حکم نامہ

جان-پچھان

حکم نامہ پرانے پنجابی وارتک دا نمونہ اے۔ شبدی نظر توں حکم نامہ شبد عربی 'حکم' اتے فارسی 'نامہ' شبد دا اکٹھا روپ اے اتے اسدا عام مطلب اے 'فرماش والا پتر'۔اک اجیہا پتر جس راہیں سمچی سنگت نوں کوئی حکم دتا جاوے۔سکھ گروآں ،ہور مذہبی آگوآں ولوں اپنے مقیدت منداں نوں لکھے گئے پتر نوں وی حکم نامہ کیہا جاندا اے۔

شروع

حکم نامے لکھے جان دی روایت چھویں گرو ہرگوبند توں شروع ہوئی منی جا سکدی اے۔ کیونکہ گرو ارجن دیو ولوں کوئی حکم نامہ نہی لکھیا گیا۔پر اوہناں دے نیسان ضرور ملدے ہن۔ نیسان تو مطلب نشان۔ پرانے سمیاں وچ جدوں کوئی راجا چٹھی بھیجدا سی۔اوہ چٹھی تے جاں تاں اپنے دستخط کر دندا سی اتے جاں کوئی نشانی لا دندا سی۔ جس کارن چٹھی بھیجی گئی جگہ تے صحیح پرمانت ہو جاندی سی۔ اس توں علاوہ بندہ سنگھ بہادر اتے گرو پتنیاں دے حکم نامے ملدے ہن۔اج وی پرمکھ تختاں توں حکم نامے جاری کیتے جاندے ہن۔

سٹائل اتے بنتر

گرو تیغ بہادر توں پہلاں حکم نامہ گرو صاحبان خود لکھدے سی۔ پر بندہ سنگھ بہادر ویلے حکم نامہ لکھن دا کم خاص لکھاری کرن لگ پئے۔گرو صاحب کیتی ہوئی لکھت تے صرف نیسان پا دندے سن۔ ہر حکم نامے وچ 'ੴستگور پرسادِی' پا کے سمچی سنگت نوں مخاطب کیتا جاندا اے۔ باقی دا سارا حکم نامہ لکھاری دی لکھت ہندا اے۔ وستو پکھ توں حکم نامے دے تن حصہ منے جا سکدے ہن۔ جس وچ پہلا حصہ خطاب دا اے۔ اس حصہ وچ اوہناں سارے بندےآں دا دے ناواں دا ویروا ہندا اے۔ جناں نوں حکم نامہ مخاطب کردا ہووے۔دوجے حصہ چ اوہناں وستاں دا ویروا ہندا اے جناں دی منگ مخاطب سنگت توں کیتے گئی اے۔ ایہہ حصہ حکم نامے دا وہارک حصہ ہندا اے۔ ساہتی پکھوں اس حصہ دی بہت اہمیت اے۔ اس طرحاں کئی حکم نامے دا دوجے حصہ توں بعد ای خاتم ہو جاندے ہن۔ پر کئی واری تیجے حصہ وچ حکم نامہ لے کے جان والا میوڑے بارے لکھیا جاندا اے کہ اسنوں اس سیوا بدلے کیہ نذر کرنا اے۔ انت وچ تاریخ لکھ کے کل سطراں دی گنتی لکھی جاندا اے۔

حکم نامے

سکھ اتہاس وچ منے گئے حکم نامیاں دا کجھ ویروا اس پرکار اے:

چھویں گرو صاحب دے دو نیسان اتے دو حکم نامے

• بابا گردتا جی دے چار حکم نامے
• اٹھویں گرو ہر کرشن دے چھ حکم نامے
• نوویں گرو تیغ بہادر دے 22 حکم نامے
• ماں گزری جی دے دو حکم نامے
• دسم گرو جی دے 34 حکم نامے
• بندہ سنگھ بہادردے دو حکم نامے
• ماں سندری جی دے نوں حکم نامے
• اک حکم نامہ اکال تختدا
• اک حکم نامہ تخت ہرمندر صاحب پٹنا دا

اس پرکار 85 دے لگپگ حکم نامیاں بارے جانکاری ملی اے۔ جنا وچ سبھّ توں زیادہ حکم نامے دسم گرو دے ہن۔ اس توں علاوہ 1606 توں 1762 دا سماں اہنا دے گھیرے وچ آ جاندا اے۔