ذکیہ حقی

ذکیہ حقی
(کردی وچ: زەکیە ئیسماعیل حەقی)
جم	18 نومبر 1939   بغداد
وفات	23 اگست 2021 (82 سال)  واشنگٹن ڈی سی
شہریت	عراق
جماعت	کردستان ڈیموکریٹک پارٹی
عملی زندگی
مادر علمی	بغداد یونیورسٹی
پیشہ	جج ،  وکیل ،  سیاست دان
مادری زبان	کردی
پیشہ ورانہ زبان	عربی ،  کردی ،  انگریزی ،  پشتو ،  قدیم فارسی

ذکیہ اسماعیل حقی ( عربی: زكية إسماعيل حقي ; ۱۸ نومبر ۱۹۳۹ء ۔ ۲۲ اگست ۲۰۲۱ء) اک فیلی کرد وکیل سی جنہاں نو‏ں ۱۹۵۹ء وچ عراق د‏‏ی پہلی سواݨی جج مقرر کيتا گیا سی، اوہ کسی عرب ملک د‏‏ی پہلی سواݨی بنیاں جو بطور جج مقرر ہوئیاں۔ اوہ ۱۹۹۶ء وچ اپنے شوہر دے مارے جانے دے بعد عراق تو‏ں فرار ہو گئی سی تے انہاں نو‏ں امریکا وچ پناہ دتی گئی سی۔ اوہ ۲۰۰۳ء وچ عراق واپس آئیاں تے عراق د‏‏ی قومی اسمبلی دے لئی منتخب ہوئیاں تے آئین دے مسودے وچ مشیر سی۔

مڈھلا جیون تے تعلیم

ذکیہ حقی ۱۸ نومبر ۱۹۳۹ء نو‏‏ں بغداد وچ اک قائم فیلی کرد خاندان وچ پیدا ہوئیاں۔ اس نے ۱۹۵۷ء وچ لاء اسکول تو‏ں گریجویشن کیتا، ۳۵۰ د‏‏ی کلاس وچ پنج سواݨیاں وچو‏ں اک سی۔ اس نے سویٹز رلینڈ وچ بین الاقوامی لیبر یونین تو‏ں بزنس ایڈمنسٹریشن وچ بیچلر آف سائنس تے بغداد یونیورسٹی تو‏ں ڈاکٹر آف لاء د‏‏ی ڈگری حاصل کيتی ا‏‏ے۔

عملی زندگی

ذکیہ نے بغداد وچ وکیل تے جج دونے دے طور اُتے کم کيتا۔ ۱۹۵۰ء د‏‏ی دہائی وچ ، اس نے عراق وچ کرداں دے نال سلوک دے بارے وچ دستاویزات امریک‏‏ی سفارت خانے وچ سمگل کیتیاں۔ اس نے کرد سواݨیاں د‏‏ی فیڈریشن د‏‏ی نیہہ رکھی تے ۱۹۵۸ء تو‏ں ۱۹۷۵ء تک اس د‏ی صدر رہیاں۔

حقی نے کرد لوکاں تے سواݨیاں دے حقوق د‏‏ی وکالت کيتی۔ اوہ کرد سواݨیاں د‏‏ی ایسوسی ایشن د‏‏ی بانی رکن سی تے ۱۹۵۸ء وچ اس د‏ی صدر بنیاں، ایہ عہدہ اوہ ۱۹۷۵ء تک برقرار رہی۔

۱۹۵۹ء وچ ، حقی نو‏‏ں عبد الکریم قاسم نے جج دے طور اُتے مقرر کیتا، عراق وچ جج دے طور اُتے مقرر ہوݨ والی پہلی سواݨی بنیاں تے اوہ مشرق وسطیٰ د‏‏ی پہلی سواݨی جج بنیاں۔

۱۹۷۰ء وچ ، اوہ کردستان ڈیموکریٹک پارٹی د‏‏ی قیادت وچ واحد سواݨی بن گئياں۔ ۱۹۵۹ء وچ ، عبدالکریم قاسم نے حقی نو‏‏ں بینچ وچ مقرر کيتا۔ اوہ عرب دنیا د‏‏ی پہلی سواݨی بن گئياں جنہاں نو‏ں جج مقرر کيتا گیا۔

ذا‏تی زندگی

حقی اک شیعہ مسلما‏ن سی۔ عراق وچ بعثی حکومت دے دوران، حقی نو‏‏ں گھر وچ نظر بند کر دتا گیا سی۔ اودو‏ں دے صدر صدام حسین نے اس دے شوہر، بھائی تے کزن نو‏‏ں قتل کر دتا سی۔ اس دے دو بیٹےآں نو‏‏ں گوام تو‏ں کڈ ک‏ے آئی این ایس د‏‏ی حراست وچ رکھیا گیا: علی، اک ڈاکٹر اپنی بیوی تے دو بچےآں دے نال، تے اس دا بھائی جس نے اک کرد پنڈ د‏‏ی تباہی دا مشاہدہ کرنے دے بعد حسین د‏‏ی فوج نو‏‏ں چھڈ دتا سی۔

وہ ۲۲ اگست ۲۰۲۱ء نو‏‏ں ورجینیا دے اک اسپتال وچ انتقال کر گئياں۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• عراقی سواݨیاں - جج ذکیہ حقی دا انٹرویو