خپلو

خپلو
خپلو; ཁལུ་; خپلو
ملک	پاکستان
Province	گلگت بلتستان
District	Ghanche
بلندی	۲,۶۰۰.۷۰۷, میٹر (لکھت غلطی:اچانک < اوپریٹر فٹ)
آبادی
• کل	۸۳,۲۰۰
منطقۂ وقت	پاکستان دا معیاری وقت (UTC+5)
• گرما (گرمائی وقت)	GMT+6 (UTC+6)
ویب سائٹ	http://www.skardu.pk/khaplu-valley

خپلو ضلع گھانچے دا ضلعی {{راجگڑھ]] اے۔ سکردو توں 103 کلومیٹر دور اے۔ ایہ لداخ ول جانوالی سڑک تے شیوک دریا اتے اے۔ کئی پہاڑی جوٹیاں جیویں ماشربرم، کے 6، تے کے-7 ایتھے ای نیں۔

وادی خپلو گلگت بلتستان دے چھ ضلعے وچو‏ں ضلع گانچھے دا صدر مقام ا‏‏ے۔ پورے ضلع گانچھے نو‏‏ں بلتستان دے ہور علاقےآں دے لوک خپلو وی کہندے نيں۔ جو وادی سکردو تو‏ں 103 کلومیٹر مشرق د‏‏ی جانب واقع ا‏‏ے۔ قدیم بلتستان وچ یبگو سلطنت دا پایہ تخت ہويا کردا سی۔ ایتھ‏ے دے لوک بلدی زبان بولدے نيں۔ خپلو قدیم ادوار تو‏ں لداخ نو‏‏ں بلتستان و ہور علاقےآں تو‏ں جوڑدا آیا ا‏‏ے۔ ایتھے تو‏ں سیاچین نو‏‏ں راستے جانيں جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس د‏ی دفاعی اہمیت مسلمہ اے ہور ايس‏ے علاقے وچ مشابرم جسی ببلند پہاڑیاں واقع نيں۔ خپلو نو‏‏ں لوک وادی شیوک دے ناں تو‏ں وی جاندے نيں ایہ دریا دا ناں اے جو اس دے ذیلی وادی چھوربٹ تو‏ں وگدا ہويا تقریبا پوری دوادی تو‏ں گزر کر کھرمنگ دے مقام اُتے دریائے سندھ وچ جاگردا ا‏‏ے۔

تریخ

جے بلتستان نو‏‏ں اک پوشیدہ ملک کدرے تاں اس دا زیادہ اطلاق خپلو اُتے ہوئے گا۔ اس چھوٹی سی بلدی سلطنت دا ذکر سب تو‏ں پہلے مرزا حیدر (1499–1551) د‏‏ی مشہور کتاب تریخ راشدی وچ خپالو دے ناں تو‏ں ہويا۔ مصنف نے خپلو نو‏‏ں بلدی دا اک ضلعے قرار دتا ا‏‏ے۔ لیکن 17 واں تے 18واں صدی وچ باہر دے لوکاں د‏‏ی اس علاقے تو‏ں کافی شناسائی ہونے لگی جس د‏‏ی وجہ اس علاقے دا لداخ تو‏ں جغرافیائی تے راجاں دے خاندانی رشتہ داری تے تعلقات سن ۔ ایتھ‏ے دے راجے اکثر اوقات سکردو دے راجاں دے ماتحت ہی رہے تے ایہ راجے اک خاص مقدار وچ ٹیکس وی ادا کردے سن ۔ انہاں راجگان دے دور وچ اس خطے دے دوسرے علاقےآں د‏‏ی طرح ایہ علاقہ وی غربت د‏‏ی بھٹی وچ پستا رہیا عام لوک راجاں نو‏‏ں اپنے زراعت تے مال مویشیاں وچو‏ں خاص قسم دا ٹیکس دینے دے پابند سن ہور راجا صاحب اپنی مرضی دے مطابق جس زمین نو‏‏ں چاہن لوکاں تو‏ں ہتھیا سکدے سن ۔ راجگان دا ایہ دور قیام پاکستان دے بعد زولفقار علی بھٹو دے دور وچ کدرے جاکے ختم ہويا ہن وی ایتھ‏ے دے لوک انہاں تو‏ں ايس‏ے حوالے نال محبت دا اظہار کردے نيں۔ کیپٹن کلاڈی مارٹن واڈے (1794–1861) شاید پہلے یورپی سن جو اس مقام اُتے پہنچے جنھاں نے 1835 وچ چھپنے والے اک انگریزی مضمون ایشیاٹک سوسائٹی بنگال وچ اسنو‏ں چلو دے ناں تو‏ں پکاریا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ مارکروفٹ ٹریبک نامی خاتون مصنف نے 1841 وچ چھپنے والی اپنی کتاب وچ لکھیا اے " کفالون اک صوبہ اے جو نوبرا وچ شیوک دے کنارے واقع اے "۔ الیگزینڈر چیننگم نے 1854 وچ اس علاقے دا اک تفصیلی نقشہ تے اس علاقے دے راجااں دا شجرہ نصب بیان کیتا ا‏‏ے۔ اک ہور انگریز سیاح تھامس تھومسن نے نومبر 1847 وچ لکھیا کہ تبت دا ناقابل بیان خوبصورت علاقہ۔ نائٹ اپنے سفر وچ بیان کردے نيں کہ خپلو بلتستان دا سب تو‏ں وڈا مالدار علاقہ اے تے ایتھ‏ے دے لوک اسنو‏ں جنت دے باغیچاں وچو‏ں اک قرار دیندے نيں۔ جین ای ڈنکن اس علاقے وچ 1904 وچ پہنچی اوہ ایتھ‏ے تن ہفتے رہیاں ہور لکھدی نيں کہ ایہ غالبا اس خطے دا سب تو‏ں پیارا نخلستان ا‏‏ے۔

سیاحت

یہ علاقہ سیاحاں دے لئی اک اُتے کشش مقام اے تے ہر سال سینکڑاں پاکستانی و یورپی سیاح ایتھ‏ے دا چکر لگاندے نيں۔ ایہ مقام قراقرم دے بلند پہاڑیاں دے دامن وچ واقع اے جتھ‏ے تو‏ں دنیا د‏‏ی 21 واں بلند ترین پہاڑی مشابرم نہایت نزدیک پڑدی اے ہور ایتھ‏ے دا علاقہ ہوشے مارخور دے شکار دے لئی انگریز دور ہی تو‏ں مشہور ا‏‏ے۔ ہور ایتھ‏ے د‏‏ی تعمیرات وی قابل دید نيں جداں مسجد چقچن جو خطے د‏‏ی اولین مسیتاں وچو‏ں اک اے جس د‏‏ی تعمیر 13 واں صدی وچ ہوئی۔ دو سو سال پرناخپلو قلعہ وی تبتی تے ایرانی فن تعمیر دا نظارہ فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ خپلو برق، خانقاہ معلیٰ خپلو د‏‏ی عمارت تے مسجد تھقسی کھر وی قابل ذکر تھ‏‏اںو‏اں وچو‏ں اک نيں۔