ربی سنگھ بینرونپوری

ربی سنگھ بینرونپوری
جم
وفات

ربی سنگھ بینرونپری اپنے بیروپور؉ پنڈ ،گھر وچ (۱-۸-۲۰۱۵)

ربی سنگھ بینرونپوری اپنے بیروپور؉ پنڈ وچ گھر پروار نال (۱-۸-۲۰۱۵)

ربی سنگھ بینرونپری بھارت دے پنجاب راج دے پوآدھ تہذیبی خطے وچ پرچلت لوک گائکی پوآدھی اکھاڑا روایت دا اکّ مشہور گلوکار اے ۔ پوآدھ کھیتر وچ گائکی دی ایہہ روایت دا مڈھ اسے کھیتر دے جمپل بھگت آسا رام بیدوان نے بنیاں سی جو پنجاب دے ضلع موہالی وچ پیندے پنڈ سوہنا وچ پیدا ہویا ۔ ربی سنگھ بینرونپری نے اس پوآدھی اکھاڑا روایت نوں کجھ نوینتا دے کے اگے جاری رکھیا ۔

مڈھلا جیون

ربی سنگھ بینرونپوری، دا جم چنڈی گڑھ دے نیڑے پیندے ضلع ایس۔اے۔ایس۔نگر (موہالی) دے پنڈ بیرونپر وکھے ۱۹۳۷ نوں ہویا ۔ اوہ ٹوانا گوت دے جٹّ پروار نال تعلق رکھدے ہن اتے اوہناں دے پیؤ دا نام سردار ترلوک سنگھ سی۔ اوہناں نے ۸ ویں جماعت تک تعلیم اپنے پنڈ دے نیڑلے سکول توں حاصل کیتی ۔اوہناں نوں بچپن توں ہی گائکی دا شوق سی ۔آزادی توں پہلاں جد اوہ ہڑپا دے کول چکّ نمبر ۱۸ (پاکستان ) وچ رہندے اپنے چھوٹے مامے کول گئے تاں اتھے اوہ ہڑپا دے (نوگجے)پیر تے آؤندے قوالاں نوں بہت شوق نال سندے اتے متاثر ہندے سی ۔ ۱۹۵۷ وچ اوہناں دا روزگار دی بھال وچ بمبئی جان دا سببّ بنیا جتھے اوہناں نے ٹرکّ کلینری ، ویلڈنگ اتے فیکٹری ورکر آدی کئی کتے کیتے ۔ اس دوران اوہناں دا گائکی دا شوق برقرار رہا ۔اتھے اوہ گوردواریاں وچ شاعری گاؤندے ، ویاہ شادیاں وچ سہرے - سکھیا پڑدے اتے محفلاں وچ گاؤندے رہے ۔پر استاد دی گھاٹ کارن اوہ سنگیت دی کوئی باقاعدہ سکھیا نہ لے سکے اتے سرتال دی سمجھ بنا ہی گاؤندے رہے ۔ اس دوران اتفاق نال اوہناں دا میل آگرہ سنگیت گھرانے دے استاد "سائیں فقیر" نال ہو جاندا اے جہناں توں اوہ سنگیت دی باقاعدہ سکھیا حاصل کرکے اپنی کلا وچ ہور نکھار لیاؤندے ہن۔ ۱۹۶۱ وچ ربی سنگھ بینرونپری واپس پنجاب اپنے پنڈ پنجاب آ جاندے ہن ۔

