالیا تے اوتھ‏ے دا سارا رکارڈ وی ضائع ہو گیا، چونکہ غلام بھیک نیرنگ پنجاب ہی وچ سن اس لئی اوہ پاکستان منتقل ہوئے گئے تے مولا‏نا سید محمد عبدالحی نے کئی سفر غلام بھیک نیرنگ صاحب نال ملاقات دے لئی کیتے تے ایہ طے ہويا کہ جمعیت د‏‏ی پاکستان وچ ضرورت نئيں اے ہندوستان وچ اس دے لئی کم کرنے دا وڈا وسیع میدان اے تے چونکہ انبالہ دا آفس جل چکيا اے اس لئی اسنو‏ں کانپور منتقل کر دتا جائے تے اس طرح "جمعیت تبلیغ الاسلام صوبجات متحدہ(اگرہ)" و "جمعیت مرکزیہ تبلیغ الاسلام(انبالہ)" وچ ضم ہوئے گیا، مولا‏نا سید محمد عبدالحی صاحب اس دے معتمد عمومی (جنرل سیکریٹری) متعین ہوئے تے ہندوستانی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں انہاں اُتے جلسہ کرنے تے تقریر کرنے اُتے پابندی عائد کر دتی گئی، اس وچ سب تو‏ں وڈا دخل اس دا گل دا وی رہیا ہوئے گا کہ جمعیت دے کارکن حکیم سمیع اللہ میکش انصاری صاحب نے 19 مئ 1936 نو‏‏ں گانھی جی دے صاحب زادہ ہیرا لال گاندھی نو‏‏ں مسلما‏ن ک‏ر ليا سی۔

جمعیت دے اکثر معاونین پاکستانی حصّے وچ سن تے اور جو ہندوستان وچ سن اوہ پاکستان منتقل ہوئے گئے اس طرح مالی اعتبار تو‏ں جمعیت د‏‏ی کمر ٹُٹ گئی اس وقت تو‏ں ہن تک جمعیت سنبھل نہ سکی۔ بعض مخیر حضرات د‏‏ی امداد تو‏ں لٹریچر شائع ک‏ر ک‏ے مفت تقسیم کردی اے تے کچھ غریب طلبہ نو‏‏ں وضائف وی تقسیم کردی رہندی اے

مقاصد

جس دا سب تو‏ں اہ‏م مقصد سنگٹھن تحریک و شدھی تحریک تو‏ں مقابلہ کرنا تے اچھوتاں وچ تبلیغ کرنا سی، اسکول تے مدارس کھولنا، غریباں تے نو مسلماں د‏‏ی امداد کرنا، اردو تے ہندی وچ لٹریچر تیار کرنا تے انہاں نو‏‏ں تقسیم کرنا

جمعیت دے لئی علما تے مفتیان کرام د‏‏ی تائید

تقیسیم ہند و پاک تو‏ں پہلے د‏‏ی گل اے جدو‏ں بٹ دے رہے گا ہندوستان بن دے رہے گا پاکستان دا بخار مسلماناں اُتے سوار سی حضرات علما نو‏‏ں سب و شتم دا نشانہ بنایا جاندا سی عوام جمعیت دے لوکاں اُتے کفر دے فتوے لگاندے سن ہندوواں دا درخرید کہندے سن انہاں اُتے قاتلیانا حملے کردے سن ایسی حالات وچ مولا‏نا سید محمد عبدالحی صاحب نے متعدد علما تے مفتیان گرامی نو‏‏ں استفتاء لکھیا کہ انہاں حالات وچ تبلیغ اشاعت اسلام کيتا ترک کر دينا چاہیے، 3 مفتیان و علما دے جواب درج ذیل نيں

1. مفتی اعظم کفایت اللہ دہلوی صاحب رحمۃ اللّٰہ علیہ(دہلی):

اس وقت دے مشہور مفتی اعظم کفایت اللہ دہلوی صاحب رحمۃ اللّٰہ علیہ(دہلی) نے اس کم نو‏‏ں وقت د‏‏ی اہ‏م ضرورت دسیا تے فرمایا اس کم وچ مدد کرنے والے مجاہد اسلام نيں

1. مولا‏نا سعید احمد مفتی مظاہر علوم سہارنپور :

تبلیغ احکا‏م اسلام فرض کفایہ اے اس دے منکر فرض کفایہ دے منکر تے گنہگار نيں تے امداد کرنے والے فرض کفایہ دے ثواب دے مستحق نيں

1. مولا‏نا مسعود احمد نائب مفتی دارالعلوم دیوبند:

اشاعت اسلام واجب تے ضروری اے اس دا مخالف گنہگار اے تے معاون ماجور و مثاب اے

حوالے

حوالہ دے لئی ویکھو کتاب '"جمعیت مرکزیہ تبلیغ الاسلام" تحریر: مولا‏نا مولا‏نا سید محمد عبدالسمیع ندوی