خلائی گڈی
_spacecraft.jpg)
خلائی گڈی اک گڈی یاں مشین اے ، جہڑی خلا وچ پرواز کرن لئی ڈیزائن کیتی گئی اے ۔ خلائی گڈی کئی کماں لئی ورتی جاندی اے ، جنہاں چ مواصلات ، زمین دا مشاہدہ ، میٹیریولوجی ، نیویگیشن ، پاندھی دی کھوج تے خلائی سیاحت شامل نیں ۔ سائنس میکشن چ خلائی گڈی تے خلائی سفر عام تھیم نیں ۔
سب آربیٹل خلائی پرواز چ ، اک خلائی گڈی کسے وی مدار چ چلن دے بغیر ، خلا چ داخل ہندی اے تے واپس آ چآندی اے ۔ مداروی خلائی پرواز چ خلائی گڈی زمین یاں کسے دوجے جسم دے مدار چ داخل ہو کے اس دے دوالے گھمن لگ جاندی اے ۔ انسان بردار خنلائی پروازاں چ ورتی جان آلی خلائی گڈی چ علمے تے مسافراں دے طور تے لوک ہندے نیں ، جدوں کہ روبوٹی خلائی مشان چ ورتیاں جان آلیاں خلائی گڈیاں نوں خودکار یاں ٹیلی روبوٹیکلی آپریٹ کیتا جاندا اے ۔ سائسنی تحقیق لئی ورتیاں جان آلیاں خلائی گڈیاں سپیس پروب نیں ۔ کسے سیارے دے مدار چ گھون آلیاں خلائی گڈیاں مصنوعی سیارجے نیں ۔ صرف کجھ انٹرسٹیلر پروب ، جداں پائینیئر 10 تے 11 ، وئیجر 1 تے 2 تے نیو ہاریزون اوہناں خط حرکت (ٹراچیکٹریز) تے نیں جہڑی ساڈا سورجی نظام چھڈ چکے نیں ۔
تھلڑے نظام
[سودھو]اک خلائی گڈی نظام کمپنیاں دے کئے تھلڑے نظام ہندے نیں ، جہڑے مشن پروفاغل نے منحصر ہندے نیں ۔
ایٹیچیوڈ کنٹرول
سی این جی
کمانڈ تے ڈیٹا ہینڈلنگ
پاور
تھرمل کنٹرول
پروپلشن
ساخت
پے لوڈ
پے لوڈ خلائی گڈی دے مشن تے منحصر ہندا اے تے عام طور تے ایہہ حلائی گڈی دا حصہ سمجھیا جاندا اے ۔ عام طور تے پے لوڈ چ سائنسی آلات (کیمرہ ، دوربین وغیرہ) ، کارگو یاں انسانی عملہ شامل ہندا اے ۔
زمینی حصہ
زمینی حصہ اگرچہ ٹیکنیکلی خلائی گڈی دا حصہ نئیں ہندا ، پر ایہہ خلائی گڈی نوں آپریٹ کرن لئی بوہت اہم اے ۔
مڑ ورتن قابل گڈیاں
[سودھو]
پہلی مڑ ورتن قابل خلائی گڈی ، ایکس-15 ، 19 جولائی 1963ء چ فضاء چ زیر مدار (سب آربیٹل) خط حرکت (ٹریجیکٹری) تے چھڈی گئی ۔ پہلی قدرے مڑ ورتن قابل خلائی گڈی ، خلائی شٹل یوری گیگرین دے پرواز دی 20ویں سال گنڈھ 12 اپریل 1981ء چ امریکہ نے لانچ کیتی ۔ شٹل ویلے چ 6 آربیٹرز بنائے گئے ، جہڑے سارے فضاء چ اڑے تے اینہاں چوں 5 خلا اڑے ۔ انٹرپرائیز پہنچ تے لینڈنگ ٹسٹاں لئی ورتیا گیا تے بوئنگ 747 توں چھڈیا گیا ۔ پہلی خلائی شٹل جہڑی خلا چ گئی کولمبیا سی ، جس دے مگروں خلائی شٹلاں چیلنجر ، ڈسکوری ، اٹلانٹس تے اینڈیور خلا چ بھیجیاں گئیاں ۔
خلائی شٹل اینڈیور ، جنوری 1986ء چ چیلنچر دے تباہی دے مگروں اسدے تھاں بنائی گئی سی ۔ خلائی شٹل کولمبیا فروری 2003ء چ واپسی تے زمین دی فضاء چ داخلے ویلے تباہ ہو گئی ۔
پہلی خودکار تے قدرے مڑ ورتن قابل خلائی گڈی خلائی شٹل بوران برفانی طوفان سی ۔ جسنوں سویت یونین نے 15 نومبر 1988ء چ لانچ کیتا پر ایہہ اک ای پرواز کر سکی ۔
انسان بردار خلائی گڈیاں
[سودھو]پائینیئر 10 پہلی خلائی گڈی
بغیر انسان خلائی گڈیاں
[سودھو]