پوآدھی اکھاڑے دی شروعات

نومبر ۱۹۶۱ وچ بینرونپوری بمبئی توں اپنے پنڈ واپس آ کے آلے دوآلے دے سکولاں کالجاں دیاں تہذیبی سرگرمیاں وچ سرگرم رہندا اے ۔ اس دیاں ایہناں سرگرمیاں وچ ایم ۔ایس۔ رندھاوا اوہناں نوں کافی اتساہت کردے رہے سن ۔ اوہناں دا میل جول پنجاب دے اچّ کوٹی دے شاعراں جویں شو کمار بٹالوی اتے نندلال نورپری آدی نال وی ہندا رہا ۔ ایم ایس رندھاوا نے اوہناں نوں امرتا پریتم دی پنجاب دی ونڈ بارے لکھی مشہور شاعری "اج آکھاں وارث شاہ نوں ، کیتے قبراں وچوں بول" گاؤن لئی متاثر کیتا جو اوہناں کئی موقعیاں تے پیش کیتی ۔ پھر ۱۹۶۱ وچ پاکستان نال جنگ لگ جاندی اے ۔ ۱۹۶۲ وچ اوہ پنڈ دے آس پاس دے دوستاں متراں نال شوقیہ بھنگڑا ٹیم اتے پوآدھی اکھاڑا منڈلی بنا لیندا اے اتے باقائدہ اکھاڑے لگاؤنے شروع کر دندا اے ۔ شروع وچ اوہ نیناں دیوی وکھے اکھاڑے لگاؤندے ہن اتے لگپگ اتھے اوہ ۲۵ سال اکھاڑے لگاؤندے رہے ۔اتھے مالوے دے پنڈاں دی بہت لوک آؤندے سن ۔ ایہناں پنڈاں دے لوکاں دے رابطہ وچ آؤن نال اوہناں نوں مالوے دے پنڈاں وچوں سدا پتر ملنے شروع ہو جاندے ہن اتے استوں بعد اوہ ۱۹۸۷ تک سینکڑے پنڈاں وچ اکھاڑے لگائے جاندے ہن ۔ سبھ توں ودھ اکھاڑے گھراچوں ، پنجوکھرا صاحب اتے چھلنا پنڈاں وچ لگائے جاندے ہن جتھے لگائے جان والے اکھاڑیاں دی گنتی ۱۰۰ توں ۱۵۰ تک وی رہی اے ۔

پوآدھی اکھاڑے دے نوینیکرن وچ یوگدان

بھگت آسا رام دی منڈلی ولوں لگائے جان والے اکھاڑیاں وچ کوئی "سٹیج" دی انتظام نہیں سی ہندی ۔ اوہ ایہہ اکھاڑے زمین تے ہی لگاؤندے سن اتے اس وچ نچاراں اتے کلاکاراں نوں کافی مشکلاں دا ساہمنا کرنا پیندا سی۔ اکھاڑا ویکھن والیاں وچوں شرابی اتے شرارتی لوک کلاکاراں نوں تنگ پریشان کردے سی ۔ ربی نے اکھاڑے لئی سٹیج دی انتظام شروع کروائی اتے کلاکاراں اتے اوہناں دی کلا نوں اکّ ستکارت روپ دتا ۔ اس توں علاوہ اسنے اکھاڑے نوں بہو- ونگی روپ وی دتا جس وچ گائکی ، ناچ ،مزاحیہ اتے سوانگ آدی قلعواں دا مپناہ سی ۔ اس دی سامان پوآدھی لوکدھارا نال لبریز اتے کاومئی ہندی سی ۔

رچناواں

ربی سنگھ بینرونپوری دی اکّ شعری کتاب شائع ہو چکی اے اتے اکّ چھپائی ماتحت اے ۔ اسنے ۱۰۰۰ رباعیاں اتے ۱۱۲۲ شعراں نوں وی قلمبدھ کیتا ہویا اے جو اجے انچھپے ہن۔

شعری ونگیاں

• بڈھے بیج جہا جا جو بوئے

یو توں کدی ہو نی سکدا بھلّ چکّ نہ بندے تے ہوئے ۔

• لوکو انبروں آکاش وانی آئی

آسا رام نام رکھ لیا جہنے پدوی بھگت دی پائی ۔

• دیکھ لیو کرکے تفتیشاں

آسا رام بھگت دیاں کہڑا بھگت کروگا ریساں ۔

• ہاکاں ماردے مرسری والے بلیئے لداخ چلیئے۔

• گڈیاں دے جنگ (ٹلّ) وجدے،

حصےآں والیاں دے آؤن مکلاوے۔

کتاباں

ربی سنگھ بینرونپری نے اکّ کتاب یاداں تیرے درد دیاں وی لکھی اے ۔

اعزاز

ربی سنگھ بینرونپری نوں پنجاب دی پوآدھی اکھاڑا روایت راہیں پائے تہذیبی یوگدان لئی پوآدھی ستھّ، ولو "آسا رام گلوکار اوارڈ" نال اعزازی کیتا جا چکا اے ۔

ایہہ وی ویکھو

• [۱]
• [۲]
• [۳]
• [۴]سانچہ:مردہ کڑی

حوالے