حمل دے جھٹکے

حمل دے جھٹکے
خصوصیت	Obstetrics
علامات	Seizures, high blood pressure
پیچیدگی	Aspiration pneumonia, دماغی شریان, kidney failure, بندش قلب
عمومی حملہ	After 20 weeks of pregnancy
خطرہ عنصر	Pre-eclampsia
تدارک	ایسپرین, calcium supplementation, treatment of prior hypertension
علاج	Magnesium sulfate, hydralazine, emergency زچگی
تشخیض مرض	1% risk of death
تعدد	1.4% of deliveries
اموات	46,900 hypertensive diseases of pregnancy (2015)

حمل دے جھٹکے (eclampsia) ایسی سواݨی نو‏‏ں آندے نيں جو حاملہ ہو تے جسنو‏ں پہلے تو‏ں مرگی نہ ہوئے۔ ایسی سواݨیاں وچ حمل دے ابتدائی ۲۰ ہفتےآں وچ نہ کوئی علامت ہُندی اے نہ ہی بلڈ پریشر ودھیا ہويا ہُندا ا‏‏ے۔ اس دے بعد کسی موقعے اُتے رفتہ رفتہ یا اچانک بلڈ پریشر ودھنے لگدا اے جسنو‏ں پری ایکلیمسیا (preeclampsia) کہندے نيں۔ جے علاج نہ ملے یا علاج موثر ثابت نہ ہوئے تاں جسم دے دوسرے اعضاء متاثر ہوݨ لگدے نيں مثلاً گردے تے جگر، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں علامات ظاہر ہوݨ لگتی نيں۔ لیکن ایہ وی ممکن اے کہ کسی ۲۰ ہفتےآں تو‏ں ودھ حاملہ سواݨی نو‏‏ں بغیر کسی علامت دے اچانک جھٹکے لگنا شروع ہو جاواں۔
جويں جويں بچہ جننے دا وقت نزدیک آندا اے خطرہ بڑھدا چلا جاندا ا‏‏ے۔ وضع حمل (زچگی) دے بعد جھٹکے لگنے دا خطرہ یکدم بوہت گھٹ ہو جاندا ا‏‏ے۔ نال ہی بلڈ پریشر وی نارمل ہو جاندا ا‏‏ے۔ مگر کدی کدائيں سواݨیاں وچ وضع حمل دے بعد وی جھٹکے آندے نيں۔ جھٹکے لگ بھگ اک منٹ تک آندے رہندے نيں جس دے بعد سواݨی یا تاں بےہوش ہو جاندی اے یا جے جاگتی رہندی اے تاں کچھ کنفیوز سی ہو جاندی ا‏‏ے۔
حمل دے جھٹکے جان لیوا ثابت ہو سکدے نيں۔ حد تو‏ں ودھ ودھیا ہويا بلڈ پریشر بغیر جھٹکاں دے وی دماغ دے اندر رگ پھٹنے یا سکتہ قلب دا باعث بن سکدا ا‏‏ے۔ اس لئی دوران حمل بار بار بلڈ پریشر چیک کروا لینا چاہیے۔ جے چار گھینٹے تو‏ں ودھ وقفے اُتے دو دفعہ چیک کرنے اُتے بلڈ پریشر ۱۴۰/۹۰ تو‏ں ودھ ہوئے تاں ایہ پری ایکلمسیا د‏‏ی علامت ا‏‏ے۔
عام طور اُتے پیدائش دے وقت بچے دا وزن لگ بھگ ۳ کلوگرام ہُندا ا‏‏ے۔ جنہاں سواݨیاں دا بلڈ پریشر ودھ رہندا اے انہاں دے بچے عموماً کمتر وزن دے ہُندے نيں۔ حاملہ سواݨی دا بہت ودھ بلڈ پریشر بغیر جھٹکاں دے وی بچے د‏‏ی جان لے سکدا ا‏‏ے۔ اس دے برعکس شوگر د‏‏ی مریضہ دے بچے پیدائش دے وقت ودھ وزن رکھدے نيں۔

علاج

جداں تک پہلا جھٹکہ نہ آئے حاملہ سواݨی دا علاج آسان ہُندا ا‏‏ے۔ بلڈ پریشر کم کرنے والی دواواں (جداں ایلڈومیٹ، ہائڈرالازین وغیرہ) دے مسلسل استعمال تو‏ں بلڈ پریشر تھلے آ جاندا اے تے جھٹکاں دا خطرہ کم ہو جاندا ا‏‏ے۔
میگنیشیئم سلفیٹ اک سستا لوݨ ہُندا اے جس دے انجکشن جھٹکاں نو‏‏ں روکنے وچ وڈے موثر ہُندے نيں۔
اگر بار بار جھٹکے آ رہے ہاں یا دیر تک قائم رہیاں تاں مریضہ نو‏‏ں آئی سی یو وچ داخل ک‏ر ک‏ے مصنوعی سانس دینے والی مشین (وینٹیلیٹر) تو‏ں منسلک کر دتا جاندا ا‏‏ے۔
اگر حمل د‏‏ی مدت تقریباً پوری ہو چک‏ی اے تے خودبخود ڈیلیوری دے امکان نہ ہاں تاں جراحی (سیزر) تو‏ں بچہ کڈ لیا جاندا اے تاکہ ماں تے بچے نو‏‏ں خطرہ کم ہو جائے۔

ہور ویکھو

• ہیموگلوبن
• جرمن خسرہ
• غذا دے اجزا
• بلڈ گروپ
• بیلیروبن

حوالے